Et cui ergo Deus * d ix e r it , Non *ß Neùs A fra te r te. Tu enim es Neus ,&nefcithdmus ,Netu
? r I •• . _ _ nesSa n a . rnri/iin r.iln,„tr,v C'arpte prater te I fubjicere enim Me tibi perfonam r n nm n ip lia . h nnnr ic
folitarii a non licebit. Dominus enim dixit
regi quern excita v i e e x perfona virorum ex-
celforum adorantium 6c deprecantium., Quo-
niam in tc eft Deus. Solitarium res ifta non re-
•cipit. In te enim præfentem, veluti ad quern
- .fit fermo, fignificat. Quod autem fequitur, In
te eft Deus 3 non ibli'im eum qui præfens e f t,
fed etiam eum qui maneat in præfente de-
Ifrael falvator. C a r e te contumelia honoris offi.
cium , neque offen fionem habet confeffionis
exemplum j maxime cùm adverfatio ejus pie.
na confufionis fit 6c pudoris. Immorare Dei
verbis, confitere Dei vocibus 5 6c fuge confii.
fionis denuntiationem. Deum enim D ei filium Fir*
abnegando, non tarn Deum tamquam f folita.
rium gloriæ honore veneraberis, quàm Fa. J,
trem Filii inhonoratione contemnes. Honoris
monftrat: habitantem ab eo in quo habitet d if B fidem innafeibili D eo confitere, quôd præter
cernens, perfon« tarnen tantum diftin&ione,
non generis * Deus enim in eo eft: &: in quo
eft D eu s , Deus eft. N on enim Deus in diverge
atque alien« a fe natur« habitaculo e f t ,
fed in fuo b atque ex fe genito manet. Deus
in D e o , quia ex D eo Deus eft. Tu es enimDcus3
dr nefeiebamus 3 Deus I fra e l fa lv a to r .
eum Deus nullus f i t : unigenito Deo pr«dica,
quód abfque eo Deus non fit.
41. Negantem te Deum in D e o , fequens
fermo confutat \ ait enim, Erubefcent 3 dr f ‘
41. Audi enim pr«ter Moyfen 6cEfaiam, rd
turn tertiö id ipfum quoque 6c b Jeremiam do. «#*
centem, ctim d icit, Hic Deus nofter eft 3& rum
deputabitur alter ad eum. Qui invenit omnent viam 5]
fcientia , dr de dit eamjacob puero fuo 3 df Ifrael j y
dileHo fuo. Poft hoe fttper terram vifus eft 3 & in-
ter homines converfatus eft. Dixerat enim jam fu.
debit omnes qui adverfantur e i, & ibunt cum con- C p e r i ls , Et homo eft, & quis cognofcet eum 1 Ha. Qdr
fufone. e Decretum hoe in impietatem tuam ^ ----- *r : **
D e i eft. Adverfaris enim C h r ifto , de quo te
profeffio paterna: vocis objurgat, Deus eft
enim, quem efïe tu Deum denegas. Denegas
verö fub fpecie honoris * D e i , dicentis, Non
eft alius Deus prater me. Sed confundere 6c
erubefce? non eget delato a te honore innaf.
cibilis D eu s , gloriam hanc a te fblitudinis fu«
non poftulat, non defiderat hanc opinionis tu«
bes ergo Deum in terris vifum, 6c inter homi.
nes conyerfatum: 6c requiro quomodo intelli-
gendum exiftimes, Deum nemo vidit umquam, f f
nifi unigenitus filius , qui eft in finu Patris 5«
cüm Jeremias Deum pr«dicet, qui 8c vifus in
terris eft , 6c inter homines converfatus eft?
Pater certè non n if ib foli Filio vifibilis eft.Quis
ergo ifte e f t , qui eft vifus 6c converfatus inter
homines ? Deus certè nofter eft , 6c vifibilis
intelligentiam j ut ob hoc quod dixe r it, Non D in homine 6c contre&abilis Deus. Et propheeft
Deus prater me 3 eum quem ex fe genuit
Deum abneges. A c ne fibi h o c , ad divinita-
tem Filii deftruendam , peculiare d deferres j
Unigeniti fui gloriam honore perfect« divini-
tatis implevit, dicens, Et non eft Deus prater
te. Quid ex«quata diferiminas ? quid compa-
rata difeernis ? Proprium Dei filio e ft , ne pra ter
eum Deus fit 5 proprium Deo patri e f t ,
ne abfque eo Deus quifquam fit : verbis D ei
tam loquentem intellige : Non deputabitur alter
ad eum. Si quæris , quomodo ? audi qu« fe-
quuntur *. ne per id non & Patri proprium elle
exiftimes quod dictum e ft, Audi Ifrael 3 Demi-
nus Deus tuus mus eft, Hæc enim fibi cohæ-
rent : Non deputabitur alter ad eum : qui invenit
omnem viam fcientia 3 dr dédit eam Jacob puero |,
fiio 3 dr Ifrael dilecio fuo : poft hoc fuper terram vi-1
fus eft 3 dr inter homines converfatus eft. Unus eft ‘
de Deo utere. Confitere ita , 6c precare re- E enim Mediator D e i 6c hominum, Deus 6c ho- n
g em : Quoniam in te eft Deus , dr non eft Deus nio : Sc in legis latione, Sc in corporis affum-
* Hie enim, uti Tcrtullianus adversus Praxeam n. 13. ineum-
dem locum ait, dicendo, Deus in te, & , Tu Deus, duos proponit;
qui erat, & in quo erat; Chriftum, & Spiritum .■ ubi Spiritism Pab
In mf. Cam. atque in fe genito: male. Cur autem in eo maneat,
fic exponitur in Pfal. m . n. r. Deus enim ex Deo genitus,
non abeft per naturam ab eo ex quo genitus confitendus eft .- cum
cetera abfint per nature diferepantiam. Filius itaque digna per fe
& fufficicns eft habitatio Patris : qui in ceteris etiam habitat,
quatenus Filio conjun&i in iplo quodammodo contincntur, at cle-
ganter ibidem explicatur.
e Vat. baf. mf. dictum hoc: minus bene.
■ * Idem codex , defenderet.- neque hie audiendus.
c Neque hic videtur linectior prtediftus mf. cilm pro contumelia
, exhibet calumnia: & mox pama confufionis , pro plena conf
Editi cum aliquot mff. folitario. Malumus cum ceteris folita-
rium, prius reftituca particula tamquam, quam Lipfius abfque
au&oritatc expunxerat. Pater autem inhonoratur ,aum filii dc-
generis pater prsedicatur, ut fxpe infinuat nofter Hilarius , ac
probat Auguflinus Scrm. n. j . nccnon Ambrofius lib. i. de
fide c- 6. vel dum aliquando fine Verbo ac fapientia fuiflc, adeo-
que aliunde rationem mutuatus elle alferitur, ut oftendit Atha-
nafius Orat. x. conr. Ar. p. 351.
g Qui poftremam editionem Par^ procuravit, hic Baruch loco
vocis Teremiam fubftituic : idem verb nomen mox repetitum im—
mu tare non meminit.
h Hic addimus foli auftorirace omnium mlT. Hilarii fententise
.de Patris invifibilitate fuffragatur Tcrtullianus lib. x. adv. Mar-
cion. n. xq..’Pattern nemini vifum, inquit , etiam commune teiiabi-
tur Evangelium, dictate Chrifto, Nemo cognovit Pattern nifi Filius:
ipfe enim & veteri Teftamento pronuntiarat, Deum nemo videbit, &
vivet, Pa trem invifibilem determinant , in cujus au&oritate & nomine
ipfe erat Deus qui videbatur Dei films. V idefis eumdem adv.
Praxeam n. 14. Sic Ambrofius in Lucam : Aut acquiefcatur igttur
neceffe eSi, fit Deum Patrem nemo vidit umquam, Filium vifum ejfe in
veteri Teftamento. Ita & Prudcntius Apoth. ÿ . 7p. inter alia ait,
Cemi potis eft qui nafeitur : at non Innatus ccmi potis eft. Quibus
confentic Juftinus Dial, cum Tryph. favetque ClemCns Strom.
4 - P- Si7 - Horum fententia maximb nititur his Johannis verbis
, Deum nemo vidit umquam. Nam vocem Deus, quoties finr
pliciter ponitur , dc Deo Patre interpretari (blent priorum Icccu*
lorum Patres. Hinc concludcbant Filium qui vifus fit, à Patre
qui numquam vifus, alium efle. Sed quod illi ad diftinâionem
pcrlonarum obfcrvarunc , detorferunt fubindc Ariaui, ut jam
monuimus , ad diverfitatem naturarum. Filius, inquiunt apud
Auguftinum Scrm. 7. n. 4. vifus eft Patribus, Pater non ell vifu»:
invifibilis & vifibilis diverfa natura eft &c. Quad verb Filius
fecundum divinam naturam non sequè invifibilis fit ac Pater:
ut meritb Auguftinus lib. x.dc Trinit. c. 14. déliranteseosvow,
qui Filium in fua fubf anna vifum volunt. Quibus deliriis ut om*
ncm aditum prsecluderet , vifa patriarcharum paulb aliter et*
plicare coepit, quàm folerent alii Patres, negans, quantum po-
tuit, Filium iis potiùs apparuific, quàm perfbnas alias- Qucm
tamen prae manibus habemus Scripturz locum urgens adversus
Maximinum lib. x. c. x6 . n. 13. eum de Filio interpretandum do-
cec. Nam,utnotat Gregorius Nazianz. O r. 3 <5. quod non de Patre,
fed de Filio fermo habeatur, adjeBio hoc ( in terra vifus eft ) afin*
déclarât. Hic enim eft , qui corpoream nobifeum confuttudinem ha-
huit. Unde SC à noftro Hilario mox dicitur vifibilis in homine
( alium to ) & contredabilis Dens. Ubi editio Par. ex Nivelliau*
mcndoib ptx fc ferebat invifibilis in homine.
tione
tione mediator. Alius igitur ad eum non depu- A non deputabitur alius. Soli enim h«c unige.
tatur. Unus eft enim hic in Deum ex Deo na.
tus per quem creata funt omnia in c«lo & in
terra, per quem tempora & f«cula fafta funt.
Totum enim quidquid e ft , ex ejus operatione
fubfiftit. H ic ergo unus eft difponens ad Abra-
1 ham, loquens ad Moyfen , teftans ad Ifrael,
manens in prophetis, per virginem natus a ex
Spiritu-fanfto , adverfantes nobis inimicafque
virtutes Iigno paflionis affigens, mortem
nito D eo propria funt, & unus hic in h ac pe-
culiari virtutum fuarum beatitudine natus ex
Deo eft. Non alter ad eum Deus deputatur .*
non enim ex alia fubftantia, fed ex D eo Deus
eft. Nihil in eo itaque novum, nihil extra-
neum, nihil recens eft. Cftm enim audit Ifrael,
qn6d fibi Deus unus f it , 6c filio D e i D eo non Pater& Fi-
alter Deu sdeputetur,b ut Deus fit } abfolutk llus ^nunu
pater Deus 6c filius Deus urium fu n t , non
ferno perimens, fpei noftræ fidem refurreftio- B c unione perfon«, fed fubftanti« unitate : quia
ne confirmans, corruptionem carnis human«
oloria corporis fui perimens. A d hunc ergo
* Plures probx norce mff- ** Spiritu, nee adjiciunt fanclo.
b in nonnullis rcecntioribus mff. ut redimens Deus fit: gloffema.
c Q uja vox unio fiepius recurrit, omnino neceffe eft vim illius
ptobbnabere pcrfpe&am. Refpondec autem verbo erseco (J3r«4 ,
fionilicatquc folitudinemac fingularitatem. In hoc differtab unitate,
quod unities ad naturam,unio autem ad perfonas fern per ab H ila-
rio referatur:atque ita propugnans in Deo unitatcm,actiter cxplodit
unionem.Hujus vocis auftor videtur Sabellius,eaque fuam hzrefim
expreffiffe. Unde lib. de Synod, n. z 6. harefis unionis fimpliciter ap-
pcllatur: & qui ci addifti eiant,a Prudentio unionite. inferipti legun-
tur Apoth.ante y.17 8. Ita Sulpicio teftc p. xyj. Orientales fufpica-
bantur Gallos trionymam folitarii Dei unionem fecundum Sabellitun
credidiffe. GalliautemConcilio Parificufi Fragm.xi. n.x.refiribunt
fe deteftari fecundum Sabellii blafph'emias ibfam unionem. Rurfum a
! Sulpicio p. X4X. fcribitur Photinus d Sabellio in unione diffentiens,
quia fcil. non unicam in Trinitate perfonam prsedicat. Eodem (enfu
I Maximo Taurin. hom. 1. dc S. Eufcbio uliarpatur unionisvoca-
bulum : quo paritcr ufi funt Gclafius lib.de duabus naturis & Vi
gilius Tapfit. lib. x. contra Eutych. ad exprimendam in Ghrifto
filio Dei Deo deputari ad alterum Deum non
f in itd p ropheta, quod Deus eft.
perfonse fingularitatem. quam quia refpuebat Sabcllius , ab Aria-
nis epift. ad Alexandruni Alcxandr.arguitur quod unionemdividit,
hoc eft, ut interpretatur Hilarius lib. 6 . n 7. Chriftum eumdem
divifit in Virgine. His accedit Hieronymus epift. xx. ad Euftoch.
a quo Chrifti mater prsedicatur ad fimilitudinem Dei unione fe-
cunda: quia nimirum ficut Pater folus fine matre Verbum , ita
ipfe fola fine patre generavit Chriftum. Ac a Tcrtulliano adversus
Prax. n. 13. & de refurreftione carnis n. x. non ad perfonas, fed ad
naturam ipfam refertur; ut ei fynonyma fine unio, Sc unitas. Quod
| autem Hilarius unionem , hoc Ambrofius fingularitatem dixit lib.
/. de fide c. i. Evident eft igitur, quia quod unius eft fubftantia, fit-
par art non poteft, etiamfi non fit fingularitatis, fedunitatis. Singular
itatem hanc dice, quagface fotovtic dicitur. Singularitas ad perfod
Ita Bad. cum mff. nifi quod in Gamut, propheta quod inefl.
At apud Er. Lipf- & Par. propheta dicens quod Deus unus eft:
immutaco (enfu Hilarii, prophet* nomine Jeremiam feu Baruch,
non Moyfen intelligentis : hoc eft ,quia propheta Baruch filio Dei
Deo hoc , quod DeuS eft , ad alterum Deum deputari non finit.
L I B E R QU I NTUS .
Dicitur etiam fecundus : quia, fecundus eft adwersh Arianarum partium perfi-
dum j fuperiori libro primum cceptam impugnuri. Hanc agnoftit Hilarius fubdole adeo
context am 3 ut ei qui confenferit, V ilium Deum negare 5 qui contradixerit 3 Patrem
Eilium aut duos Deos , aut Sabellii more unum & eumdem prmdicare mdeatur. §uo-
circa cum libro ßiperiore adversus ftraudem paratam in primis hareticorum verbis 3 No-
viinus unum Deum, ex legis prophet arum teftimoniis fideles munierit 3 nunc infubfequentibus
illis , folum verum , Utens venenum propulfat, Filium ejfe Deum verum
iifdem fere teftimoniis deftendens, quibus in quinto libro Deum & Deum 3 feu Deum non
folitarium ac pngularem ejfe oftendit. Tum fub libri finem probat Patrem & Filium
unum ejfe in diftinSiis perfonis Deum. In his porro omnibus, nondum ad evangelica ex-
cedens teftimonia, prorfus fe continet intra fines legis , in qua Dei nomen , virtutem,
rem ac naturam, proindeque veritatem , Filiö attribui demonftrat. Legis autem nomine
intelligit, quidquid facris litteris ante Chriftum natum frip tis continetur.
1 . E s p o n d e n t e s impiis & vefanis C ftimabitur, ut quod irreligiofum eft negare,
K hæreticorum inftitutionibus fuperiori-
bus libris, non ignoravimus in earn
noscontradicendi neceflitatem dedu&os fuifle,
ut non minus periculi audientibus refponfio
ndftra , quàm Tilentium commoveret. Cùm
enim unum Deum * profané aflèrtio infidelis
ingereret, 6c rurfum unum Deum religiosè
negare fides fana non pofTec j traftari de eo
non fine ancipitis periculi confcientiâ potuit J
idipfum irreligiofum fit confiteri : cùm pietas
confitendi, impietatem condemnet negandi j
nec rationi conveniat, ut utiliter affirmetur,
quod utiliter deftruatur. Sed ad divin« fapien.
tiæ intelligentiam humanus fenfiis impruaens,
6c fecundùm cæleftem prudentiam ftultus,
juxta infirmitates fuas fentit, 6c jüxta imbecif-
litatem naturæ fu« fapit | s t u i t u s s i b i
futurus, ut Deo fapiat, fcilicet ut fenfus fui
quod non minùs impie confirmaretur, quàm £) inopiam intelligens , 6c D ei fapientiam confè-
negaretur. Et quidem humani fenfiis opinione dans , non fecundùm humanam-fapientiam
ineptum 6c rationis alienum efTe hoc forcé exi- prudens f i t , fed fecundùm quod àd Deum
* Editi, profana ajfertio infidélités. Conciuniùs mff. potières, profarù affertio infidehs. Eft enim antithefis, qua opporiuntur profane
& religiose ; affertio infidelis, Sc fides fana. I i i