1367 s. Hilarii Epifcop
* E x librq a ad Gonflantium Imperatoren.
b VI. Filius Deifa&ushorno Deus èft..,.bDéirs
'filiusfanims fa&us eft, ( homo enim fadus
* ĥ ftd- eft Deus, non Deus fadus eft homo ) * 6c filius
hominis' fadus eft 'filius Dei. Superavic
enim magnitude Domini parvicatem fervilis
forms 3 ita ut ipfa fervilisforma, quam alTum-
fit, ceflaret die fervilis per eum Dominum,
qui earn afliimfit. Si enim qui natura non filii
Dei., per ipfum efficiuntur Jïlii Dei; quanto
magis ipfê, rqui natura filius Dei eft, hunc
cum quo yoluntate fua alvo. virginali concep
t s '& riatus eft, ita fubliniavic in Deüm^ut
in eius nomine omne genu fledatur , csleftium
& terreftrium 6c infernorum, 6c omnis lingua
confiteatur, quia Dominus Jefus Chriftus in
gloria eft Dei patris.
, E x * incerto Opere»
tan.;. VU. Panem noftrumquotidianumdano-
1 H.tc Hilarii verba k Cseleftinö Papa l, in Concilia laudara
eflc teftiseft Arnobius lib. i. de Conflicts cum Serapione , ubi
k eadem fic adfcripTk: Hilarius quoqtie vir acris ingenii feribens
ad Gonflantium Imperatoren) de Incarnations Domini fic ait : Filius
, in quit, Dei f debts homo Deus efl; typripoflcrans refetit, Deus
filius hominis Sc c. In vulgaris Arnobii infcripcio in Gonflantium
Imp. minimè probanda-eft : rum deinde occurrunt aliqua menda,
qure ex veceri ml. Corbcienfi caltigavimus. Ex plurimis autem,
qua: in difto Arnobii Opere ex epdeip codicc caftigari queunt,
h'oc unum hic notamus lib. a. ubi Arnobius, laudatis quibufdam
Ambrofii Verfibus, in mf. fubj icit, Numquid dieit, talis decet partus
hominem I Verbum aurem dicit deelt in vulgatis , quamvis
ad intelligcntiafti hu jus 'loei prorfus necëffariuith Confêrendtim
hoe fragmencum cum Traft. Pfal. 143. n. 7.
b Magis placeret, Non Dei filius hominis filius fallus efl j ( horna
enim falltu efl 'Deus , non Deus fallus efl homo: ) fed filius hominis
fallus efl filius Dei. Hujuimodi fententiam Augultinus
Scrm. 18 6. n. 1. norat his verbis : Nvh ergo, inquit, -Vobis jubrepat
quorumdam fenter.ria minus attentorum in regulamfidei & in Script
urarum oracula divin/trum. Dicunt enim, §hti filius eft hominis, fa it
sis est filius Dei: qui verb filius eft Dei, non eflfaHsu filius hominis.
Hoc ut dicerent, quod verum eft attenderunt :fed verum eloqui
non valuermt. Ghtid enim attenderuntnifi quia humana natura
potuit in melius commutari, in dettrius autem divina non potuit!
s Hoc verum eft. Sed etiam f ic , id eft, neqssaquam in deteritu divini- j
täte mutata. Verbum tarnen caro factum eft. . . . ac per hoe qui er at
Dei filists ,fallus til filius hominis , aflumtione inferioris, non con-
verfione potioris. Apprime quidem folec Hilariusad oracula Scri-
pcurarum fuum exigcre fermonem, dum v. g. lib. 9. de Trin. n. ƒ.
de Chrifto air , Hunc per omnia evangelici Jermon'u modum tenuit,
Ut fefilium Dei credi docerct , hommis filium prsdicari admone-
ret &c. Sc nam, 3. lpfeex unitis in idipfum naturis natura utriuf-l
que res eadem efl ; ita tarnen, ut neutra tareret in utroque , ne forti!
Deus ejfe homo nafcendo defineret, & homo rurfum Deus manendo non
ejfet. Plura in promtu funt: fed pluribus non eget, cui jam Hilarii
léftiofemiliariseft. Igiturin allato jillius fragmcnco alius quidam
later abftrufior fenfus* Quippc ciim Hilarius triplicem in Chrifto
i varia Fragmenta i$68
\ bis hbdie. Quidenim tam vult Deus , quàm
utquotidie Chriftus habitet in nobis , qui eft
panis vitæ , 6c panis è cælo : 6c quia quotidiâ-
îiaôratio-eft 3 quotidie quoque ut detur ,o'ra-
cur.
. * Item aliiid.
V II I. Êfgo cùm miflus eft ( Chriflus ) in
fimilitudine carnis peccati, non ficut carnem
B habuif,ita habuit 6c peccatum. Sed quia ex
peccato omnis caro eft , à peccato Icilicet
Adam parente dedùda 3 in fimilitudine peccati
carnis eft miflus, exfiftente in eo, non peccato
, fed peccatï carnis fimilitudine.
Fraflpnentum e dubium.
I X. In quo omnes peccaverunt. In quo,
id eft, in Adam omnes peccaverunt..,.. Mani-
C feftum eft in Adam omnes peçcafle , quafi in
mafia. Ipfe enim per peccatum corrupts,omnes
quos genuit, nati funt fub peccato.
I flat urn diftinguat, primum sure fufeeptam carnem ,alterum in car*
ne mortali , poflromutn qui refurreftionem ipfius excepic -, ita
earn in IbCunao ftatu Dcum Sc hominem paflim profitetur , ut
in tertio hominem in Deum cranfiifle fenfu à nobis Ixpius explicate
dicat. Unde allatus locus torus elTe videtur dc gloriofo
Chrifti ftatu, ad quern pertinct fubjeftum Apoftoli teftimonium.
Et quidem qui in Pfal. 143. n. 4. in Verbo aflumente carnem
formait) p c i ita exinanitam dicit , ut touts in forma fervi f i t ,
procul àbeft ut fervilem formam pet fufeeptionem Vcrbi fer-
vilem effc ceflalTc prxdicet. Qui igitur ilium hic rationem red-
dcre exiftimant cur una in Chrifto fubfiftentia fit, fententiam illius
non fat is videntur aifecuci.
« VeleX homiliis in Job, vel ex perditis Traftatibus in Pfal-
mos excerptum eft,quod à Concilio Tolctano I V . c .io . Gc
memoratur : SanHus Hilarius dicit ; Panem noftrum, Sec. V . Am-
brof. Jib. ƒ. de Sacram. n. i j .
d Hzc verba non fine Hilarii elogio fie célébrât Auguftinus
lib. 1. cont.Julian. c.j.n. 9. Ecclefit catholicsadversitshtreticos acer-
rimum defenforem quis ignorât Hilarium epifeopum Galium I §}ui
turn de Chrifti carne ageret, attende quid dixerit : Ergo cîtm miflus
Sc c. Eadem rurfum indicat libro fubfequenti cap. 4. Etideo verier
andus Hilarius, ex peccato efle omnem carnem , non cunHa-
tus eft dicere: fed numquid ideo negavit ex Deo ? verùm ea unde
excerplèrit, non declaravit. Non enim credidérim , librum hic
indicari, cui titulus de carne Chrifti fuetit ; fed tantum leftorem
admoneri, Hilario in cp loco de carnis Chrifti prærogativa eiTe
fermonem. Similislèntentia occurric lib.to.de Trinitatc num. %$•,
c Subjefta verba occurrunt in Commentariis Ambrofio ad-
feriptis in epiftolas Pauli Rom. j . Ea tamen cùm Auguftinus lib.
4. contra duasepift. Pelagian, c. 4. ira profert ; SicfanBus Hi•
larius intellexit, in quo omnes peccaverunt See. hxrcticafn fententiam
refellcre voludTe videtur S. Hilarii Piftavenfis auftorita*
te. Et merito quidem exiftinietur Commentarios illos numquam
Jegiffe ; cùm alias etiam plura in iis exftent Pelagio adverfa,
neque tamen quidquam aliud ex iis adverstis ilium adducat. Ita*
que cùm in hoc fragmento phrafini Hilàrianam non laris inter*
nofeamus, illud veluti dubium proponimus.
F I N I S .
A P P EN D IX
I369 I37O
a p p e n d i x o p e r u m
SANCTI HILARI I
P I C I A V E N S I S EPI SCOPI -
METRUM IN GENESIM
AD L E O N EM PAP AM.
Carmen hoc e bibliotheca Victorina primus em it Zudovicus Miraus , atqne inter H ila rii Opera
m k a v it a rm z r a a - Deindc non modi cum iBis '„fed & cum qlii's „affeorjtm multoties editumfuit. In
0 corrieendo operam fu am collocarunt Cl. Zehnerus & Barthius. Johannes autem Vveitipus ampla in
llud compofuit comment a r ia , qua an. x 6 a f. Francofurti in lucem prodierunt. . In mjf. S. H la r io P i -
tavenfi adferibitur, ejufque rumen in e iitis . o b ttm it, donee k Sixto Senenfi & Gillotio Campam
rPilario JreUtenK adjudicamm ejl : qua avZloritatc , non apparet. F x fo la eorum fide Qu$[nellius
n mmifiima Opencm S: Iconic Papa'editione Ceteris S. H ila r ii Arelatenfis feriptis hoc metrum 'ad-
unxit , quamvis ipfi videretur primus poeta conatuc , carmen non tam feribentis qukm meditantis,
'uod tilique fiedijfimis fcateat erratis , & in quo v i x ulla metri leges obfervata , plures rnrftu non ab.
J -U L * amri+pript Sled ft -hrafitered. T-Tihirio Pifiavenfi inditmum efl t nulla (uCCUVfit
‘ Paruimus monitistua dulcia juflà'ftcuti,
Antilles Chrifti, quæ dabasorepio.
An ego nunc canerem tanti præconia patris,
Munus opufque Dei,dum mihi lingua foret
Rauca quidem, ftridens, & nullis digna coronis ,
Ingcniumque jacens ? fed libet alta loqui.
I gn u m opus & juftum eft femper tibr
dicere grates / .
Omnipotens mundi genitor, quo principe
cunAa
Natalem fumfere diem, atque exorta re-
pentc
Poft,tenebras ftupido ipetftarunt lumina caclo,
Gens hominum , pecudefque, fera, milleque voluaes,
Et quee per liquidos difeurrunt agmina campos,
Omnia per temet ex te qui maxima condis,
Ex te a nate Pater: nec jam patris eft pater alter.
Tu capitis primique caput, tu fbntis origo,
Primus apex rerum, primus fator omnia condens:
Nec tamen ex alio ducis genus , ipfe perennis
Spiritus, antiquo vivetjs per fecula motu.
Semper eris , quia femper eras. Non morris egenus,
Qui natalis inops,necfinem noveric aevi.
Ex fe principium cui contigit, haud manet alter
A Audtorem cafes : nafeentia terminus urget.
Omnia cùm tegeret nigrum chaos, aicaque moles
De ibper urgeret infbrmiscorpora- mundi,
Et caliganti premeret lèrotina noâe,
Nec Ipecies, nec forma foret ; Deus intus agebas ,
Corporibus réélis mixtus , fecreta poteftas.
b Jam turn difponens nafeentia mcenia mundi.
Et varias rerum fecies animafque futuras ,
Utque caput viéla promfit calieine noélis
Sublimem attollens vultnm, fenfere tenebræ.
Mox dominus rerum fomnosdifeuffit inertes,
Pigraque materies trepidavitc numine pulfe,
r> Commotaque fimul “ matura confeia partu,
Scinditur ingentis cumuli per plurima corpus
Membra,® locufoue fimul metantur femina juffii,
Et confoia f fimul defeendunt vifeera moles ?
Seélaque per partes formas fpeélantia frufta
Jam calorintus alit,&blando fiifcitat igni.
Ac primum cæli panfus liber omnia mundi
Compleétens fpatia , celfo fufpenditur orbe :
Terra gravis pigro defeendit pondéré ad imum,
Ac femet denxa j felo fan data refedit,
Elfetque ut fpatium vacua: regionis * apertæ,
Qua tener incedens mortalia pafeeret æther,
Qooque exire patris polfent tot munera rerum,
C Ôrraque ferrentur nullo per inane labore ,
Diffiifie cogunturaquæ, mox * limite certo
fe
* Al .aperto.
e Non difplicec cum Vcitz. locofqut.
f Adjccimus fimul cx ml. Laudun. Lcgit Quefn. Atque in cor—
fufas defeendunt Sec Vcitziusautem , Et confuja priits defeendunt
vifeera molis. Pro defeendunt, lacis arridcrcc difetndunt.
S Codex Via. cum Colb. limine.
* Quefncllius cx coiijeaura , notai quod alias etiam Johan-1 (
ni Vciczio placuit. Rctmemus cum omnibus mil', nate , quafi cx
tc exfiftens Sc à nullo alio originem habens.
** Ed ici, jam tumidis ponens : emendantur cx mf. Laudunenfi. I
« Ita cum mC Laudun. Quefn. Alii .vero libri, nomine.
d Vcitz. mature. Quclh. farcute mf. Colb. natura■
T T tc