clxxv'j In Commentar. fubfeq. Admonit. clxxviij
•u n c“^m |jp epoch* atque imprecatio annotatur: Hie eft liber S. Maximini Miciacenfis
iiótiI'Nc’ monafterii, quem Petrus abbas fcribi juffit,& Pil».* labore providit atqiie diftin-
xit, &die Ccena Domini fuper lacram altare S', Stephani Deo &S. Maximmohabendum
obtulit fub hujufmodi voro ; ut quifquis hunc inde aliquando ingenio
non redditurus abftulerit, cum Juda proditore, Anna & Caypha atque Pilato dam-
nationem accipiat. Amen. Pfalmos eofdem prx fiferun t Vaticani minoris anti quitatis
codices. eAt in reliquis cum firiptis, turn editis neutiquam exftant. Aliemrn opus produnt
textus pf*lmi in ; . ante prxfationem in Cantica graduum, nemon primum pfalmi n8. Ocln-
narium ante prxfationem in totum pfalmum , inconcinno prorfts loco ordinat*. Vcrumfin-
guli pfilmi ah eo textu, quem in enarrationibusfuis fequitur Hilarius, tot locis diffident
ut hos illius effe nemini perfuaferis. Hunc itaque tcxtum, ut aliunde adftitum, rejiciendum
ejfe, aut certe ad verßonem Hilario ufitatam caftigandum primo cenfebamus. At cum d
Vulgata non minus , quam ab Hilariano Pfalterio dijfentiat j ßc cam verßonem , qua ex
mjf. antiquitate auBoritatem obtinet, confervandam duximus, ut UBionibus quibus Hilarius
ab ea difcrepat ad marginem adfcriptis, nemo illam pro Hilariana ufrrpet.
p«'iumPL X X I 1 ' In mJ f RcV ° & Turonenf, in quibus nufquam exftat pfalmus integer ipfius
lahiii. expoftionipnevius, unaquxque enarratio velfimpliciter Plalmus , te l Tra&atus plalmi
infcribitur. HocTradtatus titulo fingulas ab ipfomet Hilario infignitas fuijfer, ex verbis
ipfius inpfal.130. n. i.g ) in pfal. 13;. n. iz. gr 14. planum eft. An verb Uli TraBatus ad
populum habiti fuerint, meritb quit quxfierit. Vix enim credere eft, tarn doBum tamque
difertum Prxfulem, qui etiam, laicus non ceffabat verba veritatis frudtum redundantie
feminare , prxcipmm Paftorum munus neglexijfe. Neque minks incredibile eft hoc
cum illeftrenuè implevijfet, nullam ommno ipfius concionemnon m o d o adnoftram ,fe d
nec ad Hieronymi notitiam pervenijfe. Sand finis in plurimis TraBatibus exhortatorius in
omnibus aut propè omnibus adhibita ad claufulam doxologia , hue nominatim verba Tm-
Batus pfal. 138. n. 1$. Hinc nec temporis•$(non loci,,) nec quasftioniseftampliuslo-
qui, tot* denique dicendi ratio Concionem nonnihil redolent. Non audemus tarnen Sermo-
nes ajferere aut appellate, qui ab Hieronymo Commentarii , gr ab Auguftino expofi-
tiones nuncupantur. gfuamvis enim hie lib. z. contra Julian, c. 7. cum quadam ex litt
13. pfal. 118. laudaffet, ah* fitbinde ex litt. 13. fie commemoret, Rurfus in eodem fèrmo-
ne ; non eumdem tarnen ejufdem littera TraBatum , fed totam pfdlmi 118. expdfitionem
Sermonis nuncupations ibi defignari manifeftnm eft. Et verb prafationes non in exordio
tantkm,verum etiam ante pfalmum 118. necnonante Cantic*graduum ,Commentarioseden.
tis magis funt ,qudm Sermones pronuntiantis. Sed cum ceteri Patres in fuis Sermoni-
bus blando fratrum aliove nomine compellare fileant auditores ; nufquam Hilarius in his
TraBatibusPtoxxcs appellat, nufquam ad auditores orationem nominatim convertit.
B B | | XXIII. Quamquam rationibus fupertiis allatis facile inducimur , ut hos TraBatus
mumTp". primhm apud populum recitatos, ac deinde nomullis mutatis in unum Commentariorum
Eaucdïr»! 'volumen colleBos atque editos fuijfe opinemur. Huic opinioni fa v e t, quod apud Zeno
ncm Verof - ex , quos eifalsh attributos efe inpfal. u6. demonflrabimus , in
reda&i. unum pfalmum 130. duo occurrunt, urns fcilicet, ut apud Hilarium eft, in modumComi
mentarii alter verb , perpaucis mutatis, Sermonis in morem ad Fratres habitus. Ex quo
dijudicare licet quales ille ad plebem fuam TraBatus dixerit, qualefve poftmodum in Com
* c i mentmos redegerit. Nihil enim eft, unde diverfam hanc unius ejufdemque rei dicendx fbr-
1f t mdm aut addiverfos referamus, aut ex uno aliter explicemus. Apud eumdem Zenonem Ser
T f f ’t mo dé judicio ,qui de plalmo centefimo infcribitur, ita toms eft ad mentem Hilarii*
tgu.».,s. empofttus, ut huncillicum aliisfubreptum fufpicemur.Sed *pud ipfummet Hilarium hoc
TraBatus pfalmi 14. exordium, Plalmus qui ledtus eft, infcribitur plalmus David ■ nec-
non illud num. z. in pfal. 13 . Qui ledbus eft pfalmus, in finem infcribitur , quid aliud
fonant ,nift prxdiBos pfalmos ftatim poft eorum leBionem in ecclefia coram populo fuiffc
expofitos ? De Operis hujus utilitate unum hoc in fitmma monemus , fanBum DoBorem in
eo fere complexum ejfe, quidquid de pmipuisfidei noftrx dogmatis fentiat.
S AN C T I
P I C T A V E N SIS E P I S C O P I
T R A C T A T U S S U P E R PSALMO S.
• IN LIBRUM PSALMORUM.
P R O L O G Ü ■
A r i a s b eflè plurimo-
rum de pfalmorum libro
opiniones, ex libris ipfis
quos.. jferiptos relique-
r e , compertum habemus.
Nam aliqui Hebréeorum
eos in quinque Iibrps di-
volunt e f le : ut fit
ufque in quadragefimum pfalmum liber primus,
&, a. quad rage fimo ufque in feptuagefimum-
primum liber fecundus0 & ab eo ufque in odo-
g e fimum-pda.vum liber tertius, & ulque in cen-
refimurn-quintijm. liber quartus j ( c:ob quod hi
omnes pfalmi in confummatione fua habeant,
f ia t t f ia t : ) coneludatur deinde in centefimo-
quinquagefimo pfalmo liber quintus. Alii ve-
xo d ita inferibendos pfalmos exiftimaverunt j
-Pfalmi D a v id : quo titulo intelligi volun t, eos
Mf. codex Miciacenfis hoc urio infignicur titulo, quern uni-
rverfo operi convenientem faventc regio exemplari prarmittimus,
-Traftatus faheii Hilarii Pilfavenfis Epifcopt fuper Pfalmos. Prologus
.autem, qui in vulgacis in Pfalmorum explanations f hou ineptè ex
mf. Tclleriano infcribitur , m Pfalmorum Itbrum: non enim Plal-
morum explanationcm tam fpeftat, quam ipfiimmct Plalcerium ,
quod Hilario Pfalmorum Itbrum mox placet nominari. ,
b Tellerianus codex , Varias in libro.Pfalmorum\opinionts ejfe ex
‘ipfis libris quos diverfi traSlatores Jcriptos reliquerunt compertum habemus
, noil alio (ènfu. Sed & hicaliifque fubinde locis interpola-
.'tum huuc codicem jure quis fulpicctur. a
* Alter c mil'. Vaticanis , ob hoc qtibd hi omnes. Hujus veto 1110-
menti lcvitatcm videfis apud Hieconymum praf. in Plaicerium ex
-Hebrao tranflatum.
. d Parificnfis editio an. iéo y . adornata , ita feribendos. Porro
David tamquain audori totum Pfaltcrium tribui permittit Augu-
sftinus in Pl'al.^. n. jy. Immo. 1. 7, dc.CiV. Dei, c; i4.1öngè cre-
dibilius putat , pfalmos omncs.ab eo prodiillc. Indubitatiter'ci af-
Icruntur apud Ruffinum prxfat. in Plalmos. Ad.Jitlum quoque pro-
phet.im David pertinere., certis declarari tndtetis, aHiimat Calliodo-
tus prxfat. in eufdcm Plalmos- Eamdcm icncentiaqi ci, quam tuc-
A omnes a David fuiile confcriptps. Sed nos fe-
cundfim apoftolicam au&oritatem , Librum
pfalmorum & e nuncupamus , & feribimus. Ita c
enim in A d is Apoftolorum didum meminimus:
Scriptum eft enim in libro pfalmorum, F iat do- ah. i. i a.
ejus deferta, 6c epifeopatum ejus accipiat «
alter. Ergo neque fecundfim quofdam Hebracos
quinque lib r i, neque fecundum plurimorum
fimplicitatem P fa lm i D a v id dicendi fu n t : fed
fecundüm apoftolicam audoritatem L ib e r pfal-
B morum efle nofeendus eft.
M Sunt, autem plures eorumdem pfalmorum Eorufunr,
feriptores. N^m in aliquibus D a v id au dor suorum n°-
prxfcribitur, in aliquibus Salomon , in aliqui.
dus A fa p h , in aliquibus Idithum , in aliquibus
f filiorum Chore, in aliqüo Moyfi. 8 Ex quo äb- f g
furdum eft pfalmos David cognominare: cÜm
tot audores eorum ipfis inferiptionum titulis
tur no (kr Hilarius, prxponit Euthymius prxfat. in Plalmos: 3
* Mf.’ Tell. & nunc cantamus feribimus .- non placet. Hilarii
au&oritate ac rationibus addudus Calfiödorus prxfat. in Pfalt.
cap. »H unum Pfalmorum librum efle definit; Sed mirum eft
quod -ibidem plalmorura in quinque libros divifionem Hicrony-
mb tribuat, quam ille prxfat in Pfalter. prorfiis refpnit. Divifio-
nis hujus rationem fibi incompcrtam iatetur Auguftinus in Pfal.
i j o . n. a. & Scripturx canonicx audoritati mavult fubfcribcrc.
Eidcm l'ubfcribit apud RufEnum audor prxfat. in Pfalmos;
£ Alter £ mff. . Vatic, in aliquibus fitii Chore , in aliquo Moyfes.
Moyfi autem nomen prxnotatur Plalmo. 89. Hujus tamcn audo-
remefle Moyfen non confentit Auguftinus in eumdem Pfalmum
n. a. cui magis placet ut totum Plaltcrium David tribuatur. Contra
Hieronymus cpift. ad Cyprianum non folum hujus , fed Sc
fublequentium audorem feribit Moylen, qui non folotm, inquic,
nobis quinque reliquit libros, .Qtnefim, Exodum, Leviticum, Numeros
& Deuteronomium, Jed undecim quoque Pfalmos: ab 89. ufque ad 99.
6 Mf. Mic. fiquidem abfitfäum. Tum cum Par. fubjicit , Pfalmos
David dicere vel nominart, tumtbi audores eorum ipfis infertpria-
num titults commendentur. In aliis verb libris ut in textu, nifi qubd
in Tell, credantur, pro tdatum, s
A