B hominis, ln Deo ftciemtts vinutem : k perfcriptione R B , quæ intelligent
J . . s, , I I j . ISmm referait ad nnem 6c bis qui immutabuntur : qui
&■ >pß *d *Mum deduca tabulantes ex impietate fcilicet acvitiis definentes 4Id
#os. religionem atque innocenciam transferentur,
6c ex peccatis Syiiagogce, ad Ecclefiæ gratiam
demutabuncur : ficut in eo plalmo, qui pri-
TRACTATUS PSALM!
pfalmus i - M U l t A in plalmo ante rerum ge-
non confo- ' |% / I fta pnefcripta funt, qua: necefte B
nat hifto- -L ▼ -fl- eft ad alicujus intelligentia: Ij-
gnificationem his qu# ef£e<fta funt anteferri:
y-*• cum in finem , cüm pro his qui demutabuntur,
a cüm a tituli infcriptio , cüm in doHrinam David
fuperfcriptio comprehendit. Poft qua: gefto-
t »• rum tempus adfcribitur : Succcndit Mefopota-
3" Is' ’ miam S Syriam b Sobal: S convertit Ioab,
S" percußit in vaüe Salinarum duodccim millia.
e Quo pfalmusc omnis ab hiftoria diflentit. N am
cüm Sobal percuflus cum Mefopotamia 6c C
Syria, qua: ab eodem ad bellum eommota 6c
accenfa 6c capta eft j hanc maximi belli vi-
ctoriam ingens gratulationis hetitia confecuta
eft. Pfalmus autem totus triftis & mseftus eft:
d cum fiiper repullo d deftruftoque populo dolor
eft, cum eommota: turbateeque terra: querela
eft, cum fananda: contritionis ejus' oratio
eft. Deinde id quod in Salinarum vaüe me-
e moratum eft, neque in hiftoria,e neque in
Tranflatio aliquorum tranflatorum intelligentia eft. Nam E
Aquik. fecundiim Aquilam, qui tranilator legis f Judafis
poft paffionem Domini fuit, ita icribi-
tur : Cüm percußit vaües. Sed hic fecundüm
litteram feribens, & extra Ipiritalem intelli-
g gentiam * mahens, belli locum edidit. Tranfla-
Septuagin - tio autem illa feniorum feptuaginta & legiti-
w‘ i, ma & fpiritalis, ante paffionem Domini h ge-
ftaque lufcepta, per nominum naturarumque
fpecies nunc quoque, ut in omnibus plalmis,
caulam fenfumque manifeftat, in commemo- E
ratione geftorum non argumentum pfalmi,
fed tempus oftendens j ne ob id quod.conti-
* fnbaud. netur in geftis * , fed ut tum cilm ea gefta
*ofcatur^C ^unt» feriptus eile nofeatur.
Adquos,ad l . Sed ante quam de tempore loquamur
eft " ProphethE , quia multüm ad intelligentiam
p&jmus. pfalmi proficit feire quando fit feriptus, de
a Excufi, in tituli inferiptione: refragancibus mff.
b Vatic, mf fob ul. Reg. Subab. Tum Par. & convertit Jacob.
Deinde Regius codex, & percujftt vallem Salinarum , jux ca no-
viftimam i n . edit. 5 fm w j t r (fa&tfxst, fitf *A»», quz tarnen
x. Reg. 8. habet or yifrtMfi. Et hie quoque apud Auguftinum ,
Hieronymum, Theodoretum , Ruffinum exftac in volle, quam
lc£kioncm mox fcquitur noftcr Hilarius.
e Hue rcvocamus omnis, ex mf. Reg.
d Mff. detradoque populo.
e Hieronymus vulgacus obfervat quseri folere ubi hzc hiftoria
feriptafit. Ipie vetorefpöndet eam in libris Rcgnorum manifeftif-
fimi legi , led quia ibi pro volle Solinorum , L X x. interpreter
hebrea verba pofuerunt gemelach, ( nunc habetur ytfltKi/x. ; ) ab his
qui hebrari fermonis notitiam non habent , quid hzc fignificent
ignorari. Hzc porro hiftoria in Vulgata legitur x. Reg. 8. ij. nifi
quöd ibi percufta memorentur non duodecim, fed oäo & decem
millia: nec diftident l x x.
1 In uno mf Vatic. Judaica. In altero, Judtus: qux lcdtio nobis
fatis arrific: cüm Aquila a Chriftiana ad Judxam religionem
deficicns, infenftftimi Cnrillianorum hoftis Alcibz, ut audlor eft
Hieronymus in Efaiz c. 8. difcipulus fuerit. Vulgatam tarnen
leäionem, qux eft mlT. Reg. 6c Mic. non mutamus. Et Judxosj
mus pro his qui immutabuntur eft feriptus,
* oftendimus cüm dicitur, Audi fiiia $c vide, *Noofl
& inclina aurem tuam, ëi oblivifcere popu- ftlt
lum tuum, ôc domum patris tui j quoniam J î*
concupivit rex fpeciem tuam : & rurfiim in , |
eodem, Pro patribus tuis 1 nati lunt tibi filii} ibu.A
conftitues eos principes fuper omnem terram. I
Filiorum itaque demutatione fada pro patribus,
paternam domum oblivifeitur, Deoregi
magis regina placitura, cujus morte renova-
tur ad vitam. Et idcirco tituli infcriptio pro his
qui immutabuntur, adfcribitur gloria: mortis
ejus, qui pro omnibus mortuus eft, tituli inferiptione
teftante : & teftante ad doHrinam I
D a v id , ut omnes eum David, qui & oriens
& juftus & rex & æternus eft, noverimus-
qui inimicas nobis infeftafque virtutes cum
duce fuo peremit, omnibus his qui adversùm
nos vitiorum bella accendere erant foliti, ex-
ftindis : non in valle planétûs, neque in valle
tabernaculorum, fed in valle k f ilium i id enim k I
magis quàm falinarum græcus fèrmo déclarât:
cüm ex fe jâm non flebiles habitationes, nec
lamentanda tabernacula , fèd falem potiùs
hæc mundi hujus vallis exhibeat, eos fcilicet
eorumque fimiles , quibus di&um eft, Vos I
eftis fal terra:, in quibus maximè antiquus
ille nofque 1 incendens hoftis exftinftus eft. 11
Pro his igitur in fine commutandis, & fub
teftimonio ac tituli inferiptione M ad David 81
edocendis pfàlmus hic feribitur : non alio tern- ^ I
pore , quàm cüm Nathan propheta throni I
æterni regem ex David femine n efte nuntia- 1 -H I
vit. Ineo enim tempore hæc, quæ in rebus ge- u <”|
ftis præfcribuntur, efFefta funt, in que* pro-
phetia æterni regis oftenfa eft. Intelligendus
ergo pfalmus pro his eft qui immutabuntur, I
in David æternum regem edocendis, & qui
pro amiffis patribus erunt ex commutatione
jam filii. Ita enim coepit.
3. Deus repulifii nos, S' deftruxijH nos : ira- i- )■ I
tua es 0 nobis, S' mifertus es nobis. * Commovifii 1-1 1
quidem illius operam tanti fcciffc difeimus , ut fccundam illius
vcrfîoncm, Hieronymo tefte in Ëzcch. c. j. ksct àxçiHetxr dicc-
rent. Hanc adeo poft paffionem Chrifti fufcepit‘, ut ex Epiphanie
& Euthymii fupputatione ix. Hadriani Imp. anno eam publicarit.
8 Regius codex , habtns .-.non difpliccret abiens. Quippe ut
habec Hieronymus lib. de optimo gcncrc interpret. Aquitaprofe-
lytus & contentiofus interpret, qui non foliim verba, fed & etymolo-
gias verborum transferre conatus eft, jure projicitur à nobis. Deinde
mf Mic. belli locum dédit.
" Bad. Er. cum mff. geftorumque.
* lu m f Reg. fa ch funt : deque vertit Symmachus, cujus le-
Aionem probat Eulebius.
k Rcgiusmf fallium, 8c mox fallem: grze. Ht «a5t.
1 Lipl. & Par. infeendens ; depravatè. Relpicitur illud tituli >
cum fuccendit.
“ Particulam ad ex mff. Mic & Reg. hue rcvocamus. Deinde
Bad. Er. 6c mf Mic. cdocentis ; favenre Regio, in quo edoemtes.
Poceft referri cdocentis ad vocabulum tituli : icd altéra lettio mox
çondrmatur.
" Abcft eftie à Rcg. mf
° Ex Regio codice adjeftum eft rubis.
terram, S conturbafti eam : fanes contritiones ejus,
^ j, qu ia commota efi.. * O fie n à ifî populo tuo dura,
4. ci p'otafii nos vino coMpunctionis. * D e d ifli metuen-
tib u s te (iqnificdtionem, u t fu g ia n t à fa c ie arcus.
1 JBifcri- Secundùm communem fæculi fenfum iræ mi-
corsf ferationique non convenit : neque * ipfius
b iâ eofdem uterque hic conveniet aftectus, b ut
ultionis voluntati voluntas mifèrationis ad-
Pàtwl‘" iTlixCa Solis autem hoc patribus piè ira-
feentibus. congruit, ut mifericors eorum ira
j in peccatis fit filiorum, fecundùm etiam illud
i.cffîs-f- beati Pauli , cüm ita fatanæ in interitum
j çarnis tradit , ut fpiritus falvus fit in die
Domini, vindiéfcæ præfèntis fèveritatem ad
Dei m |ho- falutem fpiritus proncere demonftrans. Æter-
jnirf& nus ergo ille cæleftis omnibus pater, qui 6c
DmSjhr- dixit, Ego occidam, 6c ego fànabo, fie repellit
[. & deftruit fuos, ut miièreatur iratus. Deftruc
xit enim Jerufàlem templum j c fed cæleftem
I fandis reddidit civitatem : repulit ab opera-
| tionibus legis, fed juftificationem fidei juftifi- <
1 cans ex fide impium tribuit : difîblvit terre-
I ftre regnum, fed reges conftituit cælorum.
E Ita iram mifericordia confequuta eft, dum
I damno terrenorum præfentium, ingens æter-
d norum d bonorum retributio repenfatur.
T0t,a|i [ge- , 4- hæc quidem non magis ad Ifrael,
quàm ad univerfitatem humani generis aptata
û2ra- “mc : 9uia ex uno in omnes fententia mortis
6c vitæ labor e exiit, cüm didum eft, Male-
îtaJv,*8. cerra operibus tuis ; nunc autem per
e unum in omnes donum vitæ f 6c juftificationis
GmÉ 17• gratia abundavit : ut quorum terra maledida
Rm. J. 18. eft, horum nunc conformia Deo corpora fint •
j 6c quæ commota metu, 6c ignoratione turba-
j ta, & labore contrita eft, 6c ipfo illo lætifi-
I cantis vini compunda. potu, nunc fufceptæ
I fignificationis fecura virtute, futuræ iræ de-
ArcMpoe- fugiat poteftatem. In areu enim, ut frequen-
S § ï?a’ ter tradavimus, præparatæ ad peenam impiis
r.;|a. lræ terror oftenditur, fecundùm illud, Num-
JP? ira^cetur per fingulos dies ? s Arcum
^•?,u fuum tetendit, 6c paravit in eo vafa mortis
. fagittas fuas arfuris operatus eft. Metuentibus
fignificationem dédit, vel figni in fron-
j tibus, vel fidei in cordibus, vel teftimonii in
I operibus, vel gloriæ in confeffionibus, vel vi-
h doriæ h in martyriis : ut à facie arcûs iræque
M,). 7. fugiatur, ut didum eft, Natio viperarum, quis
I monftravit vobis fugere ab ira ventura ? Gra-
I tulantis igitur humani generis hæc vox eft
{ poft regnum mortis , poft diaboli terrores
poft laborum peccatorumque onera, poft in-
felicis Ixtitix dolorem 5 quia v i t i ö k um
gaud i a cüm fint intelleda, compungunt.
In vino etenim fecundüm Apoftolum Iafcivia EPhefs-«
eft. Et ficut eft vinum cor hominis la:tificans Ca!ix ir*
ita 6c vinum eft cor hominis compungens. callxvusc'
Nam & calix ira: eft, ficuti & calix vit« eft.
5. Poft ha:c ergo, & poft hoe compundio.
nis vinum, fignificatione fugiendi areüs ïrx-
3 que conceffih univerfitas fidelium xternis fpe-
bus exfultat. ld enim mox diapialma inter-
veniente declarat : Vt liberentur dileHi tui, 7-
* falva dextera tuet, S exaudi me. De-xtera pf IJ7-16
Domini fecit virtutem,; * 6c a dextera Deo |
Virtus Dei coexcitatä fecum humilitatis noftrje
carne conièdit. Data ergo fignificatione fugiendi
a facie areüs, liberantur diledi, &per
Dei dexteram falvantur. Et a qua facie areüs
liberentur falventurque, Apoftolus do-
; cuit, dicens,Qui liberävit nos ae poteftate CoioH-1- lJ-
tenebrarum, 6c tranftulit in regnum filii di- «
Iedionis fux. Liberandi ergo diledi falvandi-
que per dexteram Dei ftint.
6. Sed lalutis hujus ad fidei firmitatem
nofcenda eft prophetia. Sequitur ehim, Deus 4-8-
loquutus eft in fanHo fuo, Lectabór S' partibor
Sichimam, S ' convallem tabernaculorum dimetiar.
* Meus eft Galaady S'- rneus ejl Manaffes, S'
Ephram fortitudo capitis mei , Xuda rex meus
1 * Moab olla fpei meee. In Idumaam extendam f -IO-
calciamentum meum : mihi allophy li fubditi funt.
In fando Deus loquutus eft, in eo nempe, Sanftus,
cui etiam demones clamant, Scimus quia tu chriftusfandus
Dei es j & de quo Angelus evangelizat, Luc 4 34
Et quod ex te nafcetur fändum, vocabitur Luc. i . jy.
films Dei. In hoe itaque fando locutus eft,
cüm dicit, Pater qui in me- loquitur, ipfe fa’ Johan. 14.
cit opera fua. Loquutus ergo Deus in fan- IO'
do, in principio fermonis exffiltat.k Exfultabit k
enim ut gigas ad currendam viam, 6c exful- pf l8-6-
tabit in Sichima partienda. 1 Sichima Sama- 1
ria eft, qua: eadem & Sichern eft, quam Jacob
Jofeph fiiio fuo “ fub benedidione fpiritüs de- Johan. +.V
putavit. Ha:c cüm omnibus antea legis tem- m
poribus in impietate manfiflec, Evangelium
Domini ex parte fufeepit. Nam hodieque pars
ejus irreligiofiffimis ftudiis de ftudio vetere
detinetur. Illic enim vaccx adorat« , illic
mons relido facrario eledus, illic regnum
n adversüm Judam excitatum. Sed eó pri- B
•n V :xpunxim“s W& RcSu mI- autoritäre. Et ccrtè uterqt
ille affc&us non idem, ied aiverfus eft.
b Editio Par. ut vitio. Aliz ut ultio. Tum limul omnes, vi
lun-ati, voluntas mißrationi 8c c. perturbata orationc, quam ni
tidam reddunt mff.
c Cüm hic memoret quz proximè poft deftruftum Jeruftlei
templum , & ezremomas legis antiquaras bona fccuta funt: nih
aliud hemheare videtur, nifi czlum fanftis jam tum fuiffe apei
tum. Ad eos tarnen quorum corpora poft Chrifti paffionem ]<
rololymis vifafilnt, referre quis poffer: fed magis generalis v.
detur hzc fentcntia, fimilibus diftis mox confirmata?
_ d In Vatic, mf donorum, non, bonorum : quod verbum abeft
Rcg10» in quo mox apta, pro aptata.
* Apud Par. «tóf. Verbum exiit pcenam peccati ex uno ms
nantem cxpteffiüs fignificat.
f Conjunftio & ex mfl‘. Vaticanis adjicitur. Hzc in aliis li
bns, ac pratcrca in mf Regio verba fuperiora, per mum in ernnee
omiffa crane.
e Removimus hinc, nifi convertamini: quod non habenc Bad
Er. Lipf. & Reg. mf -
b Mff. in martyribus.
1 Ita mfl. Mic. & Reg. nifi quod in Rcg. fecus pro fecum. At
vulgati, fy a dextris Bet virtus coexcitata cum humilitatis noftre.,
&c. non redd mit meinem Hilarii, cui virtus Dei divinitas Ver-
b i ,i in quam non cadit coexcitari. Cocxcitatio autem ilia nos
Ipectac. Horum omnium hzc nativa fedcs : & Virtus Dei confedit
DeoJccssm coexcitata a dextera, feu per virtutem dexterz, humilitatis
noftre came.
■ Editi hic 6c mox, exultavit: corriguntur ex m f Reg. in quo
deinde gigans, non gigas.
. Regius codex , Sichima in Samaria eft. Apud Hieronymum
hiei Quidam Sicemam Samarium putarii.
Ita Reg. mf At VÜlgati fub benedidionis fpiritu.
“ Vulgati, adyersum Judeam. Rctiüs mff. adversum Judam :
ex «b euira diffeidio Juolzz ccepit diftinitio.
I iij