Fidei coa-
(£1* fiibi'cri-
pcioncs.
b
Occident!
peas tides
H i lari i tides
de Pâtre
fie Fi-
lio.
jam diu impietatis do&rina proruperat. Sed A quod filius eft. Mutuam fibi ac fimilem invi-
j----a -:i iL----- cem nacuram non nefcire,de eo a nil loquor , qui. idcirco eft refervatus, quia par fit:quod
ne judicio humano ignoraretur qualis ante
vixiffet. Ubique autem fcandal a, ubique fchif-
mata, ubique perfidiæ funt. Hinc illud eft,
ut ad profeffionem fubfcribendæ fidei aliqui
eorum , qui antè aliud fcripfèrant, cogeren-
tur. Nec querorde patientiffimis viris Orien-
talibus epiieopis, quibus fuffècit poft blafphe-
miæ voluntatem coaâx falcem fidei profeffio:
unus fitnonexiftimare , quia unum funt: unum
eos fic per indiffimilis natura: indifferentiam
prxdicare, ne unus fit.
65. Expofui , Cariffimi , quantum humani J:
fermonis confiietudo patiebatur , 8c Dominus „
mihid femper ut ipfe feit a me oratus indul-
fit, communis fidei confcientiam. Et fi quid
minus, immo quia minus ac prope nihil digratulandum
enim videtur in tanta blafphe- B dum eft , mementote non fenfum mihi, fed
verba deeffe. Arguam forte in eo naturam
meam , non tamen arguam voluntatem : 8c
ignofeo nature , fi loqui de Deo quod vult
non poteft, cujus fufficiat ad falutem, credi-
difle qua: Dei funt.
66. Nunc quia e fides mea atque veftra, i
quantum mihiconfcius fum ,apud Deum non £
periclitatur} 6c oftendi vobis , ficut voluiftis, i
qua: ante expofire fides eflent ab Orientali-
mantium epifeoporum • hxretica pertinacia, -—L- A
aliquem ex his fufeipi pænitentem. Sed inter
hæc ô beatos vos in Domino 6c gloriofos, qui
perfe&am atque apoftolicam fidem b confcien-
tiæ profefiîone retinentes,confcriptas fides hue
ufque nefeitis • Non enim eguiftis litterâ, qui
fpiritu abundabatis. Nequeoflïcium manûs ad
feribendum defideraftis | qui quod corde à vo-
bis credebatur,ore ad falutem profitebamini,
Nec neceilarium habuiftis epifeopi legere, C bus epifeopis, fed paucis -, ( repetam enim,quia
quod regenerati neophyti tenebatis. Sed ne-
celfitas confuetudinem intulit , exponi fides,
6c expofitis fubfcribi.Ubi enim fenfus confcien-
tiæ periclitatur , illic littera poftulatur. Nec
fané feribi impedit, quod falutare eft confi-
teri.
6a. Comitemur fané in fan&i Spiritus
dono fempèr innocentes , 6c feribimus vo-
lentes non deos duos , fed Deum unum :
fecundùm numerum Ecclefiarum Orientalium,
epifeoporum paucorum fides ifta eft -y ) ipfe
quoque, quid de divinis rebus fecundùm do-
drinamapoftolicam fentirem, profefius fum:
reliquum eft , ut 1 quæ errorem nobis ex fim-
plicitatis fecuritate afFerunt, cognofcatis fine
fufpicione aliqua $ quia jam nec reli&a eft
audiendi. Et quamquam jam non verear de ‘
me judicari fecundùm expofitionem totius f i - r
neque per id* non 8c Deum Dei filium * eft D dei j tamen patimini, * utvelim demeadhuc,
enim ex Deo Deus. Non innafeibiles duos, nifi abfolutis omnibus,judicari.
quia au&crritate innafeibilitatis Deus unus
eft : neque per id non 6c Unigenitus Deus
eft j namque origo fiia innafeibilis fubftan-
tia ’eft. Non unum fubfiftentem , fed c fub-
ftantiani non differentem. Non jinum in difl
fimilibus naturis Dei nomen , fed unius nominis
atque nature indiflimilem eflentiam.
Non preftantem quemquam cuiquam genere
fubftantix, fed fubje&um alterum alteri nati- £
vitate nature. Patrem in eo majorem efle
quod pater eft, Filium in eo non minorem efTe
qu6d filius eft. Significationem intereffe, non
interefle naturam. Patrem non intra tempora
confiteri, fed cointemporalem Patri Filium
non negare. Patrem in Filio predicare, quia
nihil in fe habeat Filius a Patre diffimile: Filium
in Patre confiteri, quia non eft aliunde
67. Multi ex nobis, Fratres cariffimi, ita 1
unam fubftantiam Patris 6c Filii predicant, ut j
videri poffint non magis id pie quam impie p
predicare: habet enim noc verbum in fe 6c f i - 1
dei confcientiam, 6c fraudem paratam. Nam
fi fecundüm natura: proprietatem ac fimilitu-
dinem ,ut fimilitudo non fpeciem h folam afferat,
fed genus teneat j religiöse unam fubftantiam
predicamus , dummodo unam fubftantiam
proprietatis fimilitudinem intelliga-
mus, ut quod unum funt, non fingularem fi-
gnificet, fed xquales. ^qualitatem dico, id
eft, indifferentiam fimilitudinis, ut fimilitudo
habeaturxqualitas j xqualitas vero unum id.
circo * dicatur efle , quia par fit j unum autem,
in quo par fignificatur, non ad unicum
vendicetur. Una igitur fubftantia, fi non per-
* In excufis , nihil querer Cum perfuafum haberet Hilarius, j
fidei perverfitatem ex morum featurire pravitate, adeo ut Fra-
gmento t . n. 19. dicat, Et hoc itu fepe eft , ut cum increment»in
amore Dei fecerunt, vefanum depravate (cientis, ftudium increjcat
facilècredidit hancOfiiinfidclitatem non firiffe lubitam,fcd latentem
jam diu animi pravitatem prodidifle. Quamquam forcé
hanc fuppuratam impictatiem non de O fio,fed de doftrina przdicat.
k in vulgatis & aliquot mff. confcientia profejftone. Melius
in potioribus Cölb. Carn. Germ. & c. confcientu profejftone. Nzm-
que alludit Hilarius äd pium Eccletix morem, quo 5 vmboli fidem
Competcntium cordi non cartas folebat commendarc. Rur-
fum ad cumdem morem refpicit lib. in Conft. num. 6. Unique
autem illi loco illuftrando valet illud Auguftini Serm. m . n. a.
Kcc ut eudem verba Symboli tentatis, ullo modo debetis feribere, fed
audiendo pe/difeere ; nee chm didiceritis, feribere, fed memoria fem-
per teuere atque recelere. Quod non licet feribi, commemoratio fit pro-
mifftonis Dei, ubt per prophetam prinuntiam Teftamentum novum
dixit, Hoc eft teftamentum, quod ordinabo poft dies illos, dando legem
meam in mente eorum, & in corde eorum feribam earn,
jignificandi causa, audiendo Symbolum dtfcitur, nee m tabules vel
in aliqua materia, fed in corde ftribitur. 1
1 * Editi , fed unam fubftantiam. Abe ft unam à mfl".
d Romanus codex, alias Regina Chriftinæ > fape ( quod etiam
habet Silv. à fccundamanu ) non femper.
* In vetufto mf. Colb. de fide mea.
f Bad. Er. & Mir. at profeffio qua errorem nobis afpergere vide~
I tur fimpUcitatis ex fermone fine fufpicione aliqua, quia jam nec relata
eft, audienda jit. Lipf. & Par. ut qua errorem vobis ex fim-
plicitatis fecuritate ajferunt, cognofcatis fine feifeitatione aliqua, quia
jam nec relilta eft audientia. Caftigantur ex mfT. Timcns Hilarius,
ne forcé malé audiat, ubi homoeufion prima fronce approbare vide-
bitur, quamvis poft tarn difertam fidei fux declarationem nulla
rclitfta fit malé audiendi occatio , his verbis omuera à fe fufpi-
cioncm amovere curat.
5 SicmlT. nifi quod in recentiore Cam. ut non velim. At editi,
ut nolim.
b Par. poft Lipfium , fpeciem fuam. Redlius alii libri f fpeciem
folam ; id eft , unam fubftantiam fi prxdicamus cum fimilitudine,
qux non formam dumeaxat externam. fed & genus ac nacuram
teneat , religiosé prxdicamus.
■ In vulgatis, dicitur. Vends in miT. dicatur, prxpofitâ prius
particulâ ut id poftulantc.
fonam fubfiftentem perimat, nec unam fub- A
ftantiam partitam in dubs dividat, religiose
prsdicabitur i qua: ex nativitatis proprietate,8e
ex nature fimilitudine ita indifferens /it , ut
una dicatur.
68. At veró fi idcirco unius fubftantia: Pater
8c Filius dicatur, uthic fubfiftens, fub figni-
ficationelicèt duum nominum , unus ac^folus
fit: confefTum nomine Filium confcientia non
tenemus, fi unam fubftantiam confitentes ip.
fum fibi unicum ac fingularem 8c Patrem efle B
dicimus 6c Filium. Quin etiam 6c hujus a fta-
tim erroris occurrit occafio, ut divifus a fefe
Pater intelligatur , 6c partem exfecuifle qua:
effet fibi filius. Id enim haretici unam fubftantiam
predicantes contëndunt : 6c his multum
Non eft creatura , fed Deus eft. Non alter
Deus in genere fubftantix, fed unus Deus per
fiibftantiæ indifferentis efièntiam.Non perfona
Deus unus eft, fed naturâ : quia nihil in fe di-
verfum ac diffimile habeat natus 8c generans.
Et poft hxc, unam fubftantiam Patris 8c Filii
dicendo, non errat : aut unam fubftantiam ne-
gando, jam peccat.
70. Nemo itaque unam fubftantiam nega-
ri à nobis putet : cujus idcirco ratio oftendi-
tur , ne negetur. Nemo unam fubftantiam
brevi ac nuao fermone putet prxdicandam :
ut poffit religiose dici una efTe fubftantia.
Non enim ego audio, Chriftus ex Maria natus
eft: nifi8caudiam , In principio crat Verbum &
Deus erat Verbum. Non audiam , Chriftus
d eftirivit j nifi poft quadraginta dierum jeju-
nium audiam , Non in pane Colo v iv it homo.
N on audiam, fitivit * nifi audiam, Qui biberit
de a qua } quam ego dedero e i , non (itlet in ectemum.
Non audiam, Chriftus paffuseftj nifi audiam,
Nunc eß hora ut Filius hominis clarificetur. Non
audiam,mortuuseft5 nifi audiam , refurrexit.
Nihil folitarium ex divinis facramentis adfu-
fpicionem audientium 8c ad occafionem blafl
phemantium proferamus. Antè nativitas Filii,
ante fubjedio , ante fimilitudo nature prxdi-
canda eft : ut non impiè unius efTe 8c Pater 6c
Filius fubftantix prxdicetur. Et non intelli-
eo cur ante cetera tamquam maximum 8c
potiffimum.öc folitarium prxdicandum fit, quod
nec piè poffit ante cetera prxdicari, 6c jam
impie nCceffe fit poft cetera denegari.
pia: confeffionis noftrx fermo blanditur, ut dum
hoc verbum indefinita brevitate dubium. eft,
proficiat ad errorem. Eft preterea error hie
tertius , ut cüm unius fubftantia: Pater 8c Fi-
lius efle dicatur , fignificari exiftimetur fubftan- C
tia prior, quam inter fe duo pares habeant: ac
fic tres res fermo fignificet, fubftantiam unam,
8C duos unius fubftantia: velut coheredes. Ut
enim coheredes duo funt, 6c hereditas anterior
eft cujus duo funt coheredes: ita unius fubftantia:
anterioris duo b pares poflunt videri
efie confortes. Atquin ita una fubftantia Patris
8c Filii predicata, aut unum quiduasnun-
cupationes habeat fubfiftentem fignificat y aut
divifam unam fubftantiam , duas imperfedas D
feci fie fubftantiasj aut tertiam priorem fubftantiam,
qux a duobus 8c ufurpata fit 8c affiimta,
qux idcirco una dicatur, quia in duas una
defecta (it. Et ubi^oft hxc nativitas ? Ubi Pater,
ubi Filius intelligitur 5 fi Patrem 8c Filium
Ne nudè Sc
ante alia
prædicctur.
Matth. 4.4.
job. 4. I j.
joh. it . t ) i
71. Non eft, Fratres cariffimi, una Patris 6c
Filii neganda fubftantia : e fed nec irrationa-
biliter prxdicanda. Sit una fubftantia ex nature
vel defectio potiiis, vel anterioris fubftantix
communio , quam nature nativitas prxdi-
cabit ?
69. In his igitur tot 8c tarn gravibus fidei
periculis, verborum brevitas temperanda eft $ £
ne impiè did exiftimetur, quod pie inteUigi-
tur : ne fecura atque innocente confcientia, per
occafionem hxreticam ,reus fermo fit. Didu-
rus unam catholicus fubftantiam Patris 8c FL
Iii, non inde incipiat: neque hoequafi maximum
teneat, tamquam fine hoc vera fides nulla
fit. Tutó unam fubftantiam dieet, cum ante
dixerit,Pater ingenitus eft * Filius natus eft,
fubfiftit ex Patre, Patri fimilis eft virtute, ho-
pore, natura. Patri fubjedus eft , ut audori: F
nec fe per rapinam Deo, cujus in forma ma-
. nebat , xquavit -y obediens ufque ad mortem
fuit. Non eft ex nihilo , fed e nativitas eft.
Non eft innafeibilis, fed cointemporalis. Non
eft pater, fed ex eo filius eft. Non eft portio
aliqua , fed totus eft. Non eft audor ipfe,fed
imago eft :imago Dei ex Deo in Deum nata.
» Sic mff. At editi, hujus tanti erroris. Mox codex Rom. exfe
fecuiffe. Confer, fi lubet, lib. 4. de Trin. n. 4• js&
> b Vox pares cilm fcqucnti verbo ejfe defideratur in prius vulcXipfius
,ac poft cum Par .fed natus eft .• non alio fenfu,-fed
tarnen abfque auftoritatc. Peffimè autem poftca contemporalis
icdip reliquis editis habet. . .. . ' / . " n
i Obiter obfervarc eft, quam nön neget Hilarius Ghfiftüm .
efudifle, ficillc , & paffum elle fccunddm hominent : dum hxc
genitx proprietate 5 non fit aut ex portio-
ne, aut ex unione, aut ex communione. Poteft
una fubftantia f piè dici , 6c piè taceri. Habes
nativitatem , habes fimilitudinem. Qiiid verbi
calumniam fùfpiciosè tenemus, rei intelligen-
tiâ non diffidentes ? Credamus, 6c dicamus efle
unam fubftantiam -, fed per nature proprietatem
, non ad fignificationem impix unionis.
Et piè d
Una fit ex fimilitudine, non ex folitudine.
. 71. Sed fortè parum proprietatis in fe ha- v
bere fimilitudo videatur. Hoc fi eft , quxro "
quo modo poffim alterum ad alium nifi per fi- p
militudinem coxquare ? Aut numquid non
idem eft, efTe 6 fimiles quod xquales ? Si unum
dico , habet 6c unici fufpicionem : .fi fimilem
dixero , habet indifferentis comparationem.
Inter fimilem 8c unum quxro quern locum habeat
xqualis : 8c interrogo utrum fimilitudinis
potiùs, aut folitud inis res fit. Non eft xquali-
tas in diffimiiibus,nec fimilitudo eft intra unum.
Aut quid differunt fimiles , 8c xquales j ut àb
unoiterum difeernatur xqualis ? Non funt itaica
confiderari vult, at aliud in co attendatur , quod prorfus ex-
pets'etat hujufinodi affcCtionum. -
« Lipf. & Par.fed ne cum cum ceteris edit, fequentia fic con-
juu^entes , irrationabiliter pradicanda fit una fubftantia Sc c. elfi-
ciuncl'enfum ab Hilario’älienum.
f Ita in mff. nifi quod in Carnut. ut in vulgatis exftat, impie
S Sic mf. Carn. Alii autem , fimiles
bent, fimile quod equate.
equates : ubi editi ha-
G G <S B