i | 0 7
fordidum effet, & fttens vel tumultuofuin ae ffrepid, uvlielml ,a fnpeerquume q8uti edsu irriu emo, ,
loetitia , 8c' exültaiio polfet iflveniti, iseque dic'eref
Propheta de eis : JExttltabunt SanEli in gloria , latäbun-
turH ina bceumbiluibsuqsu Jiudi,s . & quale fît Sarî&oïum cubi. lé : d>i-
cere lùpereft pro noftra eruditione, quo pa£to taie in
eis cubile ftratum, paratumquefuerit, utScmundum
effet, 8t molle, & quietum. Dicam quid contigit«,
dùm hujiifmodi meditatio mea noviflimè perquireret,
volvehs, 8c circunducèns quaquaversùm.1 uæ confidefecerinty
& exultant in rébus pejfmis. Prov. « . 14.
Qualis ififariia eft: , vidcre homiflem dé cujus morte
tra&auft, làfcivire , 8c geftiré, îmmo 8c vincula qui-
bus ftranguletur, inceflànter operari. Taies funt qui
iniquitaterameditantur in-cubili Çuoy adfiftunt omnivU
Mit bons,. Pf. xXXnf. f . Væ Cübiîi tali, quia fetens 8c fordidum
efi: 5 qtiia fpinolùm & afperum ; quia nulla ex
parte tranquillum. Nihilominus quidam jacere fo-
ftinent in cubili tali^ ficut fus iH volütâbro lu t i, fiv
eut jumenta duæ Cdmputruerunt in ftercoré, de qui-
bus item apud Jdb dicitur, quod Jùb fèntibus delicias
riïtionté oculos. Incidit in Evangelium præfendS ce- A cômputabamjob.xxx.y. Qui deniquejam fentiunt in fe
lebritatis: illic foptem Beatitudines quafi totidem cu-
bicularias introlpexit, quarum minifterio San£ti Dei,
San&ieque omnes cubilia confcientiarum paravc-
runt.
Nam fi quasritur , unde San£torum cubile mun-
ditiam habuit ? In promptu videre eft j quia vel
Beatitudo Luftus fordes abluit, fi praffuerinf 5 vel
Mundicordia innocens riullas hujufmodi fordium col-
luviones introire permifit, aut agglutinari. Ha:
dute font cubicularias, quae appropriatione qua-
dam familiarius obfccutas font Confefioribus & Vir-
ginibus. Proinde fi quaeritur , unde in his cubilibus
mollities? Attendite quia Mititas 8c Mifericordia tan-
quam do61ifiim<e ad hoc opus cubiculariae, omnem
impatientiae duritiem abjeeerunt, 8c mollitiem compafillud
malediótum Propheticum: Ila. x 1 v. 1 1. Subter te
fiernetur tinea. Quae tinea? Tinea mordax pravi defiderii.
Et operimentum ttmm vermes, remorfos foilicet ama-
rifiimi peccatorum. Jacet caro cum peccatore , &
teterrimum fetorem illecebrarunf eruéluat. Jacet
mundus, 8c düros curarum aculeos ingerit, atque
mordaces defideriorum pulices multiplicat. Jacet
diabolus, 8c horridis phantafiaröm, errorum, aemu-
lationum, ambiguitatum fpinis iter turbat. Pernicio-
fos nimirum hos dixerim cubicularios animarum, qui-
bus irrepentibds per Ecclefiaftica ciibilia, attfaóla eft
fordidiflima diraque diflènfio, conculcans omnia,
omnia proterens. Sed de hoc portentofo fchifmate,
infacris Ecclefias cubilibus feverlantel, qualis unquam
fofrfno pro rei indignitate fufficiet enarrare ? Quanto
fiapis, etiam erga necatores foos induxerunt, Hoc in B confoltius erat ( Viri Patres 8c Fratres ) quanto juftius,
Martyribus fuit præcipuum. Denique quies undè com- n ------
parata f it , fi quis volueritagnofcere, alpiciat tres reli-
quas Beatitudines tanquam cubicularias ad hoc opus
idoneâs. Paupertatem Ipiritûs, quae Ipinolas rerum curas
abigit. Efuriem prætéreà 8c fitim juftitiae, quae fafti-
diofom 8c varium fomper otium dejicit. Pacem denique,
quae ab omni exteriorum interiorumque ftrepitu cubi-
culum confcientiæ tutum reddit. Hoc modo cubile
quietum in Apoftolis , in Prophetis , in Patriarchis
utique pauperibus fpiritu , eforientibulque juftitiam,
atque pacificis , cubiculariarum, hoc eft, Beatitudi-
num, ternarius file ftravit. Neque tarnen negaverim
quin harumBeatitudinum talis extiterit fedulitas , ut
& mutuo fo juvarent, 8c omnibus in commune Sanctis
infervirent : fed ita loqui per appropriationem
fas fuerit. Beati igitur San&i Sandæque omnes
, tot Beatitudinibus olim circumfopti. Beati pror-
siis tali fubfoquentium feptenario cubiculariarum adoradvocareDeum
in cubiculum confcientiae, quodadeo
coanguftatum & breve eft (dicit fermo Propheticus)
lit duos capere nequeat. Quales duos ? Sponfont &
adulterurn, Dieum 8c mundum.,
Ita pergebam declamare contra vanitates, 8c infa-
nias fallas hominum contemnentium cubiculum pro-
prix: confcienti«, hominum alibi gloriam, alibi lac-
titiae oleum cum fatuis virginibus mira ftoliditate quae-
rentium. Cupiebam infoper fpecialiori defeenfo tres
orantium thalamos morales contexere, fecundumtres
flatus hominum quos prtefenti Sermoni videmus in-
terefle. Quoldam intueor inc’ipientes , 8c juniores}
hos appropriate monere conabar ad munditiam cubi-
culi foi, quod Confcientiam appellarpus 5 nam in pue-
ris nonne debet Angelica puritas eflfulgere ? Alii funt
proficientes 8c prove&iores j hisfoadereconabarmol-
litiem cubiculi foi, quod eft confcientia, ut 8cmites
eflent, non refiftentes malo, & contra crebriores ilnati,
quatenus nulla fpurcitia feterent, nulla callofi-C lius ætatis infultus per patientiam 8c miferationem
tate rigefeerent, nulla inquietudine turbaientur , ut Hj r'*' ^
hîc in fpe fingulariter præditi, in pace in idipfum dormirent
8c requiefoerent, 8c illic fimul dono fentirent
illud prophetici carminis : Exultabunt SanBi in gloria
, Lztabmtur in cubilibus Juts.
Et'quis dabit nobis, ô Viri Fratres8cPatres, quis
dabit exultare, hoc eft, extra nos quodammodo fal-
tare in hac gloria : quis lætari in cubilibus noftris ?
Adfint utinam igitur jugiter inter nos ad obfcquium
noftrum foptem iftæ cubicularias, quas ex Evange-
.lio nominavimus, Paupertas, Mititas, Luóhis, Efuries
•juftitiæ, Miforicordia, Mundicordia, Pax.
Felix plané, qui tali contubernio potuerit gloriari.
Affirmo quia totus inexultatione, totusin gloria ponon
enervatam fogniciem fierent molliores. Denique
relfquos alpicio feniores, 8c perfedtosj hos magisde-
cet quietum tranquillumque cubiculum , ubi fomno
contemplationis 4n pace in idipfom dormiant, corde
in fupernæ vifionis fpeétacula vigilante , quale eft illud:
Ego dormio, & cor meumvigilat. Cant. v. 1. Ita,
inquam, pergere meditabar, dum ftudiofitas fpecula-
trix aut affuit, aut affuiffe vifa eft, quasgreflumora-
tionis noftras retorquere, 8t ad fopernos, undè cce-
peramus, cives regredi fuadebat, multa foper eorum
ftatu, multa foper eorum felicitate, lætitia, 8cexul-
tatione diligenter interrogans.
Die primo, inquit, fi lætitia Sanâorum fit eorum
principalis Beatitudo ? Principalem non efle refitus
lastabitur in cubili confcientiæ foæ, replebitur fpondi j fod ad Beatitudinem confoquitur, quæ in clacorfoum
jubilo, 8c gaudium foum nemo toilet abco
Quidni totus jocundetur in cubili mundo, in cubili
, molli 8c placido, in cubili tranquillo 8c quieto ? N ihil
plane laetius bona confcientia, vel jocundius, atque
fcrenius; cum ex adverfo nihil horridius mala confcientia,
nihil confufius, 8c inquietius invenitur. Exa-
giratur quippè ftimulis cupidinum, miferifque modis fefe
rodit tepiditate, Semper groefumitfoevajperturbata confcien-
tia.Sap. xvn. i o. Vas talibus,qui fomper,vel dùm triftan-
tur fùriuntj vel juxtà Sapientem, dum lætantur .inr
fàniunt. Audi lætam infaniam, vel, fi melius dicatur, in-
fanam laetitiam. Latantur (inquit Sapiens) cum malera
Dei cognitione , & fruitiva ejus dileftione confi-
f t it : quibus pofitis in anima bene difpofita, tanquäm
convenicntiflimis formis , conjungentibus animas po-
tentias fopremas cum obje&o fomme convenienti
cum omni bono, ut lsetitia 8c exultatio confequatur
necefle eft. Laudat igitur San£tös thema noftrum ä
fuas felicitatis effe£tu , ficut ib i : Torrente voluptatis
tuapotabis eos. Pfal. XXXV. p. Et ibi : uidintplebis me
Utitia cumvultu tuo. Pfal. xv. 1 1. E t ibi: Intra in gaudium
Domini tui..Matth.x x v .z i. Sic8ctaliainnume-
ra: ex quibus propheticas fententiae cönfonis eliditur
pofitio hominum felicitatem in voluptate, non in
Dci
Dei contemplatione ponentium. Nam etfi felicita-
ti voluptas, vel (ut fecurms dicamus) joeunditas
ad junâafitj non tarnen eft félicitas, neque-finis no-
ftcr.
Die fecundo. Si licet operari Dei Mandata propter
lætitiam 8c deledfationem , quam omnes appetunt,
confequendam ? Refpondi, non licere tanquam pro
fine, vel motivo principali : effet enim perverla, 8c
quodammodo fimoniaca, aut adulterina affeSio, Se-
cus dum Deus eft principalis finis intentionis; 8c de- ^
leefatio lêcundarius , fiib hoc fine $ quoniamubi unum
propter aliud, jam non pluresquodammodo, fedexi-
ftimatur unus finis.
Die tertio. Si multo plures ex hominibus præpo-
nunt Ipiritualibus carnales lætitias ? Prseponunt, ref-
pondi : quoniam in guftu corrupti fijnt, 8c quia fpi-
ritualium guftationem noniatis attigerunt.
Die quarto. Si par fit in omnibus Sanffis lætitia 8c
çxultatio ? Quælibet itaque fécundum Anfélmi dedu-
dfionem videtur efiè infinita , dum quælibet tantùm
gâudet de bono alterius ficut de proprio, 8c ita per
reflexiones procedendo, refultabit gaudium fine modo.
Relpondi, deleêtationes in Sanctis 8c finitas efiè, 8c
impares. Finitas quidem , ficut animæ fubftantia, 8c
fila capacitas finitæ fiint. Impares vero, fecundiim di-
ver&s manfiones, 8ccubiculorum, hoe eft, confcientiarum
difpofitiones in gratia , ac natura. Procéflbs
autem Anfelmi non de infinitate formalis lætitiæ lo- j
cum habet, léd de objeâalivel exemplari, vel occa-
fionali.
Die quinto. Si lætitia Sanctorum vicilfim quando-
que vel minuitur, velaugetur? Minuitur, vel auge-
tur, refpondi : fi fiat afpe&us ad lætitiam ab accidental!
beatitudine confequente, ut de creaturarum pul-
ebritudine, gaudio, bonitate, 8c in aureolartim co-
ronatione. Hoc.intellexit DoÊtornofter Jelbs, dùm
ait, gaudium elle incoelouingelisD e i /iiperuno peccatore
foemtentiam agente. -Luc. xv. lp.. Similiter gaudium eft
Sanétis, dumexeorumimitâtione, dùmqueex eorum
prædicationibus, vel fçriptis, ad bené agendum conver-
timur. Ita ergo nunc 8c alias, dùmhonoramusSan-
Étos, dùm precamur, dùm Libros eorum legimus,
dùm de eis prædicamus',, ipfos utique lætificamus.
PrOptereà grandis fiducia præftatur nobis quod re-
pullam non patiemur , dùni quod maxime cupiunt,
8cquodeleflantur petimus, oramus,profequimur.
Die fexto. Si triftentur Sandti compatientes malis r
noftris, quale eft illud s Angèlipacis amarc flebunt!
I fa ï .x x x in .7 . Refpondi, nonefléampliùsfinSanâis
dolorem, non ludlum ; paflionem quidem perdide-
run t, etfi non compaffionem. Poffunt nihilominùs
intelligi de noftra impietate triftari, dùm gaudio illo
carent quod de noftra fitn&itate fentirent.
Die feptimè. Sihjc fuperfluminaBabylonis,intan-
t o , tamque incerto damnationis periculo liceat quan-
doqtie gloriari, exultare 8c lætari? Licet, refpondi;
fed in Domino cum tremore. Alioquin trepidatio
fine exultatione, mifera, 8c exultatio fine tremore, fu-
perba vanaquereputatur.
^ Die octavo. Si pro viatoribus damnandis orant ?
Refpondi ; orant 3 vel quia fbrtaflis eos damnandos
hondùm feiunt 5 vel ut minùs mitiùfque damnentur,
ut cpmpaffionis habere vifcéra fe 'demonftrents non-
dùm enim obftinati fiint, nondùm locus deeft reme-
dii 5 quamdiù incolæ funt in terra , quamdiù fedem L
tenet Mifericordia Domini fuperexaltare potens Judicium,
tamdiù fas eft condemnandum in terra Juftitiæ,
ad Mifericordiæ Curiam appellare, ubi præter buma-
jtorum morem Judiciorum peccatorem abfblvit accu-
latio propria, propriaque falvat damnatiq. Simjipfis
judicaremus, .non utiquejudicaremur. i . C o r .x i. 31.
f l n°Hras orationes ad Sanétos fufas ipft
^PPy^ë^ofount ? Agnofcunt refpondi. Hocquip-
pc ad foam. gloriam , hoc & ad beatitudinem faltem
Tomi T I I , Ears H I
accidentalem pertinere cognofcitur. Hoc igitur fit vel
in verbo , vel revelante orantis Angelo, vel alio tali
modo.
Die decimo. Si tantumdem valeat orare Sanâum
aliquem minoris meriti, ut majoris j & unum, ficut
plures, 8c cur di£tum eft, ad aliejuem SanBorum con-
vertere ? J o b .v .i. Hoc dicendum eflè refpondi : quoniam
affedtio noftra, noftraque devotio nunc ifto,
nunc illo modo •, nunc ad hunc, nunc ad ilium San-
1 &um plus 8c plus accenditur , quo fit ut commodi
plus habeat oratio. Addiro quod Deus vult San-
6los foos quollibet honorari, hunc in ifta , hunc in
ilia gratiarum prærogativa. Denique tanta Charitas
eft inter San&os, ut uno orantc, alii fimiliter depre-
centur} fed neque ad divinam majeftatem noftra vilis
indignitas præfumere debet accedere, fine medio do-
mefticorum foorum, quorum orationes 8c devotiores
font, 8c placidiores. Urgct nihilominus quoldam
ad Deum fine medio nonnunquam accedere, vel ne-
celfitas vehemens non habensLegem, vel Charitas foras
mittens timorem, non cogitans majeftatem.
Die undecimo. Si pro nobis^ orantes San6ti fomper
exaudiantur? Exaudiuntur, relpondi j dum petimus
pie, hoc eft, pro utilibus ad lalutem, 8c pro nobis,
8c perfeveranter, 8c in Charitate. Secus non oportet:
ut fi petimus temporalia nocitura , aut pro aliis non
fo præparantibus ad gratiam, aut fi nonfumusingra-
1 tia, vel fi nonperfeveramusineadem.
Die duodecimo. Si Sanéti nobis orantibus Indulgen-
tiam largiuntur ? Largiuntur refpondi j non quidem
auèloritatife , ut in terra Summus Pontifex*, fed im-
petrative j excepto tamen Chrifto fommo capite no-
ftr° , cujus au&oritas principalis fomper in eftlndul-«
gentiis. '
• decim©tertio. Si Sanéli ferventiùs orant pro
illis quos in vita germaniùs dilexerunt, ut pro Pa-
rentibus, 8c- Benefàèloribus ? Cui quæftioni par, eft
ilia: an adepta fimul beatitudine, Sandli tales inter fo
magis quàm extranei deledentur 8c exultent ? Refi-
pondi, quod gloria non tollit iiaturam, fod perficit.
Proptereà nihil prohiber quin, ceteris paribus, illud
quod utrobique quæritur , contineat veritatem : fic
quod Sanéli pro fois amicis magis orant, 8c eis falva-
tis, cumulatius gloriantur, pro eis maxime qui fuse
falvationi verbo , vel exemplo , vel opéré quolibet
caulàm præbuerunt : quemadmodùm damnati foos
) acrioriodio participes infe&abuntur.
Die decimoquarto. Si de poena damnatorüm Sanéti
collætentur ? . Collætantur relpondi j dùm vident vin-
didam , non quidem pro affli&ione ut affliélio eft,
fcd ut ipla juftitiæ, voluntatique divinæ conformatur.
Proptereà nihil prohiber dicere eos cognofccre, immo
vifitare polîè localiter poenas, 8c gemitus* ftri-
dorelque damnatorüm, quibus relbnatltibus cumgau-
diis làlvationis, fit carmen amæniftimum, quale cane-
bat Plâlmifta cum ait. Ibfifèricordiam & ju d ’dum can*
tabo tibi Domine. Plàl. c. 1. O harmonia verè mira-1
bilis, làtisapprehenfibilis, quærefultat, eanente In-»
ferno, tenorem juftitiæ 5 8c mollem cantum mifericor-
diæ, Paradilbrelbnante.
Die decimoquintÔ. Si Iætita Sanètorum ex refom-*
ptione corporum augebitur ? Augebitur , relpondi 5
laltem extenlive, fod an intenfive, problema eft ad
utrumque probabile , & habet pars utraque caulas 8c
1 Doétores.
Die decimofoxto. Si lætitia Sanâorum in fuis
corporibus erit per fonlàtionem extrinfecam' proprio-
rum objeétorum , ut quod vifus dele&atur in luci-
dis 8c pulchris 5 taétusin mulcentibusj guftus indul-
çiScfapido, fimiliterde ceteris? Refpondi quod prin-<
cipalis in corporibus glorificatis lætitia, ab intemis con-
fcientiarum cubilibus emanabit. Fiet quoque ex re-
dundantia beatitudinis animæ ad corpus, fna læta jo-
cunditas, fua quadruplex dotatio. Poïrodefonfatio-
C c e c c t nibuj