mundum venißi. C on fe flio hæc æternitas e f t , Sc A 50. Q u id fit Chriftu s , ab his fàltem q
poftulatur.
fob. 9. J.
fides if ta non morititr. M a r th a d eprecans fra
tr is fui vitam •, in ter rog a ta an ita c r e d e r e t , ita
c r ed id it. Q u am , r o g o , v e l d q u o v itam exfpe-
d a t h o c dene gans , cum fola fit v ita fic c red e re
? Ma gnum e ft enim fide ih ujüs fkcramentum,
Sc p e r fe d a confeflionis iftius b e a titu de eft.
a 48, C x c o a na tiv ita te Dom in u s v ifum in -
d u lfe ra t, Sc natura: damnum natura: Dominu s
e exem erat. E t q u ia cjccus h ie ad g loriam D e i
nefeiunt difee 5 u t impietatem tuam ipfà illa ii
igno rantium neceflària profeffio a rgu a t. N am . £
qu e cum Judæi C hriftum corporeum nefeirent '«
fe iren t tarnen eum qui C hriftus e ffe t e fle filium (
D e i j cùm falfis adversiis eum teftibus fine ulla
v e r ita tis afle rtione ü te r e n tu r , facerdos eum
ita in te r ro g a t : Tu es Chrißus filius e BcneditUi s
Sacramentum n e fe ien te s , naturam tarnen non 6
igno rant. N e q u e in ter ro g an t an C h r iftu s Dei
natus fu e ra t , ut in C h r if t i opere D e i opus B filius f i t , fed an hie fit C h r iftu s filius D e i. Er.
po flet in te llig i, non e x fp ed a ta ab eo fu it fides ro r in homine e f t , non in D e i filio. N am non
confeflionis : fed q u i in receptis oculis a u d o - q u o d C hriftus D e i filiits fit am bigitur : atque
rem tan ti fibi muneris n e fe ie b a t , meruit h o c ita dum in ter ro g a tu r an h ic fit , tamen quôd
poftea u t fidem d ife ere t. N o n enim cæcita tis C h r iftu s fit D e i filius non n e g atu r. E tq u a ta n -
depulfio vitæ æ te rn ita tem afFerebat. O b qu o d d em , r o g o , tu iftud fide d en e g a s , quod ne ipfi
Dom in u s jam fa n um , & de fy n a g o g a e jed um quidem n e g ant qu i nefeiunt ? C um enim per-
in te r ro g a t dicens , Tu credis in filium Dei? ne fe d a feientia f i t , C hriftum D e i filium an te fx-
damnum fibi p u ta r e t e f le , fe care re fy n a g o g a , cu lam an en tem , etiam e x v irgine noffe natum j
cui immortalitatem fides hæc con fefla red hi- ip fi q u o qu e, qu i de M a r ia natum n e fe iu n t,D e i
be ret. E t citm file in ce rtu s etiamnum refpon.. C tamen filium e fie non ne feiunt. E t v id e in quod
d if fe r , Quis eft 3 Domine „ ut credam in eum ? te , ne g an d o filium D e i , Judaicæ impietatis
ignorationefn e ju s , quern poft o culorum reçu- confortium mifeuifti. Q u am enim illi damna-
perationem tantæ fidei in tcllig en tiâ m uneraba- tionis in eum caufam a t tu le r in t te f ta n tu r , di-
t u r , nolens m an e re , ita a it : Et vidifti eum 3 & c en tes , Et fecundum legem debet mori 3 quoniam
qui tecum loquitur , ipfie eft. N um q u id ab h o c filium Dei fe fecit. A n n e non h o c e tiam impiæ
ficu t à c ete r is Dominu s , qui o raban t fanita- tuæ vocis opprobrium e f t , f cur fe filium d ica t,
t e s , confeflionem fidei ad lalutem merendam quern tu e fie aflèras crea turam ? I lle , D e i confi-
rep o fe it ? N o n u t iq u e . N am hæ c jam ad cæcum tendo fe filium , reus mortis ab his ju d icatu r:
v id en tem locutus e ft } fed o b id tan tùm , u t tu ,e u m D e i filium n e g a n d o ,quæro quid judi-
refponde ret ille , Credo Domine : qu ia refpon- D ces ? Profeffio enim ejus itaJ u d æ is , u t tib i did
fionis fides non cæcita tis fan ita tem e flèt alla- p lice t. In te r ro g o an d iv erfæ ab eis fententiæ
tu r a , a fed vitæ. E t v ir tu tem d id i hujus dilig
s, à quibus non diverflis fis voluntate?
en te r r e trad em u s . In te r ro g a t Dominu s , Tu
credis in filium Dei? Si u tiq ue fo la C h r if ti qua-
lifcumq ue confeflio fidei e flet c on fumma tioj
d id um fu ifle t , T u cred is in C h r if tum ? Sed
quia hæreticis pæne omnibus ho c nomen in o re
e flet futurum , u t C hriftum c o n fite r en tu r , Sc
filium tamen n e g a ren t y -id qu o d C h r if to promanea
Eâdem enim filium D e i eum e fle impietate tu
denegas. I lli tamen e ô crimine m in o r e , quôd
nefeiunt. N e fe iu n t enim de M a r ia C h r iftum ,
fed Ch r iftum D e i filium e fle non ambigunt. T u
quia Chriftum non potes n e feire de M a r ia ,
Chriftum tamen D e i filium e fle n on prædicas.
I llis , in eo quod n e fe iu n t , po te ft adhuc in tuto
prium eft ad fidem p o fe itu r , id e f t , ut c red atu r E falus efle fi c red an t : tib i jam omnia c lau fa funt
Ci:__ J ; ____-r\„: eSb_____ miïm.__ in D e i filium. C r ed id ifle autem in D e i filium „ WÊÊ_____ ___ j :___H H
q u id p ro fic it, fi c red a tu r in crea turam j crim a
nobis fides in C h r if to , non c r e a tu r e D e i , fed
filii p o ftu le tu r ?
i 4 9 . A n n e hujus nominis proprietatem dz-
mones nefeierunt ? D ig n um enim eft h«ereticos
non jam apoftolicis d o d r in is , fed dxmonum
6 ore con v in c i. C lam an t enim , Sc f a ip e d a -
. ,m an t, Quid m ih i & tib i e ft le f t f i l i D e i a ltiffim i?
a d fa ln tem g, qui negas qu o d ignorare jam non
potes. N o n enim ign o ra s efle filium D e i j ufque
adeo u t adoptionis nomen in d u lg e a s , u t creatu
ram con nuncupatam filium mentiaris. N a turam
autem quan tum in te e ft auferens, aufer-
re s q u o qu e fi tib i lic e re t Sc nomen. S ed quia
id non l i c e t , naturam h nomifti non relinquis:
ne q u ô d filius d ic itu r , v eru s D e i filius fit.
j i . Ha b iteras in confeflione e o rum , quibus, c:
Inv itis v eritas e licu it con fefïio n em , Sc naturæ F d eiæ v ien te v en to Sc tu rb ato m a r i , in verbi
po te fta tem te ftatu r d olor obediendi. V ir tu te
v in c u n tu r , chm po flefla diu c orp ora d e fe ru n t:
hono rem red d u n t, dum naturam c con fitentu r.
D e i fe in te r ha:c filium C h r iftu s Sc op e re teftatu
r Sc nomine. Unde tib i in te r iftas confiten-
tium diemonum v o c e s , 6 h je r e t ic e , d nomen
creatura: Sc in d u lg en tia adoptionis ?,
ju flu e ra t reftitu ta tranquillitas , u t Sc tu ve- „
rum D e i filium con fite re r is , & eorum v o c e ute- ^
reris , Vere filius Dei eft. Sed te fieviens fpiri- u
tus in naufragium v i t a rapit , Sc mentis tux
motibus tarn quam flu ftu ofb mari incumbens
p ro c e lla dominatur.
yz. S i tib i h«ec na vigantium e x eo incerta
3 Lipf. & Par. fed vitam.
b Ita mfl. vcl ex librariorum lapfu , more. At editi clamore
Mox in mf. Vat. baf. S}uid nobis & tibi.
* I11 mff. Vat. baf. & Mart, naturam Dei.
d Editi, prafumis nomen creature. & indulgentiam adoptionis :
refrasiantibus mflT.
* in prills vulgatis, Dei beneditii. Abeft vox Dei a mff. & a
grarco. Judteorum error hinc notatur in fad o , non in jure fuiffc.
f Ita mff. At excufi , cum fe filium Dei dicat, quern tu ajjeris
5 Didi hujus ratio petenda ex Trad. Pfal. ij j . num. j. ubi inter
alia hate nabentur : Extra veniam eft, quipeccatum cognovit,
nec cognitum confitetur .- & hoc, quia confcjfio er roris profeffio eft
definendi; nec veniam meretur, qui a pcccato definere renuit.
Vide annotata pag. ƒ37. not. f.
h Sic mff. ut fuperius num. 1 ƒ■ Si non credo nominibus , f i naturam
vocabutis non intelligo. Editi verb, naturam nominis.
fides v id e b itu r , q u ia exiftimabitur effe A p o -
ftolorum j mihi tamen e t s i m i n u s pne-
fta t admirationis , plus tamen a f le r t auÄori-
tatis. Verumtamen etiam, gen tium in eo rU
dem fum e : audi enim in te r fe v a s c ru cis cufto-
dias Romanas coh ortis edomitum ad fidem mi-
ciu- litem. L o qu itu r namque con fpe ftis tanta: v ir -
|C tutis opera tionibus cen turio , V erlt D e i f iliu s
• 17. erat ifte . H o c y po ft emifTum fpiritum j diflcifliim
A tem pli vélum * Sc m o ta t e r r a , Sc fe ifla faxa i
Sc fepu lcra pa ten tia , Sc mortui refurgentes
te ftan tur , Sc homo g en tilis perfîdiæ cônfite-
tu r : v ir tu tis naturam a gn o fe it in g e f t i s , naturæ
v er ita tem pro fitetur in nomirte. T a n t a
r a t i o V e r i t a t i s , & tan ta v is fidei
e f t , u t v in c a t voluntatem v e r i n e c e flita s , Sc
Chriftum Dominum gloriæ æternæ v e r è D e i
filium e f le , n e e qui crucifitferat d en e g a ret,
L I B E R S E P T I M U S .
In exordio exponitur libri hujus proeflantia. , feribendi ca,ufky Arinnorum <va.frities, quî
hue ufque delufa fit ac repulfu, ad<verfiindi eis diferimen, ne videlicet Arium confutans
SAhellio 3 ac rurfus Sabellium impugnans Photitio favere yideatur j & in rem Ecclefioe quo-
modo fe jnvicem Arius, Sabellius, ac Photinus rnneant aut mneantur. Quibus brewiter
explicatis, eum, qui <verè ex natura filius Dei efi, vere quoque per naturam, fiedva unius
non fingularis Dei fide, Deum ejfe comprobatur, utpote cui Dei nomen, nativitas ex
Deo 3 divina cum natura, tum potefias, ac denique quia fie ipfi Deum profiteatur. Quam-
quam fatetur Hilarius , cum argumento ex nativitate petito ita connexa ejfe cetera, ut
feorfim traBari nequeant.
oAc primo quidemponit, naturam reï nomine fiemper fignificari, nifi ratione adjeBorum
adventitium & non proprium ejfe indicetur : de Pilio autem ita à Johanne d id , Et Deus
erat Verbum 3 & à Thoma , Dominus meus & Deus meus, ut ha appellattones, etiam
ex adjunBis, ver am in eo Dei naturam exprimant. Cui verb, non ficus ac Patri, natura
divina proprium nomen, ünius efi cum ipjb natura : ac proinde ipfi cum Pâtre non duo
Dii 3 f i d unus efi. Le éviter hîc attingit Verbi , Sapientia ac Virtutis cognomina , caque
Pilio aptata ejfe déclarât, ut in ‘Pâtre abfque ulla ipfius dievifione aut demutatione Jùb-
fifiere ofiendatur•
Subjicit deinde non minks per f i ejfe notum , nato earn inejfe naturaiH ex qua Jubßßit:
nec dubitari pojfe, quin ex Deo natus fit Chrißus, quem ob hoc maxime interficere <volé-
bantjudai , quia proprium fibi patrem dicebat Deum , æqualem fe faciens Deo.
Nativitas autem, ficut & aqualitas, nec folum patitur, nec diverfùm.
Ex eo ipfio fermone, quem tune Chrißus ad Judaos habuit, illius ex Deo nativitatem
fimul ôf paterna natura mitatem demonflrari pluribus eevincit : natura quidem unitatem3
dum operatur quod Pater dum omnia cademque fa c it, dum una utriujque in mortuis
vievificandis potefias, unus honor, una injuria 3 dum denique omne judicium habet s natu
vitatem verb, dum filium f i f i wocitare non definit 3 dum ita agit quod Pater 3 ut tamen
non ab fe, ita eadem, ut tamen fimiliter, ita judicium omne habet, ut tamen à Pâtre
fit acceptum. Quod quidem confirmatur turn ex Judaorum intclligentiâ, qui Chrijhtm his
diBis fe vere Dei filium veréque Deum pradicare intellexerunt, tum ex ipfius Cbrifii
refionfis 3 quibus non f i male inteile Bum retulit 3 fed inique, non creditum, cumdiBorum
fidem opera facerent.
cPoßremo ex iis , qua chrißus k Philippo ut Patrem fibi ofienderèt Ÿogatus peroravit,
ipfi fe & ex Patre natum, & unius ejufidemque cum eo natura difertè docere demonßratur.
« 1. E p t i M us hic nobis adversùm novæ B mus. tn quo non ignoramus quàm difficile at-
j- hærefeos vefanam temeritatem liber que arduum iter dodrinæ evangelicæ feanda-
V j feribitur : ceteris quidem anterioribus mus. A quo quamvis » confciæ infîrmitatis no- a
numéro pofterior, fed ad perfe&æ fîdei facra- ftræ trepidatione revocemur 5 tamen fidei æftu sétibendi
mentum intelligendum aut primus, aut maxi- incitati, & Jiæreticorum furore commoti, Sc cau&-
-• 1 Nonnulliinff. confcientia infir-.nitate noftré, & trepidati
•fiefibi, ceu, cujus confcii fumus. Qua lo^uendiratione
a prima manu, confcii.
ne. Praeferebâtit quoque editi
11 Pfal. 68. nuin. i ; . exftat, c.
rcientU. Veriùs caftigatiores mff t
in fe fahttis fiducie. Nec dilplicet