tranfgreffio humana: Lcgis V huipara eft; feij djyinse.
Étjta£d iqm:HpniS tejsp cy|j» qqac,up).qqe
tncqtjs evagatjpne & nulla atrentione : Ij jejiinenj in
QqadrageUnu umtianmcüo ut ianior fu n t , yej ur
póftniodum vciracius & inde voluptuofius cQjjieijatn,:
Ji teram Tonfunrai Clericalem yel vadam Doniinieis
djcbus ad EcdeÉun auditum Mifliim pro vana gloria
"aut fraude alia , fimiliter d.e ajiis aaibus extrmfpeis
dentes jgnp^anjiam im'iqcibjleiYi ip pp .qugt Eiyti funt
aut Jurp Èptusup. 4Sfir‘l e$ lEqiQnflö .if fprijp ja -
tjopj^ijiqp, paagis ad mtpntipupmB-Eausipdi, di-
centis fyliiipijeni pr*ce4e$ ij Syliogifmi aut jit f r i» fi-
mibs non effe iitjim : Etaqj..e|l Lqnfeiqa ; w if tW “ --
Petrus prpbjitqr hQtni<3&.per.teijes iqpppiriq^ljijés^e
EHitate, & hæ c veiu e i^ appd èqs iippt ptajqr. ;Si
igitur conclufio vera, fit taliuin , nullus nurabitur.
Pneccptorum , ago quidem male apud Deum pec-A Veruntamen hoc loco pro diyerfitate opininnunr de
.cans in Legem Earn ; me tarnen pro tranfgreffipne
humanorum Prteceptorum nullus accuiabit. Et hie
accipiimt fundamentum dicentes , quod in calibus
pnemiffis non teneretur aliquis Floras iterare, licut
nee aliam Miffaih 'audii-e 5 ■ fed fefiicit de peccato in
Deum commillo contei’i confiteri & fatisfacere ad ar-
bitrium Gonfefforis. Hsec autem fententia mitis eft
profcrupulofis circahumanorum obfervationem Pne-
fceptorum, quos jugiter inquietat confcientia de ite-
rando, ft id quod faciunt non femper attentc& devote
perficiant.
Corottarium Tertium.
Stat fimul aliquem obfervare Pneceptum hunia-
num, 8c tamen peccare mortaliter, ficut aliquis me-
rendo apud Deum poterit humani Pnecepti violator
accufari. Patet primum in calibus prioribus, ubi lit
ignorantia li lit invincibilis aHqUa, autfi.qulia, dient
conlequenter varietates refpqnlioqqra : & qqidqujd
lit de ignorantia Faëti aut J uris humani Sf naturalis po-
litivi, concors ell fententia j nulfyjqjn hjs qii« Legis
divinæ Hint cadere ignorantiam invinçjbilem , quoniam
facienti quod in fe ell Deus femper afliftit, pa-
ratus illuftrare mentem quantum opqrtçbjt ad fatalem,
8c eiToris evitationem. Qyocjrçà palam ell ratio
cur martyrisantes Apollolos oeede^do le præflare
Deo oblèquium, oculum limplicem nonbabuilîè cul-
pantur -, licut nec illi quos Apoftolqs arguit habere
zelum non fècundùm confcientiam. juxta hæc ape-
ritur intelleëhis ad cognolcendum li Fides inclinare
polîit ad fallùm , & Charitas ad malum : conllat
quod non immediate 8c feb fàlfi 8c mali ratiqne , lêd
an mediate, conlïderet. Ihidiolüs inquilitor. Exinci-
denti dicimus quod nullus fidelis credit articules de
futuro contingent lie ablolutè, quin fçiat Deum id
aâus Præcepti bumani ad finem perverfum. PatetB poffe non Ecere : Deus eigQ fi per potsntiam ab|ç>-
fecundum, ubi aliquis habens exeufationem fufficien- ' ■ - - 'OE f c “ W
tem-ipteriùs , de qua tamen nonpoteft facere fidem
exteriùs , omittit aliquid de operibus pmeceptis per
Ecclefiam j quemadmodum damnatur ab Ecclefia ille
qui non vult redire ad focietatem mulieris quam f iâ è
defpônfavitin Ècie Ecclefîæ : fedobjicitur per illud
Apoftoh : Deus eft tjui juftificat, ijsds efi qui condetmetl
Rom. v in .33.34. Rdpondemus quodalio & aho re-
fpcctuPeus îpfe juftificat & condemnat; vultquippè
Legiflatores publicos depublicis tantummodo fenten-
tiafej & ad judicium fiium occultarefervari, piopter-
eà idem opus fiait eft oecultum Ecclefiæ & manife-
ftum Deo , fie aliter & aliter poterit judicari. Sed
iterate fortins opponitur. Nullum eft judicium requin
nifi pro quanto Legi divinæ conformatur qnod
eft diâamen primæ fegulæ 6c reâæ rationis. Quis
autem dixeritdivinam Legem fol&m efle, aut quis dilutam
faceret nihil fore foturumj non videtur ex hinc
alfenfiis fidelium falfificari, qui potentiaro non abfo-
lutam, fed ordinatam juxta Legem datum intendunt,
quemadmodum E lfe non iuerunt aflèrtionçs Joiiæ ad
Niniyitas, & Ifa'fe ad E'/.cchiam ; ram lubverfio ad
démérita Ninivitarum , Sc mors Ezechfe ac! curiiun
naturæ communis referebantur i non .enim miladcorr
diam Dei ad correâos, 8c potentiam lhpra curiiim naturæ
hi Prophetæ fecludebant. Ita nec Catliolicorum
Fides excludit potentiam Dei ablbiutinn ,ad non faciendum
ea quæ fieri ordinata ejra potehtia ifiabjlivit.
Corottarium Quartum.
Omilîîo Horarum Canonicarum, transgreffio Jeju-
niorum Ecclelîalticorum, & generaliter omnium Sta-
tutorum 6c Regularum 6c Canonum , nunquam ell
<5tamen redæ rationis crediderit erroneum : ut igiturC mortale peccatum , nili pro quanto divinæ Legi præquælibet
L e x vera fit necelfeell -, aut li falfa erit
L c x non erit. E li autem falfa ratio dum Judices errant
j ut quod Petrus quem fupponimus apud Deum
innoceiïtem,fit pro homicida condemnandusj6cquod
Petrus lit compellendus reddere debitum-non uxori
fuæj quod exillens in charitate, 6c ex hinc de federate
San6lorum, lit excommunicatus. Sentit hoc idem
devotus Bernardus in de Pracepto & Difj>enfatione , qui
limplicem oculum quo totum corpus operationumlu-
cidum fiat, dicit oporterere6tum6cverum eflè: quia
nec veritas fine reéla intentione , nec re6la intentio
fine veritate lufficiunt. Alioquin non inculpaflet Apo-
llolus quoldam qui habebant iLeUm non fecmdum fiien-
tuim, Rom.x. z. nec Chrillus condemnalîêt interfe-
étorcs Martynim qui arbitrabantur Je objequium proejia-
re Deo. Jqan. xvi. i . Huic oppofitioni refpondentes
concedimus pro régula, quod nullum didamen par-
tiqulare praélicum quo imperatur a<5tio ell rc6him niceptivæ
diflonans invenitur : 6c ita quantum L e x ali-
qua habet admixtum de Lege divina præceptiva, tan-
tundem 6c non ampliùs eft ejus transgreflio mortaliter
vitiolà. Quamobrem decernere de Legibus omnibus
manifeftum eft Ipeélare principaliter ad Theoïo-
giam, velut ad feientiam feperiorem architeéèonicam,
quatenùs redla ratio fepararet illud quod Juris divini
eft in eis, ab illo qüod humanum eft five polîtivum j
tanquam li aurifàber peritilîimus fecernataurumabau-
ricalco , 6c argentum à plumbo ; 6c quoniam multi
hanc architeélonicam aitificemTheologiam vel ignorant
vel negligunt yel Ipernunt, quæ tarnen de feiplà
dicit Legum condifores pe,r eam jullè decernere j ideo
turbationes in politics 6c çonfeientiis fæpe oriri com-
pertum eft : iddrço pyætereà Legiflatores Ecclefiafti-
ci 6c Civiles plerumque lùg potellate 6ç auôloritate noP
cuntur abuti, præfertim Eçclefiaftici illi qui quidquid
ordinant, quidquidmonent, quidquidpræcipiunt,vofi
fimul in veritate fubfiftat : fed quoniam ex fallisj) hint pro divinis Legibus haberi, par æqualequoque rob,
ene fequitur venim , concedimus multa efle judicia
pradica vera qua: ex fallis dedlucunnir. Exempli gratia
fiat hoc Argumentum. Omnis homicida Patris eft
fufpendendus , Petrus eft homicida Patris > ergo Petrus
ell fulpendendus. Major eft Le x humana ut liip-
poniuu*. Minor probata eft per falfos teftes, qui tamen
repclli non poflunt,ut etiamfupponitur, 6cConclufio
fequens eft dictamen illud, Petrus his ftantibus
eft fufpendendus, quod utique verum eft apud concebur
habere per interminationem damnationis a:tei'nce.
Neque tamen acculaverjm omnes Legiflatores talit;er 6c
talia loquentes: pr^lumo enim quod ad redlapi regulam
6c divinam fapientiam fermpnes feos volucrunt gloflari,
interpretari 6c recipi j quod fi non hoc iijtenderunt,
pronuncio non ego led Apoftolus, z Cor. xiu. 8. quod
nihil poflunt contra veritatem , fed neque contra cha-
ritatem. Denique Ilium eft talibus uti verbis in luis
Inllitutionibus, quod a vero neque devient, neque fim-
4 1 fimpheiprihus 8c ignaris timorés 8c forupulos varios
apvaaos imgerant, quafi videlicet ipfi.ligentur ubili-
herifuDt, tanquam præterea gravi jugo 'premantur .
Ubi àd jugum leve. 8c liiave vocavit eos 'Dhri(lus.
Corollarium Gjmntwncerta
opera 6c tempora determinata. Exempli gratia.
Le x divina vult ut aliquando cultus latriae exterior
Deo perfolvaturj ne igitur p.eccarent homines, aut
per ignorantiam, aut per defidiam 6c inadvertentiam,
limitavit Ecclcfia eertum tempus 6c ceitum modum
exequendi Prcecbptuin feilicet'diein pominicum, 6c
ceflationem ab operibuS fervilibus, 6c Miflh: auditiq-
E x hoc quod aliquis peccaret mortaliter trajnfgre- A nem -, quo a d i^ le tb , impletujn eft Præceptüm il-
* " ' ” ’ laôîû'um traditio- lud ajfirmativnm : qüod fi diend© Conllitutiones aliquas hum; pèccat quis mortaliter,
numj, no^n fufficientei* concluditqr quod ilke Gonfti-
tutiones ©hligent ad mortale’ deli&um: declarabimus
illud argumentantes ä fimild vel minori. Sit aliquis
peritus Medicus ordinatus pro Republica, dicat ille:
Petre do tibi Legem pro tua fanitate, quam fi tranfi-
gi-eflhs fueris , llapm dilfolvetur corpus tuum, quod
eam confervandp convalefcet, non bibas vinum purum
hqc triduo. Nullus nefeit quod Medicus ut Medicus
caret facultate condenfli Leges obligantes ad
peccatum mortale, 6c tarnen in cafu tranfgrdfer hu-
jus Legis feas damnationèm incurret. Poneretur fi-
mile in materia de ebrietate aut furi^ periculo. Si
Medicus denunciet ignorantibus, talc viiium he bibe-
ritis,’ alioquin vel in ebrietatem vel furiam iricidetiS :
quis nefeit tranigreiferes tenierarios criminaliter delin-
quere ? non quidem propter- Medici prseceptum, quam-
vis in cafe fi non ita prxcepillet non péce-aflèrit , ex-jg
cüfante eos ignorantia: fed quia pr^Varicatpres funtr
horum Erasceptorum divinorum 6k fimilium. Nolite
im.briari vim, E p h efv. i8. nolitè vos occidere See.
Non prorfes diflimiliter eft in propofito : quamvis
enim Leges human« 6c civiles ut tales Hint, fint fo-
lum pro ordinatione Politi« human«, Ecclefiaftic«
vel Civilis in eis qu« corpus refeipfent j 6c ita folum
merentur punitionem temporalem violatores eamn-
dem, 6c obfervatores pr«mio temporah donahturj
nihilominüs ex confeqüenti Sc mutua colligatione ac
mixtione quam a,d Leges divinas habent, rëfeltat crimen
faciens reos «tem« damnationis ipfqs contem-
ptores. / ...Vv,V.V.
tranlgrediendo Iimitationen? illam Ecclefi«, hoc non
eli propriè ex hoc quod Ecclefia fic pr«ccpitj fed
qüia' fic limitare expediehat pro coinmunitate, 8c jam
homo fit contemptof divini Pr«cepti 8c feoirum lli-
periorum quibus lponte fe fubmifit, aut febmittere
debuit pro utilltate fui 8c communitatis , cujus eft
pars j quamvis adhuc in talibus limitationibus qu«dairi
adducuntur magis ad quamdam decentiain quarnPr«-
cepti neceffitatem. Et non poteft univerfaliter dari
regula nifi ut «qüitas qu« ä Philofophis dicitur epi-
xeia judicabit, venim eft eniin illud Pfal. cxvm. I7Z*
Omnia mandata tua Aouitas.
Coroliarwm Sepirnum.
Nulla Le x appellanda eft neque ferenda tanquam
neceflaria ad falutem «ternam, qu« non eft de Jure
divino in aliquo quatuor graduum, quos leÊHo pr«-
icedens expofeit. Oppofitum fentientes aut facientes
moliuntur jugum imponere gi'aviflimum feper cervices
hominum, 8c fpargere ‘l'aqueos pedibus comm,
lapidem 6c feandalüm: quämobrem Theologia qu«
eft Le x Êvangelica (dicam melihs, ejus doólrix 8c
explicatrix) debet in omnibus pr«cedere Pr«latos
Ecclefiafticos in feis Conftitutionibus 6c Decretis, ne
vél obfint Pr«ceptis Dei propter multitudinem one-
rolam, juxta improperium Chrifti faclum Pharifeis:
vel ne credahtur ligai’e ad poenam «ternam ubi poena
civilis föla repeHtür. Doclrina h«c pr«cipue locum
habet in materia Excommunicat iopum lat«Sen-
tenti« : nam qui pi*o folis’ mconiniodis temporahbus
evitandis, aut commodis politicos confervandis «ternam
vult ihfligeré mortem , cui qu«fe) fimih‘serit?Il-
lr nimirum qüi volens abigere miilcam a fi'onte vici-
ni, earn feciiri percutiens vicihum llolidus excerebra-
v it : aut ei parem dixerim, quilludenscurationemmo-
dici vulneris in pede eqiii fui, pedem confeftim abru-
pit 6c feidit, equumque peremit. Sola itaque con-
tumacia vera vel pr«fempta,renuens Hare judicioEcclefi
«, reddit hominem pro Chriftiano fe gerentem
dignum Excommunicatione : nam fi paratus eft au-
dire Ecclefiam, qualfter velut ethnicus nobis erit 8c
publicanus? Poitö differt plurimum qualis eftcontu-
macia 8c quam darpnofa Ecclefi«, pro qua materia
6c circa quam inpurritur: nam pejor ell contumacia
in matdria Fidei Sc Religionis, quam pufill« qu«ftio-
Corottarium Sextum.
Si aliqua L e x humana, Ganonfca vel Civilis non
polfit concludi ex Lege divina nifi coaflumendo pro-^.
pofitionem vel confequentiam Legi divin« imperti-^
nentem, confequenter impertinens eft: ah tranlgi*ef-
fio illius Legis fit mortalis an non mortalis, patet ex
pr«cedentibus. Quod fi quis Pr«latorum vellet hu-
jufinodi Legem aut diceret habere robur Legis divi-
n « , fibi las eilet per Theolögos aut alios hoc reco-
gnofeentes refiftere in lacie , 8c dicere quod non re-
6le ambulat ad veritatem Evangelii. E x quo amplius
videtur non elfe fecurum aflerere tot Leges 8c Cano-
nes 8c Regulas, quot reperiuntur omnes obligare ad
peccatum mortale j tum ex multis caufis inferiüs af-
fignandis turn nominatim, ex eo quod mult« hunæ,
__7 ___ _______ nis de paucis denariis ubi nunquam tantum prodeft
julmodi Conllitutiones impertinentes funt Legi divi- obedientia, qiwritvim obeft Excommumcatio fepara-
M m cum liiis expofitionihus lliffi- tiva a Ipiritualious feffragiis 6c focietate Sanélorum >
quæ in Evangeliis
ita ut lpngè mitior fit procelfes qui fit in Curiis fe-
cularibus per piinitiones corporales feu temporales,
quam ubi per Pr«latum pr«fcindi qu«ritür anima a
Deo vita fea, 6c dari fatan« in interitum, non fe-
lum carnis, fed fpiritus, ne jam falvus fiat, ab aliö-
denter tradita explicataque eft. Et hie notandum eft
pro refoiutione materiæ, fecundum quam refolutio-
nem omnia di6ta Scdicehdavplo intellîgi 5 quod Pr«-
cepta afiirmativa Dei, quamvis obligent ad femper.
non tamen pro femper, ut ell communis regula Ma-
giftrorum : obligant ergo feb quadam disjundione adD rum auxiliis deftitutus.
hoc faciendum, vel illud, pro'ifto vél illo tempore,
prout cafes incidit 6c fapiens déterminàbit. Sicut
exempli gratia. Occurrentibus duobus in extrema ne-
ceflitate femis, quorum fob pofliim feccurrere, te-
neor feccurrei*e ilii vel illi feb disjunélioiâe, 8c non
ambobus fimul. Et quoniam in commünitàtë Ghri-
llianortim pauci funt qui feirent judicare de tempore
certo, quàiido Præcépta afiirmativa faciën.dà funt.5
propterea Prækti qui fapientèsfent, limitant illaPr«-
cepta tanquam fub quadam disjunélioné obligantia ad
Corollarium OBavum.
Öccurrente dubio pyobabili de aliqua L e g e , utruiri
divina iit aut divinae connexa ieu peitmens, tutiiis eft
Legem ill^m' pro .äivma fiifcipere; quam humanam
neäjgei;e. 7e»e cer'tum (cojjfulit Auguftinus)& dmut-
te iniertnm. Eft itaque regul'ä magiftralis, quod ex-
jioriens fe diferimini peccati nnqrtalis, peccat mortaliter,
& hanc fijridat diäüm Sapientfs V Qm amat fe -
C ? neu