in annuam temperiem curfu dimenfx rarionis
Nulla mun- moderetur, exiftiment: poftremb qu6d qux-
di pars ho- dam fibi ex his ipfis unufquifque legit elemen-
coienda'1110 j aut C3E^um 5 auC folem, aut aquam , aut
aera, quibus Dei honorem inani atque impia
religione deferret. Omnem igitur errorem
ignoradonis exclufit, dicens, Quoniam ipfe dix
i t 3 & f a l la funi 3 ipfe pracepit, & creata funt.
Nullus igitur hie fortuitorum concurfus, nulla
naturx proprix virtus, nulla xternitatis ex fe-
met fubftantia , in his qux creata docentur,
admittitur.
FiKriJu Pa- 4. In quo dido etiam id docetur, quod Sc
do niundo Genefis diftinxit, 8c Evangelia teftata funt,
adftSfc ° Sc Apoftolus prxdicavit , Dei juffu fada effe
omnia : non per fe exftitifle, tamquam ipfa
a ilia materia obediential * vi talis exfifteret,
chm efle ac fubfiftere juberetur: fed omnia ex
mandato creata efle, Sc didum fuiffe ab eo
b qui dicebatb ut fierent. Ita enim Genefis eft
cm. 1.6. iocuta: Et dixit Deus,' Sc fecit Deus. Et nunc
& 7- Propheta ait, Dixie, & fail a funt. Non enim
fibi prxeepit ut fierent, fed funt fada cum
dixit. Fada autem funt per eum, de quo Evan-
ƒ«/«». 1.3. gelifta teftatus eft , Omnia per ipfum fada
hint, Sc fine ipfo fadum eft nihil : Sc Apo-
coUf 1.1;. ftolus ait, Qui eft imago Dei invifibilis, pri-
& 16■ ,s mogenitus omnis creaturx^ quia in ipfo con-
» dita funt omnia in cxlis Sc in terra, vifibilia Sc
» invifibilia j five Sedes, five Dominationes, fU
» ve Principatus, five Poteftates , omnia per
» ipfum Sc in ipfo condita funt. Et Sapientia de
Prov. s.30. fe ita Iocuta eft: Ego eram apud ilium com-
ponens j mihi adgaudebat, cum lxtaretur orbe
perfedo. Ceffat itaque ambiguitas intelligen-
tix, Sc novi Sc veteris Teftamenti audoritate
convida, Patri Filium ante fiecula manenfem
in creandi mundi exordio adftitifle.
?. Caufam etiam Propheta aliam laudisad-
jecit: Quoniam ipfe d ix it , £7* f a l la funt } ipfe
mandavit, creata fitnt > ftatuit ea in faculum
fecu li. Manent enim ex nihilo fubftituta, Sc graa
In vulgatis, vitalis, uno verbo, quod feparandum d'ux inn us :
ut h ie, quantum lapimus, rcfellatur quxdam (ententia, qua: vcllct
materiam per (e exllitifle, & prxeepto Dei tantum obtinuifie formant
qua talis exfifteret.
b Editi, ut fieret. Redtius mf. ut fierent, nempe omnia. Dice-
bat autem Pater , & Filius facicbat, ut exponitur lib. 4. de
Trip. n. 16.
c In edicis, cum fenfum vita [us., bonitate ejus Q> virtutem &
fcitntidm, per quern vivere feu ƒentire cctperunt valdc percurbatc.
Confufio tollitur fubfidio mf. in quo tauten [enteritis, non fentien-
tia mendosc librarius deferipferat.
d Sic ml- At Bad. & Er. connumeratam. Lipf. commemoratam.
Par. commemorate.
e Editi, in sternitatis funt fibftantia.Redtius mf. fubfiantiam,
hoc eft , in fubftantiam aternam, feu ad fubfiftendum fine fine.
Cum hxc ad memorata,initio num. 3. referantur, ubi fo l, luna,
ftcllx &c. ad laudcmDei advocantur; quxri poteft num prjediftas
res crcatas animatas icnfcrit Hilarius. Eo quidem errore infperfos
iliius in job librosad fan&um Gregorium Papam leribit Licinius
Tom. i . Spicil p. 369. Satis miror, inquit barbaro dicendi modo,
hominem MocHfimum & fttneJum, ut de fiellis n&nias Origenis trims-1
ferret. At quod ad ilium Licinii locum attinct,non con flat an in veros
Hilarii in Job Tractacns inciderit. Aut ccrtc a prxdifto errore pura
judicanda funt qux in Job fitribit Hilarius, aut, quod nefas ,pondus
& pondus Hieronymoattribuendum. Qui enim generatim Hilarii
libros inoffenfo pede decurrendos docet, nominatim 4c Origenis
in Job Trailatibus cpift. 73. ait : Ad te ipfum , Vigilanti, ve-
niam: cur Tractatus ejus ( Origenis ) in fob deferiptos habts, in
quibus contra distbolum & de fiellis ctloque difputans, qusdam lo-
cutus eft qus Ecclefia non recipit. Cur exprobrat viro quod vel deferiptos
apud fc rctineat Origenis Traflatus, & feminx auftor
A tiam ex eo quod funt, Creatori fuo debent c«ai
c cum fenfu vkx fux, bonitatem ejus Sc virtu- «004
tern fentientia, per quem vivere fe fentire cce_ ||k
perunt. Vivüntautem adeo,ut Sein fieculum int|
fseculi maneant, 8c , fecundüm Apoftolum, Rc (
revelationem filiorum Dei exfpe&ent, A cor-
ruptionis fervitio in conformem eorum gloriam
liberanda. Contuendum autem eft, in his crea-
turis 1 quje in fcculum fasculi funt ftatuta, ne.
que cadum hoc quod firmamentum nuncupa-
B tur, nequeterram qux arida difta eft, dcon- i
numerata fuiffe : quia 8c in Prophetis didum
fit, Ecce ego facio cxlum novum, Sc terrain e/J
novam • Sc Dominus in Evangelio dixerit,
Cxlum Sc terra prxteribunt, verba autem mea li-
lion prxteribunt : de quibus non hujus loci
fermo eft. Tanthm illud ad admonitionem
coirimemorandum k nobis fuit, non diflolubi-
les creationes nunc ad laudem Dei fuiffe nu-
meratas, fed eas qux in xternitatis funt * fub- ,
Q ftantiam conftitutx. At ne forte, quöd in xter-
nurri manetent, naturale illis effe ex fubftan-
tix beatitudine crederetur -y fubjecit, Prace-
ptum pofuit, non prateribit: ut hoc quod funt,
' . id eft , ut maneant in xternum, non natura: di|to
fux effe intelligant, fed prxeepti ejus fit, qui §|
potens fit rebus ex nihilo fubftitutis naturam non»
xternitatis afFerre. Non enim, inquit, prx-
teribit prxeeptum, id eft, mandati ejus non
erit finis: f quia in xternum maneant, quibus |
D xternitatem Virtus xternitatis indulfit.
6. Poll qux rurfum terrena cetera advocan- Qgii
tur ad laudem, qux etfi non omnia funt ho-
rum cxleftium Sc beatorum bonorum confer- g|j
tia, partim per irrationabilem fenfum, partim
per inanimalem naturam, partim per impieta-
tis ofFenfam j tarnen Deum per id, quod talia
funt inftituta , ipfa inftitutionis in fe habits
providentiä prxdicant. Ait enim ita: Zaudate fi
Dominum de terra dracones & omnes abyßi, * Ignis , i »•
E gfando, nix, cryftallum , fpiritus procella, qua fa-
ciunt verba ejus, * montes & omnes colies 3 ligna f
eft non modo ue rctineat, fed & legat Hilarii libros, nifi quia
in his errorem de ftellis non advertit , quem in illis refpuendum
duxitl .Neque in hoc ipfo Tra&atu nifi temcre error idem re-
prehendi poteft. Primo enim non ait eas tantum enumeratas cfle
creationes, qux animatx, fed qux non dillolvendx client. Delude
fi folis , lunx , ftellarum 8c aqux qux fiipcr cxlos fit vocabulis
vivas fubftantias intellexit, ea non propria, fed fpiritaliter intel-
lexcrit necefTe eft. Ncque inficias ibit , qui iliius di&a Traft.
Pf. ü3.n .ƒ. per pend e t : ubi primo ponit, abfurdum videri utaquz
animales fint: turn fumit, aquas tarnen fuper cxlos efle qux lau-
dent Dominum ,acproinde animales : tandemque concludit, aqua-
rum nomine populos intelligcndos efle , quos inter fint calefies, fint
& terrcSlres Sec. Eas aquasmagis proprie videtur intelligere inPl.
13/. n. 8. dum vocat temperatiorem naturam, cujus objeftu primi
cxli fedes circumfufi Dei virtute nimium acccnfa temperetur,utab
i n ferioribus fit patienda naturis. Neque etiam dubium eft ex Traft.
Pfi 146. n. ƒ. quasftellas animatas fenferit, ubi cxplicaturus illud,
Numerkns multitudinem ftellarum 8c c. rejefto primum litterx fenfu
fubjicit, Sed numerantur hie ftells, quas Abraham contuitus in alt
eft, quas I fane accepit in femine , quas Paulus diferevit in gloria.
Non enim obfeurum eft, ftellarum nomine eleftos 8c filios A bra lie
eum interpretari. Nequc verb quit dixeric cxlum 8c terrain fpi-
ritaliter intellefla ad res non diflolvendas paritcr accommodari
potuiflc. Vetat dnim illud, Cslum & terra tranfibunt. Necfimile
quidquam habetur de creatiönibus fuperius memoratis. Demura
Hieronymus epift. 61. ad Theophilum,quatenus Origencm Hila*
rius imitatus fit dcclarans, dumdicit, Noxin qutque detruncans,
utilia tranftulit, fatis apertb fignificat ilium Origenis de ftellis
nxnias, ut cum Licinio loquamur, v e l, ut cum ipfo Hicronymo,
qux Ecclefia non recipit, minime tranftulifle.
f In mf. quin sternum maneant.
frM f& a & <mncscedri, * b c ß i * & aniverfa f e - A reges auc principes aut judices, pro vir
cor<t1ferf entes & volüms f cnn.it.c , * reger tetra & «oenfeffionis admiratione laudent , fed
gaudio confummatx in fê beatitudinis Sc gra-
tulatione cantantium : fancti fcilicet , qui
Ifrael filii funt , Deo propinquantes j non illi
utique de quibus dictum eft, Plebs hæc labiis atanh. »i.
me honorât, cor autem eorum longé eft à me |
fed hi qui merebuntur audire, Propè eft Do- 144-1
minus omnibus invocantibus eum. Illis ergo
proprius hichymnuseft, qui Deo propinqua-
& omnes populi 3principes & omnes judices terra 3
iuvenes & virgines , feniores cum junioribus lau-
dent nomcn Domini. Omnia laudem Dei conci-
nunt licet quxdam fenfu laudis carentia fint 5
fed per inftitutionis ordinem qualitatemque
gienendi prxconium Creatoris oftendunt. De«.
tenti in terra dracones, eorumque plures in
abyffis demerfi: ut nos intra metum Sc reli-
eionem, terramquf
relio-ati impietatis noftrx pccnis prxparantur,
coercerent. Natura ignis, nivis candor, * cry-
ftalli glacies, procellx fpiritus, montium cel-
fitas, diftinftio collium, arborum fructus,beftia:
rum varietas, pecorum utilitas, ferpentum ni-
fus, volucrum volatus, regum poteftas, popu-
lorum famulatus, principum dignitas, judicum
jequitas, xtatum omnium Sc lexuuni mores,
ftudia , virtutes h hxc itaque omnia in diverbeatum
onemT dum ipfi intra abyflum terramque B bunt, qui per hoc fanctx Jerufalem regnum
xterno regno proximi, poft regnum
Domini Jefu Chrifti in regnum Dei patris
Domino congregante tranfibunt, Apoftolo di-
cente, Cùm tradet regnum Deo patri, cum 1
evacuaverit omnem principatum Sc omnem :
poteftatem Sc virtutem. Opórtet enim eum c
regnare, donee ponat omnes inimicos fub pe- (
dibus ejus. c Omnibus enim fubje&is fub pe- <
dibus ejus, noviffima evacuatur mors. Cùm di- <
fosTnefebilëfque ufus formata, diftinfta, ani- C xerit , Omnia funt fubjeda prxter ilium qui
mata , perfe&a, Creatoris providentiam lau-
dant. Et eorum qux aut inanima, aut irratio-
nabilia funt, qualis laudatio effet oftendit,
dicens, Qua faciunt verbum ejus : ut ex eo, quod
in hunc officiorum fuorum fint ordinem con-
ftituta, prxconium ejus à quo ita fint inftituta
teftentur.
7. Regibus verô , Sc ceteris aliis tamquam
rationis cönfortibus , hxc laudandi caufa proei
fubjecit omnia , tunc ipfe fubjedus erit illi «
qui ei fubjecit omnia, ut fit Deus omnia in «
omnibus. Hie ergo populus eft propinquans ,
regno Dei patris per regnum filii Dei proxi-
mus. Regnat itaque Dominus j.traditurus Deo v.l.
patri regnum j non regni poteftate cariturus , Trm- -
led nos , qui regnum ejus fumus, Deo patri
traditurus in regnum. Regni traditio , noftra
provedio eft j ut qui in regno Filii erimus, in
polka tStxQtU exaltatum eft nrnnett ejusfiiius, D regno quoque fimus & Patris : digni per id
regno Patris , quia digni regno erimus Sc Filii
j proximi turn Patris regno, chm Filiid erimus
in regno: qui eft benedidus in fxcula fx-
culorum. Amen.
confcffio ejus fuper calum & terram. Et hac quidem
Deus regum , Sc populorum, Sc princi-
pum , Sc judicum, Sc xtatum omnium confti-
tutione laudabilis eft , * quia humanx vitx
curfum tali diverforum officiorum temperatio-
ne contineat. Tarnen quia omnis fuperior lau-
datio beat; iliius regni tempus oftendit} hanc
caufam laiidis adjecit, quia exaltatum eft rumen
ejus filius. Turn enim Deus unus etiam ab in-
vitisScintelligitur 8cb videtur,religato diabo- E
lo, Sc angelis ejus pcenx cum eo xterni ignis
addidis, Sc omni fpiritalium nequitiarum poteftate
fublataj cum jam nonpeccatum , non
A L M U S C X L I X.
aAlleluia.
CA NTATE Domino canticumnovum,
* laus ejus in ecclefia JdnSlorum. Late- »
mors, non terrenus hie mundus fit. Ait enim :
Confeftio ejus fuper calum & terram, & exaltavit
tur Ifrael in eo qui fecit eum , (§fi filii Sion
cornu populi fui: id eft, in illo beatx civitatis iliius
exfultent frper regem fuum. Laudent nomen
fxculö, ubi cornu populi fui Dominus exalta-
ejus in choro, in tympano & pfalterio pfal-
bit, 8c incorruptionem ei, qux fignificatur in
cornu, per honorem immortalitatis impertiet. lant . ei. Quoniam —- * beneplacitum '7 • efi r
Domino
Turn enim cxlum novum Sc terra nova erit, F M populo fro : exaltcvvit m&nfretos in 1
cum his prxfentibus diffolutis nova ilia Sc xter- frlutem. Bxfrltabunt frnfti in gloria, : UPS
^beati na fuccedent. Ideo confeflio ejus fuper cxlum
8c terram reddetur: quia non in hoc fxculo,
neque in hoc a ere , fed in fuperioribus locis
fedes beati iliius regni eft conftituta.
8. Et quia illud fandorum eft regnum, per
quod régnante Domino ad beatum regnum
tabuntur in cubilibus fuis. Exfultationes
Dei in * faucibus eorum : & * gladius an-
cipitis in manibus eorum , ad faciendam ■
vindi&am in nationibus, * increpationes in ’
populis. Ad alligandos reges in * manicis ■
i Dei patris adfeendent-, pfalmum ita Propheta ^ compedibus , nobiles eorum in vin- ■ m m W SÊ SÈ Ë Ê ÊM His kic hymnus eft /qui Deum, non ut ceteri Jcriptum: glom hec eft omnibus J mills ejus.
Quomodo fupetiore T radia tu n
" t contentions Victoria ; ita
[ S9 c non cryftallum dum-1
: ponitur aut glacies, fed cryftalliglat
doptatis.
, duobus legendi mod is I
_ . jriC At editi, videbitur.
c Bad. Er. Sc Lipf. Omnes cnimfubjici
vijfima enim evacuabitur mors. V. lib. II.
d Editi, erimus regnum .-corriguntur ex