1019 S. Hilarii Epifcopi 1020
Deum fe virtutibus agens, * neque Deus A met y fa&us obediéns ufque ad mortem, non
non erat , quem geftis fuis docebat i neqùe
homo ,,in cujus habitu repertuseft, non ma.
riebat.
. |L Et idcirco in hoc eodem fuperiore fermo-
ne, naturæ fîbi cum Pâtre unitatcm conte flatus
dixerat , Qui me v id it , v id it & Patrem : ôC
. r a te r in m e , & ogo in Pâtre. Quæ utique difv-
ferentiam non habentb ex æqualitate naturæ:
cùm contemplatio Filii vifum compenfet 6c
Cut, &
quod falvâ
naturæ ætamen
poll mortem non fuper omne nomen
eft. 54. Sed fi forte hinc inæqualis videtur, quia p
ei poft evacuationem formæ Dei donatur hoc »
nomen , calumnia hæc facramentum affumtæ D
humilitatis ignorât. Si enim nativitas hominis 1
naturam novam intulit , 6c humilitas formam 1
demutavit fub aflumtione fervili $ nunc dona- °
tio nominis ,k formæ reddit æqualitatem. Qiiid
Patrem ,6c uuus in uno manens unum non dif. B enim donatum fit quiere. Si , enim hoc dona*
cernat ab uno. Ac ne per corporalem contem- turn|quod Dei eft j natura: huius dpnum ignp.
plationem rererre ex fe paterna: contemplatio- bilitatem divin.x illinon invehit nature. Denis
vifum exiftimaretur j fubjecerat, Credite nique hoc nunc ,quod donatur ei nomen, etfi
mihi , quoniam ego in Patre , & Pater in me: Jin habeat doni facramentum r non tarnen habec
autem, vel propter opera credite : ut cum virtus in dono nominis nomen alienum.Donatur enim
natura: res enet , 6c operatic ipfa virtutis fit Jefu^utei cxleftia 6c terreftria 6cinferna genu w
poteftas5 per virtutis poteftatem, natura: in fe fledant , omnifque lingua confiteatur , quia k
paterna: unitas nofceretur : cum c in quan- Dominusjefus in gloria Dei patris. Confeffio-
tum fe quifquam Deum cognoviffet in virtute nis ergo hujus honor donatur , ut in gloria
nature, in tantum Deum patrem cognofce- C Dei patris fit cpnfitendus. Audis itaque, pa. 1
ret in poteftate nature: 6c cum tantus, quan- ter major me ejl / Scito eum , de quo ob meri, *
tus eft Pater, Filius videndum in fe Patrem
obedientia: di&um eft, Et dona vit ei nomen
præftaretin geftis, indifferens per id Pater d à
quod eft fuper omne nomen. Audi rur-
Filio nofçeretur , per intelligentiam indifFe-
rentis pro poteftate naturæ.
53. Impletnrus itaque unigenitus Deus car-
nis difpenfàtionem, ôc accepta: formæ fervilis
facramentumconfummaturus, ufus eftdemon-
ftrandæ fidei noftræ profeiîione , dicens -, Autum
fum, Ego & Pater unum fumus j 6c, Qui me vi- /.
dit, vidit 6c Patrem j & , Ego in Patre, & Pater /,
in me. Honorem donata: confefïionis intellige,
quia Dominusjefus in gloria Dei patris. Quan,
do igitur illud eft, Pater major me efllNempe
tum , cum donatur ei nomen fuper omne nodifiis
quoniam dixi vobis, Vado 3 & venio a d vos. D men. At contra quando eft , E^o & Pater
c_ S i diligeretis me , gauderetis quoniam vado a d unum fumus ?1 Nempe cùm omnis lingua con.
Patrem i quia Pater major me eft. His itaque,
quæ ad naturam divinitatis f fpedant, expli-
çitishoc eodem fuperiore fermone, numquid
profeflio hæc aufert Filio naturæ æqualitatem,
quam nativitas genuina confummat ? Aut numquid
unigenito Deo contumelia eft Patrem fi-
bi innafcibilemDeum effe^ çùm ex innafcibili
Deo 8 nativitas unigenita in naturamunigefïteatur,
quia DominusJefus in gloria Dei patris.
Si igitur donantis audoritate Pater major
eft , numquid *»* per doni confefTionem minor
Filius eft ? Major itaque donans eft} fed minor
jam non eft, cui unum efle donatur. Si non hoe
donaturJefu, ut confitendus fit in gloria Dei
patris j minor Patre eft. Si autem in ea gloria
donatur ei efle, qua Pater eft i habes & in donitam
fubfiftat ? h Non enim fuæ originis eft E nantis audoritate n quia major eft ,& in dona.
Filius, nequenativitatem fibi nonexftansipfe ti confeffione quia unum funt. Major itaque
conquifivitex nullo: fed ex vivente natura vi- Pater Filio eft : & plané major , cui tantum
vens natura exftans , tenet in fe naturæ donat efle, quantus ipfe eft j cui innafeibilitatis
poteftatem , 1 profefsa audoritate naturæ, eflè imaginemfacramento nativitatisimpertit,
ut & honorem teftetur , & gratiam fumtæ quem exfe °in formam fuam générât,quem
nativitatis in ^ honore. Et hoc quidem Patri rurfum de forma fervi in formam Deirénovâtdebitum
reddens , ut obedientiam fuam mit-
tentis deputet voluntati, non tamen ut natura:
unitatem obedientia humilitatis infira
In vulgatis', neque enim. Abeft enim a mlT.
b Sic mlf. At editi, ex qualitate. Mox apud Bad. & Er. com-
plejfet, loco verbi compenfet: quo fignificatur, vifionem filii vicem
prarftarc vifionis Patris.
e Er. Lipf. & Par. in quantum quifque, omiffo fe, unde pen-
det totius orationis incelligentia.
d Excufi in Filio. Reftius mlT.« Filio, fcilicet indifferens.
e In mlT Vat. baf. & Marini, hie pratfertur, gj* contrijlatieftis:
quod neque in aliis exftat, neque in facro textu grsrco vel latino,
f In vetcribus libris, exfpeclant .• non alio fenfu.
6 Ita melioris notx mlT. Ac editi, nativitas univenili.
>■ hoc eft , non fua fibi origo eft.
1 id eft, ita his verbis, Pater major me efl, profeffb audoreac
principio nature fuse, ut cum honore ac reverentia teftetur honorem
& gratiam nativitatis accepts. Ut enim nptat ctiarn Cyrillus
li.b. thelauri pag. 91. Solius decori causa ut filius majorem honorem
k Vat. baf. mf. in form
melius Martin, in forma rg,
milicatem carnis aflumt* a
redit aqualitatem: mendosi. Neque
t aternitatt. Formam Dei ur per hu-
aiflam dixit Hilarius n. }8. ita nunc
quem in gloria fua p fecundüm Spiritum
Chriftum Deum natum , donat rurfum efle
in gloria fiia fecundum carnem Jefum Chriredditam
^radicat per carnis cjufdem gloriam & exaltationem.
Quod vero hoc loquendi modo nihil aliud intelligat, patet cum
ex diftis, tum maximi cx his hum./«. Major Pater eft, dumtfo-
riam affumto homini rogatur ut reddatFilius minor non eft dum
gloriam refumit apud Patrem.
1 In antiquioribus niff, namque.
f id eft, per donatam confelfionem , feu per donum nominis,
cut omnis lingua confitcri tcncatur. Moxin mf. Martin, utiqiie,
pro itaqsse. ulgatis, quia pater major. Abeft pater 1 mff. & ad donantem
redte refert
0 Editi, in forma fua
Generat porro in «tern
vat autem in tempore,
8c mox,in forma Dei : caftigantur ex mff.
tc gloriofam tribuendo naturam ; rent-
fumto homini indulgendo divinam glo-
P Mff Martin. Corb. & aliquot alii, fecundism carnem: mali.
Co b. Cam. & Germ, fecundum Chriftum, omiffa voce fpiritum.
Mallemus omitti Chriftum. Ec in iis quidem mff. non femel oc-
t Chriftus loco Spirituf. ^
DeTrinitate,1021 Liber IX.
ftuui Deum a mortuum. Caufam igitur often*-
dit cur fi eurn diligerent, gauderent quôd
ad Patrem vadit, quia Pater ipajor effet.
55. Gaudium hoc itaque ex dile&ione do-
cens efîè, quia lætaretur dile£lio Jefum eflè in
Dei Patris gloria confitendum : & glorix hujus
refuuiendæ meritum continuo fubjecit, dicens,
yenit enim ptinceps hujus mundi, & in me habet
nihil. Nihil in eo princeps hujus inuudi habet î
quia ut homo habitu repertus, extra pecca-.
tum carnis manebat in fimilitudine carnis pec.
cati, de peccato pççcatum in came condemn
naps. Tocum autem hoc ad paterni mandati
referens obedientiam, fubjecit , Sed ut feiat
mwdus quoniam ego diligo Patrem y & ficut man-
datum mihi dédit Pater, fic facio j furgitc, ea^
mtts hinc. b Ad confumrnandum corpore® pafl
fionis facramentupi, per dile<ftionem efficient
di mandati paterni, feftinat exfurgens : cörpo.
içx tarnen afTuintionis ftatim myfterium pan-
dens, per quam ei tarnquam in vite modo pal-
mitis ineffemus, fru&um nobis ut palmitibus,
nifl ille vitis efTet effe£tus, utilem non datu-
ris, Acque idcirco manere nos in fe per fidem
affumti corporis monet, ut quia Verbum caro
factum eft, naturæ çarnis fuæ tarnquam viti
palmites ineffemus : à corporeæ hujus humilia
taris affumtione formam paternæ majeftatis
alienans tum, cùm fe ' ad unitatem palrnitum
vitem profeffus, agricolam Patremd curiofum
hujus vitis oftendit, cujus inutiles atqhe infe-
raees palmites c de fe cans deputaret arfuros.
Dicens itaque , Quj me v id it 3 v id it dp P a ttern
i 5c , Verba q u a ego loquor, non d me lo-
quor3 fed Pa te r qui in me. manet, ip fe fa c it opera
fua ; &, Credite m ih i , quoniam ego in P a tr e ,
& Pater in me , ut & facramentupi nativitatis
, & myfterium afTumti corporis manife-
ftaret, per continentiam dictorum ad id ve-
niens ait, Quia P a te r major me eft. Et confe-
ftim, ut abfoluta difti ratio fubeflèt, 6c agri-
colæ 6c vitis 6c palmitis fubjeeit exemplum,
affumtionem per id corporeæ humilitatis often-
dens. Et hinc çaufam eundi ad Patrem, 6c
dile&ionis lætitiam cùm ad Patrem iret, do-
cens efle oportere, quia major fe Pater effet :
à quo fcilicet effet ^loriarn refumturus j apud
quem 6c in quo effet glorificandus, non no-
vello honore, fed priftino ^ neque alieno, fed
quem apud eum habuit. Si itaque non f in
ipfum glorificandus eft, id eft , ut fit in glo-
1022
A ria Dei patris j contumeliam adferibe natiW:
fi verb quod ab eo glorificatur j auftoritas
eft j Patrem majorem in glorificandi auftorita-
te cognofce^
56. Quid difpenfationem ad ipipietatem <
rap is ? Quid facramentum noftrx falutis in- p
vadis ad mortem ? Glorificaturus Filium Pa- n
ter major eft : glorificatus in Patre Filius minor
non eft. Aut quomodo minor eft, qui in
gloria Dei patris eft ? Aut numquid Pater
B major non eft ? Major itaque Pater eft , dum
pater eft : fed Filius, dum filius eft, minor
non eft. Nativitas Filii Patrem conftituit majorem
: minorem verb Filium efle nativitatis
natura non patitur. Major Pater eft , dum
gloriam affumto homini rogatur ut reddat:
Filius niinor non eft, dum gloriam refumit
apud Patrem. Atque ita 6c facramentum na-- *
tivicatis, 6c difpenfatio corporations impletur.
Nam & Pater, dum 6c pater eft 6c glorificat
C nunc filium hominis, major eft t & Pater 6c
Filius unum funt, dum ex Patre natus Filius,
poll aflumtionem terreni corporis glorificatur
in Patrem.
57. Non habet itaque nativitas ftatura: igno- 1
bilitatem: quia in forma Dei eft, quia ex Deo 1
nafeitur. Et ciim differre fignificatione ipfa [
exiftimetur innafeibilitas a nativitate 5 nativi- 1
tas tamen non eft extra innafeibilitatis naturam,
qui;* non fumfit aliunde quod fubftitit.
D Nam tametfi non confecuta fit, ut coinnafei-
bilis effeda fit ^ accepit tamen ex innafcibili
peo efle quod Deus eft. Fides igitur noftra, 1
etfi initium nativitatis non apprehendens ^ uni- r
genitum Deum femper * profitetur -y quia na- S
tura non ferat, ut ccepifle eum aliquando con- <
fiteatur, cujus nativitas omne initii tempusex-
cedat. Sed'quem femper efle 6c ante tempora
confitetur , natum tamen 8 intemporali infi-
nitate non ambigit, eum tamen ex ininitiabilis
E intelligentia: nativitate confefla.
58. Sed hoc h^retici ad nature contume- (
liam fiimunc, quia didum eft, Pater major me ‘
eft : vel illud, De die autem & hora nemo feit, *
neque Angeli in aelis , neque Filius, nift. Pater 1
Joins. Ignoratio ergo diei atque hor® objicitur 3
unigenito Deo : ut Deus ex Deo natus non
fit in ea natura; perfedione qua Deus eft,
cbm nefeiendi neceflitate dominante, jam vis
ajiqua exterior eo potior fit, qua: tamquam
adversum fe imbecillum in ignoranti» eum in-
* Editi ex deterioris notæ mff. hîc addebant, natum. Quidam
hie verborumludus eft inter Deum natum, & Deum mortuum ;
natum in gloria fecundum Spiritum, feu prout Verbum eft, &
donatum rurfum effe in gloria fecundum carnem poft cjuàm mor-
tuuseft : adeo ut gloria Chrifti Dei à nativitate fit, hominis autem
à morte.
b Mf. Golb. cum Germ, ad confirpnandum.
c Tellerianus codex, ad utilitatem. Unüs Colb. çum altero
Soxbon. ad humilitatem. Rctinendum cum ceteris ad unitatem. Ut
enim habetur in Pfal. ji. n. 16. Naturam in fe univerfa carnis
ajfumfit, per quam ejfettus vera vitis genus in fe univerft propagiçis
tenet. Quod proximo diftum eft, à corporea hujus humilitatis a(fum-
tipue formam paternfi majeftatis alienans, poteft ad Chriftum ipfum
rcferri,qui cum palmitibus congruere volens, catni pxopriæ pa.-
tçtnam gloriam negavent > & ita à foxjnæ illius unit^te ie aliena-
vetit. Vcriùs tamen hoc.dc membris .Chrifti, de toto feil. bomi-
num gencrc interpretari eft : qui lacée à Chrifto affutnti , i,n co
vellet ft» vite pal.n\ijçs fint, à pa;ern^c tuinen gloria çqnloxtiq alicnandi
tum deraonftrantur, cùm oftenduntur eradiedndi a Patre,
ob infidelitatem, aut ob inutilitatem frucluum negator urn , ut
uni deejaratur loco mcmoràco in P(àl. ji. quem videfis.
Vctuftior è mff. Col b. gloriofa. Magis placer cum aliis curiofum,
id eft, quicuram gérât.
In nil' Vat. baf. defecandos. Deindc iu vulgatis , deputaret arfuros
dicens ita, §}jfi me & c. perturbâtes
' Editi hîc , in ipfo, & ad calcem numeri fubfcquentis, glorificatur
in Patge. Reponimus in ipfum & in Patrem auftotitâte mff.
t Bad. in temporali• Editioncs aiiæ, in intemporali. Mox Er. poft
Bad. ex innitiabilis. Par. poli Lipf.. ex initiabilit. Scquimur mff.
Non ambigit fides natum intemporali nativitate, quem Ccitnettum
abtterno , nativitatem videlicet ex paterna ttirnitate fumentem, ut
dicicur lib. 4. n. 6. Eum etiam ex ininitiabilis intelligentia nativitate
confitetur, utpote initium nativitatis non apprehendens, ut pro-
xime dicebatur : clariùs aucemlib. ia. n. 31. quia fi quid de Filio
metis rctroaéln ferutabitur, nihil aliudfcrut antis fenfui, qudm natum
eff‘ fimptr tffe jenpper ofturret.
T 11 nj *