dio mount. Eûmes iUm , H flebant mit- A quàm Salomon filius eps fèwufn obtinuit,
femvic captns Iltael Auyni$)tentes fimina, fini. Vententes autem <vemertt dehinc JudaBa.
m exjultatiune , portantes manipulas fiios-.
T R A C T A T Ü S P SALMI .
P fai mor um
i «eiligen- (
t a fp«itàprorfus
rt
lpui.
byloniis. Qüomodo ergo David in eodem pfal.
mo tamquam captus ©rat ? Aut quomodo
•averfa ä fe captivitate lartatur ? dicens, * Dum ^ i
■ avertit Dominus captivitatem Sion * faHi ßtmul
■ taihquam cdnfolati. * Tune repletum eft gaudio os * t
noßrum 3 & lingua nöftra exfultatione-. Tune dicent *'
inter Rentes.3 * Mapiiftcdvit Dominus facere cum *
NI si i eflènt in pfàlmis quædam tales! Ulis. Quamquarri A
autem religioftim fit exifti. 7 |' prophetiæ, ut in res atque homines B mare, futurs: captivitatis demütationem fe.
eórum temporum ~":L^
Chriftianis
à Deo induira.
quibuS feripta
font, rion convenirent 5 profe&o auderent
multi nihil in pfalmis fpiritaliter dictum exifti-
mare, putarentque nos quafdam commentitias
afiettiones, Sc ementitias interpretationes in-
quirere , quibus videremur altius nefcio quid
ac profondius ceterorum feniu intellexifle j
perinde quad nos fenfui noftro ea qua: feripta
funt coaptemus , Sc non magis ex his qua;
feripta funt * fenfUiri diligentis Sc follicitae intelligent^
confequamur. Scriptura eninT^egis
manet atque eft anteriotibus, quam adeftet
Dominus * tempotibus eonfummata d prophe-
tis, * edita a Judads * pertradata a regious *
fiifcepta a gentibus * fed intelleda Sc probata
d Chriftianis»
i. Hoc forte infolens exiftimetur» Plane in-
fblens eft * fi nobis hanc gloriam prafumimus ■
li tantum infirmitati noftra; lieere volumus
eundùm prophetiæ feientiam prænuntiatam
fuifte , Sc ea qüæ indubicatè effent gerenda,
per fidem gerendôrum Cômmemorafle pro ge;
ftis jtamén di&orum verborumq'ue virtus ejus *
reditûs gratülationem * qui pbft captivitatcm
Babylonia: indnltüs eft j nunc nos intelligere
non patitur ; cùm præfertim eumdein reditum
gravier pôftea fit confecuta captivitas * Sc in;
dlgnum fit prophetâ, tamquam îgnorantëm*
C amôto omni captivitatis opprobrio gratulari*
eiim indemutabili rürfüm opprobrio captivitas
iterata fuccefierit. Eft autem nunc omnis iri $$
pfalniô » ficufci fingularüm rerum expofitione °am
monftrabimüs, ex captivitate vitiorum in \[-
bertatem cognitionis Dei redeüntisanimæ gra;
tulatioi
4. Et qüiderft gravis eft captivitas Corpora- Gri«
Us, qua;* jiire libertatis ami no, victorum do- J«i
minatui fubditur. Et lerviünt turn quidem cor-
409 Traótatus in CXXV. Pfalmum. 410
eft in quo ccerio dedecoris volutatur ? Pen- A riora deliéta non reputans, Sc nos in vitam nodet
ad occafiones adùlteriorum : anxius circa
lafciviæ fuæ furta, oculis, mente, corpore
totus in feortis eft. Videns quotidie atque au-
diens humanas in adulteros | leges, adulte-
rium in ipfo f°ro cogitât ; quod agit timet *
& quod timet non fugit. Quid verb infelieius
ebrietatis dominatu ? ventri ultra capacitaterri
infundere fenfui rationem adimere -, non lo-
qui , non meminifle, non ftare * Sc mortem
vam renovans, Sc in novum hominem d trans-
formans, conftituens nos in corpore carnis
fua:. Ipfe eft enim Ecclefia y per facramentum
corporis jfui in fe c univerfam eam cominens.
Non erat Sioii ante quam liberaretur 5 fed
Sion eft qua: liberata eft. Nonien cum libertäte
convenit. Neqüe enim manentis, fed aver-
fie captivitatis hoc nomen eft.
7. Quod vero ait * Faffi fiimus ficut confolati3
ut tantis temporibus abftrùfa, tantis hürtiaiii D pora * fed nequaqiiam Capitür fidelis ahimx rà
generis obfeura èttatibus, in quibus intelligen.
dis fniftra .reges laboraverint * ipfi doftores
Sc magiftri legis erraverint, nos ftultifierculo,
& purgameûta niundi, Sc deliramenta fapien-
tibus *b eorum intelligentiam gloriemür. Sed:
tarnen intelligimus j quia non mendax eft qui
dixit, Petite, Sc dabitur vobis 5 quærite, Sc
invenietis j pulfate, Sc aperietur vobis. Et fori-
ptum eft, quia qui dixit, Quoniam oportebat
îibertas. Teftes funfc mihi très pueri inter flam-
mas cantantes i teftis Daniel in fame leonum,
prophetæ prandio fàturâtüs : tèftis Eleazar ,j
inter jura dorhinoriim, patriis fuis legibus liber:6-
teftes fcum matre fua Martyres feptem* Deo
gratias inter nova mortis tormënta references; iw,
At verb qüanto infelicioï eft anirhie captivitas
> Si earn aVaritia ceperit, per corpus la-
trocinatur ac graflatür : fi libido vicerit * com;
»j impleri pmnia quæ feripta fimt in lege Moyfi, E municat cum corpore fervitutem : fi luxus
* ibid. 4 j . & in prophetis, & in pfalmis de rrie, * tunc
m aperuit fenfum eorum , ut intelligerent ScrL
m ptitras* Sc dixit illis, Quoniam fie feriptum
>j eft, Chriftum pati, Sc refürgere ex mortüis
>j tertia .die,.6c-prxdicari_in nomine ejus pa:ni-
*> tentiam êé remimonetn p'eccatorum in omnes
genres. Non ergo ex noois eft qubd intelligi*
€ musj fed ex eo, quic qüx ignorabilia erant fecit
intelligi. Itaque ab eo fperanda intelligentia
i eft: qui Sc pulfantibus d aperiet, Sc qüJtrènti-
bus demonftrabit, & petentibus non negabit.
Captivitas 3. Nam quomodo intelligi poterit hie pfal-
corporalis mus 1. qui a rerum geftarum hiftoria diflentit?
tur hoc Nufquam enim captivitas populi hujus ufque
pialmo. ad David, tempora feribitur : fèd longè pojftea
* Bad. & Er. a d ita exc]ao Lipfias fecit audita, non malè , G
cum auftoritatcfcciflct. Probabiliüs tarnen hie refpicirar editio
legis a lxx. Judsis juflu Ptolcmaeiregis fufccpca. Undefa^um-eft
ut pércraiftarccur a regibus, & a gentibus fufeiperetur.
® Editi > de eorum intelligentia: renitentibus m(T.
c Sic prima editio Par. cum mff. Poftrema cum Bad. Er. &
Lipf. quit innofcibilia trant.
e Regius codex, aperuit. . . . demonftravit.. . . non tugavit.
• Mf. Mic. in averten do Dominum. Par.*» aihertendo Dominus.
Editi alii hre , in convert undo >■ infra autem > -dum avertit: tjuam
lc^ionem retiaet conftantcr mf. Reg. •
ira* odium* têmeritas, ebrietas* invidia flibege-
fit 3 his imperantibus fibidominis Sc ahima&
corpus in commune famiilantur i atque ita
captivitatem animæ Sc corporis fequitur mentis
captivitas» Ceterùm conditipnem corporis
religiofæ animæ génerofitas defpicit. Officium
quidem dürürti , tathen homiiii non onihino
mifèrabile, quia t ferviatur à fèrvis i at vero j
animæ Captivitas quàm infelix eft ?
5. A varus cariturus femetipfo, carere ti- Stni
met pecunia 5 negotiôfus * triftis, anXius, finei,a
requie Vila, damni metu fèmpér detinetur 3 ho-
neftatis imrtiemor, amicitiarüm inobfervans,hu-
manitatis h fugax, religionem nefeit, bonita- I
tern omnino odit. At verb cui libido domina 0
* In mif. Varic. ac Reg. chm anufua. Tres legimtur Martvrum
festem matres, eorum ad martyrium hortatriccs.: led hfc HiUriu*
Machabzorum matrem maximc videtur rcfpexiiK. Paulo aot(
apud Par. ut in Reg. mf. ex flat, patrit fui legibus, pro patriis [ait
legibus.
' * ' ,pud Par. hic impiiflam rcmovimiis. Hoc«1
jn eft miferabile quod fervi fcrvianc j quibus
icc proinde quod captiva iinc corpora, ofi*
** " - b animz natura libex« quam mifert*
'articulam ei
poteft explicari : i
fubintelligéndum , ne<
fervire nata funt : ar
bilis captivitas eft ?■
b Reg. mf. fugä.
quamdam natura: incolumi imperare > Quam B meminit Sc Apoftolus interim tamquam con-
dedecorofiis autem eft fürentium motus, te- folatum elfe fe, dicens Mifer ego homo, quis
meritatis impetus, odiorum ftimulus * livoris me liberabit a corpore mortis hujus 1 Sc qui
anxietas ? Quanta ergo perturbatio eorum eft* nunc pro parte feit* Sc pro parte prophetat,
quanta calamitas * qui fiipra memoratis malis Sc qui feit repofitam nobis efle f Jerulalem in
ferviunt > I cxlo, Sc cümdicit , Diftolvi me melius eft*
6. Verum fi cögnitä fapientrx dotftrinä. Sc Sc cum Chrifto manere. Siunüs nunc qüidem
1 Dei pritdicatione, Sc remiffioneb pe'ccatorum, confolati * qüia Dominus ait, Mittet vobis * Sc
8c refurredione corporum * Sc xternitatis coii- alium confolatorem. Gum dicit , Aliüm , fui
fortio* ®nb c^lefti, d dominantibüs * fui pereffe fe döcet. Supereft enim: exfpedat
perioribus de avaritia ad munifieëntiam tranf- C namque omnis creatura revelationem filiorum
eamus, de libidinibüs ad, continentiäm mi- Dei. Revelatio ilia , eonfummata cönfolatio
nulla, fed
non plena
nóbis cönfolatio.
çrremus * de ebrietate ad jejuni a revertamur,
de furore , temefitate , odio * livore ad plaçai
bilitateni, ratibnem * mifericordiam, benigni-
tatem evolemus : difeentes hæc ômnia à Legé
Sc Prophetis, EVangeliis Sc Apoftolis j Sc canL
tantes ex Lege * c Dominus côiiterens bella*
• Dominus nomen eft illi 5 cognofcehtes à pro-
pheta, Ego- furri qui feci czélum Sc terram ex
eft. Ceterilim nunc tamquam h confolatio eft *
ipsd interim non carentes * licet fit confiim-
mationis fuie iiobis refidua perfectio.
8. Repletur * etiam gauaio os noftrum, SC 1
iingirn noftra exfultatione : non enim fliffi- \
fcientia fimt ad referendas Deo Iaudes lingua:
hoftra: atque oris officia. Mutavimus crimina
in innocentiam, vitia in virtutes, ignorantiam
riihilo 5 credentés ab Evangelio, In principio D in cognitionem, interitum in immortalitatem :
erat VerburiY, Sc Verbum era't apud Deum * Sc
Deus erat, Verbum * pronuntiantes ab ApoL
ftolo, Qui eft imago Dei invifibilis, primogei
nitus ómnis creature * quia in ipfb'conftituta
funt omnia in cadis Sc in terra : Sc cbm gen-
tes converfionem nóftram ex vitiis in virtutes *
ex ignprantia Dei in confeffionem ejus effe-
'ctam admirabüntür 5 tunc pfalmi prophetiam
nobis intelligi poffe teftabimur , dicentes
8c hoc k a Deo * gratiam faciente pxnitendo-
rnm, Sc növorum bonorum initia reddente. <
Quod enim optabilius nobis eft tempus ? quo '
adulterabamus, aut quo maluifTemus virgines 1
fuifle^quo ebrii eramus, aut quo jejuniis Icc— f
tamur ? quo pecunia: ferviebamus, aut quo pe-
Cunia noftra benignitatiseft ufus ? quo dadnonia
adorabamus, 1 aut quo da;moniis imperamus i
quo pläcere fieculo geftiebamus, aut quo fx-
Dum avertit Dominus captivitatem Sion s faHi ju- Ë culum vincimüs > quo Deum nefeieoamus *
mus fielet confolati. * Tune repletum eft gaudio os . aut quo heredes Deo præparamur ?• ,
"* ’ “ ». - ^ Elanc foei noftræ fidem genres contemplantes
, ditunt, Mdgnificavit Dominus facere \
cum illis. Hanc in virtutes Vitiorum demuta-
tionem contuentes, Dei in nos inagnificen-
tiam adiiurantur. Idipfum etiam eX fenfu adenoßrum,
^ lingua noftra exfultatione. Tunc dicent
inter gerne s * Magnificavit Dominus facere curit
illis. Avertit értim Dominus captivitatem no;
ftram per remiflionem peccatorum; A domi;
natu enim vitiörum ariimam liberavit * ante-
' Q^uxnam fint-ill* leges i comiübdiùî exponerur in Plal. i'4 4 ;
b In vulgacis, ttniverforutn horum peccatorum. Priera duo Verba
cXpunguncur auctoricacc tnf. Reg.
c Superiuspag.j.not.a. demonftravinnisex hoc locolibïum ju-
di'th etiam inter legis libros ab Hilario recenfcri. Lex quidem pro-
pric Pentateilchum vocatur. At cùm Hilariustotam Scriptüiam
in Legem, Prophetas, Evangelia & Apöftolos partiatur 5 ut dùo-
bus primis membris vetus Tcftameutum, novum autem duobus
aliis cöntineatur : manifeftüm eft Legem ab eo appellari j quid-
qüid cxVctcri Teft|mento ad Prophetas non pertinct'. Immo in
Pfal. 64. n. 7. cam.omnem Scripturam, qu* jud*o popillo tra-
dita eft, Legem nuncupari iîgnincac, ubi ait , Non competit hoc
oratio j/udeo. Et qnxmvis hiclioer ( puta pfalmorum ) Legis fit.p'rö-
phetia tarnen non eft gentis unitts. Ubi & legis & prophetiæ nomen
pfalterio adferiptum vides. Sic in Pial. 11S. litt, ijjnum. ƒ.
Proverbiorum locum mèmoraturuS » hunc Lege feriptum fimplici-
ter fignificat.
Ita mf. Reg. Editi verb, reformant.
e In Reg. mf. ab antiqua manu ïècunda, tmlverfa membra continent
; ingeniofiùs quàm veriùs. Similes loquendi modos plùTes
jam vidimus, ùt cùm in -Plkl. j i . n. 16. praxlicatur Chriftus natu-
ram in fe miverfs. carnis ajfumfijfe. Q uod hîc preffiùs, ibi fufiùs
«plicatum videfis. Ita audicmusiib. t . deTria', n, aj. Chriftiun
ajftimtierte ’ïarnis unius'in-erha'tinivetß carnis incolerè.
f Loco ferufalem legendum videtur fpem, ex illo Pauli ColoïF.
i. j . propter fpem qua repofîta eft vobis in calis. '
e Vocabulum pater invulgatis hîc adjéClum eft , qiiod abeft à
mfl'. ut fuprà in Pf. i t o . n. 6. Mox poft fupereße, cxpungendùm
videtur fe. Quamquam ad extremum Chrifti adventum hzc vi-
dentur referri, deqûô Paulus Phil. J. 10 . Salvatortm cxfpcêtamut
D. N. f. C. qui refèrmabit corpus humilitatis noftr.i &c.
h Excuïi, cànfolatione ipfa : einendantur ex mff. Poft non carentes,
fubintcllige fumus.
i- In editis j Kepletitr enim: & mox, ad reddendas Deo lasides.
Turn mf. R eg. Lingua enim noftra atque oris officia mutavimus. Mu-
tayimies crimina &c. Idem mf. fuperiùs addit os noftrum & ling**
noftra, ppft non enim fufficitntia funt.
k Bad. a Dei gratia fatiente panitendorum. Turn Erafthus poft
verbum panitendorum, de fuo adjccit finem, atque lizc lectio lie
interpolata deinceps obtinuit. Ex mf. Reg. in quo exftit, ä Deo,
gratia- referente panitendorum, confici poffet, à Deo, gratia refe-
rente peccatori's animum ad panitendum. At le£tio, quam exhi-
bemus ex mf. Mic. per fe abloluta integratq prseftat (ententiam ;
eiq’uc prorfus confentitT uron. nifi quod pro faciente habet referente.
Deus pznitendorum gratiam facit * cùm dimittit peccata : quzideo
panitenda, quia ca fçqui debet pznitentia numquam intermittenda.
1 Mêndösè in vulgaris qitöpécunïts imperamus.
C c iij