prædicationes abfolvimus j neque quidquam A docentes, nomine, nativitate, nâfùra, pote-
* • H M Mi • _______„1 „ jsnXS&SK&i n-nfi> r\rnÇf*(fîrtr*P . ïk cum damnatis ihæreticis commune eis effe per- np olflirl p/Tpr 0110 rv>
mifimus, ut damnanda damnantes, fola vene-
rabiliter fe&anda fequeremur,filium Dei * Dominum
Jefum Chriftum , quod maxime ab iis
necrabatur, per hæc docentes , dum de eo te-
ftatur Pater , dum de fe ipfe profitetur, dum
Apoftoli prædicant, dum religiofi credunt,
dum dæmones clamant, dum Judæi negantes
fatentur , dum ignorantes intelligunt gentes
ftate, profeflione j * ne aliud effet quàm nun- *
cuparetur , neque nuncupatio non nativitatis
effet, neque, nativitas naturam amififfet, ne.
que natura non retinuiflet poteftatem , neque
poteftas non etiam confciâ fibi veritatis pro.
feffione notefceret. Caufas ergo omnes fingu,
lorum generum ita ex Evangeliis excerptas fub.
jecimus, ut nec profeffio tacueritpoteftatem,
nec poteftas non exferuerit naturam, nec na.
* id eft, ut * ne jam ambigendum permitteretur, quod B tura non fuas nativitatis fit, nec nativitas non
Sabellius,
Hebion &
Anns fc fc
vinccndo
Ecclefise
vincunc.
probat.
fui nominis : ut per id non relinqueretur im.
pietatis calumnia, cù.m Dei veri ex Deo vero
divinitatem, fecundùm 6c nomen 6c nativita.
tem 6c naturam 6c poteftatem, ipsâ quoque
Dominus Jefus Chriftus nativæ veritatis fui
proteftatione docuiffèt.
28. O eta vus jam verb liber, duobus fupe-o;
rioribus libris de Dei filio & Deo vero mul.14
tùm ad credentium fidem proficientibus, totus
ignorandum non relinquebatur.
26. Septimus deinceps liber, fecundùm per-
fedæ fidei gradum, fufceptædifputationis fer-
monem temperavit. Namque primùm^per in-
yiolabilis fidei7fanam 6c incorruptam demon-
fti-ationem , inter Sabellium 6c Hebionem 6c
hos non veri Dei prædicatores lite certavit,
cur. Sabellius fubfiftere ante fæcula negaret,
quern creatum alii confiterentur. Ignorabat
enim Sabellius fubfiftentem Filium, dum Deum C in unius Dei demonftratione detentus eft 5 non
verum operatum in corpore efle non ambigit.
Hi autem negabant nativitatem , 6c affirma-
bant creaturam , dum opera ejus Dei veri effe
opera non intelligunt. Lis eorum, fides noftra
eit. Nam dum filium negat * , in eo vincit Sabellius,
quöd Deus verus * operatus eft : &
Ecclefia eos, qui verum in Chrifto Deum ne-
gaverint, vincit. At verö ciim fubfiftentem
Chriftum ante facula hi adversüs eum demonauferens
filio Dei nativitatem , led neque per
earn duûm deorum divinitatem introducens.
Ac primùm quibus modis hæretici veritatem
Dei patris 6c Dei filii-, quia negare non pof.
lent, tarnen eludére niterentur, edoeuitj dif.
fblvens ineptas eorum 6c ridiculas occafiones,
quibus per id quod diótum e ft, M u ltitu d in is au- a
tem credentium era t d a n im a ( f i cor m um > & rur.
liim, Q u f f ia n t a t a u t em , & q u i r ig a t , m um feint > it
ftrant femper operatum , de condemnato fe- D 6c iterum, M m pro b is autem ta n tum rogo / fed &
cum Sabellio nobis triumphant, Deum quidem
yeruma feiente, fed Dei filium nefeiente. Hebion
autem ab utroque ita vincitur , ut hie *
* Sabellius. ante fiecula fubfiftentem, hie * verum Deum
convincat operatum. Omnefque fe invicem
vincendo vincuntur : quia Ecclefia 6c contra
Sabellium , & contra creature pradicatores,
6c contra Hebionem , Deum verum ex Deo
vero Dominum Jefum Chriftum , 6c ante f x -
pro iis q u i credituri feint p e r v erbum eorum in t.
u t omnes unum f in t 3f ic u t tu P a t e r in me , ( fi eg>
in t e , u t & ipfefin t in nobis : voluntatis potiùs&
unanimitatis quàm divinitatis aflerunt veri.
tatem. Sed nos hæc ipfa fuis virfflitibus *per. n
traitantes, fidem in fe divinæ nativitatis con-
tinere oftendimus : 6c omnes diitorum domini- a
corum profefliones revolventes , totum atque
perfeitum, ex apoftolicis præconiis ac * fancli *r
cula natum , 6c poftea hominem genitum elfe E Spiritus proprietatibus, 6c paternæ 6c unigeteftatur.
imen- 27. Nemini autem dubium e ft, congruum
fcpcimi id maxime pietati do&rina: fuiffe , ut quia ex
lege 6c prophetis primurn Dei filium , póft
etiam Deum verum cum lacramentb unitatis
prasdicaflemus .5 rurfum legem ac prophetas
per Evangelia ffrmantes, primurn ex his Dei
b filium, póft etiam Deum b verum doceremus.
Competentiffimum itaque fuit, poft nomen
nit^ majeftatis lacramentum docuimus : cum ji,
6c in Patre Filius intelleitus, 6c Pater in Filio ^
cognitüs, unigeniti Dei nativitatem, S^perfe-
iti in eo Dei oftenderet veritatem.
29. Parum eft autem, in rebus ad falutem
maxime neceflariis, lola ea ad latisfadtionem
fidei afFerre, qua: propria funt : quia plerum-
que e blandientes fenfum fallant diétorum no-
ftrorum inexploratse aflertiones, nifi etiam profilii,
veritatem ejus oftendere : quamquam, fe- F pofitionum adverlarum demonftratæ inanita-
c cundùm communem fenlum,c veritatis ablb- tes, fidem noftram in eo iplb, quod iplæ ridi-
lutionem nuncupatio filii obtineret. Sed ne culæ elfe arguantur, affirment. Nonus itaque 1
quid, adverlantibus unigeniti Dei veritati, oc- liber totus in repellçndis iis, quæ ad infirman- ”
cafionis ad fallendum 6c illudendnm relinque- dam unigeniti Dei nativitatem ab impiis ufur-
*feu, qua retür j ipfam illam * proprietatis fidem per di- pantur, intentus eft rrjui difpenfationisoccul-
Def Abus vinitatis veritatem adftruximus : Deum elle ti à læculis myfterii immemores, evangelica fide
crcditur. eum, qui Dei filius non negaretur, his modis Deum atque hominem prædicari non recor-
* Editi & plerique irtff. fcientes ; & mox, nefcientis : caftigan-
tur cx peranciquo mf. Colb. neenon Germ, ac vetuftiore Rcmig.
C^uippe hæc dc Sabelliodicuntur , non de Arianis. Tum duplex
in Hebione error noracur : primus quo negat 'Chriftum ante Mariam
, alter quo vult eum mcrum eflc hominem.
b Vat. bal. mf. vivumverum: Sc fupri, Deus vivus veras oft-
mus tft.
* hoe eft veram patris naturam vera filii nuncupatio manifeftè
obtineret : quibus déclarai Hilariuslêquafi ex abundanti oftenfurum
Filio naturam Patris efle, port quam oftendit ei filii nomcn
compete re. Noranda vox ubfolutio, quz illi valdc familiarised
pro re certa Sc evidenti.
Ita hunc locum exhibent conftanter mff. Editi vero, (»
unum & Anima una.
e Aliquot mff, bUndiente fenfu : Sc mox tn refelltndis , pro in
repdlendis. Nemo porro non videt vocabulum fenfum ad fullunt
ad blandientes, efle referendum.
I H . . . . . . . . I dentur. N^mquê cùrti Deum elfe Dominum A telligàntuc.in fingulis 6c difpenfationum prædi- I ,0{|;ram Tefiitn Chriftum, 6c finiilem Deo effe cationes ', 6c confciæ pqteftatis natnralis pro-
1 sc xquaiem ut Deum filium Deo patri , na= feffiones r 6c cùm ideïn fit dieti auftor utriuf-
que v demon ft ratis tamen virtutibiis * gene-
rum fingulorum , non pertineat ad contume-;
liam verse divinitatis •, quod ad lacramentum funuc in ux
fidei evangelica: fub difpenfatione. 6c cauffe 6c chrifto.
temporis 6c nativitatis & nominis priedicatur;
31. Decimi verb libri eadem eft ratio , quse Liber deci-
fidei. Nam quia ex paflionis genere 6c pro- museft
rCu m f6c . e. x.. Deo , 6Hcr fecundum nn/aitriivwiitraotriisc npmro-- nup.. •dpmnnllrflriS fa-men virtUtibUS ^ffCHerietatem
in veritate * Spiritus,fubfiftere ne-
cranr-his niti dictorunl dominicorum profeffio*
üibus felent t Q tu d me dicis bónumX'Nemo eft bo^
1 mts n ifim u s D e u s : ut cum dicife borium coar-
- auaC gc non nifi bonum Deum unnm effe tefte-
cor • 6c * extra, bonitatem Dei fit * qui bonus
I fini
1 & in Dei non fit veâate., qui unus eft B teiGonc qnicdam, fer ftultæ intelligentia: fen-
Ouîbus diads Etiam hæc ad imÿietatis fuæ ar. fum s ad contumeliam divinæ in Domino Jefii
(rumenca connettonc : J-îac efl autem vita oeter- Chrifto natiiræ virtutifqne rapuerunt j ea ipfà Qu«iam
L u t u-mfeant te Uumvenm DeUm; &qUem ' detnonftranda fuerunt . & ab his.iropiiffimè
wBKmR Chtiftum: ut folunv verrnn Denm intellefla eiTe , & à Domiijo. ad pxoteftacio-
confeitus Patrem , nec veras ipfe , nec Dens nem veræ & perfeaæ in fç majeftatis elfe méfie
quia foliusDei veri exceptio, fignificatæ morata. Namque his fibi did&s., ut religiös«
proprietatis bnonexcedat auäorem. nonam- impii fint, blandmnW, . a n i m a mea
Matth. ■
bigaè autem hoc ab eo diftum efle intelligen- ttfque ad tmrtem s ut longé à beatitudine atqué
3 *-
B H H idem dixerit , Non ptcjt tiUm fa- incoïtuptione Dei fit, in cujüs aniçnam dorai--
cere ab fe quidqüam > n ifi quod vident Patrem fa*- C nans rnetus triftitiæ imminentis inciderit : qui
! cientem: ut cùm nihil nifi de exemplo operis etiam ufque ad hanc precern conûernatus fue-
poflit operari, naturæ in eo intelligatur infirmiers
; quia nequaquam fit omnipotentiæ com-
parandum, quod alienæ operationis fubje6tum
eft neceffitati -y 6c ratio intelligentiæ hoc fua-
deat, in omnibus à fe poffè 6c non pofle, differ-
re. differre autem eo ufque,ut de patre Deo
>. hæc ita profeflus f i t , P a t e r major me eft : 6c
[ ceffèt in profeffione abloluta adverlandi carit
paffiohis neceffitate -, P a t e r , f i f ofiibile eft > 1
tranfeat: calix.ifte.it me : 6c fine dubio timere.
e videretur pêrpeti j, quod ne pateretur ora-
yerk 5 quia patiendi trepidatio caufam attu-
lerit deprecandi : in tantum vero infirmitatem
ejus obtinuerit vis doloris , ut in ipfe crueis
tempore diceret, Deus ï)eu s meus 3 quare me t
derelîqüi/li ? qui etiam ufque ad querelam de- '
lumnia• quia impiæ vefaniæ fit i honorem ac Dfolationis fuæ, paffionisacerbitate commotus j
naturam Dei tribuere abnuenti. omni autem auxiliiinops paterni, fpiritum inhac voce emi-
modo in tantum eum à proprietate veri Dei ferit cùm dixit, P a t e r , commendofinmamstuas
abefle ut etiam teftatus hæc fuerit *. D e die fpiritum meum : 6c exhalandi fpiritus trépida^
amrn h a & hora nemo f a t , neque Jnge li in u - tione-.turbatus , * tuenduiji :hunc Déo pam
lis y c neque F i l iu s , n ifi P a t e r fo lu s : ut cùm Fû
lins nefeiat quod Pater folus feiat j longe aliénas
fit nefeiens à feiente $ quia natura ignora^
tioni obnoxia, non fit ejus virtutis 6c potefta-
tis, quæ à dominatu ignorationis excepta fit*
commendaverit 5 quia commendationis neceffu
tatem delperatio fecuritatis exegerk.
32. Sed ftultiffimi atque impiiffimi homines h
non intelligentes nihil contrarium in rebus iif-
dem ab eodem didum füifle , verbis tantùm
,0‘ jqæc itaqué , corrupto depravatoque E inhærèntes, caufas ipfes didoruni reliquerunt.
fenfu impiifîimè ita intelleda efle monftran- Nam cùm longe multùmque diverfum fit, TrU
tes omnes didorum caufas ex his iplîs vel in- ß i s eft an im a m ea ufque a d m o r tem } 6c , A modo
ï .1 1 : r. C- —: - __• ruAamt-oent è) /le v+r it m i/rti/tt/r1 • terrogationum vel temporum vel difpenfatio-
num generibus attulimus, caufis potiùs verba
fubdentes, non caufas verbis députantes : ut
. cùm à fe diffideat, P a t e r major me eft j & , E g o
• & P a t e r unum fum u s i neque idem fit, Memo
'■ bonus eft, n ifi unus D e u s i 6c , d Q u i me v i d i t ,
vidit ( fi P a t r em : vel certè tanta à fe diverfiv
id eb itis f ilium hominis fedentem d d extris v ir tu t i s 1:
neque idipfiim fit, P a t e r ,f ip o J fb i le eft 3 tranfea t
c a lix ifte d me } 6c illud, C a lic em quem ded it
m ih i p a te r m eus , non b ibam eum ? longeque diverfum
fit, D e u s Metis meus , quare me derelU
q u ifti 1 aut illud, Am e n dico t i b i } hodie mecum eris
in paradifo : multüm quoque diflentiat, P a t e r 3
1 ,J . H K » /i r__:.................. .. . Sr 1U ..J
Matth: 16. 38;
ibidem 64;
ibidem 39.
foh. iS. ii;
uw.11 ç y f a n e - n i i v*-* --------------------- -- ^ r - ■ . 2 ,
I t ä t e c o n t r a r i a f i n t , Pater,omnia tua mea/unt, F commendo mmanus tuas jfmtum meum, K i l l u d ,
è- mea tua; &C ‘ , V t cormfcant te folum verum Pater, remitte illis, qùia qüod faciunt nefeiunt I
Deum:ve\i]iui,Eoo in Patre i& fa t e r in m e ; a d . b u p i e t a t e m k t e r ä d e r u n t d m a o r u m d i f t o .
I. & , D e die autem 1 & hora nemo f e i t , neque J n - rum incapaces, Et cùm non eonveniat trepu
%eli in c a l i s , neque P i l iu s , n ifi P a t e r fo lu s : i a - dationi Sc libertati, feftmatiom SC excufatlom,
* id eft, & non-fit confors bonicacis illius , qua Deus fingu-
Uritcr bonus eft &c. .
b hoc eft, iiltra Pacrem prorfus contincatur .atque condudacur
quod illius proprium effe fignificatum eft , ncc ab co excat, ut ulli
altcri communicetur.
« In cod. Vat.baf. hie & infra, neque filius hominis. Abeft vox
hominis a ccreris, non hoc folum libro > fed Sc notio, eaque fub-
latä locus allatus prima fronte plus Arianis favet.
d Hic & deinceps edici juxta Vulgatam, qui me videt videt. ■
At meliorcs mff. conftanter juxta grxOum textum ceteroique Pattes
Hilario xquales , qui me vidit, vidit.
c In vulgaris hic , & iterum ; ac paulo poft , & iterum de die.
Uctoquc in loco abeft vox iterum ä caftigatioribus mff. Sc abeffc ■
débet : non enim hic congeries eft teftimoniorum in unam rera
collcitorum, fed quatuor loci quatuor àliis oppofiti.
f Ex mcliorum mff confcnfu expnnûa eft lue vox ilia , quàm-
vis exftet fuperiori numéro. Sic lib. 9. n. i . cadcm exprimitur >
recicètnr vero num. 57. ur & in f lal: i+z. a. t.
S In vulgatis, videtur. Melius videretser in plerilquc mil. r lz c
enim, ut luperioraatque fubfcqUcntia, uno tenorc proferuntur ex
fententia adverlariorum.
b Rcmigianus codex vetuftior, tum eumdem hunc.
1 Additur Dei in vulgatis : quse vox neque in mff. exftat, nec id
grzco textu.
X In uno è mff. Colb; recejfemnt.
D dd iij