6^9 Joannis Gerjonii
Magiflnim 5c Difcipulum , cui Didafcolicon nomen
eft. Eft alius inter loquentém 8c fuum interpretem.
Scd ifte tertius fit inter dile6tum,8c dileétam, cum pror
priorum celatione nominum. Et pofcft drama cflc
vel indeclinabile neutrum, vel declinabile feminbum
primx declinationis , vel neutrum tertix, ut ubi *
frequentatc nobis dnlcia Cantica dramatis. -Vidcbis
in Canticis Canticorum fic obfervari, ut fponfa prx-
640
Epithalamium vocat alterufa a'morehi, tanquani
virum 8c fponfum, non pro fexu carnis > fed quoniani
eft pdtentix majoris , fapientia: clarioris , influentiie
potioris. Vocat alterum amorem, ut fponfam, non
propter debilitatem fexus, qua: non eft exempli gratia
in fapientia increata, nec creata 5 fed ob.quam
dam fecunditateni, vcnuflatem, jocunditatem allcdi-
am , quibus fblet mulier eminere fib i, quaftjue triloquatur,
fponfus refpondeat, commixtis aliquando buit fapientia. Ego, inquit, Materpulchra dilcftionis,
interrogationibus , vel refponfionibus fodalium , five A Eccli. xxiv. Z4. cum aliis fonantibusad prædi&a. De-
- - - ’ • a nH n - - fcratigiturmens adolefcentiilarum, five cuftodum, five amicorum. epithalamium canens, pallium mcta-
Epithalamium introduxit fponfam quafi philocap-
tam 8c inamoratam de Iponfo fuo , cujus afiiduè præ-
fentiam verba , complexum, ofeuia defiderat j fed
hoc tarnen cumvirginali pudicitia, ce mira , grataque
puellari verecundia. Quid enimprocacius, quid odi-
bilius , quid punibilius in fponfa pueila 6c virgine, fi
ultro nedum rapiat virum, fi vel palam petat aut roget
ad confummationem operis nuptiarum ? petit tarnen
fignis aîiquibus , cum pudica circumlocutione 6c in-
finuàtione verecunda , tempus exfpe&ans 6c locum
beneplaciti viri , dîim fuerit introduéta per cum in
matrimoniale cubiculum , non jam ut fponfa per
fpem, fed ut uxof per felicem , iïcc ampliùs diffolu-
bilem unionem.
Epithalamium introduxit fponfum tanquam philo-
captum de fponfa. non fine verecundia quadam, fi vi-
detur in turba cum fponfa, vel ad fponfaitt -, quærit
phorarum foris, 6c nudam charitatem, vel amorem ii
troducat j alioquin fi nefeierit fc non idoneun\ qui
cantet epithalamium, fatcatur.
Epithalamium propriè eft in via, gôn in termine,
in defponfatione, non in confummato connubio. Coiv
cluditurcx præmiflîs hase epithalamii noftri conditio j
quæ confequentcr infert, epithalamium non requi-
rere confirmatum amorem, vel charitatem. Acpcr-
indè datur intelligi, qubd exultatio epithalamii Com-
patitur fecum lamentationem 6c planctum , non minus
aliquando quàm elegiacum carmen in amore
carnali, quod elegiacum a miferia nominatur*, quia
In lit ore quot concha , tot funt ifi amore do lores,, ait unus,
infanos ambres doccre fe per artem ja&ans.
Epithalamium Salomonis ea probat quæ mox in-
tulimus > licèt in amore divino videri poflint indigna.
Et quidem de faltatione 6c exultatione , de tripudio,
obindè folitudinem , ut illi blandiatur j profpicit B geftienti gaudio , nullus vel ambigit vel malèfert, fi
per canccllos 6c feneftras , zelans feire quid agat
fponfa , falit 6c tripudiat feflinus. totus , dum pergit
ad earn, dum vult audire vocem fuam , feciem vide-
re oftium aperire., fc fequi. Nihilominiis exfpe-
état horam venire cubiculi nuptialis, nolens ante le-
gitimum tempus fponfam cognofcere, nondum fie-
dere conflimato.
Habemus ex iftis Epithalamii not^lis, non parvam
(nifi fallor) eruditionem pro cognitione reliquorum,
quas vel illic tradit litera, vel glofla Dobtorum notat.
Sed adhuc pauca jungamus, non qtlx dant totum fu-
per Cantica commentum j hoc enim non eft prasfen-
tis Opufculi tot metaphoras figillatim aperire j fatis
erit vel ubertim apertas repetere j fat crit, aliquas
quafi fcintillas excutere pro colluftratione, cum in-
ccndio levi cordis devoti.
Epithalamium , eft Canticum de amore ad amorem
, de charitate ad charitatem , de diledtione ad di-
ledtionefn, fine phantafia carnalis fexus in amante vel
amata. Dieet aliquis, hie contradidtionem implicari
fint in amore divinali. At verb vis in fponfa audire
lamentationem 6c plandtum. Fill a ferufalem nunc late
diletlo, quia amore langueo. Cant. v. 8. Et iteriim:
Percujferunt me & vulneraverunt me. ir .j. Quid por-
ro totus ifte circumitus, inquirendo diledtum fbnat,
nifi fufpiria , gemitus, 6c ludtum ? Vis 6c hoc audire,
quod amplius mireris indiledto? Vulnerafli, inquit
, cor meum for or me a fyonfii: Cant. iv.p. Cete-
rum dum clamat ad oftium foris : Caput meum , in-
quit , plenum eft rore , & cincinni mei guttis milium,
Gant. v. z. fe pati frigus injuriafque aëris nonne plang
i t ? ............................
Epithalamii Canticum non reddit cantantem bea-
tum, nifi in fpc, ä qua tarnen , ut multi, poteft ^sx-
cider^ Hinc cftprofedlblamentatio quandoqtie non
sequabilis, non enarrabilis u lli, propter timorem re-
pudii , dum tempus advenerit cubiculi. N e quando
forte dicatur illud ei parabolicum de fatuis virginibus
imparatis, 6c clausajanuäpetentibusintroitum. Nefcio
te. Matth.xxv. 11. Overbum durum 6cafperum! 0
per termmos. Nonne mafeulinum , inquiet, genus Cdifiîdium, fola, vel levifufpicione recogitatumamanti
ad mafcülum , femininum fpedtabit ad feminam j fponfæ non ferendum I
Epithalamiumnon ita curât, aut petit fnutuas hîc in
via confofetiones amoris , quin ad cubiculum æterni-
tatis plus anhelet. Colligitur ex fine Canticorum ut
fponfa monita per fponfum: Quæ habitas, inquit, in
hortis amici aufcultant , fac me audire vocem tuant,
Cant.vm. 13.14. Illico refpondit : Fuge dilette mi,
fuper montes aromatum. Quis amicum talem 6c taliter
velle crèderet fponfum fugere , nec fecum elle. De-
fiderabat cubiculum, quale non érat in hortis, nec in
amicorum turbis, immo fiirsùm fùper montes aromatum,
alioquin diftindlio talis quid operabitur in articulis.
Rursùs, fî quod natum eft ex carne, caroeft ; Joan.m.
6 . fic quod fimilitudo .carnalis cloquii caufât, nonne
corporeum phàntafma putandum eft ? Verum atten-
dat qui fic . opponit, didtum hoc ultimum retorque-
ri pro nobis. Nam poteft oculus rationis 6c intelle-
dtüs ex phantafmatibus utique corporeis fpecies elice-
r e , 6c fodere fpirituales , per quas intdligit ea quæ
fùnt fpiritus , qui telle Chrifto carnem & off a non ha-
bent, Luc. x x iv ..39. nec eorum fimilitudinem , fed
quod natum eft ex tali' jbiritu , Jpiritus eft. Joan. III. 6 .
Videreeft proindèremeamdem.,præcipuè fpiritualem,
recipere quemlibet articulum. Exemplum deSpiritu
fândto, quo nihil indubitabilius, 6c fine fexu. Latine j ) fuam efiè de cura quandoque proximorum, præponehïc
quo fugere fponfùm petit, quoniamillucfetra-
hendam mox fperabat. Ampliùs 6c fi fponfa deliciofâ
cupiebat otium cum fponfo, feiens tamen voluntatem
dicitur fpiritus , hasc charitas, vel fpiratio pafli
V a , velgratia, 6c hoe flamen j Hxbraicx h x c ruha,
G rx cè hoe gneuma, vel charifma. Denique Deus,
fi per Ifaïam fponfum6c fponfam , fe virum 6c mulie-
rem , quas matricem etiam habeat, confitetur •, ita
demïim dat intelligi , fe per naturam neutram efiè:
per metaphoram apponitur uterque, nifi fortè quis ita
defipuerit, ut hermaphrodita pro duplici fexu mon-
llruofbque crcdatur.
bat fui fponfi voluntatem. Veni, diletlemi, egredia-
murin agrum, commoremur in vtllis. Can. vil. 1 1-
Epithalamium tradit multis fub metaphoris 6c cir-
cumlocutionibus fponfam alloqui fponfum , pro con"
fblationibus recipiendis hie abeo. Audisquemadmo-
dum petit ofculum, nunc amplexum, nunc trahi poll
fe, nuncfulciri floribus6cftiparimalis, 6c ita dereliquis.
Cur ita ? plane quoniam amor otiofus efle nequit.
Igneus quippe eft , fc prodere geftit afiidue,
quxrit
TraBatus primus de Canticis. 6^1
■ ■” I intimaxordis a_m_Micio mpe nlre>tirt-ainrieo. lNihaiims r fopnifrbitluflsf io n is rpfrio'^finm fb n a n t ib u s . u t illud
™idemeft qui ferutatur prpfunda , qiii raptum ftcit
extafim in amatum. Rursus arnica, quafi lilium
^nrer M l pofitum, fi proteaionem, fi cenfolatio-
em fi recreationem quteficrit in dile&o, nemore-
H H H H R neque jam adeopro fe', quantum pro - . . .
• ‘ dilcdlione. Latetur cor meum, inquit, confi-^fe&ione fugentem ab ubenbus confolantis Divimtatis
dera finem, at time at nomeh tuum,
libus confblationis refrigerium fbnantibus, ut illud
nominatim: Quis det mihite fratrem meum fugentem u-
bera matris mea, ut inv'eniam te folum foris , & deofcu-
ler te, & jam me nemo dèfpiciat. Capt. vin. 1. Quid
fbnabat hasc optabunda petitio -y fi fpiritum confide-
res, lac beatitudinis toto ore, tota fecuritate, tota di-
■ I P f.L X X X V . 1 1 .
fcilicethVamore fuo, fortiori’Habilitate fubfiftat. Nam
Deleft at to tenet operantem in operatione, dicit Ari-
lloteles , cum ^xperientia. '
Epithalamium nemo poteft perfedte cognofcere fine
triphei Thcologia: fymbolica, fcilicet, propria 6c my-
ftica. Harum quamlibet tradit Dionvfius; Sedfym-
bolicam fuam Latini non habent j nifi quod gultum
ejus dedit ultimo capite D e ccelefti Hierarchia, tradens
intelledlum locutionis figuralis, quam Scriptura facra
transfert ad Angelos , quod elati funt, quodarmati,
qubd lumina ferunt, cum ceteris. Sic in Epiftola quadam
De Menfa Sapientu. Sparfim vero, tarn ipfe, quam
noftri Scriptura: Gloflatorcs exponunt hujufmodi fym-
bola qua: Deo tribuuntur per hmilitudinem ad corpo-
ralia; qualiter fit in hoc toto Canticorum Lifrro j nunc
dc ofeulis oris D ei, quid fit j nunede uberibus, de capite,
de oculis, de lingua, degenis, 6c ita peruni-
verfumj quod enucleare per omnia, pon eft prasfentanquam
Matris, fentiens animam ad ilium felicita-
tis ftatum, quern nondum acceperat fufpirantem hæc
dicere. Dicebat Chriflus pro hac anima fua, quam
ponere 6c refumere fas habebat : Baptifmo habeo bap-
tiz,ari, & quomod'o coarftor dor.ee imp le at ur ? Luc. xn.
fo . quæ ratio feiebat, nimirtim glorificationem ani-
mæ fubfecuturam mox baptiftnum mortis , 6c atn-
plexu non amplius difiblubili gavifuram cum fpi-
ritu.
Epithalamium traduci poterat ad defponfationem
fpiritus exultantis Marias cum fapientia 5 fed non abf-
que tropicorum cognitione fermonum per Theologiam
fymbolicam, 6c anagogiarum per Myfticam. Gloria-
tur fapientia , delicias fuas ejfe cum ftliis hominum,
Prov. vin. 31 . nullam verb reperit fapientia delicias fuas
efle, cum qua amplius inveniret quàm cum Beatifli-
marum Beatiflima 6c Dciformi Maria -, quasrebat hîc
complebli in via fpiritum Marias * jüngere fecum of-
oula per operationes, infpirationefque virtutum , dof;
V Opnfenii j feorsum poterit forfan dari, ficut De™ nonim, beatitudinumque fingularum, fub fpe certa Theolaqia Myftica, qu« prorsus eft neceflaria cantare • fruitionis jocundiflimas ac indiflolubilis in asternitate,
volenti per amorem j duplex Opufculum hoc 6c illud ubi fuo fpiritu dum afeendit, obviavit quafi mater ho-
praöice tradidimus. mrificata, Eccli.^^xv. z . 8c quafi mulier i. virginitate
Epithalamium poterat per Theologiam fymboli- fua fufeepit ilium,
cam & myfticam ad quodlibet genus Matrimonii Quid porro dicemus deconjugiofpititus Deiformis
— 3 n -j—*■—: ------Beats: Virginis cum anCilla fenfualitatc fua, fub typo
vel Agar, Vel Bala:, vel Celtse. Nonne fenfualitas
generare debet fpiritui prolem virtutum maxime mo-
ralium quafi in fervitute ? Neque enim habet liberta-
tem eficntialiter > fed qualem duntaxatfibi communi-
catur a fpiritu. Super his itaque conjugiis in eadem
perfbna humana grande filentium eft apud Expofito-
res Canticorum qui de ceteris Myfticis plurima dif-
feruerunt. Gregorius 6c Beda de Ecclefia & Chriflo.
Nicolaus de Lyra ^ Synagoga & Deo. Bernardus de
Jlnima & E'er bo, 6c aliqua de Humana Natura ad Filii
fuppofitum. Guillielmus Parifienfis de utrifque per
declarationes 6c diftinbtiones magiftrales per qua-
les, ut fertur, fimblus Thomas hie inceffit, diftin-
guendo multiplex ofculum , multiplex über, 6c ocum
D eo , per amorem, (piritualitcr adaptari, nominatim
ubi minus videretur ad Chrifti fpiritum 6c ad animam
ftiàm tanquam ad virum defponfatum cum mu-
liere fponfa tua. Sunt hîc multa fupponenda , quæ
alibi juxta communem Theologiæ fententiam tradita
funt. \ f
Unum eft, quod in Chrifto,‘ fccundum humanita-
tem , pars fcu portio rationis fùperior, quam hîc ap-
pellamus fpiritum ( ne controverfia fit de nomine finis)
fuit ab inftanti conceptionis plenè beata, quem-
admodùm 6c nunc eft 6c erit in feculaj proptereà neque
doluit, neque timuit, neque fperdvit fpiritus ifte
in æterna beatitudine, ubi non erit amplius neque luftus,
neque clamor ;fed nec ullus dolor. Apoc. XXI. 4. Supponi-
mus prætercà, qubd anima Chrifti, quæ nominatur
hîc inferior portio rationis, quamvis eflet eadem res ^ leum, 6c unguentum, 6c ita de reliquis, quæ dilacficntialitcr
cum fpiritu, non tamcn fuit tunc in tcr-
mino beatitudinis j fed habuit ftatum vise, fubjc&a
pafiionibus' exiftens j ut dolori, timori, pavori, cum
ceteris ita tamen quod nulla pafiio prasveniebat judicium
rationis fuperioris, minus quam in Adam, pro fta-
tu naturae primitus inftitutas j ficut 6c de Benedibla Ma-
tre fua fuifle confitemur.
Adjicimus, qubd anima Chrifti pro fuis quidem
peccatis non doluit, quae non habuit5 fedpronoftris
generaliter quoad fufficientiam deletionisj fed quoad
efficaciam pro folis ele&is membris fuis. Cum igitur
eflet animas Chrifti ad fuum fpiritum naturalis fimul
Sc divinalis converfio, ficut contra: concludit ftatim
perfpicax fpeculatio, qubd anima petebat crebro
confolationem Spiritus fandli j nunc contra dolores ex
obje&is rerum contriftantium fenfiialiter 8cperrealem
tant matenam. Origenem non habemus quern Hieronymus
in hoc opere teftatur nedum alios vicifle,
fed feipfum. Ceteriim de Matrimonio Praslati cum
Ecclefia Dominia fua, quam foecundat Spiritus fan-
<5tus, 6c ipfe cuftos eft ejus, typo Jofeph ad Mariam.
Rursus de conjunblione Angelica: natura: cum D eo ,
non legimus expofita hie per contextam feriem Cantica
.Q
uid praeterea, quod amoris lingua, Bernardo te-
fte, barbara eft non amantibusi fed qualis eftprecor
amantibus? fane difficilis cognitu perha:c cantica, fi
non earn efferat familiärem diuturna converfatio. Oc-
cultat enim fe fub aenigmatibus 8c figuris , loquitur
per interje&ionis vocem, nunc incognita; nunc in-
terrupta 5 nunc de repente ab hoc in alterum, quafi
fine lege, vel ordinis, vel propofiti tenacis, vel feapplicationem
in verberibus , feme, f i t i , frigore jj^quelæ femet transfert j quandoque variatis verbis fennunc
aliquando contra res apprehenfes intentionaliter
contriftationem afferentes, cujus peccata erant aliéna,
quæ per compaflionem fua fecerat.
Elevet igitur fe pius animus in contemplatione Jefii
Chrifti in luminc Fidei, 6c Evangelicæ narrationis.
Confideret devota pietate animam hanc, fponfemfpi-
ritns impafiibilis, paflibilem 6c crebro patientem, fi
pro confolätione dilebtiva fufpirabat ad fpiritum : Of-
culetur me ofeulo oris fu i, Cant. î . i . cum multis fimi-
Tomi / ƒ ƒ . Pars I I .
fern retinet eumdem > aliquando fenfiis plurimos uni-
co verbo concludit. Deterret nos hæc confideratio
pleniorem de Canticis Canticorum tentare fermonem
in hoc Opufcülo tertiæ partitionisj quo Theologia,
poft Hiftoriam 6c Philofophiam, afliimpfit originem
cantici divinalis in charitate radicati, non completam
dare cognitionem, quæ nec magnis voluminibus ex-
pletur; addito quod un6lio plus in hoc docet, quàm
leólio j plus devotio quàm demonftratio *, plus defide-
S f r-ium