pifcium congregat, nec feparat, praeterquam in li-j
tore jfinalis Judicii : lie Judas cum Apoftolis diq
miflus eft : fie Jebuzasus inter filios Iiraei fic
pefiima ( dicit Hieronymus) femper cum optimis
jundba efle : fic tolerati funt filii Ilrael dare extern
ad ufiiram & uti libello repudii : lie hodie per-
mittuntur meretrices, ne vitiis deterioribus omnia
confundantur. Propterea dicit Auguftinus ubi prius:
Non poteft ejfe falubrie a multis correEho , nifi cum1
ille corripitur qui non habet Jbciammultitudinem. Cum
verb idem morbus plurimos occupaverit , nihil
aliud refbat bonis quam dolor 8c gemitus 3 ut per
illud fignum quod Ezechieli fan£bo revelatum eft,
iili fic evadere ab eorum infeftatione mereantur.
Defcendendo ad particularia poflunt conclufionesmo-
rales elici ex locis 8c temporibus, quando expedit 8c
quando non, in peccatores ut Hint fornicarii 8c feif-
matici 8c ufurarii 8c fimoniaci, Excommunicatio-
nes promulgari : Pradati enim non folum poflunt,
immo debent ab Excommunicationibus aut Irregula-
ritatibus ferendis defiftere, aut jam latas tacite velex-
prefse revocare contra vitiofos , ut funt fornicatores
piiblici vel fchifmatici, fi vitium tale adeo in quibuf-
dam partibus invaluerit, quod per Excommunicatio-
num vel Irregularitatum Sententias nullo modo pras-
fomitur con'igi, fed deteriores effici delinquentes. Et
in hoc veritatem habet quod di£bum eft: Prariatos adj
multa non teneri propter incorrigibilitatem fobdito-
rum , ad quorum oppofita ip fi, fi corrigibiles habe-
rent fubditos , tenerentur. Porro quid fit revocare
tacite, jam diximus Corollario xm. E x his videtur
aliqiiibus tempora mala confiderantibus, quam non
expedit feiTe Sententias Excommunicationum genera-
les in fornicarios Sacerdotes -8c jubere quod a fiibditis
evitentur: rigor enim Ecclefiafticas difciplinasvixcre-
di poteft quantum laxatus f i t , fed 8c nulla 8c rara fit
eledbio in Sacerdotum introdubtionej proptera malum
iftudtam late ferpit quod multiplicantur juvenes inutiles
8c lubrici in Sacerdotes , de quibus ftultiflimum
eft fperare quod poft fufeeptum Sacerdotium caftior
fit eorum vita 8c honeftior 8c non potius dillolutior,
quanto jam habent illud a quo prius ex mala vitas fa-
ma formidare poterant expelli. Quanto ftultius igi-
tur, immo juxta verba Auguftini quanto perniciofius,
iniquius 8c facrilegio fimilius eft velle tales effrenatif-
fimos per Excommunicationum Sententias compef-
cere, quae profedbo non tarn eos corrigunt quam in-
ficiunt, non folum eos fed parochianos cum eis con-
verfantes. Nonne melius diet nocentes quofdamim-
punitos remanere, quam punire innocentes 3 juftequi-
dem poteft aliquando malitia tolerari, innocentia pu-
niri nunquam : puniuntur autem parochiani dum
converfatio Curatorum eis intei'dicitur , dum feru-
pulis graviflimis confcientiarum inquietantur. Sed
dicer et aliquis peccata igitur vis remanere impuni-
ta 5 fic abfque freno posnse corruent omnes in flagi-
tia 3 fic omnis Ecclefiafticse difeiplinas rigor abfee-
det? Abfit ut hoc velim, laudo medicinam, fed non
earn quas vulnus augeat aut vitam tollat : fiat a radi-,
ce morbi curatio 3 non eligantur ad Sacerdotium in-.
- corrigibiles, non indifciplinabiles 3 alioquin fibi depu-
tent Frselati qui tales elegerunt. Et fi tales Deum
quotidie in fuis Prasceptis tarn impudenter contem-.
nunt, quid mirandum aut vindicandum, fi L eges
humanas 8c Statuta nihili pendunt quas etiam vi-1 dent a fuis latoribus non fervari, cum tamen redbejuf-
film f i t , tat ere Legem quam ipfi tuleris. Denique fi
caufa fit ut meretrices tolerentur, dicunt opinantes,
quod major eft ratio tolerandi Sacerdotes fornicarios,
nec rigorem talcm fervandi ficut ab initio, quem-
admodum ante tempora Gregorii noni, majori rigo-
rc hasc, ut alii diclint, difeiplina tenebatur. Hinc
refpondent ad quasdam didba Sandborumut Thomas 8c
aliorum peccare eos dicentium, qiiiafornicariis notoriis
Miflàm audiunt, nec excüfàri eos [propter negli-
gentiam Prælatorum : tunc enim vel vigebant am-»
pliùs timor Dei & difeiplina ChriftianæReligionis, ita
ut poflet leviter talis L e x executioni demandari : vel in-
experti forte erant hi Dodtores quam generale 8c quam
radicatum fit hoc malum , 8c quomodb détériora fla-
gitia circa; uxores aut filias parochianorum 8c abomi-
nationes horrendæ in aliisprovenirentapudmultas Pa-
L trias, rebus ftantibusutftant, fi quærerentur tales per
Cenfiiras arceri. Scandalum certè magnum eft apud
parochianos Curati ab concubinam ingrefliis, fed longe
deterius, fierga parochianas liias non fervaverit ca-
ftitatem. Multos itaque compertum eft ex fendtis
Dodboribus fuifiè, quos inexperientiatemporumfefel-
l i t , 8c locuti font, non quid fieri poflet aut expedi-
r e t , fed quid diftridta Juris divini vel humani Régula
faciendum efl'e didbaret. Hi dum adexperientiamdiffi-
cultatum, 8c temporum, hominûmque incorrigibilitatem
veniunt, mutant plerumque fententiam : dicentes
quod etfi talia mala font quæ aguntur à fobditis , to-
lerare tamen magis ilia expedit, quàm cum periculo
deteriori ea velle ad unguem refecare. Quocirca peccant
non mediocriter quidam ex Religiofis præcipuè
à mundi turbinibus abftradbi, ut font folitarii, qui
dum vitam attendunt Prælatorum , dum fobditorum
effi-enatam malitiam intuentur, confeftim murmurant^
^ 8c mox inaudita parte ipfi condemnationum ferunt
fententiasin abfentes, eos quoque rodunt 8c dévorant,
non advertentes, feflicet inexperti rerum, quam difficile
8c frequentius impoflibile fit omnia ad nor-
mam æquam fledbere. Utinam hi faperent 8c foper
feipfos oculum retorquentes intelligerent, quot li-
tes amaras , quot defedbus culpabiles tolerare cogitur
quilibet in feipfo, nec fofficit tali follicitudinefeunum
fufficienter emendare. Ipfi utique parciiis alios arguèrent
, qui belluam tot capitum, unam loquor
Dicecefim aut Regnum, non per omnia regulatam habent
; 8c profedbo juxta comici fententiam, fi hujuf-
modi eflènt in loco fcilicet Prælatorum , aliter fenti-
rent, aliter judicarent. Hæc dicimus non ad excufa-
tionem inertiæ damnabilis quorumdam Superiorum de-
ftruentium peflimis exemplis vivendi 8c moribus fàdbif*
que reprobiflimis vitam fobditorum 3 fed ut boni,
quanquam in multis deficiant, non acerbius jufto mor-
deantur.
^ Quart a Propjîtio. Expediens videretur Inftitutio,
Jaut jam Inftitutorum talis interpretatio, ut folus ex-
communicatus aut fufpenfos à Judice , 8c non à folo
Jure contraheret Irregularitatem immifeendo fe Sa-
cris , 8c talis folus judicialiter condemnatus , à pote-
ftate abfolvendi in foro confeientiæ fpoliatus cenfere-
tur. Primiim ideo dicimus quia non ftatim advertit
aliquis fe Excommunicationem de fadto à Jure la-
tam incurriflè : quod fi in tali nefeientia immifeue-
rit fe Sacris, aut aliorum confortio fe junxerit, durum
videtur talem effe Irregularem , 8c tali Irregu-
laritate à qua folus Papa poflet abfolvere : hinc con-
temptus apud multos aut ferupuli varii, 8c pericula majora
quam dici poflunt oriuntur. De Excommunicatio-
ne minori quoad Irregularitatem non contrahendam
eft expreflà Decretalis. Similiter de Sufpcnfione pa-
tet 3 quoniam oppofitum non eft expreflhm in Jure :
poenæ autem nequaquam ampliandæ font. Circa
quod mirantur aliqui 1 quomodo Decretalem il- lam , Cum medicinalis , quidam rétorquent ad pro-
bandum quod omnis fofpenfos à Jure fit irregularis
fi fe Sacris immifceat3 quoniam ibi fit fermo
de una tantummodo fpecie Sufpenfionis 8c in cafo
ceito. Alia autem Decretalis ab eifdem allegata loquitur
de Sufpenfione fa6ba ab homine. Secundam
partem propofitionis idcirco pofuimus 3 quoniam fi
oppofitum teneatur, attends rebus ut turbatæ funt
in Ecclefia, tota fere Chriftianitas fraudata eritbene-
ficio Confeflionis Sacramentalis. Quod fic oftendimus.
Liber de Vita fpirituali anima. 5 4
Si omnis excommunicatus à Jure, aut fofhis
Propofitionibüs 3 præfertim ubi textus Jurium papenfos
aut irregularis , perdit poteftatem abfolvendi
lâcramentaliter , quia perdit ( ut dicunt Juriftæ ) Ju-
rifdidbionem omnem in alios, talis_ in foro confeientiæ
nequaquam abfolvit. Sed maxima pars eorum qui
Confelfiones audiunt, incidit fæpe in Sufpenfionem
aüt Iiiregülaritatem 8c Excommunicationem, 8c hoc
vel participando cum fuis parochianis excommunica-^
ris, vel tenendo publice concubmas, vel dum font
infâmati vitio aliquo publico, vel fimoniaci,vel mer-
catores publici, vel ex aliis centum radicibus, tarn
apud Religiofos quàm alios. Formidabunt igitur femper
fobditi, an lùerint rite 8c verè facramentaliter
abfoluti, 8c hoc rationabiliter in. t;mta fententiarum
multiplicitate : hoc autem aflerere quantum fit pe-
riculum 8c feimdalum, Prælati viderint 8c Juriftæ.
Pro hac parte fecunda propofitionis facit Decretalis,
quæ mônet ut in neceflariis fubditi communicent cum
Curato foo, qui tamen quandoque fofpenfos eft, ut-
pote cum fornicario publico. Confiât autem quod
Confeflio eft neceflària : fi verb non poteft abfolvere
Sacerdos excommunicatus à Jure aut fufpenfos , fit
illufio talibus fobditis 3 quoniam nec facramentaliter
abfolvuntur, nec finaliter aliud reportant quàm fem-
pulos, dum poftmodum audiunt Sacerdotes foos po-
teftate abfolvendi caruiffe.
lam repugnare viderentur : fed datam volumus efle
OcCafionem ftudendi Jura ilia, 8c mitiori. interpreta-
tione ea dijudicandi, quàm faciant quidam ad. pauca
afpicientes, 8c qui de facili enunciant pro aliorum il-
laqueatiohe, illibeftatiöne 8c damnationc.
Sexta Propójïtio. Expedientius eft in multis de-
feebibus illos vel tolerare vel ad bonum finem ordinäre,
quam per fulminatiónes bentèntiarum 8c condemnationum
, aut per Prædicationes rigorofas eos cona-
ri funditus extirpate. Ratio patet ex præmilîis. Unde
præcedentia fàéba Sanftorum nos docent, qui mul-:
ta quæ male fieri videbant 8c ncquibaht corrigere, ve.1
tolerabant vel ad aliquem finem bonum ordinabant:
Sic idololatrarum fuperftitio fa<5ba in Februario in honorem
Cereris, in venerationem tranfiit Beatæ Mariæ
Virginis. Sic honor Augufto Cæiari præftitus, in honorem
Petri eft converlùs. Sic Pantheon T cmplum
omnium idolorum vertit Papa in Ecclefiam. omnium
Sanbborum. Forte tali arte poffent encænia , quæ
prima die anni mittunt homines, ad bonum finem trahi.
Sic nativitatis foæ celebratio apud qUofdam Principes
Chriftianos ad gaudium de foo Baptiftnate pof-
fet retorqueri: hæc enim agerefacilitiseft, quamtor-
renti confoetudinis pertinaciter obniti velle. Hoc modo
docendi font omnes habere oculum fimplicem, ocu-
Qûnta Profoßtio. Expediens videretur ut nulla g lum intentionis redbum 3 quo habito merebuntür in
Sententia Excommunicationis ferretur nifi pro contu-
macia fabba in rebus pure fpiritualibus, 8c ubi tranf-
greflio vergit manifeftè in diffipationem Fidei 8c foæ
libertatis, ficut eft de hæreticis 8c fchifmaticis eorum-
que faütoribus, ficut de Interdibbo diceremus. Ex-
communicatio fiquidem baculus eft pure fpiritualis,
propterea non videtur rationabiliter afliimendaadpro-
teébionem rerum temporalium 8c quafi profanarum3
quoniam res temporales non debent confervari vel
repeti cum majori detrimento eorum à quibus repe-
tuntur, quàm fit utilitas proveniens apud repetentes,
id eft creditores 3 fed Excommunicatio majus damnum
infert quam fit utilitas] quælibet alia temporalis.
Prætereà non debet Ecclefia graviùs punire delinquentes
civiliter quam fecularis poteftas: oppofitum
tamen fit dum propter contumaciam cadentem
in caufa rerum temporalium Judex Ecclefiafticus incarcérât
8c ligat animas graviffimis Excommunicationis
vinculis3 Judex verb fecularis fola corporum
multis, ubi aliàs gravi fe deliebo conftringerent.
Exempli gi'atia de celebrantibus Miflàm fumpta pecunia
3 de euntibus ad Horas Canonicas in Ecclefiis,
8c ad Obitus fpe diftributionum 3 de dantibiis 8c acci-
pientibus Curas 8c Beneficia ad cenfom annuum 3 de
recipientibus pecunias in collationé Ordinum -, de præ-
dicantibus pro mércede3 de quærentibus placere in
fois abbibus 8c fermonibus publicis 8c artificialiter ob
hoc ordinatis3 de habentibus plura Beneficia, 8c fi-
milibus, in quibus peccant multi obdefebbum dobbri-
næ 8c rebbificationis foæ intentionis, quibus alioquin
merces deberetur. Tangamus hic ad extremum per-
funbboriè modum rebbificandi aliqua ex præmiflis. Si
quis célébrât Miflàm, aut'aliud quodcunqueopusfpi-
rituale peragit,8c inde fperat mercedem temporalem;
conftituat ipfe fibi mercedem illam non tanquam pretium
fpiritualis illius operis : non enim effet æqua com-
mutatio 3 fed accipiatur illud temporale tanquam pro
foftentatione Miniftri 3 non enim fuis tenetur quifquam
detentionecontenais eft. Rurfusnonéft ufquequa-c füâs ftupendiis militate. i.C o r .m .j. E t qui Altario
que certum, an Jus divinum conceflèrit Prælatis Ju-
tifdiâionem temporalem immédiate; aut faltem ejus
exercitium, ficut Chriilus illnci à fê abdicavit; aut
Il hoc conftare poteft, remaneret tamen incertum ii
Jurifdiâionem fecularem ex conluetudine Vel dono
PrinCipum concefîàm, fibi poflit EcdeGa per Jurif-
diffioiiem fiiam pure fpiritualem exercèré, profequi
& defendere. Sicut habet Ecclefia Jurifdi&ipnes
temporales, habeat iplâ & carceres, & alios coer-
cendi modes, etiam corporales, quæ coercitio corporalis,
licet apüd grofiê intelligentes & carnales au-
ftei'ior judicai'etur, quis .tamen.fidelium mente pru-
dens negaverit Excommunicationem bona longe di-
viniora tollere, & çunétis' corporaübus poenis gra-
viorem : immo fecundùm didta Sanâorum, morte cor-
porali deteriorem exiftere? Si autem non pro quali-
bet coiltumacia infligitur mors apud Principes fecul;
fervit (ficut dicit Apoftolus) de Altario vivei*e debet.
Ibid. art. 1 5. Hoc titiilo, qui dicitur fuftentatio Mi-
nifti-i, falvatür omnis receptio moderata rerum temporalium
pro fpiritualibus, juxta fententiam Domini
Durandi in hac materia. Hæc autem fuftentatio qua-
lis aut quanta èfîè polfit, non cadit fiib arte generaliter
definire: fed hoe: loco ficut & in omni virtute,
medium fumi* debet, prout làpiens judicabit, attends
circunftantiis omnibus, aut prout hominem unctio
divina docebit. Hanc eamdem fententiam dicunt alii fub
aliis verbis, quod omnis res fpiritualis propter temporale
lucrum tanquam propter motivum minus principale,
aut propter finem Deo fubordinatum, qui dici
poteft finis conlècutivus, licite quæri, diligi vel cxerceri
poteft. Ad hoc nimirum eft illud Prophetæ: Inclinavi
cor meum ad faciendasjufiificatioties tuas in atern/nn^f rop.
cuuLumacia uivuo 1.— " u ier -r-e-tr-i-b-u..t..i.o..n..e.m....— Pf. cxv.m.. . 1. 1.2 ,. Exiftimo n.e minem. d ,u-
: qua eft ifta Ecclefiaftic® libertatis manfuetudo; bitare quin poflet Deus dihgi^a me&exorari,utmihidet
‘ fr ' ^ ■■ vit®fuftentationemadhberiuseidemferviendump actus
autem magis fpiritualis qualis eft, quam Dei dilefitio vel
•xA pnndpm nrario? Eashabetlnliiperaliquisexercere ie
ut paflim pro fimihbüs aut minoribus culpis Ipiritua-
lem.inferat mortem? Deniqne dixerim ilta nonadde-
trahendum faftis Pirelatorum, fed ut occafio præfte-
tur maturihs in hac re ftatuéndi & tollendi tot vexa-
tiones incredibiles, quaS pauperibus laborantibus Promotores
Curiarum & alii1 quidam, his baculis fiilti,
præftant in contemptum Dei,damnationemPrælatorum,
& Ecclefiafticæljurifdiâionis irrifionem. Am-
pliiis ifta non fiiftt ad determinandum quæ diximus in
T m iU I , f t r t l .
adeundem orado?Fas habet mluper aliquis
vel in unaReligione vel Cura vel alio fpirituali opere,
ut inde fuftentetur ad vitas neceflaria, non quidem fiften-
do in hoc; fed ulteriiis referendo in Deum; ut habitis talibus
vitK neceflariis, ipfedeinceps liberiori mente va-
leat Deo militare. Dicunt Doftores, nominatim Quiliel-
mus Antifliodorenfis, quod nullus prsedicare debet, hot
D i e ft,