fcata per David diccntem : Orietur in diebus ejus (fci-
licet bcnedidti hujlis Filii ) juftitia & abundantia facts j
P f lxxi. 7. 8c fuit pax ilia temporalis in illo tempore
fic concefla , ut pax fignificaretur fpiritualis ,
qua; per hanc Nativitatem reparabatur inter Deum
8c homines , 8c inter homines 8c Angelos. Fuit e-
tiam data ad fignificandum , quod in terra fpirituali
Ec c le fi*, per Dominum noftrum Jefum Chriftum pax
fuerit concefla , fecundum quod ipfemet dicit Apo-
ftolis : Pacem meam do vobis , pacem meam relinquo ,
vobis. Joan. xiv. 2.7. Fuit etiam lignum terti* pads,
qu* in perfonali terra rclidfca fu it, hoc eft in fpiritu,
in confcientia omnis human* creature qua; bon*
eflet voluntatis. De qua dicit Apoftolus ad Philip, iv.
7. Et pax Dei , qua exuperat omnem fenfum, cuftodiat
cor da veftra & intelligentias veftras. Et illud : Inpace
falius eft locus ejus. P f lxxv. 3. O pulchra pax! O
ditiflimum pacis donum in terra perfonali human*
creaturas dereli&um!
O defideratiflima pax , quo abiifti ? O devoti
principes 8c Domini! O vos perfbn* d e v o t* ! qua:
hie fimul eftis aggregata;! Heu! Nonne in cordibus
veftris fufpiratis, ciim de ilia triplici pace in omnibus
his tribus terris verba fieri auditis, 8c confideratis
tempus prasfens , in quo per omnia non funt nifi di-
vifiones, fchifmata , diflenfiones , odia , invid i*,
bella , 8c crudeles diflenfiones ? Credo profe&b ex
imis vos fufpirare pedtoribus. Et fortaflisnonnulli veftrum
quxrent, unde venerit talis mutatio, de tam
nobili 8c univerfali pace in tam crudele bellum, quod j
modo fere per totum mundum cernitur difperfum.
Quid hoc fibi vult ? Unde hoc emanat ? Non admo-
dum longe eundum e ft , ut ad hoc habeatur refpon-
fio j convertamus oculos ad thema noftrum quod
dicit, ut pax fit hominibus bon* voluntatis ; mala
ergo voluntas in hac pace partem non habet, quia
Hon eft pax impiis dicit Dominus Ifai*. lv ii. 2.1. Quarc?
Rationes funt mult* : principalis eft , quia mala voluntas
tollere nititur 8c furari Dei partem. E tq u * e ft
Dei pars? Eft fua gloria. Gloriammeam alteri non da-
bo , dicit Dominus. Ifai*. x lii.8 . Eft ergo congruum ,
ut omnia perdantur, poftquam voluntas Deo partem
fuam auferre conatur , hoc eft , gloriam fuam. Et
ratio eft, ut mal* voluntati fua auferatur pax: jQuis
reftitit Deo & pacem habuit ? Job. ix. 4. Certe nul-
lus poteft refiftere D eo , ei fuam auferendo gloriam,
& pacem fimul habere. Propter quam caufam ? Quia
profedto juftitia foror eft pacis , cuftos , 6c nutrix ; (
Fruttus juftitia pax. Ifai*. xxxn. 17. Et quid turn ?
Congruit quod poftquam juftitia expellitur, pacem
fimul abire, 6c quod nunquam pax fola fine juftitia
permanere poflit, non earn ofculandq 6c cafte am-
plexando : Juftitia & pax ofculata funt. P f lxxxiv.
1 1. Quia etiam nihil eft magis juftiti* contrarium 6c
deperditivum, quam tollere fupremo Domino 6c ma-
jori fuo quod fibi pro parte fua debetur, 6c quod
eft tanquam fponfus ejus hereditas , 6c corona ejus.
Dixi gloriam efle Dei partem fingularem, ficut dici
folet: Omnibus Dominis omnes honores.
Videtis igitur, admodum rationabiliter Deumma- 1* voluntati pacem auferre, cum mala voluntas Deo
gloriam fuam tollit, quantum poteft, 6cquantum in
fe eft. Paulo ante cum omnes expuliflem alienas co- I
gitationcs, 6c mentem recollegiflem, eflemque velut
minus folus, ficut dicit Scipio major, quod nunquam
diet minus folus, quam cum folus eflet; ccepi valde
confiderare diverfbs modos, quibus mala vdfuntas
Deo fuam auferebat gloriam. Et inter cogitandum
videbatur mihi, malam voluntatem in variis modis 6c
figuris turpibus, defpiciendis, 6c monftrofis fefe mihi
oftendere; monftrum horrendum , ingens, habebat
fecum ut princi^alem fuum Capitaneum, fuperbiam;
fatuum, pr*fumptuofumque Dei legitimi Domini
proditorem ; nec folus eratCapitaneus ille, fed maledi6ta
omnium vitiorum fecum erat caterva, qu* enu-
merari non poffet, ficut nec maris aren*. Horribi-
lem hanc afpiciendo vifioncm fi ftupefadtus fuerim
non admirandum , quia videbam 6c legebam in me-
mori* me* Libro mala qu* iniqua voluntas per au-
xilium Capitanei fiii fuperbiæ , ftolidè 6c violenter
exercuerat tempore præterito , 6c quolibet adhuc
exercet die. Apparebat mihi, quod fiiperbia veluti
fe ja&ans 6c gloriam Dei auferens diceret : Sum ifte
I famulus, per quem magiftra mea mala voluntas pul-
chram Paradifi Angelo Lucifero abftulit pacem, quem
cadere fecit à tam fublimi loco ad tam horribilem con-
fufionem, 6c æternam damnationem. Quare? Quià
gloriam Deo auferre voluit 8c afeendere tam altè, ficut
Magifter fuus, in corde fuo dicendo : Ero ftmilis
Altijftmo. Ifai*. xiv. 14. Sed primos Parentes Adam
6c Evam quis de terreftrifugavit paradifo, quistalem
eis in femetipfis 6c contra Deum dedit divifionem adeo
irradicatam? Fuit fiiperbia; per hoc quod ego fuper-
bia eas defiderare feci ut Deo fimilem haberent feien-
tiam. Et injerea quantos perdidi, 8c confudi, 6c
majores quidem, ficut magnum Nabuchodonofor,
Holofernem, Xerxem, Antiochum, 6c alios innu-
meros. Infuper etiam ego fiiperbia nollem remquam-
cunque fieri aut incipi, nifi honorem ipfum adipifcc-
rer , laudem, 6c omnem prætereà gloriam. Qua-
propter diligo, 8c omnem fufeito divifionem, 6c cam
femper de malo in pejus continuo in omnibus terris,
in regnis tàm fpirituali, quam temporali, eo quod
1 duo groffi ollam unam intrare nequeunt.
Sic mihi apparebat loqui fiiperbia, dùmhæc con;
fiderarem, oculos confiderationis me* fle&endo. Ec-
ce voluntatem malam, qu* fe in varias mutabat formas,
præcipuè in quatuor q u * eo funt in loco, in
quo prædicavi. In primisfiimpfit habitum, qui quidem
habitus diflimulatio nuncupatur, quæmihi fami-
liaris proditio apparebat. Pofthac fufpexi quidnatn
mala ageret voluntas, ficdiflimulationis vefte veftita;
6c confeftim fe Dominis commifcuit 6c Principibus,
quia apparebat Domina magnorum fenfuum, pruden-
t i * , 6c boni confilii. Ipfa ea eft qu* mox novit expe-
diens reperire medium, 6c inter duas novit natarc
aquas, volareque decliviùs, ne earn offendant remi.
Vidit quidem veritatem ipfam, bonam 6c legitimam
confiliariam, fed non magni pendebat; verum po-
tiùs interdiim irridebat, quia veritas fæpenumero de-
fpe6ta erat 6c defolata, tanquam fàtua 6c improvida.
; Ipfà eo modo habituata diflimulationis habitu lauda-
batur, appretiabatur , atque pompofe recognofcc-
batur ; veritas quandoque,mediante confcientia,denun-
ciabat mal* voluntati fiib diflimulatione occultata quod
erraret, quod pejeraret, quod Dominum fuum 6c po-
pulum contra veritatem confulendo feienter deciperet,
6c per hoc quod bonam expelleret voluntatem , pax
’ pçorfus amitteretur. Non euro, refpondit ipfi con-
feienti* mala voluntas, temporizandum eft, tempo-
ri vivendumeft, flius quoque fervandus ftatus. Si hi
quibus fervio, malum aflèquantur aut damnum, bene
eft, talem quærunt vitam , talem quoque inve-
nient. Si cnim veritatem fuftinere niterer, continuo
cum verecundia 6c damno expellerer. Eorum voluntatem
volunt, 6c quod contra voluntatem eft, odio
* habent. Per Deum non contradicam, 6c fi omnia
eorum fàéîra tenderent ad perditionem. Secundum
corum choream cantabo notas. Scienti* quoque me*
lumen per viam qua ambulaverint, feram ; etiam
fi inter eundem collum fibi ipfis effringant : lufficit
mihi, modo habeam pacem 6c bona ; femper quoque
jucundus fit adventus meus. Accidat malum; prælium,
aut quicquid aliud accidere poflit, omneid parvipen-
do.
De fècundo mal* voluntatis habitu. Poft hac fii-
fpexi tempus in quo mala voluntas fecundum Cufce-
pit habitum, primo fâtisfimilem, qu* adulationuncupatur
5
917 cupatur, qua; tantum valet ac fi dicatur, adulatio,
five amabilis deceptio. Ipfa tunc cxivit Confilium,
& per Palatium fola ambulabat, per cameram, 6c
breviter per quæcunque loca Majores' dearabulabant ;
mirabile erat audire 6c videre mal* voluntatis mores.
Sic adulationis habitu veftita, quia valdè magnas
reverentias 6c humiliationes præftabat, in omni-
Corrodendo comedcbant belli* hujus partetn ufque ad
ofla, 6c omnibus rebu^ difeordabant; pr*terquarn
ad id faciendum quemadmodum duo concordant lu-
p i, ut ovem unam comprehcndant: hoc quoque fa-
ciebant volendo dare intclligi, magnam efle liberali-
tatem 6c fummairi ingenuitatem, ut fic nutriri per-
mitterent. Sed profc6t6 erat ftolida 6c damnabilis probus
confentiebat, ad verbum quodlibet omnia lauda-^ digalitas, autfetualargitas, &crudclispietas, prove-
bat. Meus, inquit, Dominusbenedicit , jus habet; “ ^
fi Dominus album dicebat, ipfa quoque album affir-
mabat; fi nigrum, nigrum. Mores quoque ejus 6c
figna mutabat ad imaginum in fpcculis fimilitudinem
erga eos qüi eas infpiciunt; qu* quidem imago cum
quis videt, ridet; cum plorat, plorat. Proptereä faciebat
de fapientibusftultos, 6c de ftultisinfanos, fecundum
quod dicit Terentius, quia nihil erat (fecundum quod
mihi apparebat) quin faceret quantumeunque inutile
aut ftolidum, diim tarnen ad gloriam 8c Magnatum
eflet honorem. Ipfa erat diaboli incantatrix, qu* de
bcllo faciebat pacem, 6c de pace bellum; de bono
malum, 8c-dc malo bonum. Nec erat vitium adeo
horribile, quin parata eflet ipfi obedire, ipfum quoque
exequi ; ha:c omnia adimplebat mala qu* diflimulatio
adimplere nequiverat; omne quoque impedie-
bat bonum quod veritas bona confiliatrix confulue-
rat atque ordinaverat. E t hoc erat per malas ejus fug-
geftiones apertas 6c fecretas, dicendo capitia ilia «
fubdu£ta nullius exiftimationis reputari debere. Et dicendo
etiam: quomodb, Domine ? Numquid fatis eftis
fapiens, ut quod faciendum fit , feiatis ? Vultis ftatum
veftrum imminuere? Vultis ad pueri morem aut pu-
filli fub alionim virga gubernari? Vultis famulos ve-
ftros dedecorofe coram vobis mori fame ? Talia mihi
apparebant mal* voluntatis verba, qu* adulationis
habitu erat veftita.
Pr*terca quid mala faciebat voluntas, ut pacem adi-
meret ? Alio fefe induit pallio, quam fuperftitionem
nominant, hoc eft, fatuam 6c damnabilem aflertio-
nem, aut credulitatem, ut de fortilegiis. Et dice-
bat fidem talem bon* fidei 6c honeft* religioni con-
trariam; promittebat mira, nihil pr*ftabat; verum
potius impediebat, quiä magnos promiflbres videmus
plerumque infignesmendaces. Non folita erat eo uti
habitu, pr*terquam inter vctulas. Ob hanc caufam
vetul* fortileg* nominat* funt. Aut locum non habebat,
nifi inter Saraccnos infideles, 6c idololatras.
mens ex van* glori* defiderio. Et ecce quomodo ;
quia altera hujus befti* infernalis pars, aliisdiverf* materiel
animalibus erat circumamiéîa ; ut vulpibus, lu-
pis, leonibus, 8t urfisfàmelicis, per qu* intelligo af-
fe&ionem, aut vitiofbs 6c raptores homines, qui illi
ferviebant fub ju ft* neceflitatis titulo. Veruntamen
fecundum veritatem avara erat rapacitas, q u * nec vi-
ro parcebat, nec mulicri, nec puerulo, quin omnia
expoliaret, extorqueret, roderet diverfimodc ; modo
per fraudem vulpinam, modb per lupinam violen-
tiam, modb per leoninam occifionem, 6c omne fie-
bat ut altera befti* hujus pars nutriretur, quam dixi
fuiflè exiccatam, 6c ad oflà ufque corrofam. Neque
erat quicquam, quod aliquam oftenderetapparentiam
ex omnibus qu* illi adminiftrabantur, non amplius
quam in abyflb eft marina. Veriirn mala emoriebatur
fame, ficut fingunt Poëtæ deTantalo. In ea tune
vifione totus tremebam, 6c hærebam, atque præpa-
vore pallefcebam , ne hæc infernalis beftia Galliam
invaderet. Quamobrem? Qiiià tunc admemoriamre-
dierunt multa fanblæ Scripturæ diéla , hiftori*, 6t
experienti*. Nunquam feilicet fuiflb domum adeo opu-
lentam , tam nobilem , aut firmam civitatem , tam
potens Regnum, tam ftabile Imperium, quin beftia
hæc infernalis, cxduobus repugnantibus conflata vi-
tiis, prodigalitate, fcilicet6cappctituavaro, perdantur,
dejiciantur, vaftentur, 6c prorsùsfubvertantur,
fi beftia hæc rebellant, 6c manfionem ineishabuerit.
Prætereo T ullii, Valerii 6c Ecclefiafticas allegationes.
Imperium Romanum, 6c præfens ftatus Ec clefi* id
fatis declarant.
Sub hac poefi aut imaginatione, qu* videri poteft
obfeura, quatuor brevia 6c clara fumo documenta,
ad veftram . Domine) Regalem perfbnam , ad quam
præcipuè debeo meum dirigerefermoncm. Primum
documentum eft hoc quod dedit fànèbus Ludovicus,
vefter Prædeccflbr, amato fuo Filiô: ut feilicetpr*-
beatis vos talem, cui dicere liceat veritatem, abfqüe
Sed heu! Vidi quod nitebatur intrare pulchriorem6c^ hoc, ut ergà vos aliqua utendum fit diflimulatione:
nobiliorem totius Chriftianitatis locum; Deus id aver-
tat, quoniam periculofem nimiiim corpori 6c anim*
fecum adducit divifionem. Omitto hiftorias deOfia,
6c Saiilc, 6c aliis compluribus. Sufficit id quod dicit
Deus in L e g e , quod occifurus eflet malam talem
voluntatem in medio populi fui. Superftitio, Dei gloriam
aufert, veluti fi diabolus Deo potentior, fapien-
tior eflet, aut amabilior. Si verba bona fint, eö pejus,
quia homines eis abutuntur. Quid ergo fiet ?
Modus qu*retur humanus, aut naturalis; 6c fi defi-
ciat, nil aliud agendum eft, nifi mifericordia poftu-
landa divina , bene vivendo 6c feipfum corrigcndo ,
non ad adverfarium 6c Dei hoftem recurrendo. Eo
pa6to confiderabam malam voluntatem, qu* dejicic-
bat pacem veram 6c juftitiam, forores bonas, variis
niodis; cum earn infpicerem 6c in horrendas 6c odio-
faa mutari figuras afpeèfcu abominabiles, adebutverquia
quemadmodum dicit T ullius : qui claudit aures
veritati, 6c fpecialiter huieveritati quam dicunt amici
, 6c Deum timentes homines j hie dimittendus eft
talis , qualis eft : quemadmodum infirmus de cujus
vita defperatum eft, 6c emendatio libero fuo relin-
quitur arbitrio. Boni Domini bonos faciunt Confilia-
rios, ut veritas fine adulatione dici poffet. Audivi
Dominos de vobis loqüentes, qui de ingenua hacvbsf
commendabant conditionc, quod feilicet libenter au-
diatis, 6c bonis confiliis credatis. Nil ergo reftat, nifi
femper bonum habere confilium. Et proptereà fecundum
adjungo documëntùm , ne fervaveritis , Domine,
quameunque perfbnam , qu* vos adhortetur ad
malum , aut ad veritati contrarium : quoniam dicit
Sapiens, Frov. xxix. 1 z. Quod Princeps qui libenter
audit verba mendacii 5c adulationis à famulis , omnes
miniftros fuos habet impios. E t quid quærunt hubis
explicate valerem minime. Ipfaenim monftrofa ^ jufeemodi famuli apud vos ? Quæruntne bonum
apparebat beftia, duo fimul jundla habens corpora,
qu* in nullo corporibus aflimilabatur humanis, pr*-
terquam in facie. Infernalis h * c beftia mVgnus a non-
nullis nominabatur ftatus, inClericiali ftatu, civili6c
militari. Erat verb grandis deftrudfio 6c diflipatio.
Et in una parte immerfa erat aquis turbulentis carna-
lium deliciarum. Et circumquaque circundata fan-
guifugis, colubris, lacertis, per qu* intelligo vitio-
fes homines, 6cpcrvcrfa defidcria qu* fugebant, 6c
veftrum, 6c honorem , aut Regni veftri utilitatem ?
Facile eft videre 6c cognofccre quod non. Retrahi-
te , Domine, manum veftram 6c magnificadona, 6c
conftantes contemplabimini. Dicit Seneca: ,, Eju£
„ modi generis homines fequi Dominum veluti muf-
„ c * mel-fequuntur, Milvus cadaver, 6clatromer-
,, catorem, hoc eft, ut habeant, acquirant 6c ad fe
„ trahant. De malis loquor, 6c fecundum quod audivi
a quodam, qui unus dc Majoribus eft Franci*,
quod