quam in his qui divifi fint, inefFe virtutis. Ergo A tum-farictum non remittendam. Quid enim tam
jam divifus eft , .& adversüm fe coaÄus e f i , — — ^ d in rjiriflw'
regnumque ejus divifione tali eft diflolutum.
Q u ó d fi in virtute Beelzebub Chriftus demones
e jicic, filii eorum , id eft Apoftoli, in cujus
nomine ejiciunt? A tque idcirco dignè func
in eosjudices conftituti, quibus id dedifle Chriftus
adversüs demones poteftatis reperietur,
quod ipfe fit negatus habuifle. Ergo fi difcipuli
extra veniam eft , quam A in Chrifto negare
quod Deus f it , 6c confiftentem in eo paterni
Spiritus fubftantiam adimere : cüm in Spiricu
D e i opus omne confummet, 6c ipfe fit reghum
cxlorum, 6c in eo Deus fit rnundum reconci- •
lians fibi ? Ergo quidquid contumelix exftiterit
in Chrifto, id omne exftabit in D e o : quia&
in Chrifto D eu s , 6c Chriftus in D eo fit.
18. A u t fa c it e arborem bonam , & fruïïus ejus f
operantur in Chrifto, 8c ex a Spiritu D e i „ _
Chriftus operatur-, adeft Dei regnum, jam in B bonos: aut fa c it e arborem malam3 & fruBus ejus
a n t 1 i - . . - i r * - : . ___L..I'.__. C a J Sr «Alinii'i Cprrvifl (p ln nrTfpnc
Apoftolos mediatoris officio transfufum. Sed
cùm per Beelzebub pofle Chriftus arguitur,
Deus blafphematur in Chrifto : atque ita in
Deum inexpiabilis convicii contumelia per Pha-
rifieos in Beelzebub nomine comparatur.
1 6 . Quomodo potefi intrare quis in domum for-
tis 3 & vafa ejus diripere * 6c reliqua. Contufam
à fe in tentatione prima omnem diaboli indicat
poteftatem, quia nemo domum fortis introeat
malos i 6c reliqua. Sermo fe 6c in prafens ex* c
ferit, 8c efFert in futurum. N amin prafensju.*
dxos refellit, qui cüm intelligerentChrifti ope.
ra ultra humanam efle v irtutem, nollent.tarnen
quód D e i fint confiteri. In futurum verö om.
nem fidei perverfitatem coarguit, eorum icili.
eet, quic divinitatem 6c communionem paterni
fubftantia: Domino détrahentes , in diverfa
hxrefeos ftudia efFerbucrunt: neutrum facienejufque
vafa diripiat , nifi fortem alligaverit, C te s , nee inter genres fub venia ignorationis ha.
6c tunc domum ejus diripiet : 6c necefle eft hæc
agens illo forte fit fortior. Ligatus eft ergo tum,
cùm fatanas à Domino nuncupatus , ipfa ne-
quitiæ fuæ nuncupatione conftriéfcus eft: : cui
ita vin&o fpolia detraxit, 6c domum abftulit,
nos fcilicet quohdam arma ejus, regnique mi-
litiarn in jus fuum redegit, victoque atque vin-
d o domum fibi ex nobis vacuam 6cutilem com-
paravit. Longé autem à fe efTe, ut aliquid ab
bitantes , nec in veritatis cognitione verfan-
tes. Arborem fe in corpore pofiuum fignificat: c
quia per interiorem virtutis lux fecunditatem |
exeat ubertas omnis in.fru&us. Igitur aut arbor»
bona facienda cum bonis fru&ibus e ft , aut.ma-t
la conftituenda cum malis frudibus 5 quia ex 1
frudibus fuis de fe arbor ipfa teftabitur: non
quöd fecundüm arborum naturam arbor mala
poffit conftitui qua: bona f it , aut eadem ipfa
eo mutuatus fit poteftatis oftendit : quando D cumramis fuis bona efTe fi mala fit ^ fed ut per
jo . qui fecum non e f t , advershm fe fit •, 6c qui Cecum
non congregat , difpergat. Exquoingen-
tis periculi res intelligitur, malb de eo opinari,
cum quo non efle , idipfum eft quod contra
efle j 6c non congregare, difpergere fit.
j!. iy . Omne peccatum & blajphemia remittetur
b hominibus > Spiritus autem b blajphemia non remit-
Biafphemia tetur. Pharifxorum fententiam, 6C eorum qui
Spiritus, ita cum his fentiunt perverfitatem feveriflima
hanc fignificantiam intelligeremus, Chriftum
aut tamquam inutilem relinquendum, aut tarn,
quam bonum bonorum fruduum utilitate reti-
nendum : quia adversüm filium hominis dida
fub venia fint, blafphemia autem Spiritus ca-
reat venia. Ceterüm medium fe agere , &
Chrifto aliqua deferre , negare qua: maxima
funtj venerari tamquam Deum, Dei commu-
nione fpoliare 5 h x c blafphemia Spiritus eft:
definitione condemnat j peccatorum omnium E jjp cùm per admirationem operum tantorum
vinitatem, veniam promittens, 6c blafphemiæ Spiritûs in-
r'buT ^ - dulgentiam abnegans. Nam cùm cetera dida
dit!** pr° geftaque liberali veniâ relaxentur, caret mife-
f . ja. ricöfdiä, fi Deus negetur in Chrifto. Et in quo
« fine venia ' pec ca tor, benevolentiam iteratæ
admonitionis impendit : omnino peccata cujuf-
que generis remittenda, blafphemiam in Spiri-
» Vocabulum Spiritus naturam divinam, qu* in Chrifto operi-
bus manifeftetur, non tertiam Trinitatis perfonam dénotât. Sic
enim ratiocinatur Hilarius : Si Deus eft in Chrifto, ut evincunt
divina ipfius opera, Chriftus autem in Apoftolis virtute illius ope-
rantibus ; jam in cos Chrifto mediante transfufum eft regnum Dei.
b Sola editio Par. blufphemunm remittetur. Turn etiam alia:,
Phariftorumfententii. . ' .
c Lipf. & Par. peccatur. At Bad. & Er. cum omnibus m£T. pec-
' cator, fupplc fit.
<1 Mf. Carn. Chrifto negare, fine in. Colb. &' Rom. Chriftum
negare. Tum Mich. Vind. alter Colb. Turon. Becc. & Silv. cum
Bad. & Er. quod Dei fit. Magis placet cum ceteris libris , quod
, Deus fit. Cur autem Chriftum Deum negare fine venia fit, Ath'a-
nafius epift. 4- ad Scrapionem ( ex qua divulfus eft Tradlatus in
•.hunc cumdem locum , ac feorfim pofitus pa». 970. T . 1. edit.
Par. an. 1617- ) hanc ad ealeem rationem reddit : §hti enim Fi-
lilim abnegat, quern deprecari poteft, ut propitiationem inventât t aut
quam vitam aut refocillationem exfpettabit , qui eum répudiât qui
ita loquitur, Ego [urn vita ? Eo ipfo loco luculentcr explicat Atna-
nafius, cur hie blafphemia in Spiritum-fanftum intelligenda fit
blafphemia adyersùs Chrifti divinitatem. Neque verö aut Hilarius
aut Athanafius carere veniâ fentiunt quicumque Chrifti nc-
gav er int divinitatem, fed qui operibus fibi probatam atque com-
D e i nomen decrahere non audeas j per male-
volentiam mentis & fenfûs, generofitatem ejus,
quam confiteri es coadus “ in nomine j abne-
gatâ paternæ fubftantiæ communione decer-
pas. Atque ideo etiam in eo Dominus bonita-
tis fiiæ munus extendit, dicens aut malam ar,
borem cum malis ffudibus , aut bonam cum
Ipertam negaverint. Nam, ucait Athanafius, per hic verbaofien-
dit ipfos Pharifxos non per ignorantiam, fed fponte fe in hanc ek-
Habilem blafphemiam infigere , nec pudore ullo duci, cùm faml
ifiiufmodi opéra Dei effe , eaque ut amentes Beelzebub adfcribertnt,
affirmantes ea per fpiritum immundum fieri. Cüi' cônfentiens noflu
Hilarius cos affirmât extra veniam efle, quöd paternx natura: fub-
I ftantiam adimaiit, etiam cùm in Spiritu Dei | hoc eft, in ipfa
! vinitatis virtute & natura , opus omhe confummet. Prærcrca qn>
apud Athanafium teftimoniâ de communi effentia Patris & Fil»
I & Spiritus*-fandti concinnavit, blafphemiam in Spiritum-»“'
1 ûum non alia r&tione interpretatus, obfervat non dixiffe ChriftM
blafphemanti & panittntiam agents remiffionem dandam non tjfc. j1
blafphemanti & in blafphemia manenti. Probable eftaliamHil»'
rio fententiam non fuiffc, cùmlcgamus ihfrà cap. 18. num. io.
quod omnium omnino peccaminurn veniam Deus nobis largiâtat,a£
re ipfa iis largitus f it , qui Chriftum Dcum non negaverint roo-
dè, fed & nccaverint ,aut mortis ipfius fuerint auctores : venu
non dilatâ, ubi per fidem ad eum rediere.
* MIT. Carn. & Colb. dignitatem ; & mox agitantes, loco verbi
habitantes. _ •
f Sex miT. in homme: malè. Hîc refelluntur Ariani Chriftovc
naturam negantes, cujus nomeu ac Yenerationeui ci deferebant.
bonis
bonis frudibus efle fâciendam : quia in malæ A cum feptem fpiritus fe nequiores, introeun-
^rboris opinione fub fècretoa, indulgentiæ D e i
repofita fit venia j ( b quia omne peccatum fît
remittendum j ) in bonæ confeflîone frudus
æternus fît : né * incidentes mediam inter
utrumque fententiam, cùm conftituere malum
non audeamus, confiteri bonum nolimus , in-
diffblubili corruptæ de fe opinionis judicio re-
linquamur.
10. Omnem autem ita fentiendi corrupte.
tefque liabitab'unt ibi , & noviflima hominis
illius primis pejora erunt. Et quidem Dominus
ab fb lvit, dicens : Sic erit generationi buic pef- t- 4ĥ
ßm a .
i i . N on igitur ambigere pofliimus, totum Judxis fu-
hoc ad perfonam populi hujus efle referen- aP-
dum : fed contuendum eft quatenus propofita
fingula fingulis temporibus rebufque reddan-
tur. Superiüs , e nempe in Ninivitarum 6c re- e
lam ex naturæ vitio proficifci doeuit, dicens, B ginæ Auftri nomine, juftificata fides gentium
De malo thefauro non nifî quæ mala funt
pofle proferri, 6c omnis ötiofi, id eft , inepti
6c inutilis didi rationem Deo efle reddendam :
quia de confeflîonis noftræ verbis aut cón-
demnandi fîmus, aut juftificandi 5 talem futuri
judicii benevolentiam recepturi, qualem de
cæleftis gloriæ Domino fententiam tenue-
rimus.
zo. Signum deinde rogatur ut præftet, quod
eft : fed longé antea, poft mülta in Deum 6c
gravia peccata , Judæis data lex eft. Et peccata
quidem eorum f libris Moyfi continentur. f
Verùm poft tot divinæ virtutis documenta, id Dxmon an-
e f t , decèm plagis percuflam Ægyptum, 6c co- jCfr^-cm
lumnam nubis ac luminis node dieque famu- obtinebat.
lantern, 6c in Erythreo mari iter præbitum, 6c
fontes ruptis faxis effluentes, 6c 6 miniftratam g
efurientiSus mannam , 6c ad poftremum in
fe ex Jonæ fîgrio daturum efle refpondit : 6c C quadraginta annorum tempore vitâ atque haficut
triduo 6c totidem nodibus Jonas in ceti
ventre detentus f î t , ita fe intra interiora terræ
pari temporis fpatio demoraturum. Sedmajo-
. rem futuram gentium fidem monftrat. Nini-
Pi' vitæenimjona prædicante pænitentiam ege-
■ j runt, 6c à Deo veniam pænitendi confeflîone
meruerunt. Sed 6c Auftri regina nunc in exem-
plum Ecclefiæ præfumta, fapientiam admirata
Salomonis, ex ultimis térræ partibus vénit aubitu
angelorum populum viventem : h adora- h
turn fupplicatumque poftea pecudibus 6c faxis
, hifque cum chori's canticifque faltatum,
6c metalla deos nuncupata. Ergo infidentem Lege ex-
plebis iftius pedoribus fpiritum iiiimundum ^sll|^aCgt"
le x , qua: poftea data e f t , interventu fuo ejecit,
6c veluti quadam cuftodia circumjeda: poteftatis
exclufit. Qui illinc exiens, circum gen-
tes defertas atque aridas oberravit, domum
dire quam erat admirata fapientiam. Cumulât D veterem derelinquens : ut in his ufque in
igitur invidiam comparatio, 6c Jud<eos fine ex.
cufatione facit fides gentium: ut ciim illi pro-
phetis , id e f t , Jona: Salomonique crediderint,
Chrifto ifti non credantjona Salomoneque po-
tiori. Et idcirco in refurredione eos judica-
bunt,quia in:his repertus timor D e i fuerit,
quibus lex non erat prasdicata : hoc magis in-
digni venid c qui ex lege funt infideles , quo
plus fidei in eis qui legem ignoraverunt fit re-
pertum.
n . Cum autem immundus Jjiritus exierit ab
homine, ambulat per loca arida 3 quarens requiem,
& non inveniet, 8c reliqua. Continens ledio e f t ,
6c , ex ipfo initi fermonis exordio, d ex fenfu
fuperiore proficifci indicatur : ex verbi enim
conjundione coepit. Sed totius propofita: com-
parationis ratio tradanda eft. Exiens ab homine
immundus fpiritus, arida 6c inaquofa loca
circuit, in quibus nullus fons vita: effluebat. Et
diem judicii non inquietata habitatione re-
quiefeeret.
23. Sed rurfum D e i gratia impertita gentibus, Gentibus
poft quam in aqua: lavacro fons vivus effluxit,
habitandi cum his locus nullus e f t : 6c ciim jam d*o*rcdiic.
in his requiem non haberet, intra fe reputans,
optimum credit regredi in earn ex qua profe-
dus eft domum. H x c emundata per legem,
8c prophetarum ornata pra:coniis , 6c Chrifti
E adventu prjeparata, vacuainvenitur: aqua 6c
cuftodia legis abfeeflerit, ( quia omnis lex uf- Matth.n.
que adJohannem e f t , ) 6c ad habitandum noil 1J'
receptusfit Chriftus. Atque ita 6c habitatore
vacua e ft , 6c deferta cuftodibus : cum tamen
5 veniente habitatore, prxeuntium follicitudine, i
6c mundata fit 8c ornata. Septem igitur fpiritus Cur feptem
requiores afliimuntur j quia tot erant gratia- fecum a^u*
rum munera deftinata k cum Chrifto, quje in \
eo multiformis ilia D e i Sapientia feptiformi
ciim requiem non in v en ie t , turn intra fe lo- F gloria collocavit: ut tanta iniquitatis fieret poll
quetur, congruum fibi e fle , ad domum fuam fefflo, quanta futura fueratgratiarum. Atque
unde exivit reverti j quam inveniet vacantem, ita noviflima hominis illius pejora erunt prio-
fcopis mundatam 6c ornatam aflumetque fe- ribus: quia1 ex Judaris immundus fpiritus metu
a hoc eft , quam diu nobis occulta & latens eft illius bonitas. >
b Edict cum unico mf. Colb. qua omne. Deinde Tola editio Par.
cum eodem mf. in bona confeffione.- ubi Beccenfis codex, in bona
fcilicet arboris confeffione, quod in marginc ad textum illuftrandum
non mali locum haberet, prsefixo & ante in bona.
c In vulgaris , quia. Re iftius in mlT. q u i hoc eft, populi legis,
qui funt infideles, eo magis indigni funt venia.
** Editi, fenfu: cocriguntur ex mff. hoc eft , ipfum fermonis
exordium, Cum autem immundus &c. indicat cam leftionem ex
fenfu fuperiore, cujus continuatio eft, proficifci.
c In fincerioribus mff.namque, vox Hilario familiar is pro nempe.
* Solus mf. Turon. cum excufis, libro Moyfi. Infri cap. 14. n
11 • hbri legis quinque memorantur.
6 Vatican« coacx apud Latinium , minifiratum tfurientibut
.manna: nulloalio ei fuffiragantc. Monuimus pag. 4/4. not. g. in
mff. haberi mannam aternam.
h In mf. Colb. adorantem poftea pecudes cum faxis , conlencience
Catnut. nifi quod adorantem habec tantum fccuudis curis. Inaliis
1 etiam mtT. abeft fupplicatumquequod abfquc auftoritate adjeftum
fufpicamur , maxi me cum verbum adoro in aliis etiam Hilarii
locis cum quarco cafu junftum adverterimus. Apud Par. adorantem
fupplicatumque Sec. Ante adoratum, inteiligere eft continent
libri Moyfi.
‘ In vulgatis , venienti habitatori. Prxferimus cum potioribus
rnff veniente habitatore, diabolo fcilicet, cui neque lex follicita
profpexit, nec prophet*, uc pr* (c fere prior leftio.
k Sic mff. Ac editi, in Chrifto.
I In mff. Colb* Sc Cam. ex eo: in ceteris, ex eis.V
u