Ifraelitæ relinquendam velüti nuadam mem- A omnis revelationem filiotum D e i exfpeaat ; &
. -c- _ r __: c __ rnnapmifcir & d o brorum recifione fignificac, quia per eam mun- let. Ut numerus . aui npr
do fcandala comparenrur.
j, Videte ne contemnatis unum de pußllis iß i s ,
qui credunt in me. * Artiflimum vinculum mutui
amoris impofuit, ad eos præcipue qui verè in
Domino credidifTent. Pufillorum enim Angeli
quotidie Dcum vident : quia filius hominis ve-
nit falvare qua: perdita funt. Ergo 8c filius hominis
fa lva t, 8c Deum Angeli vident, & b Anideo
congemifcit 8c let,ut numerus,qul per
alpha Abrahx additus cft , 6c qui ß in alpha
confummatus in Sara e f t , ad cxleftem confti.
tutionem incremento credentium impleatur.
7 . Quodßpeccaverit in te frater tuus, vade & ]
corripe cum, öc reliqua. Eum ordinem continen- (
d x caritatis nobis Dominus impofuit, quem r
ipfein confervando lfrael tenuerat.Jubet enim j
ltUVtlk J IA. ------—1 -------- 1p eccantem. fr. atrem ab. .e o folo , -i nr q uem. *p e-cca. ,
g e li pufillorum funt. F idelium ora tionib us præ- B v e r i t , cor r ip i a tq u e objurgari. lp le enim lacri,
efle A n g eIl o s, a.1b fro 1l uta audo_riilt«a®s eft. SCaflllvuafltfon. fir/ in rpm d ii« n lip n is n n n illum TudaiCUm . ma
rum igitur per Chriftum orationes Angeli quo-
tidie D eo ofFerunt. Ergo periculosfc ille con-
temnitur , cujus defideria ac poftulationes ad
xternum 8c invifibilem Deum ambitiofb An-
gelorum famulatu ac minifterio pervehuntur.
6. Atque ut ingentem efle in cxlis lxtitiam
reditu humanx falutis oftenderet j compara.
ficantem diis alienis populum Judaicum,ma- 1
jeftatis fuæ adventu , 8c toto præfentis pote.
ftatis terrore corripuit. h Et turn, cùm idem
populus * D ei propinquantis adventum, ejctra
montem licè t poficus, ferre non potuit,k inobe.
dienti etiam unum atque duos juffit adhiberi,
ut in ore duûm teftium fides verbi ac veritas
maneat : quia infolenti Ifrael lex 8c prophetæ Sc
tionis pofuit exemplum , ejus qui oves nona- Johannes eft miflus, teftibufque iftis utpeccare
einta-novem in montibus reliquiflet, 6cerran- C defineret convenais eft , tertio îpfo Domini
tem unam requififlèt : qua inventa plus gaudii adventu , tamquam coetu Ecclefix înfpedan-
1.4. MnÀm UflUfaKutni* m f ln v P m
Angeli.
Horum
liominibus
f i t , quàm habebatur in nonaginta 8c novem
? confervatione Ixtitiæ. Ovis una , homo in-
telligendus e f t } 8c fub homine un o , univerft-
tas fentienda eft. Sed in unius Adæ errore
omne hominum genus aberravit : ergo nona-
ginta-novem non errantes, multitudo Angelo-
rum cxleftium opinandaeft, quibus in c x lo eft
lætitia 8c cura falutis humanx. Igitur 8c quxrens
t i s, admonitus eft : fruftraque habicis his ob-
jurgationibus, publicani aut ethnici vilitate
pegligitur.
8. A d terrorem autem metus maximi,quo j
in præfens omnes continerentur , immobile i
feveritatis apoftoliex judicium præmifit : uc 1
quos in terris ligaverinç., id e f t , peccatorum P
nodis innexos reliquerint, 8c quos folverint,11
hominem , Chriftus eft-, 8c nonaginta-novem D 1 confeffione videlicet venix receperint in fa.
r e lid i, cxleftis glorix multitudo eft : cui cum
maximo gaudio errans homo in D omini corpore
d eft relatus. Meritö igitur hic numerus per
litteram e 8c Abrahx additur, 8c confumma-
tur in Sara : ex Abram enim Abraham nun-
1- cupatur, 8c ex Sarai Sara accipit nomen. In
uno enim Abraham omnes fumus: 8c per n os,
qui unum omnes fumus, f cxleftis g lorix .numerus
explendus eft. Atque ideo 8c creatura
* In nonnullis mff. aptijfimum.
b In vulgatis ac pluribus mff Angeli pufillorum prifunt fidelium
orationibus. Prsejfe Angelos 8c c. neque oratio luis numeris videtur
ablbluta, neque bene cx fupciius fumtis concluG». Ex co enim,
quod Angeli pufillorum Deum vident, fcquitur Angelos pufillorum
effe, cofque Deum vidcrc; fed non ihdidemcfficitureosprx-
cfTe orationibus. Ac hoe altcrum cx occafione fuperioris conclüfio-
nis fubjicit Hilarius, non tamquam ex fuperioribus conclufum, fed
velutiper fein Scripturis manifeftccomprehcnfum , putaApoc. 8.
}. vel ctiam Tob. n . ïy. qüo pertinet iilud Traft'. Pfi’iz * . n. 7.
Sunt, fecundum Raphael ad Tobiam loquentim, Angeli ajfiflentes ante
claritatem Dei, & orationes deprecantium ad Deum deferentes.
Hinc & Tertullianus de Orat. n. iz . orationis Angelum agnofcit.
Qux autem hic magis arrilic lecho , exhibetur cx mff. Colb. &
Carn, . . .
c prima editio Par. cum aliquot mff. converfatione.
d quia nimirum Chriftus, cx quo naturam univerfit carnis affism-
fit , genus in fe univerfe propaginis tenet, ut habetur in P&l. ƒ 1. n. 1 j .
Hue fpeftat illud Ambrofii.lib. 7. in Luc. n. x o8. Chriftus te fuo
corpore vehit, qui tua infe peccata fufeepit. ■
: * In fola cdnione Par. hie adjicitur alpha, quod quidem videtur
deeffe , led fuppreflum facilè incelligitur.
f lea plcrique mff. Éditi verb*cum mff. Colb. Rom. & Carn.'
a h ft is Ecclefia: quod & nobis probarctur, nifi fupra lcgcrcmus ,
nonaginta-novem reliéh, ccleftisglorie multitudo eft. Paulo antè in,
mff. Colb. & Carn. fuper nos, non per nos. In uno Abraham omnes
fideles funt tamquam in radice ac parente. Ipfc cft enim, fecundum
Apoftolum Rom. 4. n . pater omnium credentium, & fecundum Hi-
Iilium noftrum in Pfal. 134- ĥ princeps eleiHonis.
e Bad. Er. Lipf. cum mff. Turon. & Carn. in rho. PleriaueaJii
mff. in ra. Nemo non videt hic rcfpici rationem numerandi apud
Grxcos ulitatam , apud quos alpha principium eft numcrorum &
unitatem defignat. |
h Edict, corripuit turn, omifla parïicula & , quam fupplêmus cx
Intern j hi apoftoliex conditione fententiæ in
cxlis quoque aut loluti fint aut ligati.
9. In tantum igitur humanx pacis ftuduit t
çoncordiæ , u t u n i t a t i s m e r i t o '1
omnia, quæ à Deo precanda f in t , impetran- J
da efle confirmer -, 8c ubi duo atque tres pari *
fpiritu ac voluntate çolleéti f in t , ibi fe medium
eorum polliceatur futurum. I pse enim
p a x a t Q^u e. CARI TAS , fedem atque
iff. câquc deelaratur alter ordo, quem injudxorum corrcp-
Deustenuit. Primo enim cos per fe terruit, ac tum lui impatientes
p.er legem & prophetascorripuit, poftremoeofdcmad-
monuir in Chrifto, in quo per natüram fufcepti corporis, quidam «ni*
rfi generis humani congregatio continetur, ut habetur cap. 4. n. W.
* In mf. Beccenfî, Dei majeftatem propinquantis ad montent, ex-
i montem licit 8cc. gloffema,, cui leÀio niff.quorumdam, admon-
p1 loco vocis adventum ex.hibentium locum dédit. t „
k In vnlgatis, ferre non potuit inobedientiam, unum & c. Prafcri-
iis cum mff. finccriotibus, inobedienti etiam, quod refpondctytr-
bîs evangelicis, Si te non audierit. Hujus lcCtiónis loco "cetcii
mff habent inaudientiam•
' 1 Dalla’us lib. 3. de Corif. c. 9. hîc conceffione venit fubftitucn-
dum contendit. Réclamât çoritrà v. c. J^eobus Boileau Jiift-®e
Conf. auric, c. 8. nihil cflè immutandum ; aut fi quid-mutaiwuni
lid loco vente legendum-efle ; ut nimirum confelfio dicatur
venu, quia vcnisc fit caulà, ca ratione qua in Pfal. 1x8. lit-17-
tit 13. de pænitentia didlum eft , Hec venia ptccatieft 8cc. Dalbo
negari ncquit clariorem effe cam leftionem , quam induccmlam
vellet. Sed quo clarior c ft , eo minus mutationis luipeûa eft altera.
Nihil enim cft curillam attribuât fciolorum temeritati, cum lu
tantum mutare folcant quod non intclligunt , & in obfcuris.loas
clariorcs fententias fubftituerc. Longé minus typographorum u>-
incufarc valcat, cùm fideliter exprefferint, quod in niU.
invencrunt. Non enim tantùm in editis omnibus cx&u confejfiw«
undecim mff. à nobis exeuffis , ne in unô quidem alitei
legere eft. Neque etiam aliter legendum fuadet illpd quod p»11
pauca fubjicitur : Ergo venia omnis ex eo eft , cùm etiam ta f
in fe fint peccata , poft reditum confefftonis indulge at. Cùm itaq
nihil immutandum conftet, expendendum reftat quid Hilariuj
bi velit : quantum fapimus, vocabulum vente, non ad praeceden-
tem vocem confelfiont, fed ad fubfcqucntcm , (cil. falutem, rcte”
rendum cft , ut f i t , quos confelfione receperint in falutem vu»* 1
hoc cft, in felurcm quam venia dat, non meritum.
habitationem in bonis 8c pacificis voluntatibus A
collocabit.
io. Quxreöti deinde P e tro , an peccanti in
fe fratrifepties remitteret , refpondit , Non
jtfquc [epties 3fed ufque feptuaÿesfcpties. Omni
; modo ad fimilitudinem nos humilitatis ac bo-
nitatis fuæ inftruit, 8c molliendis ac frangen-
dis turbidorum motuum noftrorum aculeis ,
placabilitatis fux confirmât exemplo : quippe
peccatorum omnium veniam per fidem tri-
buens. Neque enim naturæ noftræ vitia in- B
dul^entiam merebantur, Ergo venia omnis ex
eo eft : cum etiam ea q u x in fe fint pec ca ta,
poft reditum confeflionis indulgeat. Solven-
da quidenv per Cain poena in feptuplum con-
■ ftituta eft : lèd peccatum illud in hominem eft j
1 in Abel enim fratrem peccatum ufque ad ne-
cem fuerat. Sed in Lamech fupplicium ufque
ad feptuagies 8c fepties eft cqnftitutum j 8c in
eo, quantum exiftimamus, conftituta in audio-
C A P U Ï X I X ,
Vxorétn non debere dimittere, de eunuchis *
de infantibus inhibitïs. D witem dijfcilè
introire in regnum coelorum.
ET fattum chm locutus effet fermons s Matthias
ifios le fts y tranfluUt ße in G a lila am ,
t (jft venit in fines lu d e etc, 8cck Galilxos Cur Gali-
in ju d x x finibufc curat. Potuerat namque x g ro - ^ finibus
torum turbas hon fatigare, 8c intra ipfam G a»- eurer Chri'
lilxam opem ferre debilibus : fed typica ratio ftus*
etiam locorum erat explenda privilegiis , ut
peccata gentium in eam veniam qux Ju d xx
parabatur admittereti
2-. Tunc acccfferunt a d eum P h a r ip e i, tent ant es
eum, & dicentes 3 S i licet homini dimittere uxorent
tes dominicx paflionis eft poena. Sed Dominus C fuam quacumque ex caufa l In eo fermone , qui
per confeflionem credentium hujus criminis ve- de uxore 8c de repudio e f t , occurrit illud, ali-
*■ 1 -u.— ter feriptum efle in G en e f i, quam nunc in <?«». 1.24.
niam largitur, id e ft , per baptifmi munus ob-
treclatoribus ac perfecutoribus gratiam falutis
indulget: quanto magis oportere oftendit fine
modo ac numero veniam a nobis efle redden-
dam, nec cogitandum quotiens remittamus j
fed * ut irafei his qui in nos pec cant, quotiens
irafeendi neceffitas e x ftiterit, definamus ? Q u x
utique venix afliduitas do c et, nullum omnino
penes nos ir x tempus efle oportere i quando D hunc ficuti eft intadlum relinquamus. Admo.
omnium omnino peccaminum veniam Deus
nobis fuo potifis munere, quam noftro merito
Iargiatur. Neque enim fas eft , nos ex prx-
feriptö leg is , dandx venix numero concludi t
efim per Evangelii gratiam fine modo nobis d
Deo fuerk indulta,
11. Quin etiam ad perfe&x bonitatis afFe-
6lum comparationis pofuit exemplum, in qua
fervo unde redderet non habenti, omne Donemus
prxfens Dominus fit locutus. Illic cnim fub 1^. 4
verbis A d x res omnis refertur : h2c Dominus
indicat ab e o , qui 8c hominem figuraverit 8c
mulierem fe c e r it , omnia b ilia didta efle. Sed b
nos fecuti apoftolicam audloritatem, qui hoc Ephcf-s- }*■ •
myfterium grande efle profefliis e f t , fe autem v- CKt- 41‘
in Chrifto atque in Ecclefia accipere, locum ” 1‘
tarnen legentem , ut quotienfcumque
de hac eadem quxftione fe conlulat, verborum
v irtu te s, 8c quibus Dominus refponderit, 8c
quibus difeipuli ufi fin t, diligenterad ve rta t:
Pauli autem apoftoli de hoc afFe&um, vel fi-
lentis, vel interdum fub aliis locis tradlantis,
expendat. Nobis circa eunuchos fermo fit 8c Eunuchi.
voluntas. In uno pofuit naturam, in altero ne- it. n . -
ceflitatem in tertio voluntatem : naturam in
minus debitum relaxa vit : confervoque fuo fer- E eo qui ita nafeitur, neceflitatem in eo quiita
vus ille exiguum quod fibi debebatur extor.
quens, per hoc voluntatis fux vitium donum
munificentix Domini a 8c liberalitatis amifit,
Abfoluta autem comparationis ejus eft ratio ,
atque ab ipfo Domino omnis expofita eft.
* It» codex Carnutcnfis. Alii vero, ó> libertat is.
b In mff. Golb. & Carn. illi, quod ad Adam commodè retule-
ns. Notat Hilarius verba hæc , Relinquet homo patrem & matrem,
& adherebit uxori, fecundùm Genefim ab Adam, feçundùm Matthäum
à Deo proferri.
e Scultetus allatis hifee vcrbulis, ft tarnen pojfimus, ovans & in-
fultans lacis fuperque refutallé fe putac, quod Bcllarminus in gratiam
voti caftitacisadduxerat ex Tra£l P f 64^.3. ubi dÜcrtis verbis
ait Hilarius, Deo ergo vovtnda funt contemtus corporis, caftita-
tis euftodia ,jejunit tolcrantia. Vellet nimirum infinuare contmentix
faólus e f t , voluntatem in illo qui fpe regni cx -
ïeftis, talis efle decreverit : cui nos flmiles efii-
c i , fi tarnenc poflimus, admonuit. c
3. Tune oblati funt ei infantes, ut mams his f . 13.
imponeret & or ar et, Difcipuli autem prohibebant
eos 3 8c reliqua. Novum e f t , difcipulos prohi-
buifle 11e infantes ad Chriftum accederent, qui
offerebantur ut fuper eos manum imponeret 8c
braret. Res evangelica, ut diximus, inter præ-
p fentis 8c futuri e ffedum, mediam utrique rei 8c
Cbngruam rationem temperavit: ut h is,qux effi-
ciebantur, futuri fpecies adhxreret. Infantes infantes,
quidem verè oblati funt, fed 8c verè inhibit! êcnccs
funt. Sed hi gentium forma fun t , quibus per fi- * difcipulis
dem 8c auditum falus redditur, V e nW e x affe- ‘pnr^bfan^ c
d u primùm falvandi I fra el, à difcipulis inhi- ifraei.
hoftis Votum hujufmodi vires humanas ita fuperare , ut nonnifi
temere fit promittendum quod præftare nemo poflic. Quafi vero
Chriftus confulucrit aliquid , quo nemo pervenirc valcat ; aut
non id poflimus opiculante Dei gratia pcrficcre, quod co infpi-
rante voverimus ; aut alia ab Ecclefia defendants & approbentur
vota, quàm quæ Dcum auCtorem habucrint. Hinc fe lc hsrrefis
prtendit à Spiritu Chrifti alienam , quod nullos habet, quibus
cara fint ipfius confilia. Habet contrà Ecclefia plurimos, qui cum
Paulo dicant , Omnia pojfum in eo qui me confortât. Itaque non
immerico Bcllarminus Hilarium reccnfuit ut yotorum patronum.