mxgis probat dorriiitiv.it; liquet hunc ab- illotn ambigins Scnptura vöfibxs.transfer^
dis dtfefßjfo. EX qm tieceßb- eßjw nec in tifdem. (xplicandis cum ipfc.vdnvtnerir^^tim
svooe di^piairiia intelligtiida aliaxßOngmis apud Hkronymum epiß.M8,.adiMarcellamy:
tgp alia Hilarii 'prologo in pfilmas femtMtia. f.q u a Hilarius de Chrißi digtiitatttfingst
tute , mtcrnttiite . difpenfationc pajjim dijfem's, ea ilium ab Origene mutuatum eJJi quis fiL
bi perfuadeat t;-f, de re/hrreihone, de pocnis aternis c.,plura habetudoffrinaOrigmis
prorfus \diem. tr. cum Origenisin httemm ]?\\t p/klminS. necnon inpfalmum Jz6.\expo^
lsM»nd- fitiones jam Pamphili avo exticlijfe hinc Hieronymus*approbct , qubdTjlas Martyr idem
“m- in indice non recenßterit} hos tarnen Hilarii Tr acht us non advertimtis aut aliis inferior
res<t aut ßilo ab iis/vel tenuiter difirepantes. 6'. quxdam etiamnum fuperfunt Origenis
in i. pfalmum fragment a ,qu* cum Hilarii in eumdcm pfalmum enarratione nulUm omni-
no habent ajßnitatem. Trio, quidem ex illts propius efi imitatus , qua m confer.re • qu if
que pqffet, infra edidimus, primum fiilicet pag. 3. not. g, altcrum paga-8. not. i ,pcßre-
mum pug. iy: not. e t fid ex hoc prxfertim apparet, ilium ex Origene commodatas>.fenten-
tias ita temperajfe i'u t eas fibi quafi proprias ■ vindicate jure potuerit. TDenique mm pra-
fatione in 1. pfalmum teßatur, Multos vel prüfend fermone vel ex lineris a&feriptis
eorum comperi ita fenfilfe : fed id nec modo nec ratione doouere qgjc.fatis.figni-
fica tß ß in obfcuris textus facri locis non unius Origenis y fid ff) plurimarum aliorum
peryolvijfefcripta, immo etiam familiäres fitos confuluijfe, nihilque a quoquam nifi prihs-
expenfmt ac probatum recepijfe.
QMtcnus XV.' Ex iis,quibus Hilarius familiariter utebatur , quofque prxfenti fermone confit-
Hciiodon IcbatyHeliodorum presbyterum nominatim memorat Hieronymus, ea in re teflis idoneus.
’ulfatum ] Cl^em fitbinde Hilarium quamdam tantum gracarum litterdrum aurulam cepijfe ,ideo.
que ab hoc Heliodoro, qua ex Origenis diüis tntelligere per ß non poterat, quxrerc folic
tum, acbis deceptum e fi affrmantißdem negat Erafinus s prxfertim , inquit, cum id
quod affert, nihil aliud quam divinatio fit. Ut enim obiter patroememur>Hikrio'
mihi non fit veri ftmile 3 virum tantum ufque adeo fuifle credulum, ut in enarran-
dis divinis litteris-totus pependerit ex alieno1 judicio : nec adeo rüdem grxcx litte-
raturx, ut rion potuerit ipfe fenfum deprehendere , prxfertim in Origene ; cujus
fermo mire perlpicuus eft. Et verb de hac Origeniani firmonis perjpicuitate quamvis
nuper nonnemo convemre noluent; agre tarnen quis animum inducat, Hilarium, maxime poß
reditumab exfilio , ita in lingua graea tyroncm fuijfe ,u t ad Origenis verba intelligenda,
(dßea qua öbfirvatumeßratione imitxnda, alienoJubßdio indigent. Nec negart fermepoteß,
Hieronynrnni in hoc loeo merk conjetturk locutum ejfe: id quidem, chm eum ärgeret furtivis
opens celentcrrcfcribendi neciffitas , ac.rei yeritatem attentifo perpendere gravis ßo-
machi dolor non fincret. Uncle non mirum eß quadam ab eo diEta ejfe qux nönßtis cohareant.
tAt lapßm .y ß quis eß\ excuftt, quemfola invexit in fan&um virum pietas ac reverentia.
St«™'" X V'I: *Prxterea Hilarium ex Origenianis interprctationibus ntm:pependijfe probant fa'tTncSs fa- fdt1 textus codices latini atquc grxci , quos ad faciliorem pfalmorum intelligentiam comt
c0*/*t*ißt non femelJ* teßißcatur. E grxcis duas lecliones in p faktj. n. H
r .’& tla u d a t.\yquar um altera mfquarn alibi nobis occurrit. Latinum fequi fo let, ufit, uti pro-
^lit.t.n.i. babile eß,tunc receptnm. Hüne littera paulo tenatiorem ejfe ßp e admonet, intGtprctc{que
i/£*rdum.''Collatidnem ordinemque verborumvdemutare ac temperate non audent
miniWMimide proprietärem deelaraife diftorum. Coditis hujrn <Pfalterium aliud ab
eo effe- , qmd^Gallicanum vocant. ,• minime mirum eß s chm hoc ipfum f t qmd Hierony-
mus-pttßmodum emehdavit. Jlli antemnon itdfcrupulosk adharet ,u t in •una'eademque
leHiant npetenda fempcr- conßans ßpT'Sape enim werbis utitur Vulgata mßnty dum-verßm
enarrandutiti repeat 7 lich-leßionem. rprimb propafiterit ab eadem dijfomntem. Immo tex-
tum ahquando pramittit altter quam nunc habemus ,fid bum poßeaßc explicat ,‘ac (i id
tantum legißet\ quod modo apüd. nos obttnets Framittit quippe in pfal. uj. Foriitan
Vaiga» pertranfiflet anima noftra aquam immenfam’ : quod fubinde fic exponit, ac fim tolc-
» o r a b i l e m ; g/ non immeniam legijft^
XVI I . Videri hinc pojfet familiaris Hilario fiiife Vulgata noßra. Ignots tarnen ei
fteruntplures lecliones, qua mdb inilla exßant. Satis enim apenimpfal, 6s. n. iS. declard^
huiUm frfäper/pefitam ejfe verfiomm Utinam^ ; qux in ejufdcm pfiibmi wrfit
exhiberêt, Audiüam facite^ Vöcem laudis rejus. Rurfitm in pfàl. u8. lit. io. n. 3. dum.
db'Mctbßs'%, pàfi' <&eyba Maiïôs tüæ fecerunt me ffiriptum <effe\ ,&;\præpai
r«veriiftt'’mè5'^ iê^ms Sc , pem iditik aliis circrnnferiri' Sc plafif&v-erunt
nie \ fef i nulluntfcijfc in quo M exßkret- ^ hoc ßlentio}non obfiurè ßgnißcat. ^raterea-co^--
dites latinos éi latutffe , quibiis chmpfil. i'i8\ £j?. In> ■ æternum Domine ,: ^ «0« in fecu-:
lum Domine^ tiim*pfal. ii^ö. füper manÜm dexteram tuam, @fc non {upen maniim
dextern ttfæ trdnßatum effet - ex eorumdem verfuum tràclatione perfpicmM eß. •Demum
in pfaL 145. ffi'f. legens , Dominus mpieôtifieàc cæcos , num reÈè fùbjitérés^ Si de
corporalibùs donis Prophéta ldqueretür , commemoraret pôtiùs eæeis'Jümeh in-
dulcum iß ibi in ali quo codiez re-penffet-, Dominus illuminât' cæ®m>Keràm hoecg) alia
fpeiiare licet weint exempla eorum, qua poßea Hieronymus in Itala verfione correxit.
< X 'V I I I. Ad varias illas variorum codimm-'-^erßon.es--T.närrationem fudm..aUxc SSpre?
quando accommodât, uti fidem facit Träclatus pfalmi ubi promifeuè' legere -eß cum ta^- ■ Mjlpi
bernaculis Cedar , cum habitationibuS Cedar 3(d^ cum babitantibusCedar. At ex^ l£to™zl{i
difirepxntibus vetßonibus quoties aliqua filigènda eß ^•Septuaginta femorum tranflationem
praßen : qua tanta apud euntKauBoritatis eß ^ ut nec tutum effe exißimet ab ea di fiedère.
Tantum autem Uli tribuit, primt) quia légitima eß , hoc eß fab lege (Bß a Judais legi vff f nsf n
adfiriciis longe- ante Chrißum édita, adeoque minime fifpeila : deinde quia licèt fab lege '}•
faSla , eß tarnen fpiritalis, id eß , littera hebraa , qua valde ambigu a eß , non adharet
firviliter-ffcd fpiritum in ea latentem verbis hand dubjis retegit <§jr exprimit ,• quo
maxime nomine in pfal. 59.». 1. A qui la nihil prater litteram fapienti s tranflationem hüte
poßponit : poßremb quia fpiritalis Ule fènfus non humano ingenia exeogitatus fu it ,fifed
a Moyfi ex traditione acceptus. Arbitratur enim Moyfen 5 ne quis hebraica lingua ambu
guitate deciperetur , felegijfe l x x . feniores , qui germant Scriptura finfuS fg) cüßodes foi.
rent te fies , quorum faccejfores exßiterint Septuaginta ± qui Scripturas primkm grace
reddiderunt. Ad ejufdem editionis commendationem addit Augußinus 3 Septuaginta eo 4
Spiritu interprétâtes, quo & ilia quæ interpretabantur diäafuerant. . 0 ;> -b
XIX. Jguanti etiam fecerit pfalmorum librum apud Gracos fecundum Hebraos -emem £rr*^nU~
datum, initio litt. %. pfal. 118. teßatum reliquit : ubi apraconcepta-fententia , quam latik dùmHc-
ni codices conßrmabant ac nonnulli graci, ob unam illius aucioritatem di fee dit. In ejufdem mfndatüs,
libri commendatione ,u t in totiuspfalmi 118. explanatione , confentit Ambrofius imeumdem
locum. Vtriufque verba ad illud Luciani martyris Opus commode referres , de quo Eu*,
thymius teßatur: Omnibus editionibusvifis i Sc cum hebraica veritate diiigentiflime
collatis , propriam editionem nihil mancum, nihil habentem fcperfluum Chrihia- ^alm'
nis tradidit. Verum his obrätitur Hierorymi avMoritas feribentis ; Prætermitto èos co^ prlfl» 4.
dices, quos a Luciano & Hefychio nuncupates, paucorumhoiTiinuinafferkiperver-- Evang'
fa contentioi ^ai1 enim paucorum hominum f i non modb apud Gracos ,fid fër'apud
Gallos (d?~ Italos.vafferantur ? Major etiam erat in Hilarium Hieronymi reverentia , quam ut
opinionem,a qua Uleflare t,perwerfa contentions nominenotare t. Praterea totafn Scripturam
recognovit Lucianus , cum folum pfalmorum librum Hilarms atque Ambrofim commémorent.
X X . Ille cum ex hoc loco , quo librum [ecunàùm Mebrxo$ emendatum tarnt,i ducit,
tum ex altero*[fiquo Gracis codicibus, quia ex hebræo fonte proximidunt , aliquaritoplus
quam latinis- auSloritat is effe innuit ,faam de hebrao textufententiammanifaßam'facit.Ne - 6s- »• j.
que vero textus hujus ßnceritatem arguit, fad tantum ab ejus ambiguitate fihUcavendum
monet. Immo ß verba illius in pfal. 2. n. 3: affequimur, libri hehraifimul cum iis- quos Septuaginta
tranflatores ediderànt■ fipoß refmreclionem Domini cöllatl funt : cum fideLter
confinantes comperti effent f utrifque indiffolubilis conilituta' eftprivilegio dodirinæ &
*tatis aubloritas. Certe cum UM dem fatetur-, Hebraisnon ne ceffarias fuijfe Seniorum fap-
tuaginta.tranflationes, cumquenum. 4. Paulo Hebrao apud Hebraos hebrao textu uti lieuiffe
oßendit ) apertè .indicat fifa^Um/cormptumme^mqmm^jßfipmfi- |||| - ^ - pr,
XXI. Quid de illis pfalmis dicemus, qui fingulis TraBatibus integri prafiguntur ? Hi «q Traaà-
editione. Parifienfi anql\(^rpnmkm^gmfant--.exxantiif^ -coMce alias S. Maximini ™o^eri
Miciacenfis ffi:poßea regina.fiueeorum Chnßina, vie. tandem Vaticana bibliotheca , cujus ad ^nc adje"