379 Joannis Gerfonii
C O N S I D E R A T I O X X I I .
Ponit rationem , unite fur git cogitationis facilitas.
'gi
380
Hic Orpheus Euridicen habet fponfam, illafn de qua
gloriabatur Sapiens, quæfiflè fibi fponfam fapientiam
afiumere. Vel accommodants Euridicen accipiamus
vim intelle&ualem fupernorum. Hæcd vaitsa mdù hmo mpeinr ip arda tcao fnlfoirdeenrtaitai opnlaecmi-
O O g i t a t i o faciliseft, quiaformaturimmediate bilium obje&orum vagatur , mordetur à ferpente vo-
^ vel ex fenfationibus adtualibus, vel ex phantafma- luptatis latentis fub herba formofitatis , ficut dicit
tibus paffim occurrentibus, 8c ultra non nititur 3 quern- a Ariftoteles, quod voluptas furata eft intellettum fpiflle
admodùm namque fenfiis noftros cum omni facilitate fapientiæ. Hoc vulnus infliétum trahit Euridicen ad
circunducimus, modo hue, modoillùc, objeétisfuf- inferos, quia hæc fola jam infima cogitat, inhisfolis
ficienter præfentatis. Et fimiliter nulla eft difficultas converikur, non potens dicere cum Apoftolo 5 Nofir a in occurfti phantafmatum qualiumeunque 3 nam eva- converfatio in coelis efi, Philip, in. 2,0. Vulnerata igi-
gantur , præfentanturque nobis etiam invitis. Con- tur dedudlaqueEuridice, id eft, vi intelledluali ad in-
feftim apparet ratio cur cogitatio, quæ fecundùm ta- feros, per medium ferpentis, ficut ad literam ten-
lia formatur 8c hæc infequitur , nullam patitur diflr tatio ferpentis primos illos Parentes fapientiftimos de-
cultatem. Videmus hoc in pueris, videmus hoc in merfit in baratrum omnis illius miferiæ, qualemapud
hominibus otiofis , quod in talibus quærunt obledta- inferos fub metaphora congruis exemplis Poëtæ figu-
tionem, quia nullum afferunt in confiderandolaborem. rarunt. Orpheus Vir lapiens déplorât amiflàm con-
Sed de his verc enuntiavit fermo Propheticus: Nov it jugem, quam ad fupernas auras Conaturrursùsedüce-
Domimts cogitationes hommum , quoniam van a fm t , re: quo canente 8c lugente filent furiæ infernales paf-
Pf.xcv. 11. Vanæ funt itaque, quia funt fine caren- fionum carnaliumj Cerberi latratus non auditur, quia
res cum temporis lapfti non concipiuntur. Animus
prætercà, qui prefiùs ante état lapide molari terrenæ
curiofitatis, ficut Sifyphus, vel qui agitabatur rota vo-
lubili mundanæ occupationis, ficut Ixion, vel qui la-
cerabatur à vulturibus mordacisvoluptatis, ficut Ty-
cius, vel qui efiiriebat inter aquas 8c poma, ficut ava-
rus Tantalus , nunc intrépide in requiem îiii convcr-
titur cum illo, qui dicebat : Convertere anima me a in
requiem tuam, quia Dominas benefecittibi. Pf exiv. 7.
Inter hæc lamenta 8c efficacia carmina jubetur Euri-
b ;
tes, fomnioque fimiles : non enim ad aliquem finem
utilem ordinantur, immo frequenter cùm homo in talibus
fe obleélaverit, triftismanet.
C O N S I D E R A T I O X X I I I .
JHeditationis difficultatem & laborem exponit. Exemplum
tam in Philofiphicis , quam Poëticis de Orpheo ^
Virçilio & Hercule.
A/T E d i t a t i o difficultatem fortitur, exeoquod diceOrpheoreddi, eatamenlege, nerursùsconvertat
ultra fenfàtiones adtuales, vel phantafinata pafiim intuitum. Sed heu ! noétis propè terminos, Orpheus
occurrentia, ipfà nititur ultra pertingere, vel in ali- Euridicen foam vidit, perdidit, occidit.
Vos hæc fabula refpicit, quicumque in Superum diem
mentem ducere qu&ritis ? nam qui tartareum in fie eus vi*
Elus lumina flexerit, quicquid proecipuum trahit, perdit,
dùm vidit inferos. Hæc Boëtius. Ad hanc fententiam
facile traduci pofiimt fiétiones aliæ de Ænea Virgilia-
no, 8c Hercule 8c Perfeo defeendentibus ad inferos,
& iterîim emergentibus. Sed hæc intérim fùfficiant
pro fpoliatione Ægyptiorum , 8c Chriftianorum di-
tatione.
quo fixa ftare. Experitur in fe crebro quilibet ftudio-
fus difficultatem, quæ eft in fiftendo ad aliquid attente
confiderandum cogitationem fine diverticulis ad alia.
Et hoc dum fit, cogitatio jam tranfit in meditationem,
non ut cogitatio definat eflè, fed ut definat eflè cogitatio
. Quis itaque nefeiat, fortiffimos effe motus aétua-
lesfenfiium, nunchos, nunc illos. Eflè fimiiiter continuum
fluxum phantafmatum nullus ignorât : pro-
ptereà fenfualem motum unire, aut fluitantia phan-
tafmata cohibere vel fiftere , vel fupergredi, ad ali-
quam certam cogitationem fuam fub determinatis limi-ç
tibus claudere, operofum eft valdè non habituatis 8c
C O N S I D E R A T I O X X I V .
infolitis, neque fieri poteft abfque illo, quiclauditcer-
contemplatio , tis limitibus mare, 8c ponit terminum fluétibus ejus.
Quomodo crefiit & caufatur exemplares , ofiendit per
At verb difficultas hæc augetur , 8c fit labor infufpi-
plures ßmilitudines & ubi proprie repo-
cabilis, diim animus denudare nititur cogitationem ab
nitur
involutione accidentium, hoc eft, circumftantiisloci, facilitatem habet, tiim ex ha-
a8bc ftbelmutpæo r8ics ,n u8dc æa lqiouriudmdi ta, teqsu ære rpurmæ faèpnptaatr efaennftu,s q,u aufti P abftbraitèitbiouns O n t e epmer m p 8mc l efedpitaartaiotinoenmem a t i o a cinqtueilfliitgiesn, titæiim à f epnrfoipbitleir-
non convolutæ tempori & loco. Dat exemplum di- bus, tùm fæpiùs propter divinæ gratiæ colluftrationem
vinus Auguftinus de confideratione veritatis&bonita- in divina fpeétacula fùblevantem. Meditationimirùm,
tis, quas dum infuapuritatemeditarifàtagimus, con- fi débité fiat, tranfit in contemplationem , ficut co-
feftim occurrit htec vel illa bonitas , & hsec vel illa
veritas in particulari, & fit cogitatio noftra cum tempore
8c loco , ut dicit Philolöphus 1. Metaphyfica. Pertinere ad hoc asftimo Poeticas illas fi6tiones 8c ima-
ginationes unam de Orpheo cytharizante, 8c Euridice
, quam ad inferos dilapfäm evehere nititur ad fupegitatio
in meditationem. Faéfa enim fedula inquifi-
tdiiounme vreerruitmati qs u,i dddietnatuidbautsi sa bi nafcucpideer nptaelrib vuesh ceimrceunnsf tfatnu--
tiis, generatur habitus ex frequentatione, 8c deputatur
lumen intelligentiæ , fitque lucidius quanto eft tenc-
brofitati fenfualis cogitationis impermixtius. Pro cujus
ros. Et alteram apud Virgilium de ^nea tranfeunte manuduëtione palpabili, imaginemur conformiter ad,
ad campos elyfios, 8c ibidem intelligente, quasfutu- divinum Auguftinum in fiio D e Trinitate , qubd fit
ra erant poft enarationem maris , 8c obdormitionemDaliquis fiipra montem excelfum valdè, ad cujuscacu-
bCueirtb aenrit:i quniotans e,n imot itoaslees fvaibrui,l aqntuuors. proOTiphheeoulos geifsth vai-r
fapientias deditus, qui per auratae vel eburnea: cytha-
r x modulos, hoc eft, per debitam , 8c harmonicam
morum compofitionem, fiftere facit fluminadefluen-
tium defideriorum, componit quoque 8c manfuefeere
facit ferihos 8c brutales aife«5tus. Denique compellit
filvas rigidas pravarum inclinationum, tarn innatarum,
quam acquifitarum ad fuum voluntatis arbitrium fequi.
men neque venti, neque nubes attingant, ficut de
Olympo narrat Ariftoteles. Subtùs verb quanto fit
delcenfus proclivior ad infima, tantoeftillic tenebro-
fitas inquietior per commixtionem , 8c quandam in-
corporationem radiorum folarium cùm ceteris impref-
fionibus , ut funt venti, pluviæ , nives, grandines,
fmuolg ulirma p8icd ifùims,i lilai.b eriCùos n8cfi eâxt pheodcit ieùxse cmirpcluom, fqerutb odc uhloos
fuos ad ferenum lumen folis 8c coeli dum fublimius
poreonim} quia
bent phantafmatum illufionem, 8c hoc, dum irradia-
vtiionnae lmuc feu ffeuifpfiitm adbi,t iunrf,e rnioorni jo pqoùriate dt;ù mE fxu pheorico rpi e8rcf pdii-
cuum eft, quod contemplatio inepte quæritur per lota
catus.. CujüS' oppdfilùm evenit H ••Ad' hoc exemplum refpicit illud :
Quis afeendet in montem Domini, aut quis fia b it inloco
rfcunmÊl oi ne jmuso ?n tPemf x xexmc.e l3f.u mD vuaklidoè q, udouqmue tilrlaan Dsifficgiupuralois-
eft Jefùsante illos, aptaeftfatisfigura,ficut8cafeen-{îic Movfi in montem Sinaï , dum è medio caliginis Ä I
1 J - m - ...... — 1-------a contenta eft.
emails n g u r a , lR U L u a i t c u -
lam imaginationem, 8c imperfeclè per fblam ratio-
Sinai , dum è medio c”a ligin”is A n--e-m---,- —qu amvis utraquevirtusadjuvet, filimitibus fuis -Æ Quos fi quis voluerit fùpergredi, redrcioolrloa
B
vocatus'eft. Convertamus nunc ex hac re fenfibili
confiderationem noftram ad très vires animæ præfcrip-
gtains,a tiqou. æE fto cnot minptaerlelimgeunst ifae,n fruaatliiota, tfeemnf oinafliitmaso (mèuoinmtias-,
rationem medio , fupremo intelligentiam. Invenie-
mUs qubd , fi anima ftare poflit in arce intelligentiæ
fine delapfù in inferiora , ipfa poterit libero intuitu
circumquaque femet diflundere, nunc ante, nunc rétro,
nunc dextrorsùm , nunc finiftrorsum. Et hic
eft oculus contemplationis, qui in Adam ante lapfum
vivaciflimus, puriflimus 8c expeditiflîmus füerat.
Nunc væ nobis! totus ferè extin£tus eft, ficut oculcuosi
Truatpitounsi.s oAbttetennedbarmatuuss ,r u8rcs uosc uilnu sh faecn ffoiamliitlaittiusd ifnereè,
quemadmodùm homo ftans in fopercilio montis , ta-
lis videt libéré cum volet, non folùm ea quæ jux-
ta fe font, fed etiam ea quæ fubtùs fe aguntur j 8c
multo liberiùs multoque clariùs, quàm habitantes
inferiùs , immo purum ab impuro , clarum à tene-
brofo fecernet, quod apud inferiores vel nunquam,
Vèl rarb fit. Non aliter anima, quæ in arcem intelligentiæ
provehi meruerit, 8c illic fixa fteterir,
fpe&bit veluti deforsùm ea omnia quæ in ratio-
rie 8c fenfualitate aguntur. Judicabit infoper in luce
foa 8c per lucem fuam de omnibus -, quoniam regulis
abftraoiis 8c æternis innititur, fecundùm quas habent
regulari cetera omnia. Exempla ad hoc fomi pof-
fqeunats jiund oicmannti paerrteit i hina baerntete h raécg uvleals iflloaa sd e,f infegcuulanrdibùums
fpeèlantibus ad artem fuam , quod utique nequeunt
imperiti. Ille prætereà, qui principiorum notitiam
claram 8c perfeélam haberet, videret in eis 8c per ea
conclufiones ab eis deduçibiles, clariùs quàm ipfæ
conclufiones in fè videantur ab eis qui non per prin-
tceifpaiaè hciomn c.hluafbieomneuss e ,a rquumod pemaé laoc cceopneterumnpt.l atiEonxi sh iosc pua
lus facilis eft , 8c expeditus, dùm habetur, quam-
quam acquifitio fit diflicillima. Patet infoper, in qua
Vi animæ reponitur, quia in vi foperiori cognitiva
animæ, quæ intelligentia nominatur. Ifte enim oculus
non folùm intelligibilia 8c abftraèla 3 fed etiam ea n quæ in ratione 8c fenfo fiunt afpicit, quamvis alio ^
mtioo.d o Eqxuiàfmtim roa tfioie, in8tce lalliigteerre q euoàsm, qfèunif odsicvueln ti mduaagsi neaf--
fè fpecies contemplationis 8c imaginationis , duas in
ratione, 8c duas in luce intelligentiæ. Hoc quippe
dicitur non quia omnis contemplatio fiat in luce, 8c
per lucem intelligentiæ 3 fed quia pro objeètorum va-
ricieutnattuer,. hHuæjucfm poodniu fnpteucri.es contemplationis variarino-
C O N S I D E R A T I O X X V .
Poriit^ quid Jit propriè contemplari, & quomodo circà
earn erratur.
ditur homo vél phantafticus, vel infànus in imagina-
tione, vel erroneè judicans in ratione, ficut apud
nonnullos vifom eft, qui dùm infequi credunt eleva-
tiflîmos viros, Scabftraétiflîmos in fuismodis cogno-
feendi, negligunt autem tenere modum eorundem in
âbftraftè vivendo , 8c utilia ftudendo , 8c conver-
tendofead fe, 8c fopra fe, nihil-aliud referunt nifî
phantafias 8c errores 3 quantumlibet ipfi, elevatonim
lDemoè lqoureummli vbeert biall utedn Verierg Viliiadneaunmtudrc :i nffiât nean iVma taep. ud ta- D a t ,
inquit , Jine mente fonum. Et hoc eft quod reddit
multos ex eis qui dicuntur formalizàntes, in fàbulam
8c rifom, immo in infaniam 3 quia per fblam imaginationem
8c rationem quærunt illud quod per intelligentiæ
deputationem erat inveniendum. Quomodo
autem intelligentiæ deputatio 8c qualiter fiat, pofte-
riùs, quantùm Dominus conccflèrit, aperietur.
PARS Q^U I N T A
PRINC I P AL I S
A G I T
DE TRI BUS
O C U L I S ANIMÆ,
Et tribus affeétionibus correfponden-
tibus in xxvri.a t&io nxex.vu. ConfideC
O N S I D E R A T I O X X V I .
Ponens tres cognofcendi modos, fecundùm tria genera
hominum ad hos dijpojitos.
R e s cognofcendi modi font, quorum unus
T
animalis dicitur, utens maxime oculo car-
nis. Alius rationalis, utens plùs oculo rationis.
Tertius fpiritualis, utens oculo contemplationis,
ficut diftinxerunt divini homines très oculos, 8c
très vivendi modos. De his Auguftinus in Libro Bernardus D e
vera Religione. Et Hugo in A foo d Jratres Sacramentùs,de monte D e i
Carthujîenfes. Videmus itaque quofoam D e &
fuper vivere Ecclef.ex hominibus
non elevatiùs quàm bruta3 fblis enim fenfibus
utuntur, aut eos fblos infequuntur. Alii magis infe-
quuntur rationem, intelligentes abftra&asrégulas ar-
tium 8c feientiarum. Tertii eultra hæc omnia, élevant
fe foprà rationem in quandam regionem æterni-
tatis 8c perfpicabilitatis3 8c fuper omnem flùitationem 8c
Aa tB»/0n ^ CTIO,> S 1S contemp,l ati. o reqn. m. t,tD, cino nafuorfaiomn eqmua nindfainmit aiimbe drteaftiidseferiroernuamm 8acf clüoiggiptantti&oneuvmo-,
AT a i ^ P? ^ n y o n e m , neque Ve t ^ non minùs videtur diflferre eorum vitaà
cetëris hominibus , quàm diftant homines a pecori-
bus. Sed quis eft hic, Deusoptime, 8claudabimus
eum? Ille folus eft, quem tu eduxeris de tenebris 8c
umbra mortis, 8c vincula ejus paflionum diruperis
noxiarum.
fcbulta mra triaot ivoinrteums ,e fqt ufæop veirrioturs 8 ecf ta bffotpraeériloior.r , qItuaàqmue f efni~
foalitâ^ vèl imaginatio, 3, , quoniam poteft abftrahere
qmuaidisd itcaotnesc erpetruusm f pàeccoinfifcuofsi o8nce gaecnceirdaelintteiru ma,b f8bcl uftoors,
quod non poteft imaginatio : fie vis* illa , quæ po-
nitur foperior ad rationem 8c nominatur intelligentia,
adhuc abftra&ior eft quàm tatio, quæ in aôtibus ra