Johannem veniffe fignificat, * in quo gravia A cùm omnis poteftas non folùm dæmonum fa.
quæque atque afpera exercuiflent : ut Domini gandorum, verùm etiam mortuorum excitan.
_ 1 . . . ___ ______^ n rnm p/Tpr irn ln lM A n id WPrn adventum prænuntians, paffionem quoque pre. nlfi-A /'ll«. I •
curreret 8c injurias 6c vexacionis exemple.
c. E t cùm veniftet a d turbam, accefjît ad cum
homo genibus proVolutus 3 dicens , Domine miferere
filio meo. Reverfo ad turbas Dômino -, à pâtre
genibus advoluto puer offertur dæmoniacus,
frequenter 8c in aquam decidens & in ignem s
cui curationem afferre difeipuli non potuerint.
dorum effet indulta» Quia verô ultra cum his
lex futura non effet 5 a i t , Generatio incredibilis
& perverfa3 ( non utique ad eos quos fanétifica.
v e ra t , videtur hæc loqui ) quo ufqüe 3 inquit
ero vobifeum .? Quia fidem non habentes > ipfan>
illam , quam h ab eb an t, amiffuri erant legem,
Quam fidem fi in fe habuiffènt, quia ipfe eft
granum finapis, verbi virtute hoc peccatorum
Objurgatis his, 8c increpato dæmone, fanus B onus, ôc gravem infidelitatis m olem, abeoqui
Tiperfeir.
18. &
*9 -
Diabolus il
profundurr
quibus cji
puer fa&us eft.
6 . Crediderant quidem Apoftoli : nondum
tamen erant perfeâæ fidei. am Domino in
monte demorànte, & ipfis Cum turba refiden-
tibus, quidam tepor eorum fidem relaxaveratj
atque idcirco a i t , Generatio * incredibilis & p e r -
verfa 3 quà ufque ero vobifeum / quia abfente l e ,
antiqiiæ infidelitatis confuetudo fubrepferat.
D o ce t ig i tu r , eos nihiî falutis afferre poffe ,
qui medio Evangeliorum 8c iterati adventus fui C
tempore, à fide * tamquam Domino ablente
deceffèrint.
7. Denique quærentibus â le , cur dæmo-
nium ejicere non potuiflent, refpondit, de ino-
pia fidei effe&um effe ne poffent : quæ fi in illis
tamquam granum finapis e ffet, monti h uic, ut
à loco in locum tranfiret, cum efïïciendi po-
teftate præciperent. Sed jam de monte decef-
fe ra t, 8c inter turbas hæc loquebatur. Itaque
offerebatur populo ejicientes, tamquam in mare
montem, fie f ad converfationem gentium
8c fæculi tranftuliffent.
9. Ipfis autem corwerfantibus in G a lilaa 3di.
x i t le fus > Euturum eft ut filius hominis tradatur
in mams hominum. Sequitur mæftitia cognitio.
nem paflionis : nondum enim facramentum in.
eundæ cru cis, refurre&ionis virtute fuerat re.
velatum.
, 10. E t cùm venijfet le fts Caphamaum 3 acceffe-
runt qui 8 didrachma exigebant a d Petrum. Do»,
minus didrachma folvere poftulatur : hoc enim
omni Ifrael lex pro redemtione animæ 8c corporis
conftituerat in minifterio h rempli fervien.
tium. Sed lex * ut feimus, futurorum umbra ell.
Non enim æris pretium Deus defiderabat: ut
per tam exiguam impenfam criminibus corporis
atque animæ quædam redemtio concederetur.
Ut igitur inferiptos nos & profèffos & Chrilti
& fe granum finapis nuncupavit omnium mi- D nomine confignatos offerremus in Chrifto
Apoftolonc
Pliai ilxi
& S cri bas
nimumr & diabolum montem cognominavit :
quia in illo fpiritales nequitiæ funt cæleftefque
virtutes per eos b ejiciendæ, 8c in altitudinem
maris tamquam in profundum inferni abjicien-
dæ, quos in hanc efficaciam jejunium 8c oratio
profequentur.
8. Tenebimus quoque etiam eum ordinem,
ut lub difcipulorum nomine, Pharifæorum 6c
Scribarum perfona tra&etur. Quibus lex eu.
* qui verum D e i templum e f t , pro teftimonio
filii Dei hujus didrachma; oblatio conAituta
eft.
n . Itaque Petrum poft conventionem filen-
tem, tali eum fermone p re v en it : Quid tibi videtur.,
Simon / Reges terra d quibus accipiunt tri-
butum aut cenfitm l 8cc. Numquid ambiguum
e f t , filios regum tributis obnoxios non effe 5
6c quibus regni k hereditas e f t , eos effe liberos
randum ut difeipulis populum, tamquam pater E à fervitute ? Sed fermo interius intendit. Poftufilium,
cùm Dominus ab e ffe t , obtulerit. Qui
peccatis dominantibus, nunc in ignem judicii
decidebat, nunc in aquamc diurnarum fordium
fuarum confiietudine mergebatur. H i igitur
nihil opis attulerunt : quia demorànte d Moyle
cum Domino in monte , e f fe& ie fuerant infidèles.
Et ut typica ratio impleretur, difeipuli
mirantur le ejicere dæmonem non potuiffe :
labatur didrachma a populo. Le x enim in earn
fidem, qua; per Chriftum erat revelanda, con-
cluditur. Ergo haec eadera didrachma, copfue-
tudine legis , tamquam ab homine pofeebatur
a Chrifto. Sed ut oftenderet, Iegi le non efle
fubjedum , & ut in fe paterna: dignitatis glo-
riam conteftaretur j terreni privilegii pofiiit
exemplum: cenfu aut tributis regum filios non
a A pud Par. « Domine : male , cùm hzc perinde intclligenda
fint, ac fi Icgcrcs, tamquam Domino abfente, a fide decc/ferin t.
b In vulgaris, ejiciendas, & mox abjiciendas, caquc fuperiorum
interpunclio crac % qua fignificarctur diabolum, quia in illo fpiri-
talcs nequiciz cxfiftcrcuc, montem cognominari : cùm verba in
illo ad Cnrillum referantur, in cujus vircuce ejiciendx funt nequi-
tic fpiritales & c. Diabolus autem ideo mons, quia fe contra Dtum
exaltons atque efferent, utienarratur in Plal. 64. n. 5.
c Editi, diurinarum. At mff. diurnarum : quod & cum aquae
comparatione videtur magis congruere : quia ficut aqux aquis, ita
diurnz fordes feroper fibi invicem fuccedunt. Diurnas autem Tordes
intelligere poltiimus, quas ex (aeculi & carnis operibus con-
trahimus. Ea ipfa opera aliam ob caulam flumiuibus comparantur
in Pf.ijtf. n. 6 quia videl. omnia ftcult corforum opera, modo fluminum,
fine aliqua cur fus fui fiatime fuperfiuunt.
i Par. cum quatuor probse not* mff. demorànte modicum Domino
: bene, nifi cotus hie locus typicè exponerctur de Scribis ac
populo legis. Quocirca verior vifa eft leâio Bad. Er. Lipf. Sc
lex mff. Quod de difeipulis di&um eft n. 6 . antique infidelitatis
confuctudinem eis abfente Domino fiibrepfiftc, nunc refertur ad
eos , quos Moyfc in monte demorànte infidèles fuiffe legimus
Exodi 32.. I. adeoque fuperiùs Scribarum Sc Pharifeorum nomine
intelligendi funt rc&ores populi, ad quos pertinebat populum in
officio continere.
* Excufi, effe Si fuerunt infidèles : ut typica ratio impleretur. Difd-
puli : contra mentem Hilarii, qui non vult Apoftolos fuifleinfidèles
, ut myftica ratio implerctiu, fed ob myfticam rationem ncqui-
vide dæmonem ejicere, cùm priùs data eis fuiffer omnis poteftas.
^ Editi, ad converfitmem gentium : corriguntur ex mff. Hîc pot-
ro male fonat converfationis vocabulum. Vultquippe Hilarius in-
fidelitatem (æculi Sc gentilium dominari, Judxilque ut ab eprum
confuetudine Je fegregarent datum effe , ubi datum eft unde ad
fidem fe transferrent.
8 Hr. Lipf. Sc Par. hîc & dcinceps , iidrachmam. In mff con*
flan ter, didragma. Grxcc in plurali ni
b In mff. Turon. Mich. & Vind. templo ferviontistm- Lex autem
ad ufus tabcrnaculi teftimonii, non ad ulus fervientium liane
pecuniam exigebat.
* Abeft qui verum Dei templum eft à mff. Qolb. Sc Caro.
* Editi excepto Par. cum lex mff. regni veritas : minus bene.
Nam filiis regum eft quidem regni hereditas, fed nondum vcn<jSceneri
i potiùfque fe redemtorem animæ noftræ A
corporilque effe, quàm in redemtionem fui ali-
quid poftulandum j quia régis filium extra com-
iminionem opprteret elle reliquorum. a Scan-
dalum igitur præffat u rfoivac, ceterùm debito
legis eft liber,
11. Deinde fub rerum præfentium effè&u -,
& lïgnificantiaiïi legis 4 & conftantiam evan-
gelicæ libertatis expoluit : ut côgnolci prom-
rum effet, quid didrachma præfiguraret in lege,
Ire Petrus jubetur ad mare ,hamumque mit- B
tere, 6c primi pifeis adfeendentis os requirere,
repertumque in eo ftaterem pro fe ac Domino
offerre. Didrachma Dominus poftulatur 4 id
eft denarios duos j cur ftaterem * Petrus
offert? Deinde cùm primurrt pilcem admone-
tur inquirere j adfcenluri oftenduntur 6c plu-
res. Numquid etiam nàtura pifeium fe r re t , ut
in littore fortuitù repertum ftaterem ore po-
tiùs contineret, non intra vifeera conderet b
Subeft igitur efficiendis præfentibus rebus ratio C
interior.
13. Deftinatus enim ad prædicationem Petrus,
& pilcator hominum faclus, doArinæ ha-
mum mifit in fæculo, quo appofiti cibi dulce-
dine vagos ex eo flu&uantefque protraheret,
Huic adhæfit beatus ille primus Martyr b ha-
mo , qui ore lu o ' quadrigeminum denarium
continebat:c id eft,evangelici numeriunitate,
Pei gloriam Dominumque Chriftum in paifio-
ne contuens prædicabat. Stephanus igitur pri- D
mus adfeendit, Stephanus ftaterem ore conti-
nuit : in quo etiam didrachma novæ prædica-
tionis, tamquam duo denarii habebantur. Ho c
lex præfigurabat, hùjtisveritatis umbram, tamquam
corporis imaginera circumferebat, hæc
redemtio animæ êc corpôris defignabatur t ideo-
que ait, D a pro me & te : quia jam talis non
didrachma, fed ftater, 6c pro Chrifto erat 6c
pro Chrifti prædicatione fol vendus.
C A P U T XVI I I .
t)e in fa n tib u s in h ib i t i s , (èfi d e h um ilita te
eorum a jfum end a , d e manu (dfi p e d e (dfi
oculo eru end o , d e o<ve p e r d t ta , d e
corripiendis f r a t r ib u s f e c r e tb p r im hm ,
tum d u ob us t e ß ib u s , poftr em b ecclefia F
p u f in t e . S em p e r ign o fien dum . Q m con-
fe r v um 3 remijfo f ib i à dom ino d e b i to ,
fo ffb ea t.
'■ T N illa die accefferunt difeipuli a d Iefum3
I dicentes, Quis putas major eft in regno ca-
■ *' lorum ? 6c reliqua. N o n nifi reverlos in
naturam puerorum introire regnum eælorum
* Editi, feandalo: renitcncibus oninibus mff. Solvere fcandalaoi
pro tollere dicitur , quia folvendo didrachma aufcrendUm eft. 1
In, vulgaris , o Domino. Magis placet cum phnibus mfl. hamo.
* Solus mf. Vind. id eft, Evangelia. Plures alii, id eft, evange-
Kt numeri mitatem. Hilarii verba cxplanàc Theophilus Antioch,
eclarans ftacerc quatuor drachmas concineri, quibus intelligtnda
Dominus docet ^ id eft , in fimplicitafcem pue-
rilem vitia corporum noftrorum animjeque re-
Vocanda. Pueros autem, credentes omnes per
audientije fidem nuncupavit. H i enim pdtrem
lequuntur, matrem amant, proximovelle malum
nefeiunt, curam opum negligunt: non in-
folefcunt, non oderunt, non mentiuntur , di-
xftis credunt, 6c quod audiunt verum habent,
E t ha;c omnium affectionum aflumta in nobis
8c confuetudo & voluntas > c«eIorum iter per-
vium praeftat. Revertendum igitur eft ad fim-
plicitatem infantium : quia in ea collocati > fpe-
ciem humilitatis dominicse circumferemus,
i . Si qui autem in Chrifti homine tales re-
ceperint, Chrifti recepti premium confequen-
tur, Q ui autem fcandali^averit mum de pufillis
iftis3 lo e f t , qui offendiculum tentationis intu-
lerit , expedit ei ut feifpendatur mola afinaria in
collo ejus 3 & demergatur in profundum maris. T o t
tanreque res non otiosb comparare funt t 6c
mola, 6c afinaria, 6c cum ea in mari mergeh-
dus 4 6c hoc ei expedients. Communi omnium
fenfii, femper quod expedit utile eft. Q u id erg
o utilitatis eft , m o li afinariff collo lulpenfa
deftiergi i Mors enim tam gravis proficiet ad
poenam: 6c nefcio quomodo erit utile , id eX-
petere quod ultimum fitmalorum. Quid ergo
fentiri qporteat, quasrendum eft. Mol« opus,
labor eft c«citatis t nam claufis jumentorum
oculis aguntur in gyrum. Et fub afini quidem
nomine , frequenter gentes cognominatas re-
perimus. Igitur gentes quod agunt i nefeiunt t
8c in v ire fu« opere d e ten t« , c« ci laboris igno-
rantia continentur, Judacis autem feienti« iter
in lege d preftatum eft. Qui fi Chrifti Apoftolos
fcandalizarent, re&ihs illigatff collo mola
afinarid demerfi in mare fuiflent, id e f t , gentium
labore deprefli in ignorantia fieculi demo-
rarentur: quia illis tolerabilius fuerit nefeifle
Chriftum , qudm iftis prophetatum non rece-
piffe.
3 . Pa htticmimdo ab fcandalis. Pfecejje eft enim
venire fcandala j vetumtamen v a homini illi 3 per
quern fcandakm venit. Hurrtilitas paflionis fcan-
dalum mundo eft. In hoc enim maximfc igno*
rantia detinetur humana, qu6d fub deformi-
tate cru cis, «tern« glori« Dominum e nolit
accipere. Et quid mundo tam periculofum,
quam non recepifle Chriftum ? Verumtamen
fub hominis nuncupatiohe 3 au&orem fcandali
hujus Judaicum populum d e fign at, per quern
omne hoc mundo periculum Comparatur : ut
Chriftum in paflione abnegent, quern lex 8c
prophet« paflibilem predicaverunt. Ideo verd
necefle effe ait venire fcandala t quia ad facra-
mentum reddend« nobis «ternitatis, omnis in
eo paflionis humilitas eflet explenda.
4 . Superius autem in abfeindendis manu vel
pede, propinquitatum contineri nomina * ex-
pofuimus : atque ideo cognationem generis
funt quatuor Evangetia.
* lea in omnibus mff. nifi quod ip uno Bee. preftintm. At in
editis prime) prtftratum, aedemum prtmonftramm.
* Auftoritace mff. Cam. Sc Colb. reftituitut nolit, ct\m piiu»
obcinercc noluit.
X x iij
f. 6.
f - 7 >
Judxis praF-
liaret cum
géntibus
Dcum ig-
noraffe,
quàmChri®
Bum non
recepiffc.
f . =}x
Scandalutil
cdlarium j
Sc quàm
pcriculo*