his alias '’crchmtur , qu.un eorum outc gcrenda eilent fimilitudini convenirent,
VI. Ea ut afequatur, qua in evangelicis ficriptis diBifive prafiguran fibi perfiuafium
EgglU B I obfiervare fiolet ordinem rerum geftarum, verborum proprieties, necnon locorumy
| £ B | temporum tic perfionarum rationem : hifque omnibus probe perpenfis atque perJpeBis,
tenterfigoi- contendit nonnumquam fieri vix potuijfc. quin , prater litter* fenfum, alium quemdam
fipiritalem nobis Spiritus-fanBus fignificare 'valuerit. Earn ob rem faBum ejfe putat, ut
nonnihil aliquando ad perfeBam rerum pmfentmm traBationem defideraretur. Sicut in
ceteris admonuimus, inquit cup. it. n. 13• hie quoque meminifle nos oportet, rationi
rerum pnelentium aliquid interdum ea conditione deefle, ut futurorlyn Ipecies fine
llimSt damno aliquo * pnefiguratte efficientis expleatur.
Hoe fem- V 11. Hujus gutem fipiritalis intelligentix, rerum anumftantium ratione habits. , necef.
?aivaPhüio- fit at cm ita quandoque exprimit, ut nifi fiepe fiepius obteftatus efjet, illibatumfe welle
m: veriw fienjum , huncprorjus repudiate videretur. Crederes , verbi gratid, cap. to. n. 17..
cum negate , verbis Veni.enim feparare filium ad versus patrem &c. ullam a propin-
qins carnalibus prxcipi fieparationem, nifi earn jam antea cap. 4. n ip. ubi ipfi fiandalo
fimt, ommno necejfariam corumdem verborum auBoritate docuijfet. Quibuflibet Jgitur
verbis declaret aliquid in Scripturis aliud, quam quodfionat, intelligendum ejfe , hoc
ita acripiendum eft , u t , quemadmodum monet cap. 2. n. 1. meminerimus veritatem
non idcirco corrumpi , fi gerendis rebus interioris intelligentie ratio iubjecta lit.
Gfuod etiam in Ffid. 113. n. S- tradidit his aliis verbis: Fides hiftorie non periclita-
tur fi rebus effects inefle & connexam fibi extrinfecus fignificantiam exiftimemus,
Dum autem fiedulb quarit quod Jub diBis geflifive evangelicis latet, dibit ei occurrit
famiitarius, quam Legis fi- Evangelii, Ecclefix fi- Synagogue , ffudaorum fir Gentium
feu. Chrifiianorum flatus , quern Us diBis ac geftis prxformatum ejfe enarrat. In his fiat
Celebris eft jfudaorum diftinBio, comm videlicet paucorum numero, qui Evangelio parue-
runt, (4 eorum longe plurimorum, qui reftiterunt.
o peris hu- V I I I , An verb ad populum ijla peroraverit fincertum. Immo cum cap. xp. n.n libri
Eu™'” nomine hoc Opus ipfi nuncupet; certum eft non in modum Concionum in lucem fuijfie editum.
In quibufidam mjf. inficribitur Traclatus fuper Matthäum, in aliis , Expofitio fuper
Matthasum, in ceteris Commentarii fiiper Matthäum : quo nomine conflanter ab
Hieronymo appellatur, ipfiomet Hilario fajfragantc cap. /. n. 1. ubi de oratione Dominica
commentandi neceffitate fie a B. Cypriano libcratum memorat.
iniiitita- I X. Nihil eft cur in illis Commentariis Hilario ajferendis diutius immoremur. Non
E'fc™. enim tanthm antiqui tradidere Commentarios in Matthäum ab illo editos : fed cum
iis quos pra manibus habcmus confientiunt, qua ex illis defcripfere Hincmarus lib. de
prtedeft. c. is^aAuguftims, poft Pelagium, lib. de nat. Ssf grat. C.61.& Hieronymus epift. ty.
jgui quidem quanti illos fccerit, initio hujus Admonitionis jam audiwimus. Dicere etiam
liceat Ambrofium ex iis plurimhm profecijfe. Certe Lucam exponens, iis in locis in qui-
bus hie Evangelifta cum Mattheo convenit ,- fiententiat ut plurimhm aut imitatur , aut
memorat, qttas in his Commentariis nofter Hilarius confignavit.
Prarfatio X. Hus prfstionc auBos widerst Johannes Caffianus. Sic enim lib. 7. de Incam. c. 24.
eliitrl” ”1 p°ft quamplura retulit ex libris Hilarii de Trinit. excerpta, Jubjicit: Item ejuldemin
prodemio expofitionis Evangelii lecundum Matthäum : Erat namque primum ne-
cefiarium nobis, ut unigenitus Deus noftri caula homo, id quod turn non erat, gi-
gneretur. Item in eodem : Tertium deinceps illud congruum fuit j ut quia Deus
homo genitus in mundo, & cetera. Prafationem eamdem viderat & Alcuims. fiuam-
quam fitfticamur vehementer, ex ea ilium nihil aliud vidiffe , quam quod apud Cajfia-
num legerat. Hujus quippe verba deficribens poft medium lib. 4. contra Felicem Vrgel.fic
habet : Hilarius Cafliano addendum vir ) virtutum omnium atque ornamento-
rum , & ficut vita , ita &: edoquentia infignis , in libro fidei lecundo, &c. Idem in
procemio expofitionis Evangelii fecundum Mattheum : Erar namque primum ne-
ceffarium nobit, ut unigenitus Deus noftri causähomo cognolceretur. Sed e*
ipfijhet Hilarii verbis initio mm. i. cap. t. apparet aliquid nobis deejfie, in quo de Chrifti
generatione prajatus fit.
XI. Prooetnti loco nunc habetur titulorum feu argumentorum in x x 5c 111. capita di-
ftributorum elenchus. Hie in prihs vulgaris Eletichus Canonum inficriptus eft, ex eoque
emmentariuf omnis in Canones divijùs eft. Cujus infiriptionis ac nuncupations ratio
quia non omnibus obvia eft ;ab re non erit inquirere, unde profeBa, & num probanda Jit.
Hoc per fie cuique per/peBum fore fiperamus, pojl quàm expendcrimus qua titulis illis
auBoritas debeatur.
XII. Ambigi pate ft an auBor eorum Hilarius habendus fit : utpote quorum elenchus
nonnihil barbare ordinatus videtur , (fir non fiatis accur&tè , dum omittit nonnulla, de
quibus fiatis fuse dijferitur ; alia verb continet , qua deinceps vix attingantur. Priea
feribitur v.g. cap. iS- De lavandis manibus, & non ea qua in os intrant, fed ea qua:
ex ore exeunt inquinare ; chm nihil traBetur, quod huictitulo aperte re/pondeat. Addi-
mus fir hoc capitis i). in quo pranotantur titult de leminante bonum lernen, de zizania
& tritico , licet in enarratione de his parabolis nec verbum fiat. Nefiio tarnen an non
plus valere debeat ilia ratio, ut elenchus ille Hilario adjudicetur, quam ut ei abjudicetur.
Ipfie enim fibi potuit initio qmdam proponent, quibus deinde non immorandum judicarit:
nonpotuit alter ex illius ficriptis nifi rerum qua traBantur argumenta colligere. Hinc magna
nobis oboritur Jltfipicio, titulos illos jam Hilarii avo in Evangeliorum exemplaribus
pranotatos fuijfe, illumque ex iis filegijfe , quorum utiliorem duceret explanationem.
Quamquam enim in totum Matthxi Evangelium excurrit ,non fingula tarnen illius verba,
fed. ficleBos dumtaxat ex fingulis capitibus titulos enarrat. Quod & Origenem ante ipfium
fecijfe planum eft ex Commentariis illius ab Huetio vulgaris , in quibus Matthxi Evangelium
Jub certis titulis illuftratur. Hoc verb ilia atate ufitatum confirmât Hieronymus
de Script, eccl. ubi Vortunatianum Aquileienfiem eptficopum in Evangelia titulis ordinatis
brevi & ruftico fermone Commentarios fcripfiflè commémorât. Qua chm ita fint,
opinari licet, Hilarium etfi non ipjorum titulorum, fait cm eorum colleBionis, feu prarvii
Indicts fuijfe auBorem. At certe non recentiorem eum exiftimare cuiquam permittitur, quern
plerique mjf. etiam antiquiores exhibent Jub hoc injeriptione, Incipiunt Capitula fin cl i
Hilarii luper Matthäum. Quocirca eumdem Indicem cum Jhis titulis integrum ad illo-
rum fidem exprimendum duximus , nec quidquam mutandum, eriamfi forte accuratius
aliquid confici potuijfet.
XIII. Certe titulorum hujufimodi elenchum in fronte librorum proponendi morem antiquum
ejfe fidem faciet Canon hebraicæ veritatis ab ipfio Hieronymo compofitus , ac
tandem aliquando in lucem edendus. In eo namque videre eft in ipfio cujufique libri limine
Indicem titulorum varias in numéros diftinBorum, qui quidquid libro fubfequente com-
prehendaturfummatim exhibe ant. Hi autem Indices Capitula g) Tituli promificuè inficri-
buntur, pitta , Incipiunt capitula libri Exodi ; Incipiunt tituli libri Levitici ; Incipiunt
tituli libri Deuteronomii; Incipiunt capitula libri Jofiie ö’c. Ita etiam in antiquiori-
bus mjf. libris Auguftini de civitate Dei ante ipfios libros praponitm Index variis dumtaxat
rumens diftinBus, quibus deinde capitum nomen inditum eft, in quo fiumma habetur
eorum qua quolibet libro continentur. Porro hie Index in Corbeienfi codice a mille an-
nis exarato Canon nuncupatur. Inficriptus enimlegitur in hunemodum: Aurelii Auguftini
epifeopi contra Paganos de Civitate Dei incipit liber primus prælato C a n o k e ,
quo indicacur quid liber quifque contineat ; gj ad ealeem elenchi feu Indicis, Finit
C anon librorum decern.
XIV. Ex his facile jam quifque animadvertit unde in his Hilarii Commentariis Ca-
nonis vocabulum obtinuerit, (fir num reBè obtinuerit. Nullum quidem mj. codicem vidimus
, in quo occurrat hoc Canonis vocabulum. Fieri tarnen pojfe concedimus, ut ubi in
noftris mjf. legere eft, Incipiunt capitula libri JanBi Hilarii, in nonhullis praferatur, Incipit
Canon libri famfti Hilarii : atque ita exftitijfe credimus in codice aliis JanBi Be-
nigni Divionenfts, ex quo primhm vulgatus eft hie Commentarius. At chm Hieronymus
Pp S
De elcncho
argumen-
Illiiis au-
dor.
fronte librorum
ab
Non xc&è.
in Canones
hoc Opus
diftribu-
tum. Unde
hoc fadum
fit.