Quid 6ms. dit. Quod autem nobifcum fcribitur in finem^ A Super omnes docentes me intellexi
f* _ « ■ _ _ _ r. m R H H ow if l- in i'iK irn r in • n ' __» J fine eo, 4 quo fignificatur , exiftimabitur id Ij. HR3(5 « /2 . . . . .
unde agitur contineri. Sed Propheta, qui non
corporalia neque cerrena teftimonia legis intelligit
, fècundùm græcam fignificantiam ultra
omnem confummationem contuetur. Seit
confummationem effe temporum b legis, cùm
Confum-
matio mu
ciplex Prc
F™ n<
I. Cor. Ij.
Ibid. j i .
Regnum
Chrifti anti
judicium.
niam teftimonia, tua meditatio eft mea. Sts.
per finiores intellexi : quia mandata tua
exquißvi. Ab omni -via mala * prohibuißi <g
pedes meos : ut cuftodiam verbum tmm. **
A judiciis tuis non declimwi : quia tu le.
pod plenicudinem temporum Deus in corpore M H mihi, ßu'am dulcia faucibus
contuendus fit : fed ultra hanc confummatio. * 1 , ß l , , möt ! S Ê
nein videt s videt etenim evangelic* fpei tem. «tep eloqma tua ! fuper mel & favum
pus. Sed Sc hujus quidem conlummatio non B ori meo. A mandatis tuis inteuexl : pro.
ignota ei eft ; ultra id enim intelligent!* fuæ pterea odivi omnem viam iniquitatis.
oculos extendit. Namque 6c refurrectionis
confummationem videt $ feit enim 6c demuta-
tionis efle ordinem conftitutum, Apoftolo di-
cente, Unufquifque autem in fuo ordine : 6c
rurfum, Omnes quidem refurgent, fed non
omnes commutabuntur. Novit 6c dies regni
Domini noftri Jefu Chrifti, ex quo in regnum
Dei patris provehemur, 6c in illa inexquifita
i. T T T ile hoc nobis ac neceflariumfi
I J Prophetæ opus eft, quo ad perfeijj
V - / «ftam Dei cognitionem atque obe-
ditionem edocemur. Duabus nos rebus maxi-
.mè infirmitati noftræ congruis f inftituit 5 ut
6c Deum qui ignorants fit noverimus, 6c man.
Sc inveftigabilia Dei judicia transferemur. Seit C datis ejus fecundum voluntatem decreti fui
Sc tempus eflè iudicii. Et h*c feire ei ex am. obtemperemus. Perfeaum enim Legis Sc Pro.
*• ’• î»i , ,• —■ - phetarum- 6c Evangeliorum virum in.omni
pfalmi iftius corpore Propheta s conformât
vel ex fua, vel ex alterius quem inftituat per.
fonâ, cui infiducia fit, hæc de fe quæ fubje.
da funt prædicare. Eft autem dignum con.
tueri, qua verborum diligentia , qua intelli-
gentiæ abfolutione nos in fingulis quibufque
didorum generibus Propheta confirmée
) 2. Dicit enim in tertiæ-decimæ litteræ ver.
I [dolotom
jjwribus
mëmif-
•Sc non
plitudine mandatorum D.ei licuit : quia fe in
immenfie cognitionis dodrinam divinus fermo
diffuderit.
ij. Ait enim, Latum mandatum tuum vebe-
’ menter. Latum plane eft , five quod in infinitum
cognitionem humana: ignorantie c. extendit
i five quod multa funt in quibus Dei prse-
ceptis obtemperetur : d atque obtemperetur
fecundum divifiones 6c munera gratiarum.
Non enim ab omnibus omnia exfpedantur,
neque univerfi univerfa ad fummam placendi
implere poftimt. Alius jejunio placet, alius
fimplicitate fidei promeretur, alius vitia elee-
mofynis redimit, alius fe caritate confummat:
ficut alii curationum concefla virtus eft, alii
prophetic feientia contributa eft, alii fidei fir-
mitas data eft, alii fapientia 6C cognitio do-
nata eft. Latum igitur mandatum Dei eft, 6c
fu , Quomodo dilexi legem tuam , Domine l tote f
die meditatio eft mibi. Promtum utique fuerat ^
dixiflè, Quomodo feci legem tuam?Sed quia“
majus meritum eft, amantem aliquid potiùs
agere, quàm timentem. 5 idcirco ait, Vt dilexi
legem tuam. Differt enim longé obfequium
amoris à timoris officio : nec habet gratiam
voluntatis, neceffitatis operatio. Non omnia
enim ad perfedi obfequii confummationem
in omnia fpei noftr* genera diflfunditur : ut E Gbi ilia fufficiunt, qua: quamvis. opus fuum
ijtrerieiac
lici qi>s
•rudentiâ
iipcrac.
non difficile fit, fi voluntas adfit, præcepto
Dei obtemperare -, cùm latum 6c diffufum fit
ad placendum officiofæ religionis varietate.
N eque folùm latum, fed vehementer latum :
latitudinis infinitate hacipla fuperlativa adje«
dione monftratâ.
L I T T E R A XI I I .
O Mem.
/7 \ V 0 MODO dilexi legem tmm >
Domine \ tota die meditatio eft mihi.
Stiper inimicos meos prudentem me fecifti
nun dato tuo : quid in aternum mihi eft.
* Editi, quifignificatur.
b Äbeft legis a rnff. Reg. & Albin.
c Ica Bad. Er. & mff. Lipfius autem pro extendit, temere fubfti-
cuit excedit; quod & editiones fequentes rccinuerunt.
d Id vulgatis, atque placcatur minus aptü, cüm prseccptis
Dei non placeatur. Concinniüs mff. atque obtemperetur, qu* re-
petitio Hilario eil follemnis , quoties inculcare vult 1 quatenus
aliquid pratftandum fit.
impleant, tarnen quia coada funt, merito ple.
nx gratia indigent. Vult igitur Propheta opus
fuum diledionis potius, quam terroris efie5&
ex caritate obfequium fuum, non ex metu fuf-
cipi. Multi jejunant, dum a nobis objurgari
timent. Multi aliquid in ufiim indigentium
prxbent, dum exprobrari irreligiofam avari-
tia: fax 6c inutilem cupiditatem pertimefeunr.
Multi ecclefiam adeunt, dum argui abfentiam
F luarn 6c negligentiam erubefeunt. Sed non
omnes id quod faciunt, 6c amant. I n a m o-
r e m ergo non poteft incidere neceffitas ob-
lequelx : quia nemo id quod diligit non vult.
In fado vero poteft non fubefle diledio, dum
id efficitur, quod non fecifle aut terror aut
pudor fit. Sed Propheta in nullo infirmus eft. *
Quod amat facit, 6c quod facit indeficienter l
Infrà quidem in horum verborum enarratione non exftat &
favum: attamen ex enarratione litr. 17. n. 7. conjc&are eft hanc
Icâionem Hilario ignotaiù non fuifiè.
f In exeufis , inftituti, omiiTo lupcriùs nés.
8 Ira codex Mic. cum Varie, ut & fiepe jam fupcriùs- Alii
vero, confirmât.
11 Id oft, drjlituta funt.
317 Trad, in C X V III. Pfal. LitteraXIII. 318
exercet. Legem enim, quamdiligit, omnidie A es, quôd fiiper omnes docentes te intellexe*
6c fine intermiffione meditatur. Non fubre-
punt alia occupationum ftudia, non interve-
niunt diverfi 'fecularium curarum aftus, nec
ineum incidit, interjedu nova; alicujus cogL
tationis, oblivio,; femper idem eft, 6c in eo-
dem eft. Tantus ipfe in diledie fibi legis me-
ditatione eft, quantus dies univerfusin tempore
fit.
3. Et quia, ut fuperifis commemoravimus,
ris ? Sed ftiperior verfus, fiiper quos omnes
docentes fe intelligat, oftenditj id eft, fuper
inimicosr Et rurfum hic , qui nunc eft verfiis
inferior, qu^inimici fint déclarât, id eft, onuses
docentes. Claves enim cælorum fe habere
profitentur, 6c do&ores efle (e fegis glorian-
tur. Et edm omnia legis teftimonia adventum
Domini noftri Jefii Chrifti teftentur, fuper
do&ores fuos Propheta intelligit; * quia uni- *
Legis 6c Prophetarum atque Evangeliorum B genitum Dei filium in carne venturum, teftial.
qui.
hominem in fe Propheta demonftrat 5 ait in
confequenti, Super inimicos meos prudentem me
fecifti mandato tuo j quoniam in fteculum mibi eft.
Mandata Dei prudentius Propheta’, quam ini-
mici ejus, intelligit. Sed quid commune nobis
6c inimicis noftris in pr^ceptis eft Dei
qui ea non folum ne mediocriter quidem com.
perta habent, verurn ne initium faltem cog-
nofeendi confe&antur ? Et quid magnum, fi
monia ejus meditans, femper exfpe&et. O fe-
Iix difcipdli intelligentia • 6 dodtorum mifera-
bilis imperitia \ Docentes nefeiunt} 6c intelli-
gunt qui docentur. Caret autem Propheta
vitio jaclantix 'i Intelligentix enim pr^ftan-
tiam unde adeptus effet oftendit. Nam fupe*
rids ait, quöa fuper inimicos fuos prüden,
tior a Deo in mandatis ejus elfet effe&us. Intelligentia
enim omnis ex eoeft, qui prüden.
inimicis fuis in mandatis Dei Propheta pru- C tiorem eiTe eum conftituit. Super docentes fe
dentior fit ? Quando enim inanimantia Taxa ---- '
aut metalla autTii^na venerantes confeqûi aliquid
de viventis atque æterni Dei çognitione
potuiflènt, 4 ut his comparatus fieret Prophe-
a- ta prudentior ? Sed omnis hic impiorum error
ipfum illud nomen * cum Lege 6c Prophetis
& Apoftolis refpuit, detredtac, horrefeit.
4. Sed habet alios propheta hic fimdhis inimi.
cos, quibus prudentiùs in mandatis Dei eft eruergo
intelligit.
6. Et quia interdum ex naturæ diverfitate
Ibleat accidere , ut difcipulus prudentior fit
magiftro ; tarnen hoc ipfum diligentiæ fuæ 6c
ftudii eflè demonftrat. Ait enim,Super fejiiores in-
tellexi : quia mandata tua exquifivi. Et fuper docentes
intelligit, 6c fiiper lèniores intelligit,
do&rinæ atque intelligentiæ fuæ officium cum
ipfà temporis antiquitate demonftrans, id eft,
David
lcientia à
Dco;
Datür ex
quircQti.
. . . . __ ________ ______ Senior, poditus.
Mandatum Dei in prophetis 6c in lege Dpopuli ante fe anterioris fignificans ætatem. antc"
hxretici habent : fed nullo eorum per imperi.
tiam irreligiofe voluntatis utuntur. Mandatum
legis Judiei tamquam proprium 6c here-
ditarium fibi vindicant: fed lpiritalis circumci-
fionis audtorem non habentibus, quid circum-
cifio in figno tantum conftituta jam proderit?
quid fabbati religio Dominum fäbbati hefeien-
tibus opis afferet ? quid pafchx agnus, Iimi-
num fanguis, 6c azymorum feftivitas, agnum
In quo utrumque convenit, ut 6c antiquior
fit, 6c fe putet eflec doefcorem. Sed fuper eum
file intelligit, qui 6c docetur 6c junior eft. Intelligit
verô, quia mandata Dei exquifierit,
quæ dodtor dum fe docere credit, ignorât.
7. Confequens autem eft, ut qui fiiper fe- •
niores 6c dodtores intelligit, frudtum intelli- 1
genfiæ fiiafreddat, fcilicet ut ea, quæ cognita
6c perfedta habere coepit, exerceat. Et videa-
[idoftorcs.
juiinimici.
Dei 6c azyma finceritatis 6c fanguinem falu. E mus an hoc ipfiim in confequentibus fit. Ait
tis ignorantibus auxilii præftabit ? Mandata " . . . .
exercent 5 fed efficientiam mandatorum 6c tem.
pus ignorant. Legem legunt * fed earn legen-
te 6c nefeiente Judæo Chriftianus intelligit.
Inimicus plané hit Prophetæ eft, parricida-
les manus unigenito Dei filio inferens, 6c fal-
vatorem generis humani 6c vitæ æternæ Iar-
gitorem morte quantum in ipfo eft condem-
nans. Præ his ergo omnibus in Dei mandato
prudentior eft.
' E At(lue ni abfblutè hos inimicos fîgnifî-
cafle intelligeretur, id quod confequitur adje-
cit : Super omnes docentes me intellexi : quoniam
teftimonia tua meditatio mea eft. Didicifti ô David
à Moyfe legem, 6c Aaron tibi facrificio-
rum omnium dodtor eft , Jefus iteratæ circum-
cifioms magifter eft, Samuel b ungendi tibi
.cramentum in temetipfo 6c prophetæ 6c re.
gis oftendit : quid eft iftud quod loqui aufus
b ^,S comp<*ratis : cmcndancur cx (cripcis.
unS*” do tibi, quod & poftrema editio Par.
feil Peh'rift^a,Û* unf endi- l>°c eft , ejus qui eft ungendus ,
tarn VC I culns f >avid cypum gdGt , quem Moyfes prophe-
c rcgcm venturum preedixic. -
Wiu , doclionm .• malè. Rcfcrwr enim ad popuium feniorem,
enim, Ab omni via mala prohibui pedes meos,$
ut cuftodiam verbum tuum. Perfedta hxc 6c evan-
gelici viri vox eft, ab omni fe malitix via abfti-
nere, 6c tot ubique occurrentibus erroris fe-
mitis y nulla earum'per quam nequitia adea-
tur incedere.
8. Sed d altius nefcio quid in eo Propheta
fignificat, cüm dicit, Prohibui pedes meos. Na-
tura corporis noftri ferimur in omnem crimi-
F num curfum : 6c humanarum cupiditatum impetus
in hanc nos viam cogit. Sed qui fuper
leniores 6c docentes intelligit, per intelligentie
dodtrinam fe prohibuit, 6c exeuntem pro.
currentemque revocavit. Refiftendum ergo eft
6c obnitenaum, ut nofmetipfos ab omni via
. mala prirnum arceamus, turn deinde fi quis
nos e inftindhis eó cceperit ferre, retrahamus i
6c priüs f noftramet ipfi poteftate fumus inhi-
bendi, ut deinceps cuftodiamus Dei verbum.
I qui doctor non doClior przdicatur. Caftigancur ex m(T. quibus fa-
vent lubjcfta.
d Lipf. & Par. aliud nefcio quid: abique ulla auiftoritate.
e In tribus mff. infiinllu fuo cceperit ferre: non placet.
f Editi, nofir a (fi* ipfi us poteftate i refragantibus mlf.
Vitia arverbi
Dei
pollit efte
cuftodia.