fcr. is. I. Jèremiam prophetam , dicens , Surge , 8c A randa confraôüo eft , tum cùm his corpori- ’Rcfut,{.
defeende in domum figuli j 8c ibi audies verba
raea. Et defeendi in domum figuli i Sc ecce
ipfe faciebat opus fuper lapides. Ec cecidic
1 vas quod faciebat in manibus ejus : Sc iterum
1 ipfe fecit vas aliud fecundùm quod placuit in
1 confpedtu ejus uc facerec. Et radum eft: ver-
! bum Domini ad me dicens, Si fecundùm fi-
1 gulum hunc*non poflum facere vos domus
» Ilraël ? Ecce ficut lutum figuli vos eftis in
bus diflblutis , Sc cafu mortis confradis, pro ^ioui k I
voluntate artificis reftauratio afferetur. Quod corpotliil
utrumque propheticus fermo fignificafle eo- .p^di^ I
dem dido, videtur. Nam cùm pænitentiamaptaniM|
utilem in his quæ ancea agebantur oftendit j
præfentis hujus vitæ Sc corporalis ex vitiis in
virtutes novam quafi inftaurationem docet
efle oportere, irâ in eos Dei ficuti criminum
voluntate ceflante. Et quameftiam id ex fimanibus
meis. In fumma loquar fuper gen- B guli comparatione protulerit : tarnen cùm de
tem aut fuper regnum , ut feriam eos Sc per-
dam : Sc u converfa fuerit gens ilia à malis
luis, pænitebo de malis q,uæ a cogitabam facere
illis. Et in fummà , loquar fuper gen-
tem Sc regnum, b ut reædificem Sc plantem.
1 Et facient mala ante me , ut ne audiant vo-
1 cem meam j Sc pænitebo de bonis quæ locu-
1 tus fum facere illis. Sic petitas atque obten-
; tas hereditatis fuæ gentes Deus confringet Sc
eodem figulo ait, Et ipfe fecit vas aliud fe- fa,
cundiYm quod placuit in confpedu ejus j fi-
gnificari etiam intelligitur illa , qua: lecun-
düm Dei voluntatem refurgentium corporum
inftauratio eft: futura. Prout enim ei placet ,
Sc in conlpedu ejus digiium eft:, confrada
reparabit, non ex alia aliqua,.fed ex veteri
atque ipla originis fua; materie Ipeciem illis
complaciti fibi decoris impertiens : ut cor„ RCfuw|
conteret, utreformet. Confringit enim Deus C ruptibilium corporum in incorruptionis glo.
in omnibus omnes inexplebiles cupiditates, Sc
illecebrolas lafcivias , Sc ferventes iras , Sc
inanes fuperftitiones , Sc tumentes faftus , Sc
Quî refor- impias opiniones. Reformat autem nos ad ra-
mct- tionabilem vitæ ufum eontemtu pecuniæ , lu-
xûs pudore, iræ moderatione , veri icientiâ ,
communione vivendi, religionis officiis : cùm
per dodrinæ regimen terroremque judicii in
nas virtutes poft vitia illa revivifeimus. Non
riam relurredio, non interitu naturam peri- 1
mat , . e fed qualitatis conditione demutet.
Non enim aliud corpus , quamvis in aliud
refurget , Apoftolo dicente , Seminatur in j
corruptela, refurget in incorruptione 5 femi- ‘
natur in ignominia, refurget in gloria j lemi- «
natur in infirmitate , refurget in virtute •, le_<
minatur corpus animale , refurget fpiritale. <
Fit ergo demutatio , fed non affertur abolienim
ait , Tamquam vas c figulum confrin- D Et cùm id quod fuit, in id quod non
ges eos, ne per tefte fragmentumirreformabi-
le vas poflet intelligi: fed ait, vas fig u li, quod
in ipla artificis molitione vas .fieret, ut fecun-
dum przelatum exemplum promta eflet confra-
di ejufdem vafis ex artificis voluntate reparatio.
40. Sed hoc irrationabilis materia: vas etiam
lub alia intelligentia ad rationem humane
: voluntatis aptatum eft: : homines quidem per
ha:c vitia fua cadere j fed fi in his pamitefuit
furgit j non amifit originem , fed profeçit
ad honorem. Confringi itaque nos tamquam
vas figuli, vel nunc , vel tunc gaudeamus :
ut Sc nunc, modo figuli vafis, commortui Sc Rm. 1.
çonfepulti Domino in baptifmate in novita-
te f vitæ ambulemus, Sc in novum Chrifti f
hominem depofito vetere renafeamur 5 Sc tunc cdop.
per hune novæ nativitatis profedum, in bea- 0110,
tarn illam ac Deo placentem iteratæ repararent
, id eft:, fi ab his definerent, fe quoque E ti°nis noftræ fpeciem reformemur.
Deus in his quee ad pcenam cafus hujus con-
ftituerit, pamitere. non quod hie motus mentis
fecundum humanam naturam in Deum
caderet : fed quia d homini geftorum pa:ni-
tentia modus eft: gerendorum. Pxnitentiam
quoque fuamDeus memorat adpoenam: quia
puniri definerent , qui efife impii deftitiflent.
Ut ergo figulo promtum eft: , amifllim vas
ad eamdem, vel quam volet, fpeciem refor-
42. Cujus boni non ignarus Propheta, poft: Reges J
hæc hortatur Scdicit, Etnunc reges intelligite 3
erudimini qui judicatis terram. * Servite Domino tamui!|
in timoré $ S ' exfultate ei. cum tremore. * A p - f. 10. I
prehendite difâplinam , ne forte irafeatur Domi- I
nus 3 & pereatis de v ia ju fia . * Cùm exarferit in f . i]Æ
brevi ira ejus , beati omnes qui confidunt in eum.
Dodrinæ hic ordo utililïïmus eft, ut eorum,
in quæ nos adhortatur, beatitudinem cognimare
: ita Deo facile eft, poft vitiorum ca- F tam præftet : quia difficile fit animum ac
liis volentes fe erigi , per dodrinæ fuæ infti- fpem ad ignorata protendere. Volens igitur
tutionem ad pietatem ex impietàte reparafe. Propheta ad eorum nos , quæ fuperiùs com-
41. Sed Sc illa tamquam vas figuli non igno- memoraverat , intelligentiam cohortari, in-
3 In mf. Mic. cogitube. In Vulgata , cogitavi , juxta grxe.
b Unus codex Vatic, ut virgu xdificem : quam leClioncm non
permittit facer textus.
• c Apud Bad. & Er..figulus. quae vox deinde in aliis editioni-
bus expundta eft. Reftituimus ex Vaticaiio codice figulum , lie£c
mallemus figlinum. Tigulum autem vas dicit jam .in teftam ob-
duratum ; at vas figuli, vas adhuc molle & in ipfius artificis
manibus. Hinc apud Hieronymum hoc loco , Vas figuli ante
quam in teftam obduratum fuerit, f i dijfifetur, reformabilt eft., .
Si autemfemel tefta fracta fuerit, nequaquam in integrum compingi
poteft,
d In prius excufis, hominis. Magis placet cum mf. Mic. homi-
jii i referturque ad gerendorum: ut fcilicct pxuitcntia fit modus
eorum quæ homini funt gerenda feu retribuenda. Deinde p&niten-
tiam ad pcenam, id eft, pcenae, quam Deus in peccatores dccrc-
verat, revocationcm.
. c Par. qualitatis conditionem. Editiones alix cum duobus mfT.
Vatic, qualitatem conditione. Vcrior videtur alterius mclioris notx
Vaticani mf. qualitatis conditione demutet, fubaud. naturam. Hie
obfervare eft quàm cautè declinet Hilarius errorem circa re-
furrcâionem Origeni à plurimis fanâis Patribus tributum, quos
inter Epiphanius ep. apud Hieron. <>o. ad Johan. Jerofol. air,
Quis autem patienter ferat Origenem lubricis argumentatiombus re-
furreclionem carnis hujus negantem, ficut déclarât manifeftiffime in
volumine explanationum primi pfalmi, & in aliis multis locis.
f Lipf. expunxic voces vita Sc Chrifti : qiias ex Bad. Er. Sc
mlT. reftituimus.
telligentix
t e ll ig e n t iæ ip fiu s h o n o r em a n t è m e m o r a v i t , d ic
e n s , Et nunc reges intellïgue, e o s f c i l i c e t q u i in -
t e l l e d u r i e l l e n t , r e g e s e i l e d em o n f t r a n s . S e d
q u æ r e n d um e f t , q u o s r e g e s a d in t e l l ig e n t iam
p r o p h e t i cæ h u ju s a d h o r t a t io n i s a d m o n e a t : n e
qui q u i lq u am f o r t e e o s f ig n i f i c a r i in t e l l i g a t , qu o -
* rum n u n c in c o r p o r a h um a n a , 6c in b e l lo -
rum m in i f t e r ia , S e in m e tum g e n t iu m r e g n u m
e f t . N o n fu n t a u t em h iæ t e r n i 6c b e a t i a p u d
D e u m r e g e s : q u ip p e c ù m a ip f i ja m à m a n -
d a t is D e i e x c id a n t , 6c d ia b o lo in r e g n u m
f in t d e p u t a t i , d i c e n t e e o d em c ù m D o m in u m
t e n t a r e t , E t d u x i t i lium d ia b o lu s in m o n t em
« a lt i llim um , 6c o f t e n d i t i l l i om n ia r é g n a o r -
« bis t e r ræ in m om e n to t em p o r is : 6c a i t a d
; » ilium d ia b o lu s , T i b i d a b o p o t e f t a t em h a n c
» 6c g lo r iam e o r um , q u ia m ih i t r a d i t a fu n t .
| ieu- A L I o s . a u t em n o b is r e g e s E v a n g e l i a
"b"s d em o n f t r a n t , f c i l i c e t in q u o s a p p r o p in q u a v i t
r e g n u m D e i , 8c e o s q u i r e g n a n s in f e p e c -
c a tu m d e v i c e r i n t , q u i fu i ip f iu s c o r p o r is r e - 1
g e s f u n t , d om in a tu i fu o u n iv e r la v i t io r u m in -
c e n t iv a . lu b d e n t e s : h o c e n im i n n o b i s
é s t r e g n u m D e i . S i c i t e r u m C h r i f tu s
r e g n a t in n o b i s , b c ù m p e r e um ip f i d om i -
n o r um in n o s ju r e r e g n am u s : fe c u n d ù m
L o . q u o d d i d u m e f t , N o n v e n i t r e g n u m D e i
»j c um o b f e r v a t io n e : n e q u e d i c e n t , E c c e h î c
»3 6c e c c e i l l ic . E c c e e n im r e g n u m D e i in t r a v o s
e f t . H u ju s r e g n i b e a tu s A p o f t o lu s m em in it
4-s. C o r in th i is f e r ib e n s , J am fin e n o b is r e g n a t is } ]
» 8c u t in am r e g n e t i s , u t 8c n o s c v o b i s c o n r e -
g n em u s . H o c i t a q u e r e g n u m D e i e f t ,
u b i p e c c ä tu m v in c i t u r , u b i m o r s p e r im i t u r ,
.14. u b i n o n f e g n a t h o f t i s . M o r s e n im r e g n a v i t a b
ix. A d am ü fq u e a d M o y f e n . E t A p o f t o lu s a i t ,
J am n o n r e g n e t p e c c ä tu m in v o b is ;” P e r h o c
r e g n u m D e i r e g n o p e c c a t i d i f l o lu t o , ip f i fq u e
ja m n o b is r e g ib i i s r e g n o a d v e r l à n t e f u b v e r f o ,
h o c n o b is e r i t r e g n u m D e i , c ù m om n ib u s v i -
t io r u n i n o f t r o r ùm a c u le i s c o n tu f is , la b e s e r i t ]
c o r p o r eæ in f irm i ta t i s a b lo r p t a .
|ntel- 43. Hos itaque reges Propheta ad intel-
P* ligendum cohortatur ut fçiant , adversùs
Dominum 6c Chriftum ejus fremuifle reges
j 6c populos vana meditatos : intelligant
quoque irridentem è cælis, 8c in ira loquen-
tem, 6c fuper Sion montem landum regem
conftitutum 4 præcepta D e i patris annun-
tiantem : cognofcantque eum qui fit geni-
tus in filium} tempus quoque illu d , quo qui ]
tempora fecit , fit in tempore genitus. Intelligant
in quo hereditatem gentium , 6c pof-
fellionepi terræ finium poftulavit : non igno-
* In uno codice Vaticano, cùm ipfi f i à mandatis Dei excidant:
lectio minus dura, fed qua quid amplius innuit allatum in hujus
probationem Scripturx ceftimonium. Neque tarnen credendus
eft Hilarius de omnibus omnino regibus ica fenfiffe : feà bum
de plcrifque hoc fentiret, perinde locurus eft , quafi dç omnibus;
quia ut ipfe ait in Pfal. j8. n. y. Vniverfitas reputatur in
plurimis. Et paulo poft , Cum pauci ex omnibus gentibus fint fidèles
, non per paucos efficitur nc non omnes fint mfideles. Ita fane
quia pauci reges diaboli regno funt l’ubtrafti, ( quos inter David
non numerare nefas ) per paucos non efficitur quo minus
omnes ei fint traditi : atque ita ex fuiftnet fententiis liberatur à
nxvo, quern hîc loci reprehendic Scultetus.
turn per eorum ipfi dominium, dominorum, &c. corrupte.
Nam V turn ad Ghriftum -refercur. Ad quæ appofitè 'Au-
guftinus ac poft cum v.ulgatus Ruffinus : Nunc intelligite jam reges ,
A rent etiam quæ hæc virga fit fefre a , qua re^
gens eo s , modo vafis figuli confringat. Hæc
enim intelligentes , fàcramentum omne divi-
næ voluntatis agnofeent r 6c cùm per obe-
dientiam præceptoriim heredes Dei Patris t
coheredes autem Domini noftri Jefu Chrifti
erunt 5 per id quod æterno régi coheredes
funt , id necelle eft confequantur ut reo-es
lint. ..
44. Teftantibus itaque Evangeliis atque Juices Wr-
B Apoftolo de regibus > fequens eft ut cogno-- q u ^ î^ 1^
lcamus qui lint judices terræ ^ quoique ut ta impios
reges oporteat erudiri : maxime cùm reges damnac-
nudo tantùm nomine fine regni alicujus de-
fignatione cognominet ^ ut eos fuos atque in
fe eile reges doceret 5 judices autem terræ
dicat. Differre verô judicem, 6c regem, iplo 3 * &
ufu terrenæ conluetudinis cognofcimus : quia Irlncti ^
non idem fit regnare, quod judicare j quia
regnum dominatio f it , judicium verô fit mo-
j dus æquitatis. Sanfti ergo quique intéliigen-
di funt elle judices terræ, quorum vita atque
fides , infidelium iniquôrumque d judicium d
fit. Et hoc Dominus in Evangeliis oftendit
dicens, Viri Ninivitæ furgent in ju dic io, 6c Matth, a .
judiçabunt generationem hanc : quia pæni- I g & 43>
tentiam egerunt in prædicatione Jonæ 5 6c «
ecce major quàm Jona hic. Regina Auftri «
furget in judicio ; 6c judicabit generationem «
hanc : quia venit ab ultimis partibus terræ «
)obaudire fapientiam Salomonisj 6c ecce ma- «
jor hicSalomone. Taies erunt judices terræ «
quorum e comparatio fidei ac timoris , im- e
pænitentes impiofque condemnet. Si enim
pænitentia Ninivitarum e x Jonæ prædicatione
fufeepta , fruélum adepta eft pæniten*
di j necefle eft obediens eorum pænitentia
infolentem horum impænitentiam judicet»
Aut regina Auftri ex ultimis partibus terræ
defideratam Salomonis fapientiam audiens
nonne infidelitatem 6c incuriam f . prælèn- (
tium auditione peregrinâ damnabit ? cùm tarnen
inobedientiæ atque inaudientiæ judicium
differens à Salomöne atque Jona Chri-
.ftus auftor accumulet. Abfolutè autem hos
efle judices terræ Apoftolus demonftrat dicens
, An nefeitis, quia fancti mundum ju - i.c o r .e .t .
dicabunt, 6c in vobis judicabitur mundus ?
cùm per meritum adeptæ beatitudinis, cri-
minolorum vitam fanftitas comparata con- ut •
demnet. læcitia,««;-
45. Intelligentiæ autem hujus atque erudi- mor ani" .
tionis opus continué Propheta fubjecit, di- Dcflcmpl-
cen s, Servite Domino in timoré, & exfultate ei ^ncid
eft , valentes regere quidquid vobis fervile ac bcftiale eft, cafti-
gantes veftra corpora d* fervituti fubjicientes. Qui càlefti régi fer-
viunt, reges procul dubio funt.
c .Sic Par. cum mil; juxta græc. ti/au <sv{iß<toi\tvot£/*i6a.. Edi-
tioncs vero aliæ, vobifeum regnemus. At in Pfàl. 60. n. /. edict
ac feripci, utinam regnaretis, ut & nos vobifeum conregnare-
mus. Jam præmonuimus, Hilarium non unaratione eadem Scripturx
loca referre.
“ Editi, judicii vice fit ; refragantibus mfT.
* Apud Par. comparatione. Deinde in duobus mfT fides & timor
, Sc in uno, ac mors. Senfiis per fe ica clarus eft j' quorum
fidei ac timoris comparatio, Sc c.
* Hoc eft , eorum qui veram fapientiam Chriftum præfentes
aüdierunt. Tum auditio peregrinâ opponitur auditioni prxfcnti.
Nifi forcé peregrinâ dicatur, ob quam peregrinatio fufeepta eft.
D