Sc non id circo filius eft > q u ia e x ie r it a D e o 5 A S i nuncupatio 3 jam han c a D om in o frequenter
“ •'*— — T-------— au d ie rat^ efle le D e i filium con fitente . In quo
qucero unde beatus Simon Bar-Jona e ft ,
fefiiis Tu es Chriftus filius Dei vivi / anne cimi
omnibus poteftas fit.pe r facramentum reg en e-
rationis 4 in filios D e in a fc i? Si iecundüm h an c
nuncupa tionem filius D e i C h r iftu s e ft \ inter-
to g o quid illüd fic> quod P etro n on caro neque
fanguis r e v e la v i t , fed P a te r q u i in cadis e ft ?
G en era lis profeflio qu id h a b e t meriti ? au t qu it
rev e la tio n is e ft glo r ia i n b pub lica con fcientia ?
Si e x adoptione filius e ft 3 unde hæc in P e tro B fides paternæ rev e la tionis e ft munu s, Chriftum
be ata confeffio e f t , h o c F ilio c d efe ren ti quod
e ft commune fan&orum ? U ltra humanam au-
tem in telligen tiam fe fides ap oftolica pro ten -
d it. A u d ie ia t u tiq ue fr eq u en te r , Q u i recipic
V o s , me re c ip it : Sc q u i me r e c ip i t , recipic
eum qu i me niifit. M iflum e rg o jam non ign o -
rab a t ; Sc quern milium non ignorab at* audie-f
» r a t profitentem , O m n ia mini trad ita funt d
» P a t r e , Sc nemo n o v itF ilium nifi P a t e r , neque
e rg o rev e la tionis e ft glo r ia ? c N a tu r e fcilicct
n on nominis 3 cum frequ en ta ta nominis pro-
fe llio jam fuifler.
37. H a :c fides j Ecclefia : fundamentum e f t :
p e r h an c fidem * infirmes adv ersus earn funt
porta: inferorum. H a :c fides r e gn i cacleftis ha-
b e r clav es . Hcec fides qua: in terris fo lve rit aut
lig a v e r i t , & lig a ta in cadis funt Sc foluta. H x c
non crea turam e x bihilo m e n t ir i, fed fecu
d ùm proprietatis naturam D e i filium confiteri.
O miî'eræ ftultitiæ furor impius , non intelli.
gens beatæ fen ed u tis fideique martyrem i s &
ma rty rem PeÈrum, pro quo P a te r rogatus eft
n e fides ejus in ten ta tion e d e fic e re t : qui ite-
ra tâ à fë d iled io n is in D e u n i poftulatæ pro.
fe ffio n e , tentari fe ad liu c tarhquam ambiguum
Sc in ce rtum te r t ia in terrog a tione congemuitj
P a trem quis no vit nifi Filius. Q u id iftud e ft C p e r id qu oqu e à Domin o po ft tertiam^ tenta.
q u o d nii'ne P e tro P a t e r r e v e la t , qu o d beata;
confeffionis g loriam fumit ? N um q u id patris
jiomen Sc filii n e fciebat ? A tq u in frequ en ter
audierat. Sed loquitur quod nondum v o x h u .
mana p ro tu le r a t , Tu es Chriftus filius Dei vivi.
N am tam e tf iin corp ore manens D e i fe filium
e fie t profeflus * tarnen ap o fto lica fides nunc
primurn naturam in eo d iv initatis a g n o v it.
N e q u e enim P e tro c a n tum ,d e x c on fe flo ho -
tionis pu rg ationem infirmitatüm 6 Tafte oves
meas , te r meritus audire : qu i in cundorum
Ap oftolorum fi le n t io , D e i filium revelatione
Patris in telligen s , u ltra humanie infirmitatis
mod urn, fupereminentem g loriam beata: fidei
fua: confeffione promeruit i In quam nunc inte
rp r e ta n d a vo c is fua; deducimur neceffita-
tem ? I lle confeflus e ft Ch r iftum filium D e i:
a t mihi tu hodie 3 n o v i ap oftola tu s mendax fano
re laus red d ita e f t , fed e x a gnitione myfte- D cerd otium 3 in ge r is C h r iftum e x nihilo creatu-
Ubi didicc—
* V. lib. x.
16. in
Matth. ». 7.
r ii : quia non C h r if tum fo lùm , fed Chriftum
D e i filium e fle confeflus eft. N am u tiq ue ad
confeffionem honoris fiiffec era t d ix i f ie , Tu es
Chriftus. Sed in ane fu e r a t , C h r if tum ab eo
con feflum fu i f ie , nifi D e i filium con fite retu r.
In eo enim q u o d a i t ,Tu es 3 v irtu tem Sc pro-
pr ieta tem naturalis verita tis explicu it. E t P a te r
d ic en d o , Hie eft filius meus3 P e tro re v e la v it uc
d ic e r e t , Tu es Filius Dei : qu ia in eo quod diram
. Q u am v im a fiers d id is 1 gloriofis ? Filium
D e i confeffiis , ob h o e beatus. e ft. Hare
rev e la tio P a tr is e f t , h o e Ecclefia: fundament
turn e f t , hiec fè curitas jeternitatis eft, Hinc
r e g n i cadorum h a b e t clav es* h in c terrenaejns
ju d ic ia , k ju d ic ia c z le ft ia fun t. Sacramentum
* o ccu ltum & fteculis 1 p e r rev e la tio n em didi-
c i t , fidem locu tu s e ft , naturam en un tia v it,
D e i filium confefTus e ft. H o e qui creaturam
c i tu r , Hie eft 3 rev e lantis indicium e ft 3 in eo E po tiu s confitens n e g a t , prius eft u t n e g et Petri
v e rq qu o d refponde tu r , Tu e s 3 confitentis " ’ ^ 7 1 "
agn itio eft. Super h an c igiturco n fe ffion is * p e -
tram E c c le fix ardificatio eft. Sed fenfus carnis
,& fa n g u in is , confeffionis hujus in tellig en tiam
n o n re v e la t. H o c e ft divina: revela tionis facramentum
, Chriftum D e i filium non folhm
nuncu pa re , fed c red ere . A u t numquid nuncu
p a tio p o tiu s quam na tura P e tro re v e la ta eft?
Abcft in à mf. baH Vat. Vide lib. i. n. io . & n .
Editi excepto Par. & nonnulli reccntioris xyi n
ma. Venus alii libri, public*fciei confcientia, id eft, c
“ ^ K lubfublia »»/».Mi«,- g lib. conlra
qpnHannum n. i . rcnuunc hatretici in Biterrenfi Concilio audire
ab iploingefta, it menus publica confcientia.
, ‘ ^ 5 ..lc.e Vaticanae bafilicx, deferens, quod primum arridc-
bat: led mhil eft cur ab aliorum confenfu difeedamus. Lonei mi-
nus placec poftea cum eodem mf quod eft in commune. Porro vo-
cem Filto iu t.ercio c»fu , ac proximum verbum deferenti in fexto
inrelhgimus, quafi , in Petro cum defen Filio.
Hxempiar Mart, ex confejftone honor & laus.
% *!r^a Vin^’.fC c'-v‘ m » V quia nominis frequnttata
frofejpo See. male. Sic potius vertendum hoc foret: in eo fcilicct
quod.fa&a ei fit revelatio naturse, non nominis See
f In prius vulgaris ,inon creaturam novit. Abcft novit i miF.
S in quibuUjam mil. non repetitur martyrem, librariorum in-
CUria : qua voce hie teftis intelligitur.
• j ICl eX, ^ : Coib' » vcncibus »I»*- Scnfus fere idem exhibetur
in duobus Vatic, poft tertiam purgationem tentationis infirmitatis: at
vocabulum tentationis ad duplieem Petri tcntacionem rclatum, fic
ap oftolatum , fid em , b eatitudinem , facerdo-
t iu m , martyrium : Sc p o ft hiec fe alienum a
C h r ifto e fle in te llig a t , quia P etru s eum filium
con feflu s ha;c meruit.
38. A n n e ö m ife r , quifquis hodie e s , ha;re-
t ic e , be atiorem P etrum futurum fuiflè exifti-
m a s , fi d ix i f lè t , T u es Chriftus p e r fe& a Dei
c r e a tu r a , Sc fupereminens fa d u r is omnibus
ad unam reftringitur. In vetuftiorc mf. Colb. & Germ, poft tertiam
tentationis purgationum infirmitatum. Huic confenciunt alius
Colb. necnon Prat. Vind. Silv. cum edit. Bad. & Par. nifi quod
habent, infirmitatem. His accedit antiquior Remig. poR tertiam
tentationis purgationis infirmitatem. At in Carnut. Tell. T hcod. &
alio Remig. poft tertiam tentationis purgationem : pro quibus apud
Bad. Er. in ml. Marc, in uno Sorbon. & in alio Colb. legitur,
poft tertiam tentationis infirmitatem. Ex variis illis leftionibus feli-
gat quifque quae magis arrifcric. Quam autem prztulimus, hoc
lonat, Petrum poft tertiam incerrogatiooem , ac veluti tentatio-
nem, qua probata eft illius caritas, purgatum efTc a trina nega-
tionc, qua rencara ac probata fuerat ipfius infirmicas Quod illu-
ftratur his Ambrofii lib. j . dc fide n. x. verbis, Ei? Petrus ipfius
Domini ad pafcendnm gregem eleclus judieio, qui tertio meretur, Pafte
& c . Pafcendo bene cibo fidei culpam lapfus prioris abolevit. Ft ideo
tortib admonetur ut pafeat, tertio utrism Dominum diligat interrog*-
tur : ut quern tortib ante crucem negaverat, tertib fateretur.
* Vat. baf. mf. in gloria enim filium & c. Mart, glofiofus enint
filisuni- •» - v
* In prius vulgatis femel tantum exftabac judicia, quod ele-
gantius mff. repetunc.
1 In mf. Yat. baf. per revelationem Dei.
fa & u r a , Sc qu i e x nihilo efle c c ep ifti, Sc pe r A in fim Patris. N a tu ra ; fides non fatis e xp lica ta
b o n i t a t e m D e i , qu i bonus folus e f t , nomen filii viclebatur — e x nomine h f i li i , «nifi «fi
proprie tatis
adoptione m e ru ifti, a & q u i non e x D e o natus
e x tr in fe cù s v ir tu s p e r exc ep tio n is fignifican-
es ? E t quæro à t e , quid auditurus fu e rit hæc di-
tiam ad d ere tur . P ræte r filium e n im , 1 Sc uni-
c en s , qui au d ita paffione refpo n den s , Propitius
g en itum cognominans , fu lpicionem penitus
btibi'Domine,\non erit ifluâ, au d ie rit fibi d i d ,
adoptionis e x fe cu it : cum v e r ita tem n om in is ,
Vdde retrocpoft rne fatanas, feandalum mihi es? N e c
unigeniti n a tu ra præftaret.
Petro tarnen humana igno rantia p ro fe cit ad
crimen • non enim ei P a te r ad hu c omne paffio-
nis myfterium lre v e la v e ra t : fed fides d pa rva
4 0 . N o n d um quæro qu id f i t , qui eftinftnu
Patris i ha be t in ter ro g a tio ifta fuum o rd in em :
quæro quid u nigeniti fign ificatio fibi po ftu let.
Unigenitus
filiusjohanfententiam
da.mnationis e x c ep it. C u r ig itu r B Ec videamus an h o c f i t , quod tu e fle pro fite- pcrfcdia.
non hanc confeffionis fidem P a te r P e tro rev
ela v it creaturam fc ilic e t Sc adoptionem ? In-
v id i t , cred o , h fc P e tro D e u s , u t in tempo ra
pofteriora diffimnlans, hasc nu n c vobis novis
prxdicato ribu s re fervaret. S it fan e fides a lia ,
fi alia: claves regn i cadorum funt. S it fides alia,
fi Ec c le fia a lia e ft fu tu ra , advers um quam porta:
in ferni non pra:valebunt. Sit fides a l ia , fi
erit alius ap oftola tu s , lig a ta Sc foluta pe r fe in
r i s , id e f t , crea turam D e i pe rfe& am 3 u t per.
fetfta pe r tin e a t ad u n ig e n itum , crea tura v e rö
r e fe ra tu r ad filium. Sed D eum unigenitum filium
Johannes d ix i t , non crea turam perfeótam.
N o n ig n o ra v it ha:c blafphemia: nomina , di-
c e n s , Qui eft in finu Patris 3 Sc a D om in o fuo
a u d ie n s , Sic enim dilexit mundum Deus 3 k ita ut
iilium fuum unigenitum daret: ut omnis qui credit
in eum non pereat 3 fed habeat vitam aternam,
jjcrans in cælo a tque fo lvens. Sit fides C D e u s mundum d ilig e n s , h o c d ileclionis fuæ in
alia fi C hriftu s alius D e i filiu s, p n ete r quam
qui e f t , pnedicab itur. Sin v e r o ha:c fides fo -
la con fefla C h r iftum D e i filium, omnium bea-
titudinum g loriam meruit in P e tro 5 necefle
eft ut e a , qua: eum crea turam po tih s e x nihilo
con fitebitur , c la v e s r e g n i ejelorum non
e a d e p ta , Sc e x tra fidem a c v ir tu tem apoftoli-
cam c o n ftitu ta , f n e c E c c le fia fi t ilia , n e c
Chrifti.
eum teftimonium pro tu lit , ut u nigenitum filium
fuum d a r e t . 1 Si d ile& ion is h in c fides e f t ,
tr e a tu r am creaturis p ræ ftitiflè , Sc pro mundo
d ed ifle quod mundi e f t , 6c a d e a quæ e x n ihilo
fu n t fu bftitu ta r ed im en d a , eum q u i e x nihilo
fu b ftitit præbuifle : non fa c it m a gn i me riti fidem
vilis.Sc fp e rn e n d a ja& u ra . P r e t i o s a
autem funt quæ commendant ca r ita tem , Sc ing
en tia in gentibu s æftimantur. D eu s dilig ens
SO Proferamus itaque omnes apoftolicæ fi. Dnnmdum, filium non adoptivum , fed fuum,
^ •! __ ____C CaÀ n n i - o n ;i..im OE T-ÏΫ' « r o o r ip fo c dei profeffiones , in quibus D e i filium con fi-
te n te s , non adoptionis in eo n om en , fed n atu
re proprietatem conficentur 3 neque crea -
tionis in eo ig n o b ilita tem , fed n a tiv ita t is g lo riam
p ro teftan tu r. L o q u a tu r Johannes fic u f .
que ad ad v en tum D om in i m an en s , Sc fub fa-
cramento divina; voluntatis re lid u s s Sc d ep u-
ta tu s , dum non neque non mo ri d ic itu r Sc ma.
mere. L o q u a tu r e rg o fu a , u t fo le t , v o c e : Deum
fe d u nigenitum d éd it. m H i e proprietas e f t ,
nativitas e f t , v eritas e ft : non crea tio e f t , non
adoptio eft , non fa lfitas eft. H in c dile&ionis
Sc caritatis fides e f t , mund i fa lu ti Sc filium Sc
fuum Sc u nigenitum præftitiflè.
4 1 . P ræ te rm itto omnes de F ilio n uncu pa -
tiones. N o n e ft damno fa d iffim u la tio , ubi de
co p ia e ft e le& io . R e i p ro fe d u s Temper e x caufà
e f t , Sc omne opus m anifeftam ha be t fu fe ep ti ne-
Fides Chrifti
uc Dei filii
ad falu—
m m i-vid.it umquam.mf, umycnim filius , qui e ft E g o c ii neceffitacem. Scribens u tiq ue "E v a n g e lia ,
* Editi quia non : minus confcntiuut fuperioribus, & qui ex
nihilo See. , , ,
b Ita codex Vat. baf. juxta eræcum , 'iMac im nvett , favcnti-
bus mff. Martin. Remig. & Theod. propitius tibi efto Domine. In
aliis tarnen libris fertur , propitius tibi Dominus, nifi quod in Carn.
exiler Deus, non Dominus. At cap. 16. in Matth, num. 9. habetur
juxta Vulgatam , abfit a te Domine.
c In mi. Martin, defideratur poft me. Videfis pag. 631. not. g.
d Mil'. Carn. Remig. ac Tell, pray a corrupte. Ea quippe erat,
ut proxime diûum e ft, à crimine aliéna.
e Vat. baf. codex ,fit adepta , & extra fidem & veritatem. Magis
placet cum aliis & virtutem , qua: nimirum in ligandi Sc fol-
vendi poteftate maxime commendatur.
f Editi cxcepto Bad. nec ecclefia fit ulla. Turn ctiam Bad. nec
Chriftus. Tres mff. nec ecclefia. Veriùs alii magno confenfu , nec
ecclefia fit ilia, quæ fcilicet talia profitetur, nec Chrifti, hoc e ft,
nec ad Chriftum Ecclefia: caput pertineat.
S Bad. & Er. reliais deputatus. Lipf. & Par. reliaus deputatus,
fine ©• : ac deinde cum mf. Vat. baf. dum non mori dtettur. Ubi
apud Bad. & Er. dum non neque mori , Sc in quibufdam mil. dum\
neque non mort. Reftiùs caftigatiorcs mff. reliaus & deputatus, j
dum non neque non mori dicitur : hoc e ft, dum neque dicitur liio-
riturus, neque non moriturus , quia Chriftus fuam de illius cxitu
noluit declararc voluntatem s atque ita hoc manct in occulto , feu
fub faevamento. Ambrofius autem Serm. 10. in Pial. 118. aliquos
ait de morte S. Johannis dubitaffe. An côrum numero accenfendus
fit Hilarius, ex-hoc loco non fatis certodefiniri qucati cum ad-
hæreat, quantum poteft , verbis Evangelii Johan, i i . f .x x ,8 c xy.
•> Vox filii non occurrit nobis in mff. nifi in codice S. Martini
Turon. .......... - - - ' ' , V ; "
i Apud Par. defideratur particulaé- > «lu* llîc P«inde eft atque
ctiam. Deinde apud.Bad. Er. & in tribus mil. Vatic, poft unige-
nitum adjicitur nihil: intcrpolatoris vitio. Hoc enim fibi vult.-
cum filii vocabuloadjicitur unigeniti nomen, non dc adoptivorum
grege, qui numcro plurcs funt, fed proprius efle fignificatur. Ut
enim ait Auguftinus Coll, cum Maximino n. 14. Si filius eft, verus
filius eft, quia unigenitus eff. Ex eodem Joharinis loco Fauftinus
Hilarii noftri veftigiis infiftens fria concludit c. x. lib. ad Flac.
creatura videt. Ft ne forte unum eum de adoptivis filiis crederes, am-
putavit fenfus impii occafionem, cum eum dixit non folurn filium, fed
etiam unigenitum Filium: hoc nomen non habet focios. ( en verba H ilarii
clarc expreffa. Addit, ) Filii adoptivi in finu Abraha J'unt: qui
autem verus & unigenitus filius eft, in finu Patris eft.
k Particula ita, lic£t fuperfluere videatur, additur ex fide vc -
teruin librorum. Mox in mff. Vat. baf. Sc Martin, daret pro eo ut
1 Hie Filius proprius effe oftenditur duobus argumentis , quorum
alcerum non fatis apertc expreffum eft. Utrumque illuftratur
verbis Fauftini loco laudato. Si & Chriftus creatura eft, quid con-
tiilit mundo , dans pro creatura creaturam? ( en primum ; alterum
verb, ) Si ChriRus creatura eft, fcrvits eft: & quomodoredimit ad
libertatem , cum fervus nullus jure pojfit conferre libertatem ! Prteterea
ex verbis , ut omnis qui credit in eum & c. colligit eum non efle
creaturam, cum credere in creaturam fit divinitatis offenfio.
m In aliquot mff. hinc proprietas : male. Pejus apud Bad. Sc Er.
hinc pietas. Quippe adoptioni opponitur proprietas , quae h’tc eft ,
id eft,in his Johannis verbis apertc dcclaratur. Ex qua declaratione
fequitur nos illi fidem ac dilc£lioncm debere. Ex quo patet cur
nunc h it, ac poftea hinc legendum.
n Editi, evangelifta; Sc mox Par. ut videamus. Emcndantur ex
feriptis. Idem quoque argumentum proicquens Fauftinus, St, inquit,
verb adoptione effet filius Dei, & non natura . . . . . nufquam
magis hoc explanaffet ( Johannes,) quam in ultimoferiptionis; »e
fides in ambiguo dcreliRa, vitam perderet per ambiguitatis incertum.
M m m ij