* Apud
Ambr. ca
kftia crc-
dencibus.
concilia:
agnol'e.
Ratio «qtiædam eft, quæ apud Gitecos \ly>s appellator, A
quæ inter Patrem & Filium perfbnas vel vocabula diftin-
guit : quia ipfè Filïus ratio dicitur, quæ tarnen ratio rriu'l-
tis notniftibus appellatur. Modo enim verbum , modo
virtus ,modôfàpientia ,modo dexrera, modo brachium,
modo margarita, modo theïàurus, modôretia, modo ara-
trum, modo fons, modo petra, modo lapis angularis, modo
agnus, modo homo, modo vitulus, modo aquilà, mo-,
dô leo, modo via -, modo veritas, modo vita, cùm fit Deus
omnia & in omnibus. Et per hæc vocabula divinarum dit.
penlâtionum mytteria cognolcuntur.
Nam 8c ob hoc Verbum nuncupatur r 'quia & proprièdi- „
vino ore proceffit, & nihil Pater fine eo aut juffit, aut fe- 15
cit. Virtus dicitur : quia verè de Deo, & lèmper cum Deo,
& omnis poteftas Patris in ipfo confiftit. Sapientia appellatur
: quia de corde Patris adveniens arcana * in cælefti-
bus releravit. Dextera nuncupatur : quod pereum omnia
■ opera divina perfeéta Hint. Brachium dicitur : quia ah ipfo
omnia continentur. Margarita appellatur : quia nihil
illo pretiofius invenitur. Theïàurus. dicitur :ut in iplb om-
nes divitiae regnorum cæleftium, * quæ reconditæ finit,
agnolcantur. Retiadicitur : quia per i'plum, & in iplb-de
mari iæculi, gentium quafi multitudo pilcium in Ecdéfia
congregantur, ubi bonorum malorumque dilCrimina cognolcuntur.
Aratrüm nuncupatur : quia figno crucis fuæ
gentium peétor^fubiguntur, ut neceiîàrio lèmini præpa-
reijtur. Fons aquæ appellatur : quia ex eo fitientium corda
cæleftis aquæ gratiâ irrigantur-. Petra dicitur : quia
credentîbus fortitudinem, incredulis duritiem præftat. La-
■ pis dicitur angularis : quia utrolque parietes yetéris acno-
vi Teftamenti unus mediator in lèmetiplb continens co-
pulavit. Agnus appellatur ^ lit innooentia'Chrifti & palfiô
demonftretur. Homo dicitur : quia lècundûm carnem propter
nos homines naici dignatuseft. Vitulus dicitur : quia
propter noftram làlutem pari fiiftinuit. Aquila dicitur:-
quia poft venerabilem réfurredtionem, quafi * remis ali-- *rcxil‘-
tum, ad Patrem revolavit. Idem leo di&us eft : quia iple,'
eft rex regiim, qui mortem ac diàboliim vûtutis lùæ po- lac fedem
teftate comminuit. Via eft quia per. iplum * accellurn * adfccuüu
habemus ad Deum patrem. Veritas eft : quia mendaciuni
nelcit. Vita eft: quia iplè univerlà vivifient. Vides ergo,
quia per hæc vocabùlà fignificationes dilpofitionum. ÔC
operum divinorum praoftenfie lunt : non tamen iplè Deus
per hæc propriè définiras ëft. .
Eft ergo Pater Deus immenfiis , æternus., incompré- prtdiP *
henfibilis, inæftimabilis. Eft & filius ejus Dominus nofter Trâahm
tantus, quantus eft Pater j led non aliunde, led de Pâtre : * spul
quia inquit, D e Pâtre e x iv i,h o c eft, lumen de lumine.
* Quod * fi filium Dei, ut jam diâum eft ,-vifum àpatri- ^ ac^J"
bus approbamus, ut non totum in illo quod Dei eft vi- flc
deretur : fèd dilpofitiones return fiiturarum, quæ lùis * Apni'
quibulquetemporibus complendæerant, in iplopérima-
ginem cernerentur. Nam Filium quis videre potuit ante clu° ,cil:
quàm conlpicabilem materiam cùm placuit adliimpfit, vel te°mpC0m!s
iplùm hominem induere dignatus eft'9 Quia 3c fi Abrahæ in hominf
vifiis eft, lèd in forma humani corporis vilus efty * qua venturuj
de ejus fuerat carne. , . 'éflfe often-
■ derctur.
D E E S SEN T IA PA T R IS ET F IL II
CONTRA HÆRET ICOS
L I B E R UNUS .
liu n c q uoque lib rum à ïù d o v ic o M îroe o e x ÿ ic io r in a b ib lio th e ca v u ly itu m 3 è lib r is d e T r in itd te con fià-
tum e jje p rim u s o b fe r v a v it G illo tiu s : q u i lo cis 3è q u ib u s centones q u iq u e d ifir a H i fu n t, n o ta tis 3 cetè-
T d jiip p r effit. E t vero q u is r iv u lo s q u a r ite t fa c u le n to s , cùm p u fum fo n iem a d m anum b a b e a t?
O qu 1 t u r Evangelium, Qui non ho- D
norificat Filium , non honorificat Patrem
qui mifit ilium. Condulà lunt omnia ad-
versùs hæretici furoris ingénia &ct ex
lib 7. de Trin. k mm. zi. poft medium,
ad bac ejufdem libri mon. 31. Et quia ca-
lumnia didfci tamquam inlblentis exfifterer, ut conlcien-
tiam [ potentiam ] potifts natur-æ demonftraret. Quibus
fubneftit aubier bac mm. 33. Et audiamus eumomnemfi-
dei hujus cognitronem Apoftolis revelantem : ait enim, Ego
film via & veritas & vita, ni f i quod pro Et audiamus, ponit
audhac profequitur ufque ifthac mon. 39, ut hic Domini lèrmo
lèqueretur, Non creditis quoniam ego in Pâtre, & Pater E
in me î H'mc tranfit ad lib. S. unde primum pramijfis voca-
bulis, Fratres mei, exferibit bac num. 14. Quæ lcriptalunt
legamus, & qu* legerimus intelligamus : & ubi pervertit
ad verba mm. 10. Omnia quæ habet Pater, Filii lunt : &
omnia quæ Filii funt, Patris funt. Iplè enim ait, Et meâ
omnia tua lùnt, & tua mea ; omittit qua ab bine ad medium
nur». 11. intercédant : unde rurfion exferibit, Vivifica-
murergo propter inhabitantem in nobis Spiritum Chrifti
& c. ad hacufque num. 16. Habitat enim in nobis Chri-
ftus : & habitante Chrifto habitat Deus. Demurn reliquU
hujus numeri verbis omijfis, compares initium numeri 27. qm
toto ac fubfequente fere toto defiripto , clauditur liber hit
verbis, Si vero per adoptivum nomen hic dominus eft, Spi-
ritu-làndko carens Ipiritu erroris animaris ; quia nemo ni-
fi in Spiritu-lànâo Dominumjefum poteft dicere : quibus
aublor adjecit dumtaxat, quia iplè operatur omnia in
omnibus*
E u p creran t d u a a d A u^ u ftin um e p ifto la 3 eodem tem pore qu o tr ia - O p u fcu la fu p e rio r a k M iroe o é d ita .
S e d cum c a s q u ifq u e m a cum rejponßs a p u d A u çu fiin um leg ere com m odiàs v a le a t , p relo p a rcen d um
d u xim u s.
F I D E S A L C U I N I
J oh an n es Z c u n c la y iu s in Sam bu ci b ib lio th e ca n a c lu s Ö p u fciä i h u ju s ex em p la r gréécum cum h a c ép ig ra p
h e 3 td<T ètylit: iÀcteA riix.'fei.d av ’0noTOO7Tou Cet tbcT ■F II etTniogily *.va.yivooy.optivotj Xoy>u d v iopT» ^
Ayictç T & elJh s 3 S. Hikrii • Pidavorum- epifeopi ex fe'rmôhe q'ui poït Pencecolten legicür in
fefto S. Trinitatis , la tin è illu d r e d d id it, a c tam q ü 'dm növum E iit d r ii O pu s B à file a dnrio x fi
p u b lic i ju r is f e c it . J h codice b ib lio th e ca S . G erm d h i P a r i fic tifs fiiib i '^ n m ^ u m id é m 'U tih è e x fiâ t j
n u llum le g iïu r à ù llo r is nom en 3 f e d h a c ta n tum in fc r ip fio : Leâiones d é fahâa Trini'taté , h oc eß 3 in
fe ß iv ita te S . T r in ita tis le g i cù n fiic ia . A b Æ n e a P a r iß e n ß 3 q u i C a fo ld 'C a lv o im p er a n te flo r u it 3 l i b f
a d v ersù s G ra co s tom . 7 . S p ic il. p . p r . in itiu m illiu s la u d a tu r non ftib H ila r ii , fe d fu b A lc u in i
nom ine. E t vero ip f a e fifid e i confeJJio3 q u a tr ib u s A lc u in i d e fid e S . T r in ita tis lib r is fu b n e x a 'e fi. H u jits
titu lu m e x Æ n e a P a r ifie n fi 3 e x ed itio n e L e u n c la v ii verfion em g ra cam 3 & la tih a m leH ion em e x
G erm an en ßs m f. fid e nunc p ra b em u s.
nlqvbopmv t dyicu TçiaotL, rov'nçi t Tttvnççf., (c A
ifoV , Xf 7D Siyvty m eSpuc, h a . 'fiov 7m.vTo$bya.-
(viy, (m £$ bvmaç , puaCi ù c rd p^ ea ç , puas è^ovdicte
àVfUovpyov TtcLvrcov ffyJ y-'nep.a.-mv , § 7iuvra, cv
Tm.V'rou, dv $ ttd.V'm' immçy. d f i liusrèd Xx d<p‘
érepV1 ijov C û r no.içoi fävirrbt 3Jtoy d?w$tvbv Ou
etAnStvÇ, <pc$ç d:\viSivov ç x (paroi à.\yi^ivoS' ôv (M)v cTt>o_
<Pco'm3 4M ivtpdç' mid/JUL ayiov 7Tô.tços xJ ijoif
imcYii CoiTttipdjoth/jov, ôfMvbiov x) âvvcLihoy 7iu i f ï ( c
tfo . xa.'np dv icurmF q o s drkiipits , Côc
•roef 7ia*7ço 5 ft/jvn%5, tntdfM. <xÿiov 'Tthdp'm B
na'rçoi Xj ijoJ Cocmpd/of^jov.
'Go îçéï$ 3 tpajtw , ttAA* Iva ÿtov na.v'WTCpd-
'roçcf. , dtuyioy 3 dôçcynv , dput'm&Kvt'niv, oKov 7ta.v*mL-
jfêSm ç jv 'fa . , Qpc sîs pipy\ (jdpov, äM’ö'Aov dv
7TCL01V, ov r o t r ix a i, «Ma )Q} éiva'pu v os dfi&'vxfojw-
h vS o v , i'xTure xct/OêTctCAuial, (c & x/ncôevm xvCep-
»ct- clëi (Avav , otnp a otAkeCweoS dSdvcthdv m
nafüyoq :.( tti ^ ctmX» JtoTriTos <pdàii 'ZS&<ftQlû>cy
ù d$cyftQluf'c4 ’nd(M%x.vov, cteî y d f ’fâiv o o n f fôiv ) a
ih ov 'fâ lv , (S aiiioy 'tfôtv, co 'rx.u'rév ‘fâ t , 7of/), (c
<Cvo£v Xj'm.dfff. Ta Tçia. , ês j t o y x, 0 Us , tacffétC
fgL'tfia.. 'TW'nçi Jcos x, x dtxljp' 3 ö’ahÖm's x) ov
Tins rzffçjtm’tnis ifiêLS’ ccAj»9>»$ dv 'ns dotnet
ftovets. t7tiifu a . outha. 0 d a t r p , Xj d vfos , x, to ayiov
rm dyot. avTTi 3 d d y ia bufiv m fuifcdv ’6Ztv dv
nus Tçttn rcBÇQ<na7rois o(ju>5 pvÿtitnv, y dv evi h(af.<Fa
'QÇjatD'TtCô a n a f f i pnjivrss , ej^tçoy «jB T%f 'znç^oxûtmv
’fôtv dvoia. dv IctuTU. do pdtv rç&s ôothcq , <xÀ\*
disÿtoé , p u a ovaj«., pu a e^ovoia, pu a ôn ap^ i5, puce
d7S)oTHS, pu a putyaXM’TYti } pùa. àyxffi-mS , wxTy>p> ^
x, ijos, X) ayiov •mtoput.
O v ^ É7ï£jy S i "fâiv d 7ta.T})p cv tu <pdtnt r qo tf, ƒ
V a^iov md/puLTOi. o o j' tTfCfv d tjoi (c TB d yiov omdput
t n a ï f 05 ô f TM tpuoii. ois ifôi pua tpdoiÇ. TtjdUd a l^ Q p
"dUvo tmTup Ttft roçjtnsrtos' aM © ^ d qos n S rarç^oxh-
tiü)' 59 éTiÇjVTV vrvejpa <n àytov n S rtnçjodrtcp. dv n S
7tarçl aihoTHS , dv rof t|<» iadtm5 , dv mS àyios vrveo-
putTX T“ dihÔTTiTM Xj (Wt »TB5 < W V ■ tt 01
yiavns Ttj ovoice, tm ù tsa p^ ss, tu tiavnJbvapx) t »7t,
TM TEOTDTT.
r. Redimus lanétamTrinitatem, id eft,Patrem
V_/ & Filium & Spiricum-làndum, unum Deum om-
nipotentem ^ unius lubftanriæ , unius ellèntiæ, unius po-
teftatis, Creatorem omnium creâturarum, à quo omnia,
per quern omnia-, in quo omnia. Credimus Patrem A fe
ipfo noh àb alio, Filium à Pâtre gertitum, Deum verum
de Deo vero, lumen verum de vero lumine } non tamen
duo lumina ièd unum lumen , Spiritum-fàn&um à Pâtre
& Filip, æqualiter procedentem , confubftanrialem, coæ-
ternum Patri & Filio. Pater eftplenus Deus in l e , Filius
plènus Deus à Pâtre gënitus , Spiritus-iàndus plenus
Deus à Pâtre'& Filio procedens.
i. Non tamen très deos dicimus, lèd unum Deum oro-
hipotentém,serernüm, invilîbilem, incommütabilem ,a qui
torus ubique eft-, torus'ubique prælèns j non per partes
divifiiS, fôdtotus in omnibus ; non localiter, lèd potentia-
liter : qui fine commutatione lui mutabilia creavit &
crcata gubernat, Temper manens quod eft. Cui nihil ac-
cidens eflè poterie quia fimplici divinitatis naturæ nihü
addi Vel minui poteft, quia femper eft quod eft:, cui pro-
priumeft,cui lempiternum eft,cui idem eiîè,.vivere &
intelligere. b Hæc tria unus Deus & unus Dominus, hæc
tria idem Deus & Dominus , vera & ièmpiterna Trini-
tas in perlônis, vera 3c Ièmpiterna unitas ih fubftantia •
quia una cil fubftantia Pater & Filius & SpiritusTanétns.
Hæc verô lànfta Trinitas nihil majus eft in tribus perlb-
nis fimul nominatis , quàm in una qiialibet perlôna lè-
mel dicta : quia unaquæque perlbna plena eft lùbftantia
in lè. Non tamen très lubftanriæ, lèd unus Deus una
fubftantia, una elTènria , una potenria , una a terniras
una màgn&udo, una bonîcas Pater 3c Filius 3c Spirirusl
iàndus.
3. Nec aliud Pater in natura quam Filius ßcSpirieus-
länftus, nec aliud Filius & Spirieus-landtus quam Pater
in natura ’e i fed alius eft Pater in perfona, alius Filius in
perlbna, alius Spiricus-ländtus in perlbna. In Pacre d ma-
net atternitas, in Filio aqualitas, in Spiritu-fandto *cer-
nitatis .-aequahtarilque connexio. Unum omnes in fubftantia
& eflentia , ornnipoteriria & deirare.
b
* H ic verba, qui totus &c*ufque potmtialiter , in mf. Germ. |
fiiperiùs ex fiant ante Non tarnen wes deos.
b In vul«atis,Älcuini ,Ethsc nia. unus Deus »nus Beat htc\
e Apud Alcuin, ut in veifioue gtoeCa addituc Lîc t quibus eft
d A'bift manet apud Alcuin. Hue fpe&ant ifth*c Augafiîni lit
I . de doftr. Chrift. c. ƒ . In Pâtre unitas, inFilio aqudttas, i0 Spi-
ritu-fancie unimtis tqualitutifque concordia. *■
T T t t iij