doctrifâæ proplieticx inftitutio j in his qua Ci- A lirao, tales &; de Imo • & qualis cælefhs, ta-
. . .. k f n ^T .bi font dicta lætatus eft.' Nunc verô quia ufque Iac Rr • ercro .eit lecunrim
ad id quod dodrina inftituebat acceflumi eft *
dè quodam quafi - profedus foi gradu cantat
Propheta , Ad te levavi oculos meos 3 qui habU
tas in ceclo, incrementis competentibus con-
templandi Dei üfus, tamquam poft inultam
Gxcicàte-m , * per- modica 8c dimenfa admifïæ
fibi lucis intervalla , ad confoetudinem to-
tius lüminis præparatus. Deus enim, qui priles
8c cæleftes. Cæleftis ergo eft fecundus
Adam : ôc idcirco cæleftis., quia Verbum caro
fadum eft:, ex .Spiritu fcilicet .8C Deo homo
f natus. In hoc ergo. Verbo, non inâni fonb
vocis, fed in D e o Verbo 5 neqjie ia difliden-
ti à fe diverfaque Eubftantia, fed 5 in Dei Verbo
, Deus tamquam in cælo habitat y in, eo fct-
licet, quod ex fe acfuum eft, m.anens • per
eum in eis quoque qui cæleftes font habitans ,
tribulatione invocatus eft, quæfitus B ficut ipfead Patrem ait,Utomnes.unum fint, /«W
eft à prophetis,. eofque prophetiæ lætificavit
b aiiditu. Scd mine jam oculis mentis per fidei
fiduciam contemplandus eft habitans in
h ego. in illis, 6c tu in me. Ergo fi qui in Adam 1
limus fiumus., nunc cxleftes fumus in Ghri-
fto, 6c Ghriftus habitator eft noftri 5 per habi-
tantem- Chriftum in nobis etiamille* quoque *
habitator eft noftri, cui eft habitans in nobis ?
Chriftus habitatio.
4. Et quia fecunddm corporalem iritelligen- p
tiam ille nobis fubfcftfenfus, utcxlum, quod J
ultra S firmamenti hujusmaturam eft , Deus in- °
cælo. -
2. Sed cælum hoc, quod vifibus noftris per
matericm fui fubjaeet, quod tamquam fumus
folidatiim firmamenti 6c naturam 6c nomen
acCepit, prætèribit & non erit : fedes autem
Domini manet in æternum. Necefle eft verô ^
ut habitatio habitatore fuo dignafit:e hè cör- C habitare exiftimetur-, non excludimus publicam
ruptibili loco id quod infinitum 6c incorrupti-
bile eft concludamns , dum Deum in cælo hoc
habitare credimus. Quæramus ergo quæ habitatio
Dei fit. d Nempe is qui dixit, Pater enim
in me, 6c ego in Patre 5 6c rurfum, Ego 6c
Pater unum fumus * 6c de quo dictum eft,
Deus 'erat in Chrifto mundum réconcilions fi-
bi : digno 6c fufficiente Filio, in quo Pater
pereamdem naturæ habitet virtutem -,e Patre
illam de fede Dei opinionem, ut ei cælum cæli
thronus fit j fed 6c Illam dignam Deo habita-
tionem in * Cælefti Adam fuo fignificatam effe *
credentes. Etiam hoc ergo Deus cælum habitare
nofcendus eft, per eum quoque inhabi-
tans, quos in eo conftituit elle cæleftes.
jé Oportet autem eos, qui ad Deum ocu-1
los mentis erexerint, non retorquere eos atque j
UC1 CclillUCUl 1UUUU. u a u u t i . vm -v u im , ± v. d---e--f-l-e--d--e--r--e-- -: q-j—ui—a u- t in Evangeliis dict^u m eft,, t
autem filium, quem ex fe genuit, non fepa-D Nemo retro refpiciens. aratrum tenens aptus
. .. .. 1 . „ SB . . . S 1 1 —A ___________! D o lm n u o n r o c u n im r om n U
V. Tract.
F f.,z .n .
rante a fe difforentiä divinitatis. Sed non nunc
de infeparäbili virtute Patris 6c Filii fermo eft.
Deus enim ex Deo genitus non abeft per naturam
ab eo, ex quo genitus confitendus eft.: 6c
Deus innafcibilis, unigenitum Deum gignens,
inanet in illo quem genuit proprietate gene-
randi. Omnis autem fpes in eo noftra eft, ut
unigenitum Deum noverimus. Nam de innaf.
■ cibili Deo, nemo tarn amens eft, qui cafium
eft regno cælorum. Relinquentes enim templa-,1
aras, eupiditates, lafeivias, 6c omne vitiorum
profundum, convenir indefefio obtutu invi-
doque perfiftere. Si enim gentes errore fuo
cæcæ indemutabili pertinacia falfis religionibus
detinentur, ita ut refledi à fuperftitionibus
fois 1 veri ratione non polfint, diverfis diis,
ut vocant, perfeverante ftultitia fervientesj
6c fi anima peccantium, capta vitiorum illececontuens
Deum elfe non fentiat. In hoc ergo E bris, devotiflimè fervit tamquam imperanti
Per Chri-
fliîm Deus
in nob s hacxlo
Deus inhabitat, digno majeftatis (ax 6c
fibi corpori : quanto nos magis convenit Deum
conditorem cæli 6c terræ cognofcentes, ( qui
ut potens fuerit ex terra inanima animare hominem
divinitatis habitaculo.
3. Sed eft 6c alia complacita Deo 6c eleda
habitatio, eorum fcilicet, de quibus didum
eft, Habitabo in his, 6C deambulabo inipfis, 8c
ipfi mihi erunt in populum, 6c ego illis in
Deurn : de quibus 8c Apoftolus ait, Voseftis
templum Dei, 6c Spiritus Dei habitat in vö-
bis.. Idem quoqué Apoftolus ait, Qualis de
, ita 6c potens fit hominem, qui jam
animatus occiderit, in æternitatis conlbrtium
excitare, ) fine deflexu aliquo ac de via reli-
gione venerari, neque quóquam intentæ fidei
pertinaciam defledere ?.
6. Et docet Propheta hos mentis fuæocu-
* Regius codex cum Turon. per dominiez & dimenfa. Turn foins
Turon. amiifa. Mox Par. confaetud-.ni totius luminis pnparatur.
Edici alii., confuetudini..... ■ préparât nr. Çorriguncurjuxta mil", c
quibus Turon. habet, eft réparants.
b în vulgaris, auditus,'tir nunc. Conçinuius mf. Turon. duditu,
{ nempe -lætiKcavit Deus ) fed nunc.
c Êditi, fi corruptibili loco : & mox , ffi- fi Deum in ctlo hoc
Sec. Horum emendationem debemus mf. Turon. Non difplicçret
ta men , & corruptibîli loco ( proindeque indigno J id quod infinitum
*dimns : quod liabet mf. Rcg. excepta paru'cuiâ fi. V. lib. r. de
c Sic mil"; confentientc Bad. nil! quod pro Patre, mendoseprse-
ferat Pater: ex quo inaliis editis eonfeftum eft , Pater autem Fi-
Uum.........non feparat a fe Sec. minus bene. Hie onim mucua Patris
in Fiiio, & Filii in Pane habitatio cxplicatur. Ex habitacionc
Parris in Filio utriulque acqualitas lie dempnftratur-lib.- 4. de-Trin.
n. 3 8. Non enim Deus tn diverfa atque aliena d fe nature: habitaculo
eft, fed in fuo atque ex fe genito manet, Deus in Deo : quia ex Deo |
I Deus eft. .
f In vulgatis, natus eft : abundat verbum eft. Secundus Adam
idcirco cadeftis , quia Verbum erat in cæîis, priùs quàm caro fie-
ret in ccrris. Atque ita , ut Athanafii verbis lib. de làlut. advenru
J. C. p. 647. utamur , ctleftis homo erat. Dominus, non qssbd e cell
carnem fecum attulerit, fed quod eum qui ex terra erat caleftem red-
diderit. Proximè illud, ex Spiritu feil. & Deo, id eft, cùm priùs eilet
Spiritus ac Deus : ubi Spiritus vocabulum nihil aut propè nihil
aliudfignificatquàm Deus. V.lib. io . deTrin. n. 16. Sc 17.
5 Rurfum mf. Turon. in Deo Verbo.
h Exculi , ficut ego.- diffentiente iacio textu, neenon mff
* In mf. Reg. firmaments cali. V., Traft. Pial. t jj.n . 8.
k Malè in vulgatis, & aratrum tenens : cùm in Evangeliis non
retro refpiciat quis, fimul & aratrum teueac. Jam expunfto &
auftoritate mfl. & verbo tenens eamdem yim habentc ac chm te-
nuerit, iuxtagroec. .perfpicua font facra verba.
* Regius codex, ver a ratione :ac poft pauca cum Turon. quia
ut potens fuerit, non qui. Hîc autem veri ratione , id eft quod lu-
pcriùs pag. i f 9. b. veri judicio. Habes rurfum veri rationem >n
Pfal. 137. n. ».
Tradlatus in C X X 11. Pfalmum. 394
los H f f l w Deum elfe femper obtutu, A vifus in duos fit, àüt * uterque ipfe fit,
■
diceris, jEae .ficut oculi fervorum a in mams do-
minorum fitfimw > & fiw t oculi ancilla in mams
dominee futf . ï. filf. oculi wfiri a d Dominum Deum
noßrim, dpnec mifereatur. nobis. Exempli .compa-
rationem pro.phÈta pofoit, ut ficut in manus
dominorum öculifervoruiti fon t, ita-ad Deum
oculi fidei fiia: intenti fint : quia. fidelis rlèrvus
ad omnem pbedientiam yoluntatis dominier
föllicitus fit,, indeflexofque oculos femper in_
nuncupatio fola fecerit patrem 6c filium * non 1
natura gignendi: fèd ideijreo Deus unus^ quia
neque duo innafcibiles > neque unigeniti duo j
fed unus exuno, 6c ambo unum * non difllmili
fcilicet aut differente a fe fubftantia divinita-
,tis in utroqne. .
-8. Sequitur deinde : Ét ficut oculi antilla in {
mams dominee fua. Tenuit veró eumdem Pro^- J
pheta ordinem , ut in comparationis exem- <
tendat. Sedfi de. fervis aç dominis corporalibus B plum ancillæ quoque ocùlos in manus dominæ
fermo efièt j dictum ita fuerat, oculos fervorum
in . oculis vel in lingua vel in confpe-
ctu efle dominorum : aut nutu enim his ju-
• betur,aut ore. Sed manuspro operibus.Scri-
ptura frequenter fignificat. Sunt autem qui
neque hominiim, neque Dei fèrvi font 5 fed
- fervi funt peccati, Domino dicente, Omnis
qui. facit peccatum , fervus eft peccati. Hi
ergo fervi harum -fpiritalium. nequitiarum b in
effe cömmemorarer intenros : ut in operum
potiùs efîîcientias hæc defideria fervorum do-
ceret intenta. Sed cùm plures fervi plurhim
.dominorum fiiit pofiti in exemplum 5 quæ-
rendum cur ancilla una unius commemorata
fit dominæ. Plures enim fervi, üt fuperiùsdf-
ximus, plurimorum font f deorum. Nunc autem
una ancilla & una domina : quia riatura
una eft animæ humanæ, ficuti 6c terrenæ carcæleftibus
, ;in Opera eorum tamquam in ma- C nis una natura eft. Et quia nunc de peccato- s
nus domfoorum fuorum oculis mentis fuæ'fem-
per intenti funt, vitiorum in id dèfiderio at-
. que admiratiône defixi. Sunt autem hæc dia-
bolica, id eft, deorum gentilium opera, qusÈ
fignificantur injnanibus, venter, otium, lu-
xus:i libido-, fuperbia , avaritia , ambitio. In
hæc ergo c voluntatum, quarum dominatui
fubjacent , opera fpectantes fenfiis fui oculis
intendunt, quibus dii plures funtd innumeroribus,
qui peccati fèrvi funt, fermo eft 5 hæc
ancilla anima carni dominæ fuæ d édita eft,
e per corporalium 6c vitiorum blandimenta
fubjefta : habetque in f e r iô r is fui per illecebrâ-
rum fomenta * dominatum/ruclus operum ejus
infpiciens. Ergo ut hos fèrvos 6c hanc ancil-
lam indemutabiles-vitiafiia detinent,ut in his
quadam h religiofâ ftultitiæ fuæ intentione périmant
} ita fidem ‘ , quæ non temporaria ac
pajfivt.
fique domiiii , prout uniufcujufque ftudium D mobilis fit, neque emiflis tentationibus defà.
& natura amftorem fibi religionis elegerit. tigetur, fed ufque ad Confummationem mifè-
7. Nobis autem unus Deus eft :non tarnen
perc unionem Dei Domino noftro Jefo Chrifto
quodDeus eft abnegantes ^ fed fequentes Legem
6c Prophetas 6c Evangelia & Apoftolos,
divinitatis unitatem in innafeibili Deo 8c in
unigenitQ Deo fecundum proprietatem atque
naturam cum fide 8c veritate profitemur. Nuf-
quam enim genere plurali, nec Deos neque
rieprdix Dei immobilis 6c indemutata permaneat.
9. Et idcirco Propheta pertinaciam fpei fux
ufque ad finem accipienax mifericordix de-
monftrat, dicens, Ita oculi noftri ad Dominum
Deum nojirum, donee mifereatur nobis. Non de.
finit, non abfiftit, k tardet licet ad tentatio-
nem.fidei mifericordiam foam Dominus:quia
Dominos, fermo propheticus nuncupavit j fed E fides conftantem prxftare debet fidueix fux
Spes Prophete
perunumquemqtie
fuo ordine. Genefis namqui
• ait, Et pluit fulphur 8c ignem Dominus a Domino
: 6c Propheta, Unxit te, Deus, Deus
tuusj6c,Dixit Dominus Domino meo: 6c Evan-
. gelia, Et Verbum erat apud Deum, 6c Deus
. e‘rat Verbum j 6c Apoftolus, Unus Deus ex
quo omnia, 6c unus Dominus Jefus per quern
omnia j 8c rurfum, Ex qixibus Chriftus, qui
eft fuper omnia Deus. Hoc ergo propter Doexfpedationem,
6c defperatio omnis diffiden-
tix confeflio fit. Sed Propheta non incertus
eft mifericordix Dei : nam oculi ejus in eum,
quoad ufque mifereatur, intenti font. Intenti
autem ad eo, ut intentioni eorum oratio ee mi-
nata fubjeda fit. Ait enim poft hxc, Miferere
nobis3 Domine, miferere nobis. Et intentus eft
6c intentus orat: ea fcilicet perfeverantia, qua
vitiorum fervi in dominantibus fibi vitiis deminum
didum eft : ut intelligeremus per id F morantur, ille certilîîmâ bonorum æternorum
quod unus innafcibilis Deus eft, non adimi fpe, ôc perfe&æ in fe mifericordix fiduciâper-
unigenito Deo poffe quod Deus eft. Deus feverat.
enim unus uterque eft : non quod * unus di- ióJ Sequitur verô , ut fæpenumero cogno-
* Edici hicac dcinceps , non tamcn conftantcr, in manibus. Ac
*n“ - Eic & mox , in manu, in fcquencibus aueem in manus,rquo-
modo legendum con flamer pucamus j uxea grtec. eic yli&tc, fobau-
dico verbo intent:. Qux fequuntur, nec non duo T raflatus fubfe-
quentes, & pars Tradl. Pf. n j . defunt in mf. Turon.
Omiccic Regius codex , in rdeft:bus in opera eorum tamquam.
c In vulgatis , voluptatum. Malumus cum Reg. rnf. volunta-
titm , foil, nequiciarum feu deocum gentilium , quorum nucibus
parent. Turn in eodem mf. quorum non quarum : ( Sic fupra, in
opera eorum) Sc mox more anciquo exfpeftantis pro fpettantes.
• Ediciones, una priore Par. cxccpca, numerofi Domini j re-
nitcntibus mil.
e Qp?d Grycis ustds, hoc Hilario eft unto ; quo verbo non na-
turarum tantiim, fed Sc perfonarum pluralicas excluditur.
! f Vulgäti, dominorttm: renitentibus mff Ec quidem ad calcem
num. 6. fervi ii indicantUr quibus dii plures funt.
6 In exeufis, per corporalium vitiorum blandimenta fubjeUa
eft. Prseferimus cum mf. Reg .per corporalium, feil, rcrum , & u/-
tiorum, quo nomine folcc Hilarius intelligere carnis incenriva, feu
carnales cupiditates.
h Excufl cum mf Rcg. religiofa. Magis placet cum Mic. religio
ff-
1 Editi hic fubjiciunt, effe oportere: qux removimus auftoritate
mf Reg. Horum loco reftius forfican fobinteiiigas, detinent vir-
tutes, aut quid fimile.
k Bad. Er. ac poftrema editio Par^cum Reg. mf. tradat, Lipf.
tardat: caftigantur ex codice Miciaccnfi.
B b iij