quiflèt, quia meritum naturæ neceflitas noa A ftituent urendos. Et his qui non converteren-
haberet, libertatem ipfam quotidie propofitus tur, gladius vibratus eft, non ex demutatioè
contrario poenæ terror argueret. Atqueita ne iræ promendus ad lîngulos s (neque enim
8c per rationem æqui atquejufti ad meritum qui magnanimus eft, per dies fingulos irafcipræmii
permifTallbertas eft, & per bonita- turj.() fed quiagudicium decrevit, gladiusejus
« tern Dei vis libertatis metu ‘ conftitutionis ex poenæ conftitutione jam promeus eft. Ipfa
artati eft : ,ut bene velle menti ipes moue- autem poenalis judicii fpiritalia minifteria in
ret,malum nolle propoftrie uitionis poena fua- gladio, areu, làgittifque memorantur , quia
deret. præparata habentur arfuris. Non ex motu iræ
17. Itaque his, quibus ex voluntatis liberta- temporariæ præparantur, fed ea ex decreti
i,a Dei, te malitia magisplacuie,u l t i o c d n s t i - B conftitutione, temperatiffimâ Deus bonitatis
pom pec- -p n y a ira elle Deicreditur : non quia inde- fuæ æquabüitate moderacus eft : non occul-
* hoc eft,
qui puniunmutabilis
ilia Dei 8c quieca natura motu impetus
turbidi incalefcat, fed quôd ille, b qui per
conftitutionem poenæ maneat in poena, fen-
tiat fibi audorem hujus conftitutionis iratum.
Poena enim patientis, ira eile creditur decer-
nentis. Atque ita irafeitur Deus, cùm per
poenæ dolorem iram decreti in fe fendant elïè
* puniti : quæ non per demutationem naturæ
tarn .fcilicet conftitutionis ipfius. hujus feveri-
tatem 6c incognitam relinquendo, terrorem-
que ejus denuntiationibus prjemonendo , 6c
ipfam illam, conftitutam licet, d longa tarnen
ad peccati psenitentiam dilatione remorando.
19. Atque ideo poftea quam fremuerunt
gentes , 6c adftiterunt reges , poftea quam
inania meditantes populi in unum convenein
iram ex placabilitate commota eft, fed ex C runt adversùs Dominum Chriftumque ejus,
conftitutione peena; ira fit puniendis. Hane
autem peena: conftitutionem , iram nuncupari
atque eile, Johannes in Evangelio oftenait,
dicens, Natio viperarum, quis monftravit vo-
bis fugere a futura ira ? Cum enim debitum
illis eilet, ob impietatem fuam, pccna> conftitutione
puniri , iram tarnen hanc futuram par-
6c poftea quàm irrifi fublannatique funt j fub-
jeétum e ft, Tune loquetur ad eos in ira fu a , &
in indignâtione fu a conturbabit eos. Quali ter autem
loqui femper in ira fua Dominus lolitus
f i t , unum prophetieæ do&rinæ-gravilfimum
6c maximum afferemus exemplum, Elaia di-
c en te , Audite verbum Domini principes So.
Uc lo<]cl,H
nitentiæ confelfione fugiebant. Apoftolus quo- domorum , attendite verbum Domini populus
que iræ hujus ita meminit, dicens : Quia fi Gomorrhæ. Quo mihi multitudinem hoftia-
cùm adhuc peccatores elïemus, Chriftus pro D turn veftrarum, dicit Dominus ? Plenus fum.
nobis mortuus eft j multo magis juftificati nunc
per languinem ejus , Iiberabimur ab ira per
; ilium : iram videlicet pcenam manenris con-
ftitutionis oftendens.
18. Non itaque ad demutationem Deus mo-
bilis eft, neque ad aliud ex alio transferen-
dus : cum certie ipfe conftantilque naturae fit,
maneatque ut eft, quippe qui dixerit, Ego
fum qui fum, 6c non demutor. Beata ilia 6c
Holocaufta arietum, 6c adipem agnorum, 8c
languinem taurorum 6c hircorum nolo : nec
fi veniatis apparere in confpeftu meo, ( quis
enim ex^uifivit h x c de manibus veftris ?) cal-
care aulam meam non apponetis. Si afferatis
fimilaginem, vanum eft : thymiama abomina-
tio eftmihi. Neomenias 6c labbata veftra 8c
diem magnum non fuftineo. Jejunia 6c ferias
6c neomenias veftras 6c feftivitates odit ani. I
perfeda æternaque virtutis bonitas non pari- E ma mea. Faéti enim mihi eftis in abundantur
converfionem : nec demutatur ex alio in
aliud motu accidentis inftin&üs. Et hoc idem
hie fan&o Spiritu loquens Propheta teftatur ,
dicens, Deus judex juftus, fortis 6c magnanimus,
numquid irafeetur per fingulos dies ? Ni-
fi converfi fueritis, gladium luum c vibravit,
6c arcum fuum tetendit, 6c paravit ilium : 6c
in eo paravit vala mortis: fagittas liras arluris
operatus eft. Non ergo ad iram magnanimus
tiam, jam non fuftineo peccata véftra. e Cùm
extenditis manus, avertam oculos meos à vo. ‘
bis : 6c fi multiplicetis precem, non exaudiam c
vos : manus enim veftræ fanguine plenæ funt.£
Et hæc quidem atrocia 6c plena iræ, principes
Sodomorum generolàm Abrahæ familiam
nuncupari, populum Gomorrhæ eleftum in
hereditatem Ifraël dici, improbabiles elle ho-
ftias, abominabiles lollemnitates, f pertælà jedemutatur
5 fed potens judex poenam decre- F junia. Avertendi ab conlpe&u adeuntium ocu.
vit ad culpam. Nam non convertentibus gla-
dium vibravit, 6c arcum tetendit, 6c in eo
paravit vafa mortis , 6c lagittas fuas arluris
operatus eft. Operatus autem eft non ad motum
repentinæ iræ, quæ per cupiditatem ulcifsen-
di fubitô accenla fit j led operatus arfuris eft,
qui per impænitentem voluntatem ipfi fe con-
" a Lcgendum putabamus, conftituU uitionis : ai poli conftitutionis
, tantum fubaudienda vox pccnt. Aliter mf. Mie. jus libertatis
metu conftitutionis artatum eft : ut bene velle m.crentis fpes.
b Apud Par. delideratur qui. Mox apud Bad. & Er. maneat in
panam. Toturn hoc a Lipfîo fie depravatumt : quemper conftitutionem
pana maneat, poena fentiat, 8c c. Juxta Hilarium Augu-
ïtinusepifl. ip o . h. 10. iram Dei définit, juftam fixamque vin-
diclarn, & Commentarius Ruffiuo adfcriptus, vim qua juftijftme
li, obftruendæ ab auditu precantium aures
quia manus lànguine pJenæ funt : quid hac
eomminatione gravius eft ? quid his minis fe-
verius ? Sed videamus quahter in ira fua Deus
loquatur.
20. Sequitur enim, ( poftea quàm di&um
eft, Manus veftræ fanguine plenæ funt, ) La-
I * Sic lcgendum confiât ex fubjedtis,non vibrabit,m in vulgatis.
I d In üno mf. longanimitatem ad, &c. corruptè. Porro ex hac
poenac dilationc Deus in' puniendo & mifcricors & juftus often-
ditur in Pfal. 144. n. 9. ut pote tenons juftitiam in pana, poft
mifericordiam non proficiente patientiâ ; habens miféricordiam t»
\pana, poft patientiam exfrendo juftitiam.
* ,Ita m^‘ At ^ Er* & Lipf- & ft extindatis. Gr*c. Smt
] \ In ùno jnf. [prêta jejunia.
Ut dutl I
Dei vtril
benigniB
?i6 ô.r. vamini, mundi e fto te , auferte nequitias ab ft.
b „ animis veftris, à confpedu oculorùm meorum.
w Difcite bonum facere, exquirite judicium, li-
» berate injuriam accipientem , judicate. orpha-
» 110, 6c juftificate viduam : 6c venite, argua-
>j mur, dicit Dominus. Et fi fuerint d e lida ve-
» iftra ut phoenicium, u t nivem dealbabo: fi au-
„ tem fuerint ut coccum, ut lanam candidam
» efiieiam. Et fi volueritis 6c audieritis me:, quæ
„ bona funt terræ manducabitis : quod fi nolue-
» ritis, neque audiveritis me , gladius vos cô- B
» medet. Os enim Domini locutum eft. Sequitur
terrorem benignitas î 8c quibus jam ultio
criminis débita eft , his adhuc fupereft pæni-
tentis confcientiæ beata coùfelfio. Non enim
ftatim Deus in ira fua perimit, fed loquitur:
8c dilîimulatâ adhuc poena tantum in indigna»,
tione perturbât. Qui enim ut coccum* 6c pnoe-
nicium erant, redundanti in manus lànguine
decolores , in nivem albelcent , eruneque ve- .
fte'beati velleris candidati. Et hæc quidem ex 'C
audoritate Teftameiiti veteris præfumta fint :
videamus an etiam in novo D e i ira talis elle
intelligatur, ut lalvet.
2i. Namque Johannes eos ,quôs etiè nation
nem viperarum ob malitiam paternæ in fe im-
I 3 9- pietatis exprobrat , ita ad falutem monet Fa- '
cite dignum frudum pænitentiæ. Et rurfum
u .' ipfe Dominus > V en iteadm e omnes quilabo-
ratis 6c onerati eftis, 6c ego vos reficiain. Fre-
mentibus autem adversùs fe > 6c non tantùm E
in palfione , fed etiam poll palfionem , non
dico in unum convenientibus, fed perfecu-
tionem Écclefiæ, Apoftolorum fugam, cædem
Martyrüm Ipirantibus , Deus fie loquitur ira-
9. 4 tus : Saule, Saule , quid me perfequeris ? Ait
» autem , Qui es Domine ? Dominus v e r ô , Ego
» lum Jefus N aia renu s , quem tu perfequeris.
» A t ille tremens 6c pavens in eo quod fibi ac-
» ciderat, dixit, Domine , quid me Vis facere ?
Sic loquitur iratus -, fie in indignatione con- .£
turbat : cum quibus ob meritum impietatis
poena décréta e f t , ipfis per admonitionem dc-
finendi, metus 8c terror aftertur.
fa lu- 22. Sed ne ipfam quidem principalem 8c
(rcon- irjaximam loquendi in ira 6c in indignatione
conturbandi prædicationem prætermifit Prô-
pheta. Namque poll id quod a i t , Tune loquetur
ad eos in ira fu a , in furori fuo conturbabit
eos : ut oftenderet qui ille iræ fermo elïèt,
6c quæ ex eo conturbatio gigneretur $ adje- J
c it, Ego autem conßitutus fum rex ab èo fufter
Sion montem fan&um ejus, annuntians fraceptum
ejus. * Dominus d ix it ad me , Filius meus es t u ,
8. ego hodie gcnui te. * Pofce à. me, & dabo tibi
gentes hereditatem tuam, & fojfefîonem tuam ter-
9- minos terra. * Reges eos in virga ferre a , & tam-
quam vas figuli confringes eos. Iratus loquens
atque in indignatione perturbàns, 6c irafeen-
* Edici, ut ad pietatem. T um Bad. Er. & Lipf. nos metus ejus
cujus poteftas effet demonftrata. Concinniùs mlT ut ab impietate,
8cc. cùm etiam ex Hilario (uptà in Pf. i. n. 6. timori non tam
conveniat animum ad piecatem ferre, quàm referre ab impietate.
b Hæc verba de temporaria Chrifti nativitate cum Hilario in-
terpretantur vulgatus Hieronymus , Euthymius, Theodoretus,
qui & neminem le aliter fenticnccm vidifle lacis inuuit, ubi ait,
. di mödum temperat 6c loquendi. Nam neque
iram dilfimulat poteftate pr^lata, neque a bo-
nitate liia excedit terrore pramillb a ut ab a
impietate nös metits ejus , cujus poteftatem
demon ftrat, revocaret. Conturbantur ergo
frementes 6c vaiia meditantes , cum regem
feiunt, cum filium Deiaudiunt, cum polfellb-
rem eum finium terra: ^ 6c heredem eile gentium
dilcunt, cum regendi jus in virga ferreä
ejus eile cognolcunt, cum modo ac facilitate
valis figuli commmuendos populos intelliguntv
Sic loquitur iratus-, fic conturbat indignans *
non puniens admifiam impietatem, led impa:-
nitentem ad parnitentije confelfionem commemorate
poteftatis terrore per tur bans.
23. Quamquam vero per Ipiritum prophe- Superiora
t i x , pro gerendis gefta memorantis, ( quia diaa’eflc0
lolitus fit per non ambiguam providentiain
gerendorum Deus futura pro prxteritis figni-
ficare.) ablblute intelligi .poffit, omnia hcec ex
^perfona unigeniti filii Dei Domini noftri Jefu
Ghrifti ditfta elfe 5 6c infidelijgs maxima fit,
trepidum ad h x c lenfiim ambigua: opinionis
alFerre : tarnen etiam evangelici*atque apo-
ftolicis dodrinis oftendenmim eft, nihil eo-
rum Prophe tam, qua: gerenda prjedicandaqüe
eftènt, non antea prophetaflb 5 maximè cüm
nön exiguüs ignorantibus atque fimplicibus
error oriatur in eo quod dictum eft, Ego b ho- b
d ie genui te. 'Cüm enim ante tempora unige- An geniro
nitus Dei filius maneat 5 nec conveniens, nec anc® tcc<™”
confonans eile intelligitur, ut in die genitus vcniat,in
fit, cüm dies omnis in tempöre fit. Tempora d!e cflc Sc*
ènim, fecundüm prarferiptam nobis a Moyfe "
cognitionem, in hunc fuum mötum atque cur- "
Ihm ab origine fiecüli 6c conftitutione dimen-
la funt , cüm per momenta 8c horas 6c menfes
6c annum revolubili in le füccelfione dil-
creta funt > inftitütumque eft tempus ex tempore^
quia omnia tempora mutuä tempor uni
fubftitutiö 6c gignit 6c terminal Atque ob id
dies in tempore eft : per quem tempus uni-
verliim 6c inchoatum definit, 8c definens in-
chöatur. Unigenitus verb Dei filius, ut Dei
Verbum eft, ita 6c Deus erat Verbum • non
cum temporibus eft, fed ante tempora • non
in aliquo, fed ante omnia eft. Erat enim cüm
tempora fa&a funt, quippe qui ea fecerit.
Erat ergo femper. Non enim eft diffinitus in
tempore, nön fubjedus in numerum 5 fed per
: quem eft eorum omniüm, qiix 6c funt 6c eile
dici polTunt, origo : ipfe ille ex infinita: Kter-
nitatis fuée ortu, ut ab «eterno genitus, effe
perfiftit.Ut igitur dicti prophetici, quo ait: Ego
hodie genui t e , ratio polfit intelligi, adhibem
da nobis eft evangelica 6c apoftolica atque
prophetica au&oritas : ut vel Prophetam de
Apoftolo , vel Apoftolum de Propheta intel-
ligamus. Tenendus autem idem evangelico-'
Hane vocem nemo qui Spiritus-fantti doft rin t credat, divmitati Domini
chrifti applicabit. Ruffini tarnen Commentarius cx Auguftino,
h o d i e , inquit, quia prefentiam ßgnificai, atque in ttermtate
nec preteritum nec futurum eft, fed prtfens, divinitus accipitur. Cui
interprecationi favet Paulus Hebr. i. Suam autem iumic Hilarius
nofier ex AClis.
C ij