antea cognitionem nobis D e ia libris. Legis A natura intus atque extra manens, locos <
loquentis. Sed ne ipfi quidem Moyfi hoc efle
proprium potuerit, Deum ante quam flagrantem
rubum 'cpnlpicit nefcienti , b opinione
nes quibus contineri poflit excedat. Mirabile
eft Deum ubiq.ue efle, 8c nufquam abefle. jn
omnibus efle, 8c totum efle.j 8c extra Ibeos
ac tempora pro infinitate atque xternitate
fua Temper efle. Hoc mirificum, hoc confor-
tatum, id eft,.fine infirmis jam intelligentia:
opinione firmatum..
quidem ele&iin Abraham 8c Ifaac 8c Jacob
populi fui religiofo, verumtamen familiärem
cognitionem ante hoc tempus niü ä Deo non
adepto. Sed pmnis fenno ifte ei competit,
qui ait, Pater manifeftavinomen tuum homi-
nibus : 8c qui ait, H x c eft autem vita xter-
n a,ut cognofcant teiolum verum Deum, 8c B Patris funt, mea funt 5 Sicut habet Pater
17. Sed quid eft iftud quod dicitur, JVo» ]
potero a d earn l Unigenitus ait, Omnia qu^1
quern mififti Jefum Chriftum. Sed h<ec fuo
loco pleniüs profequemur.
14. Defcendendum autem ad id eft fecun-
> dim ordinem di£torum, Ecce tu Domine cogno-
v if t i omnia noviftima & a n ti qu a. Noviflima funt,
cüm probaft i 3 cum cognovifti, 8c cetera,qua: propria
funt ejus hominis quem aflumfit. Antiqua
funt, qua: modum non habent, qua: inde-
. nniti temporis fignificant vetuftatem. In prin.
Philip. 1
Dei fcier
mirabilis.
vitam in femetiplo , ita 8c Filio dédit vitam 1
habere in femetiplo - 8 c , Sic.ut Pater vivificar k
mortuos, ita 8c Filius quos vult vivificat fimi- n
liter j 8 c , Ego 8c Pater unum fumus. Nulla
difcretio poteftatis in verbis eft , nulla etiam
differentia virtutis in fa&is eft. Quod unum
fumus, plerique irreligiolprum * a3 volunta. *
tis tantùm concordiam retulerunt. Sed cùm
dicitur, Vel operibus,meis crédité, quia Pa.
cipio enim erat Verbum, & omnia peripfum C ter in me, 8c ego in Pâtre-, non tantùm vo /î
fada funt.
I 15. Dehinc ut noviflima Deus 8c antiqua
■ cognovit j- ita in eo quod fequitur, T u fo rm a -
. f i i me 3 & pofuifti fuper me manum tu am 3 utrumque
fignificat : ut quod formavit, antiquum
fit j quod fuperpofuit manum, noviflimum fit.
Quod enim fecundùm naturam divinitatis for-
matus fit, Apoftolus docet dicens, Qui cùm
in forma Dei effet j quod enim in forma eft
luntatis unitas, fed etiam divjna: virtutis often,
ditur. Ergo cfim omnia qua: Pater faciat
omnia faciat 8c Filius 5 eadem enim facit fi_
militer: quxrendum eft, quid fit quod dictum
fit, N o n potero a d earn. Sed cum audio, Parer 1
major me eft 5 8c rurfum, Non poteft Filius fa. 11
cere ab fe quidquam , nifi quod viderit Patrem ^
facientem j h x c mihi intelligentiam fuggerunt
didi hujus, N o n potero a d earn. Eft enim Pa.
513 Tra&atusinCXXXVIII. Pfalmum. 514
19. Et ne quid irreligiösè ad contümeliam Afumtionem hominis rftanfit oftendit. Non enim
indemutabilis atque impaflibilis fubftantiæ opi-
pbriftiita- penlUj- exeo quod didum eft, A u t k f a c i e t u a
quà fu g iam ? vt videatur fugam ob paflionis
metum cogitafle : didorum * ratio nofcenda
eft ut incolumi dignitate hæc neceflario com-
niemorata efle intelligantur. Nemo autem eo-
rum, qui lu ftudiis dodrinæ cæleftis demoran-
tur, poterit ambigere Deum atque hominem
Dominum noftrum Jefum Chriftum confiteri :
|U0K 2''
Spienia:.
formatur in formam : 8c quidem c paternæ D ter major Filio, fed ut pater,filio • genera.
naturæ 8c divinitatis formam. Et nefcio an
quod formatus in forma fervi eft preferri pot
1. fit ad Patrem, ut formatus ab ipfo fit : Sa-
pientia enim ipfa fibi ædificavit domum. Sed
hinc nec temporis, nec quæftionis eft ampliùs
loqui. Quod autem propriè ad corpoream na-
tivitatem referri oporteat. E t pofuifii fu p e r me
m am m tu am s ita aocemur ex perfona Patris :
• Inveni David fervum meum, in oleo fando
tione, non genere : filius enim e ft, 8c ex eo
exivit. Et hcèt paternæ nuncupations pro-
prietas différât, tarnen natura non diffère :
natus enim à Deo Deus, non diflimilis eft à
gignente fubftantiâ.Non poteft ergo ad eum ex
quo eft d exæquari. Nam quamvis alter in al-
teroper uniformem ac fimilem ejufdem naru-
ræ gforiam maiieat j tarnen e 8c ex quo geni-
tus eft, non exæquari in eo videtur pofle quod
meo unxi eum. Manus enim mea auxiliabitur E eenuit.
ei, & brachium meum çonfortabit eum. Nihil
' proficiet inimicus in eo, 8c filius iniquitatis
1 non adjiciet no cere eum. Et non eft ambi_
yguum, omnem hunc plalmum ad perfonam
Domini efle referendum : quia ea omnia in eo
fint, quæ 8c divinitati ipfius propria fint, 8c à
naturæ noftræ infirmitate diflèntiant-
18. Et videamus an hoc qu6d f non potero
ad earn , ad dignitatem, paterna: confeffionisM
relatum fit. Sequitur enim : q u o ibo ab (j>iri- j
tu tuo3 & quo k facie tua fugiam ? * S i adfeen- i
dero in Ctelum 3 tu i lli c es i Jt defcendero ad infer-
num3 ades ; * f i fumfero pennas mea-s ante lucem, f-i
& habitavero in poftremis maris. * Etenim illucP
manus tua deducet me 3& tenebit me dextera tua.
Nonexcedit paternam Filius infinitatem -} nepoteft
16 . Et quia utroque in tempore, id eft, no-
viflîmo 8c antiquo, vel ipfe prædicando, vel
in Apoftolis 8c Prophetis Ioquendo, cognitio- F que naturam , quæ ultra locos omnes eft, is
à fpiritu quóquam abeffe, qui fpiritus
eft: quia nec hie falli poteft, nec ille deci-
pere. At cùm ait, a u t a f a c ie tu a qub f u g iam , Uc homo
aflùmtæ à fè infirmitatis docuit ætatem • hu». |Ufa^giae
mana enim infirmitas faciei Dei non patitur Dcf.C C '
occurfum -, quia didum Moyfi eft , Quis eft eW. ».
homo qui videbit faciem meam, 8c vivet ? 10*
Quod non fuftinemus, defugimus i quia infir-
_____ mitatis humanæ eft, occurlum naturæ incon-
8c hominem quidem in tempore, Deum verô B fpicabilis fugere. Et fugit quidem quantum
Temper 8c ante hominem 8c poft hominem : f ad impatientiam vifibnis. Sed quia , fecun- f
utrumque verb, Deum fcilicet atque homi- dùm Pröphetam, vultus Dei fuper facientes p/*/.33.17.
nem, tunc tantùm cùm in homine fuit. Erat mala j naturæ quoque humanæ eft, judicium
enim in forma D e i, & formam hominis acce- Dei, quod fignificatur in vultu , fugere non
pit : 8c rurfum in gloria Dei patris e ft, for- pofle. Non enim tamquam peccator qui pec-
ma videlicet fervili in gloriam ejus cujus in cati nefeius eft loquebatur , ut fugeret : fed
forma antè manebat proficiente, corruptionis paternam infinitatem extra omnia manentem
fcilicet naturâ per profedum incorruptionis cùm in fpiritu antè docuiflet j nunc quoque
abforptâ. ex hominis perfona, qui nufquam Deum fu-
20. Cùm igitur pfalmum hutte coeptum ex Cgere poflèt, oftendit.
perfona hominis quern aflumfit meminerimus j 22. Sequitur quoque « ratio didorum , ut g
diligenter contuendum eft , ut intelligamus utrumque ex eo quod 8c homo 8c Deus erat Ut Dcus
I ? 1 u 1 L r-- ■ dixerit. S i a d f en den in c x lum , tu illic e s : hoc diyinitads
quiab divinitati ejus , quid homini fit aptan-
dum : atque ita, ut fenlum noftrum didis ma-
gis applicemus, quam per fallacis intelligen-
tise opinionem fenfui dida fubdamus c . Ait
enim : Qu b ibo a b f i r i t u tuo 3 a u t a fa c i e tu a
qub fu g iam l Diverfa fignificatio eft fpiritus,
atque faciei. Et a fpiritu quidem a b ib o 3 a facie
autem fu g iam . Dehinc fequitur : S i adfeendero D tis e ft, ut confepultis corporibus ad inferos dc CCh
in calum3 tu ill i c e s , f i defeendero in infemum 3
ades. Non eadem eftadfcenfioin cælum,quæ
8c defeenfio in infemum. Tertium deinde eft,
S i jumfero p en nas m eas a n te lucem 3 & h a b ita vero
eft proprium. Nemo enim adfeendit S T j.ij.
in cælum, nifi qui defeendit de cælo , filius
hominis qui eft in cælo. Terreni enim corporis
natura adfeenfionem hanc nifi in cæleftem
gloriam demutata non obtinet. S i defend e r 0 Uc homo in
in infemum 3 ades : humanæ ifta lex h neceflita- 1,nf?rn“In
in poftremis maris : etenim illu c manus tu a
deducet m e, & tenebit me d extera tu a . Jam non
hominis hæc vox e ft, ut pennas fumat, ut
fuas fumat, ut trans Oceanum habitet, ut
deducatur illuc manu Dei, ut teneatur dex.
anima: defeendant. Quam defeenfionem Do-
minus ad confummationem veri hominis non
recufavit. Id autem, q u o a bibo 3 aut qub fu g iam 3
8ci l l i c e s , 8c a de s j ad fignificationem dodrina;
ejus qua mirabilis ex eo fada eft pertinet,
per quam Deus omnia efle 8c in omnibus efle
lit cognitus: ut licet faciem Dei homo fugiat,
quia non fuftinet , liefet de fupernis ad inferos
mortis lege defeendatj Deus tarnen ubi-
I terâ Dei : potioris iftud naturæ eft. Et quis E que fit femper 8c in omnibus.
îInfttjuari
Tbcftflpi-
StiiDci.
nem ex fe Dei mirabilem fecit 5 a it, M ira b ilis
f a i l a eft feientia tu a e x me. S e d mirabilis quo-
modo ? Nempe cùm omnia efle intra Deum
docentur,dum Deus efle in omnibus prædi-
catur , dum immenfa 8c incomprehenfibilis
8 Edici, libra legis latente : corriguntur aufloritatc mff.
b Qua: feejuuntur, a præcedentjbus malè antea punfto interpo-
{tt6 (eparabantur ; cum ad Moyfcn referantur, ejui quaniyis ante
vilum rubi Dei teligioni deditus a populo luo exiftimecur, negatur
tarnen antea familiärem Dei cognitionem adeptus.
*’ Subaudiendum hîc, formatas cft /». Mutilata, ut mendofa, videtur
Ic<ftio mf. Reg. in quo ex ft a t, quod enim formatur , informa
& ei paterne, nature & divinitatis eft ; ut referri poffit a Patre, &
formatus ab ipfo fit. Quod autem ait Hilarius fe nefeire an quid formatus
informa fervi eft, referri pojftt ad Patrem ; intellige, proprio
quodam modo. Non enim negar infeparabiJia Filii & Patris opera ,
qui Filii opera Patris opera efle frequens inculcac. Pioprius autem
qui in finu eft tranfgreditur. Sit liefet in cælo, }
fit in infernis, 8c ultra poftrema maris evolet,
adeft tamen ille ubicumque qui ubique eft:
nec fubterfugi poteft intra quern omnia funt,
8c qui in omnibus eft.
ille modus e f t , quod nomine Spiritus-(andli in Virginem fecundùm
Angeli verbum fuperventuri ipfummet Filium intellexcric.
qut corpu..s...... : ftbi formaverit atque coaptarit , ut copiosc
oftenfum eft in Proefai
d ReS ■ mÇ.nonexs
non ad mferiora refe.
e Particula in r
loco non difpliccret <
pratdicatur Filius quà j
polie.
f Mali apud Par. verbum genuit hîc immiflum
antiquo more expun<fta eft. Uli*
in codcm mf. idea, pro in eo. H:,c
Patri quatenus genuir exæquari non
hie fit qui confidenter h x c dicat, ipfa dido,
rum ratio monftrabit.
11. Oftendens igitur unigenitus Deus earn,
qua: per fe mirabilis fada eft , & ad quam
non poteft, paterna: admirationis confeflio-
nem, utrumque in fe tempus 8c naturam utram-
que fignificat, fcilicet earn d qua 8c in fpiritu,
23. Et quia per hæc fuperiora diferetim ex Q u *fla -
utroque in quo erat naturæ genere prædicavit,
Dei fcilicet atque hominis 5 tertib unitatem fpcaem!”
naturæ jam * in ffe proficientis oftendit, dicens, i
S i f im fe ro p en n as meas a nte lucem 3 & h a b ita vero
in poftremis maris : etenim illu c mantis tu a
. deducet me ten eb it nie d extera tu a . Cùm fum- v. Trait.
8c in corpore manens docuit. Cùm enim ait, fit pennas, jam corpore non gravatur. Cùm p/^ f ”■
Quo ibo a b fp ir itu tuo i tempus illud quo 8c fiias fiimfit, docet hanc evolandi ffemper fibi 7
ipft fpiritus in fpiritu paternæ gloriæ ante af- F fuiflè virtutem. Cùm ante lucem fiimfit, tem-
8 Apud Par. deeft ratio , cujus loco ia aliis editis cxdat' virtus.
Deinde triplici Chrifti ftatu confticuto, ante hominem , id eft ,
ante quam carncm fufejperet; in homine, ab eo vidcl. tempore quo
carnem fufeepit; & poft hominem, leu poft quam carncm infirmam
morce exutus, gloriolam & infirmitatis expertem per refurreftio-
nem recepit; poteft illud movere, quod dicitur Deum & hominem
iunt tantum cum fuifle, turn in homine fu it: quail etiam poft rc-
lurrcftioncm non fuerit Deus & homo- At hoc dumtaxat fibi
vult Hilarius,Chriftum tunc tantum Deum fimul & hominem
tuiue , cum virtutem divinitatis fimul cum infirmitate noftra
lociatam habuit, quam diu fcilicet hominem infirmx nature fu*
dcreliquit. De hac re fusè in Przfatione §. ƒ. Videfis fimilem locum
lib. Jc Trin. n. 6.
Reg. mf. dignitati .■ favet quod proximè didum eft, ratio nof-
ctndaeft, utincolumi dignitate See.
. * fccundum regulam lib. 1. de Trin. n. 18. tradiram : Optimut
t or eft, qui dUlorum intelligentiam exfpedet ex dictis potius quam
ipponat, q > re tuier it magis quam attulerit: neque cogat id videri
ims contineri, quod amt lettionem prafumftrit intclligendum.
d In mf. Mic. quo , pofiet referri ad tempus , nifi propius diet
vocabulum natura. Chriftus feientiam docuit in fpiritu, cum ante
anumtum hominem Patriarchis vifus eft , 3c locutus eft in Prophetis
: docuit & in corpore, per alTumtum hominem ipfc przdi-
cando.
e Ita mlT. Editi verb , poterat fpiritu; Sc raox, nec ille deft cere ,
pro net ille decipere.
f Particula ad abeft a mf. Reg. in quo verbum fequens, litteris
fugientibus, non licuit legere. Non difpliccret, impatient vifionis,
hoc e ft, vifioncm fuftinere non valens.
6 Miciacenfis mf. narratio. Regius, paratio. Forth, far ratio.
h Lcgis hujus meminit Tcrtullianus de Anima n. //. ubi a it,
§fubd fi Chriftus Deus, quia & homo, mortuus fecun ditm Script urns,
&■ ftpultus ƒecus eafdem, huic quoque legi fati fecit, forma humane
mortis apud inferos funBus See.
- > Apud Par. exciderar particula in. Illud infe, id eft, in Deum.
Hie attingitur tercius Chrifti ftatus, quo per refurredionem , ut
alibi loquitur Hilarius, fit totus Deus, non abolica hominis natura
, fed ad unitatem 3c confortium glorix Dei aftiunta.
K k