dormiunt inter brachia inimici, fcilicet in potcftate ejus*
Non eft ergo mirandum, ft quis fe fignet, cum audit
com3 nominari: propterea quod eft tam magnus
adverfarius nofter, Sc etiam propter damnationis fuse
confiderationem. In hoc cnim declaratur nobis vin-
di£ta Dei mirum in modum dura Sc horribilifiima.
Vidctc etiam eflc perverfam maledi&ionem, dicerej
diabolus habeat partem , aut ex parte diaboli, pra;-
fertim fi Mater dicat libcris: poft talia enim verba
fuper aliquos per juftam Dei permiftionem inimicus
poteftatem capit3 ficut apparuit in quadamfemina,
qua: femcl ex ira Sc impaticntia dixit filio fuo : dia-
boL<ts te (inferat, Sc mox vifibiliter eumabftulit. Nota
de Epifcopo qui dixit famulo fuo : diabole , veni,
extrahe mihi caligas. De quo dicit Gregorius in dia~
logo, quod mox ligulas enodabantur.
Tertia Do&rina.
Quemadmoditm officium boni Angeli eft, hortari
ad Dei amorem, Sc cognitionem ejus: per oppofi-
tum officium diaboli eft, ab amore Dei avertcre, Sc
ad omncm ftultum errorem, ac idololatriam conver-
tere. Et hie grandis jacet loquendi materia de his
qui alios ad bonum ducunt, Sc de his reprehendendis
qui alios ad malum perluadent. Tales nominandi funt
diaboli, ficut funt illi, Sc ilia:, qui dele&antur lace-
re peccare di£tis, aut fadtis pueros qui Angelorum
habere deberenf puritatem. Quid fiet de hishomini-
bus? Erunt cum illis quorum exercuerunt officium1,
hoc eft, cuminimicis. Boni Angeli adhortantur Deum
amare, ficut Seraphin 3 cognoicere, ficut Cherubin 3
fe humiliarc fub eo, Sc illi fedem conftituere , ficut
Thronij Sc fic de aliis angelicisofficiis. Ediverfoma-
li nunquam erunt alicubi, quin peccare faciant verbo,
au tfa& o , modopoffint. .
De praliis inimici in particulari.
Poftquam diximus in gcnerali de prasliis : modo
omittendo multas materias, de quibus verba fieri pof-
fent, tam de bonis Angelis, quam de malisj utde tribus
Hierarchiis 3 de bonis Angelis, qui novem continent
ordines 3 de eorum officiis, Sc exemplis, quae
funt in fanSta Scriptura, & alibi in San&orum hifto-
riis 3 quomodo, 8c quo pa£to, Sc quam variis modis
boni Angeli adjuvent, & mali obfint: immorabor di-
cere aliquos modos fpecialiores de praeliis inimicorum,
qua: quidem praelia tentationes appellamus. Reperio
quoddam praelium inimici tenebrofum , fi&um , &
mendax, involutum, perplexum, St fcrupulolum leu
ambiguum, importunumScfubitum, durum, Sclon-
ganime, immundum St fpurcum: obfeurum Sc tenebrofum
praelium eft, cum inimicus finem celat, bonum
adducens quod fufpicitur faciendum 3 aut ma-
lUm quod omittitur , ficut pifeis capitur hamo , vel
perdix filo: Hortari ad Religionem, ut quis fitapo-
ftata 3 hortari ad praedicandum, ut quis cfficiatur fu-
perbusj hortari ad Confeffiones audiendas, utquisla-
batur ad carnalitatem , vel curipfitatem ; hortari ad
vitam contemplativam ad cadendum in ha:refim, aut
phrenefim 3 hortari ad eleemofynas elargiendas , vel
Ecclefias fundandas, ad cadendum in paupertatem3 St
deinde, ut quis fit impatiens, aut fpoliator, raptor,
ufurarius, vel avarus 3 hortari ad corrigendum alte-
rum, ad dandum fcandalum alteri; hortari ad tacen-
dum, ut quis fit culpabilis de malo alterius cum eum
corrigere deberet 3 hortari ad benefaciendum in publico
, ad le glorificandum, vel propter hypocrifim3
hortari ad Pradaturam , & magnum ftatum , ad de-
cidendum in mille pericula 3 hortari ad feiendum, ut
cadatur in curiofitatcm , Sc de curiofitate in fuperbiam,
aut in carnalitatem, cum initium aut caput co-
gitationis pulchrum videtur , St fine malo 3 led in
cauda jacet venenum.
Primum remedium eft per bonum Angclum 3 bonus
enim Angélus illuminât, St .finem oftendit perle,
vel per alterum. Dan. ix. z z . dicit Michael. Egref-
J u s Jum ut docerem te. ,
Secundum remedium eft, nihil incipere abfque co-
gitatione, ad quem finem deveniri polfit, St per quæ
media 5 five fit in cogitationc, five verbis, five in fa-
dfis, quemadmodùm Domina noftra ftatim cogitabat,
qualis cll'et fua falutatio. Excmplum de Raphaële, qui
juniorem Tobiam docuit ad quid valerent omnia hæc
quæ faciebat.
L Prælium fiétum Sc mendax eft, cum inimicus facit
de bono apparere malum, Sc de malo bonum 3 ficut
pifeis capitur efca , St rattus lardo 3 Sc ficut bibitur
venenum cum vino 3 aut ficut timor incutitur lepori
per pennas volutantes ad cadendum in pejus 3 aut ficut
bibendo aquam alicujus fontis fimul bibuntur veneno-
fæ beftiolæ. Eft differentia hujus tentationis ad aliam,
quia in alia non eft prælèns malum ijifi in fine : hie verb
malum coopertum ëft de præfenti cum fpe boni,
quemadmodùm ferpens latet in herba viridi3 aut inimicus
intelligere dat hominem habuiflèpriùs aliquara
intentionem quam non habuit, Stmentitur fibi ipfi.
Arrogantia St defpeéfcus fingit quod fit ad honoran-
dum ftatum luum, Sc. proficiendum alteri. Pufillani-
» mitas fingit quod fit humilitas. Pompolus veftitus
fingit libertatem eflc , benedicere , aut benefacerc.
Hypocrifis fingit quod fit cautela celare fe ad non
nocendum alteri. Aperta malitia fingit quod fit humilitas
fine hypocrifi. Corre&ionis exceflus Sc vindi-
6U fingit fe efle juftitiam. Pigritia, Scnegligentia, 8c
corrigendi timor fingit fe elle mifèricordiam. Invidia
Sc detraSHo fingit quod fit landla provifio, Sc pro militate
boni communnis , ut mali cognofcantur, Sc
unufquifque fibi ab eis caveat. In omnibus rebus diffi-
mulatio diferetionem fe fingit elle. Adulatio quod
fit favor , aut dile&io. Otiofitas. fingit quod fit fa-
pientia, Sc cautela, Scfecuritas, Sc humilitas. Mun-
dana occupatio fingit quod fit provifio pro bono pro-
prio Sc alieno. Stulta prodigalitas fingit quod fit li-
beralitas, Sc eleemolyna. Familiaritas Sc fimultas fingit
quod fit amicabilitas. Stultum gaudium landtam
fingit devotionem. Triftitia compun&ionem fingit,
aut contritionem. Stulta abftinentia, pulchram pce-
nitentiam. Gula , fapiens gubernamen ad continuan-
dum Dei fervitium. Illufio, revelationem autfandam
C fingit infpirationem, ut inimicus oftendit le in forma
Jefu Chriftilânétq Martino, Sc aliis. Corvolitans hue
Sc illùc fingit quod fit pro Indulgentiis, Sc peregri-
nationibus. E tu t brevitcr dicatur, nullum eft vitium
quin veftiatur, aut coloretur aliquibus virtutibus. Sed,
etiam per oppofitum , inimicus apparere fàcit fi homo
cogitet de virtutibus iplâs efle v itia, ut impediat
ne fiant ; ficut de libertate in benedicendo , Sc fa-
ciendo bona, fine mundano timoré , quam dicit
eflc fuperbiam. Remedium eft, diligenter examina-
re intentionem fuam per fe, Sc peralterum, Sc converti
ad Deum, Sc ad bonum Angelum ejus, orando in
D generali ut Deus lemper exaltare v e lit , vel exaudi-
re principalem fuæ intentionis radicem, quæ eftè debet
ut pcrlona placeat Deo in cunéfcis faéfis luis,
evitando peccatum , quocunqu? hoc fuerit modo.
Cogitandum eft etiam quod femper cum grano vir-
tutis germinat Sc crelcit alicujus vanitatis palea 5 gra-
num tamen bonum eft Sc retinendum, palea verore-
jicienda per purgatorium inftrumentum Poenitentiæ,
Sccomburenda per ignem Charitatis. Eniti ex fe produ
ce r grana virtutum folùm pro hac vita cflet fuper-
vacaneum , Sc caufa in defperationem cadendi, Sc de
defperatione in ftultam præfumptionem. Exemplum
de pluribus de quibus legimus, ficut de Platone,
Diogcne, Sc quibuldam aliis Philolbphis. Velit Deus
utperbonamhumilitatem, noftram cognofcamus fm-
gilitatem , Sc lufficit habere talem lecuritatem per bo-
nam intentionem , ficut haberi poteft per bonam &
diligentem examinationem.
Prælium anceps , involutum , aut Icrupulofum
eft , cùm perfona videt uhdiquaque incommoda , Sc
mala, ita ut exitum convenientem ignoret, non
faciendo aliquod peccatum , Sc nominatur perplexi-
tas. E t accidit interdùm ’ * * ’ ~ ‘
interdum per dubitationem , vel dubium Fa&i in
fe quale f i t : interdum per conditionem perfona; in
le.
Exemplum : Jurabis te rem aliquam fabturum ,
. quae tunc , aut pofteä ad malum verteretur : fi earn
fads, peccas fi earn omittis, es per jurus. Remedium.
Non facies earn , ncc de novo eris perjurus, fed prius
ftulte jurare potuifti.
' Secundum exemplum. Vovebis ingredi Religionem
, aut peregrinari, aut eleemofynas dare , vel
fervare virginitatem , aut aliquod fimile : deinde ve-
nies in tempus , locum , aetatem , aut ftatum , in
quo votum tuum reddere, Sc perficere non potes.
Refponfio. Deus non obligat ad impoffibile , cum
quis ad eum revertitur. Poenitentiam age de negligentia
, Sc de refiduo fac quod potes, per confi-
liuni.
Tertium exemplum. Eris in aliqua locietate , aut
fervitio , in quo fi permanleris, eris quotidie in penec
am^lius alibi inveftiges: qua:rere enim tantacon-
filia lolum eft involutio, Sc provenit aut ex luperbia,
ut alii fides non adhibeatur , aut ex curiofitate. C e teris
paribus, Pradatus tuus, aut Curatus prafferri debent
, Sc illis fidem debes adhibere > nifi manifeftam
caufam haberes in contrarium eis non credendi. N o ta
de his qui lemper dicunt le non bené ab aliis
intelligi, Alii habent malum aliud, quod propter con-
ditiones diverlas eft celatum, vel tam diverla confilia
per dubitationem Juris : A in una eademque materia ,' Sc unumquodque eorum
bonum eft j vel interdum propter interrogantis peccatum
Deus permittit ut malum dcturconfilium.
Decimum excmplum : Feceris peccatum in cogni-
tione , vel operibus impiiflimis , Sc abominabilibus ;
fi hujulmodi pcccata Prælato tuo , & Curato confi-
tearis, feiseumex hoc pejorem futurum: finoncon-
fitearis, non abfolveris. Refponfio. Petes facultatem
a Curato tuo alibi confitendi : fi non dederit, nihilo-
minus ibis.
Undecimum exemplum. Habebis in omnibus fk-
dfis tuis dubitationem, Sc confcientiæ fcrupulum, nc
facias malum. Si in tali dubio opercris, ponis te in
periculum peccati, faciendo contrà confcientiam : fi
nihil facias, pariformiter te fæpiùs damnas. Refponfio.
Capiesconfilium,Sceicredes, Sc facies læpè contra
hujufmodi Icrupulum , vincelque proprium judicium
in alterius judicio.
Duodecimum exemplum. Es Presbyter, Sc mul-
torum audies Confeffiones : aliqui tibi certa dicent pccriculo
perdendi caftitatem tuam, aut bonam fâmam: B cata per quæ cognofees pcccata aliquorum alior
fi ablcedas, non habes und8 vivas, aut offendcs hos
qui tibi debent efle fubfidio. Relponfio. Homo ma-
gis obligatur amare animam fuam, quam corpus", uf-
que ad corporis mortem.
Quartum exemplum. Efficieris Presbyter, vel Curatus
, nec foies horas tuas, neque eas poteris ad-
dilcere. Relponfio , ficut ad lecundum.
Quintum exemplum. Duces in Matrimonium fe-
minam qu* deinde dicet le efle extuaprogenie, vel
le nunquam conlenfifle tuo Matrimonio , vel male
aget cum aliquode progenie tua propinqua : Sc etiam
fic de muliere refpedtu viri. Refponfio. Petes con-
filium, nec cito credes hujulmodi verbis, aut talibus
allegationibus.
• Sextum exemplum. Habebis magnum ftatum , five
fuerit in Ecclefia , five in Religione, five in fe-
culo y cognolces poftmodum omne quod habes maqui
nihil tibi in Confeflione dicent, verum ilia nega-
bunt. Quid facies ? Relponfio. Nonrevelabisalterum
de lua Confeflione, nifi fuerit per conlenlum ejus ex-
preflum extra Confeffionem faétum. Et quoad illos
qui fie celant facies diligentiam, dicendo quod di-
ligentiùs, Sc fæpiùs cogitent 3 vel eos alibi mittes*
vel proteftaberis dicendo, tuam Abfolutionemnil va-
Jere, fi celetur peccatum, nec efle intentionem tuam
aliam : Sc monftrandum eft quomodo fi aliquod peccatum
præterito tempore fuerit celatum , nunquam
fic celans bene fuit confeflùs poft hoc, fed obligatur
à novo intégré confiteri.
Tertiumdecimum exemplum. Eris in Miflà tua,
vel coram Altari, ad recipiendum Corpus Domini,cùm
dubitabisde aliquo peccato, an bene ipfumfueriscon-
fefliis. Quid facies ? Eft enim ex una parte modus ve-
recundiæ Sc Icandali abire 3 ex altera verb parte pele
acquifitum , vel à te , vel ab aliis : fi renuncies ç riculum indigne recipiendi Corpus Dominicum.
omnibus, pauper es , Sc mendiais 5 fimiliter Sc
uxor tua , Sc filii, Sc eftis in verecundia ; fi retineas
alienum abfque hoc Ut reddas 3 non e s , ut
videtur , in ftatu falutis. Refponfio, ficut ad tertium.
Septimum exemplum. T u juraveris, te feminam
aliquam in uxorem du&urum , fi in primo verbo tibi
veritatem dixerit, non autem aliter. Ipfa tibi dicet:
tu me non duces in uxorem. Si earn ducas, ip-
la tibi fallum dicit, Sc fic etiam ducere non debes.
■ Si cam non ducas, ipfa dixerit veritatem, Sc fic earn
ducere deberes. Relponfio. V ir non ducet talem
uxorem , quia ipla fallum d ixit, quicquid femina
fecerit. Declarationém relinquo doétis, Sc etiam
ilia confideratio eft contrà naturam Matrimonii.
~ x R e medium.
Habebisdifplicentiam in corde tuo, Scpro-
pofitum confitendi tàm de peccato , quàm de negligentia,
See.
Prælium importünum Sc fubitum fit tribus modis.
Unomodo, cùm inimicus capit pcrlonam, utinaper-
to tentandö de aliquo peccato à quo cavendum eflet.
Aut per novum modüm hincevenitquandoque, quod
inimicus non ceflàbit tentare ulque ad très, vel quatuor
annos, vel ulquè ad finem. Propter hanc caufam
remedium eft, fuimetipfius haberecuftodiamubi-
que 3 quemadmodùm cattus oblcrvat in granario, ne
mus veniat; quod fi venerit, lubitb eum captat. Pari
modo facerc debet anima noftra de omnibus malis
tentationibus 3 nec quilquam reputet fe unquam in
Odtavum exemplum : Plures res feceris, Sc forfi- D hac vita fine certis eflè tentationibus 3
tan non meminifti modi, aut intentionis quam ha-
bebas : fi confitereris , Sc fi dicas te fecifle talem
tem , exponis te perieuîo damnationis. Refponfio
Confitcberis fub conditione ac fi fedlTes hujufmodi rem,
Sc per talem intentionem.
Nonum exemplum. Petis confilium à multis dock
s , hi quidem tibi unum dicunt, illi autem alterum ;
quid facies ? Refponfio. Humiliabis in primis te coram
Deo Sc Sanâis,lècundùm totum pofle tuum. Deinde
quæres confilium à duobus, quostu Sc alii doéfcos
judicavcrint, Sc quod tibi dicetur credes lècurè,
non enim ten-
tari, eft una pars tentationis propter lùpradiétam cau-
làm.
Exemplum de avibus, qui non percipiunt laqueos,
aut gluten, nifi, cùm volare tentant.
Hocbellumfit interdùm per lùbitam alicujus tentio-
nis prælêntationem poft aliam tentationem , ut fi una
non vincat, làltem vincat altera. Et per hoc vult inimicus
per lonam fàcere excedere vel in nimio , vel in
pauco, quæcunqueres incipiatur ab ea. E t pro generali
malo fùperbia fêmperconaturintrare.
Exemplum de diabolo, qui apparuit Machario Ere