gratuitam largitionem bonitatisnaturalis, quamboni-
tatem confiât non efle liante re iplà j quajnvis non lit bo-
nitas nifi pro quanto Huit à primo bono, & exemplariter
eidem conformatur.Sapien.xn. 16. Finns enim tuajuftitia
initiumeft. Dico igitur quod fi eut omnis adus polîtivUs
habet çonformitatem naturalem ad primum bonum,,
8c ideo bonus, eft laltem bonitate naturali -, ita fi ille
adus fit fiber , tantum babet de bonitate honeftatis
citatem exfpedet. Vis ergo fecretum cognofcere,
transfer te ä Theologia intelledüs ad Theologiamaf-
fèdü s, de Icientia fcilicet ad lapientiam, decognitio-
ne ad devotionem. H « c eft Theologia ilia quam
Magnus ille Arfenius vir Gr«cis 8c Latinis litteris tune
cruditus, fatebatur fe nefeire , immo nec primam li-
teram alphabetici liii didieiflèj quae Theologiautinam
nobis omnibus qui Theologi nominamur , tarn famiquantüm
habet de conformitate ad primam honefta- A fiaris eilet quam extranea eft ignorataque. Poteram
' ' n '1' 1 diutius ac longius illa protrahere , pr«fertim ad collaudationem
tem: led illam çonformitatem non poteftelicerenuda
natura voluntatis , nifi communicata fit fibi facultas
Bcgratia in producendo, alia quam fit illa folum refpi-
ciens fubftantiam adus 6c non ceteras circumftantias,
quemâdmodum lunt circumftantiæ finis 6c diredio-
nis, intentiones 8c fimiles. E x quibus confequentcr
deducitur necelîitas humiliationis noftræ ad Deum,
6c quod non glorietur ante eum ftulta præfumptio
omnis carnis, née âppohat ultra magnificare le homo
liiper terram. Ex. hoc infuper Pelagiana hærefis 6c
ingratitudo luperba confunditur. Denique perfpicuum extitiflè. Ûnde ad feripta 6c fimiliavosremitto j quoniam
Ipei collocand« in Domino. Sed nimiä
fortaflis eilet digreflio & in Sandorum opufeulis laus
hujus virtutis abunde pofita eft : nominatim in Guil-
lelmo Parifienfi De virmibus * 6c in illa compilationei
latis vulgata 8c certe fruduofiflima, qü« De virmibus
fimiliter intitulatur , quam compilationem ita conlö-
nare verbis 6c fententiis cum eodem Guillelmo Parifienfi
experior quod perfualiim habeo unam Summam ab
altera lumptam e ile , aut unüm utriulque Audorem
etiam materia 6c qu«ftio poll prandium dilpu-
tanda, poterit nos elevare magis ad capiendum mira-
cula 6c myfteria hujus Spei. Eft enim qu«ftio , u-
trum inter omnes virtutes Theologicales virtus Spei
fit nobifillima five perfediflima, 6cg. H « c de ledicH
ne prima.
L E C T I O S E C U N D A .
ADs um promiflioni me«, nampollicitus lum, fi
meminiftis , me proxima ledione inveftigaturum
eft quanta necefiitate delperare debeamus de viribus
noftris , neC ponere camem brachium noftrum , nec
confidere in homine, led projicere totam fpem noftram
in Deum ne confundamur, fed liberemur 6c nutriamur
6c glorificemur : innitamur igitur fibi tanquam fum-
m« potenti« 6c gloriofilfim« majeftati quoad appro-
priatum Patri, & hoc per vim irafeibilem cujus ob- g
jedbum eft bonum arduum 6c honorificum. Innitamur
pro viribus , qualis eft illa L e x cujus tranlgreflio vi-
tam Ipiritualem quam dat Baptilmus Spiritus landi
adimit 6c mortis «tern« reum facit. H « e nimirum
dubitatio non parva eft neque inutifis, ubi non eft de
lana caprina (ficut loquitur Satyricus) led de anima,
non de paupere regno, juxta verbum Statii, led de
vita beata fit qu«ftio. Si Socrates omnem Philolo-
phi« rationem ad mores tranftufit, 6c hinc laudatus
eft a Tullio, Seneca 6c Auguftino : fi pr«terea Phi-
fibi tanquam prim« 8c infallibili veritati quoad
appfopriatum Filio, 6c hoc per vim rationalem. Innitamur
fibi tanquam bono optimo 8c liiaviflimo in-
defedlibili quoad appropriatum Spiritui fan6lo 6c hoc
per* concupifdbilem. Iftas verb innitentias operantur
6cfolidanttresipf« virtutes Theologie«, Fides, Spes
6c Charitas , h « c tria profedo mii'aculofillima opera
caufant in animabus juftorum fidelium.
Nonne miraculum ingens eft taliter inniti veritati*
bus incognitis 6c inevidentibus pr«ter aut contra omnem
rationem na.turalem quod citius diflentiret homo
vere fidelis primo principio, prout dicit Guilleltam
mus Pariljenfis, quam alicui Articulo quantumlibet lolophifere omnes pr«lertim Stoicij immo 6c ipfi
inevidenti. Hoc enim eft contra fapientiam Gr«co- (quod vix credideris) Epicurei folam bene vivendi corum
, 6c fcandalum Judasorum, 6c faevitiamTyranno- gnitionem ceteris pr«tulerunt, tanquam ea lola, te-
runi, 6c corruptelam vitiorum originalium. Propterea fte Apuleo, vituperabifiter ignoretur. Quid aget Chri-
bene ^puntiavit Apoftolus quod Fides eft donum Dei, ne llianus cui. repromittitur «ternitatis Ipes pro prsemio
quisgl'orietuf fi credit, Ephef.n. 8. aut quigloriatur, _ bon« v i t« ,, ipfe lupervacuis 6c inutifibus inveftigan-
in Domino glorietur. i Cor. i. 31. ■ dis, quo pafto le totUm impendjt, omilfis.qu« advi-
'Ceterum non 'rniniis eft in ipla Spei certitudine mi; ^
raculum, Nam qualiter obfecro inter tot flu6tus human
« fragilitatis 6c vicilfitudinis incertillim« poteil
dicere|ahquis cum Apoftolo: Certus fum quod nec morsy
nee vitq ^ See. me Jeparabit d chariiate D ei qudt eft in Chri~
fto left*. Rom. vm. 38,39. Qualiter inter h«c poteft
ita certificari anima 6c quietari ut dorpiire dicatur 6c
funt necdîàriis , quafi non ex alto jubente audiat
quA tibi pracepit Deus , ilia cogita femper , & in pluri-
bus operibus ejus ne füeris curiofus. Eccli.iir. 22. Ûnde
8c Jfudæis quamquam camdibus 6c minus capacibus
coeleftium dicebat Dominus de Lege Ilia Deuteron, iv.
Hoc enim eft fapientia veftra & pnteüeüus coram populis.
O quilquis adeft .qui de ingenii acummegioriatuir^ qui
reqùiefcere in idiplum, quoniam fingulariter in fpe præter fubtilia' 6c difticilianihiiinveftigaredignatur:•
conftituit earn Dominus, quemâdmodum pulchrè déclarât
vertat hue aciem fu« rationis velim , fuum hjc inge-
nium exerceat. Affirmo multam hie elle profundam
6c uberem ftudiofilfimis quantumlibet ingenii laude
pr«ditis, perferutationis matei-iam etiam liiper easfte-
riles quas norinullas lolas mhari folent imaginationtim
varietates •, propterea non me dignum arbitrates lum
qui difficultaris hujus nodos ad integrum valeremevol-
yere : nihilominus aliquid dicere vel imperfe^lumy
jytum neceflitas , turn utilitas omnium pluries impule-
Bernardus fuper Cantica liiper illo ? ïntroduxït
nte rex in eubiçulumjuum. Cant.11. 4. Cogita fi potes
8c quantum potes. T u hic elle miraculum gran-
dè-fiiteberis. Porro de Charitate quid dicemus, quale
eft .in.eà quantumque miraculum y purificat hominem
6c gratüm reddit Deo, âmbukntëm in omnibus Man-
datis ejus finé querëlà, Nihilominus dicere fàeit ex
affeélu. homini qui ejufinodi eft cum Apoftolo : Fenit
Deus Jalvos facere: fteccqtores , quorum primus ego fum, runt. Mecum fiquidem 6c cum aliis f«pè recogito,
1 Tirnoth. ï. r f . • Non utiquementiebattir Apoftoïus multas ex ignorantia hujus negotii fuboririturbationes’
ftudio humilitatis ‘ fed ita de fe fentiebat reputaripne in politiis tam Ecclefiafticis quam temporalibus- : in
propri« fragilitatis & jndignitatis , eüi tarnen dignus hominum praeterea confcientijs, modo fcrupuli yani
non rn t reliquus mundus. Si qu«rat aliquis a me, contemnendl liirrepunt, modo contemptus infiirgit
qüpinódb pofiunt. h«c fieri ? Non me interroget, temerarius 6c,audacior quamfatis.efti fit infoper (quo-
immb nec quemquam aliorum , quoniam folus Spirr- niam tus fanftus horum miraculorum fpiritualium ficut eft Mandiagtnuomra Dtüeriv pirrtoüpst Lere gtriasd fiitiivpinne«s) h formeqiuneunmte. r Firirtiatumm-
öpmtoriplus , ita folus eft Dqétor. Pr«paret ho- plius de levijugo Chrifti 8c Lege libertatis jugum fep-
mö ad h«c capienda mentis puritatem non oris loqua- reum 6c onus grave, premens cervices Chriftianorum,
dum
■dum fcilicet aliqui Ilias omnes Leges, luas Inftitutio-
nes fuasRegulas6cStatuta arbitrari volunt accipien-
das eflè ficut Pr«cepta Legis D ei, ad «tern« mortis
jnteritum fi pr«tereantur mergentia. Has verb, tra-
ditiones hominum quis cunbtas dinumeret, in Cano-
nibus Summorum Pontificum , in Conllitutionibus
Synodalibus Provinciarum aut Diceccfium, Religiomvemtur,
prout dicunt Bafilius in Hexaemeron ^ 6c
lequax ejus Ambrofius in fimili Libro , quod voluntas
Dei L e x natura eft. Et Boëtius hunc habetufum Jo-
quendi in pluribus , 8c Commentator dicit naturam
agere tanquam rememoratam ab agente infallibili. Si
quis objiciat de parvulis quos obligavit Deus ad Bap-
tifma fufeipiendum, 6c taliter quod in utero materno
num Regulis, in Univerfitatum, Collegiorum 6c Ëc- . fi moriantur vel alias abfque hujufmodi Baptifmo, quem
clefiarum Statutis,j jiLn TE?dj-iiéßsli:»s Imperatorum 6c rP>ri.n.cci o n f t a t eos non lolum ignorare, immb nec habepum,
inPlebifcitis Communitatum. Qiiarum plures
fub Excommuoicatione latæ Sententiæ , ali« lub in-
tenninatione divin« indignationis, ali« lub voto, ali«
6c ferè omnes fub juramentiautfidelitatisdebitoftrin-
gunt'8c obligant. Qiiod fi Adam vir talis 6c tantus
unicum difeiplinæ Præceptum habdns, in illo corruit,
nos inter innumcrabilia pofiti qualiter evademus ? Vix
poteft imbecillitas noftra divinas Leges ad numerum
parvum, gratuita fua benignitate reductas implere.
Viam igitur obfitam tot fpinis Conftitutionum lèmet
involventium 6c obumbrantium quis inoffenlb pede
tranfiliet ? Scimus quid dixerit Petrus Apoftolus
Abhiuin xv. I o . Quid tentatis Deum, imponerejugum fu-
per cervicem difcipulorum , quod neque nos , neque Patres
noftri portare potuimus. Hoe aliimadvertens 8c pia
re pofle, utique damnabuntur. Relpondemus quod
non eft ibi Pr«ceptum quale loquimur , cujus trans-
grdfio fcilicet imputetur ad culpam novam a&ualem ;
fed eft ibi quoddam Statutum divinum, quo non ob-
fervato vel adepto , non redditur hei*editas in Adam
arnifla : ex quo protinüs eliciendum videtur Corolla-
rie, quod nulla creatura rationalis poteft die indigna
Deo , tanquam proprie peccatrix abfque commilno-
ne vel omiflioneliberareiillicit«, ad cujusoppofitum
erat obligata. Objiceret aliquis iterum de Politiahu-
mana qu« ä divina exemplata eftj in illa enim quan-
doque ligantur ignorantes in eis qu« Juris funt. Ref-
pondetur quod nullus qui poteft ignorantiam invinci-
bilem fufficieioter allegare , poteft tranfgi*eflor Legis
appellari, neque quoad Deum , neque quoad homi-
compaflione deplorans egi*egius Doblor Auguftinus ad ^ nes: plenimque tarnen pr«fumitur apud homines aliinquifitionem
Januarii, ipfam inquit Religionem noftram
quam manifeftiftimis & paucijftmis celebratiomm Sacrament
is , Dei voluit mißricordia effe liber am, paftim fervi-
libuspremunt oneribus, ut tolerabilior fit conditio fudaorum
qui legalibus Sacr ament is jton humanisprttfumptionibusfubquis
die Iciens, quia non poteft juridice per teftes ju-
ftam lu« ignoranti« caulani afiignare, propterea con-
demnatur aliquando per homines ille qui vere inno-
cens eft apud Deum. Sequitur ftatim ex his, quod
apud facientem illud quod in fe eft , nulla eft ignojiciuntur.
Si tuo tempore fie dolebas ô fapiens Augufti- rantia invincibilis, neque Juris, neque Fa£ti in Lege
ne, quid noftra tempeftate dixifl’es? ubi provarietate divina, vel agens ex ignorantia. tali nunquam peccat.
" ‘ ‘ ,' " 1' 0 ‘ ,:j|| ' Primam. partem tenuerunt Dodores excellentes , ut
GuillelmusParifienfis : contra quos Hint valid« ratio-
nes, prælertim de ignorantia Facli ; nam 6c in taiibus
Ecclefia etiam fallere poteft 6c falli abfque peccato j
ut concubitus Jacob cum Lya non inculpatur, 6c ita
defimilibus. Pro parte altera funt alii ut Guillelmus
6c motu capitum, incredibilis eft varietas 6c diflona mul-
tiplicitas onerum hujufmodi fervilitim 6c humanamm
prout joqueris pr«Iumptionum ; inter quas velut inter
laqueos animarum 6c ligantia retia , vix quifpiam
fecurus 6c indeprehenfus inceflerit. H « c eft querela
qualem olim apuddevotumBernardumdetuleruntquidam
$x Monachis , 6c propter quam compefcendam Antifiodorenfis, qui.talem ignorantiam præfértim Faficut
modb nitimur agere, feripfit volumen pulcher-
rimum De Pracepto & Dijpenfatione, qui Liber huic ope-
ri noftro pro fundamento lupponatur.
Denique quidquid dixero accipiatur non determinative
, fed inquifitive pofitum, pr«feitim ubidetermi-
liationem pr«cedentium Sandorum 6c Dodorum
d i autjuris humani dicunt pofîè contingere, 6c eam
inftiper carere peccato-.j\ E t eas fimiliter adionesnon
eflè culpabiles quæ proveniunt ex ipla, 6c hoc fit quan-
do fi non eflèt ignorantia talis, non fièrent hujufino-
di adiones. Secus ubi agens non minus efficeret id
quod agit ignorantia tali non extante. Denique diciexprefiàm
non invenero. Mihi quidem occafionem C tur fignum verum , quoniam ligna falfa etfi ligare
ftudiofis miniftrafle fuffecerit. Et pro intelledu di-
cendorum funt defcriptiones 8c diftindiones per mo-
dum. confiderationum pr«mittend«.
L e x divina pr«ceptoria, eft fignum verum revela-
tum creatur« rationali, quod eft notificativum red «
rationis divin« volentis tencri illam creaturam, feu li-
gari ad ■ aliquid agendum vel non agendum, pro digni-
ficatione ejus ad «ternam vitam confequendam;, 6c
damnationem evitandam.
Defcriptio h«c caufalis eft, aut ad caufalemredu-
cibilisj cujus rationabilitatem non melius fuadere va-
lemus , quam per dejeriptionis partes fi dilcurlum
habeamus. Ponimus igitur fignum pro genere, quia
Deus ie lolo non obligat creaturam rationalem nifi
per notificationem fii« rationis r e d « , didantis 6c volentis
creaturam fic teneri feu ligari: 6c quia notifica-
tio ifta fit aliquando per voces, nunc per feripturam,
quandoque dicantur de per accidens ut confcientia erro-
nea •, nihilominus de per fe 6c proprie Legis obligator!
« vim non habent. Sübjungitur in deferiptione,
fignum revelatum creatur« rationali,. Etenim lola rationalis
creatura obligabilis eftj quiafolacapaxeftdi-
yinorum Pr«ceptorum cum fubjedione. Unde poflet
eile aliqua creatura rationalis non elevabilis ad cogni-
tionem hujulinodi, ut infantes' funt de fado pro tempore
non eievati, ideo non obligati, aut fi eilet capax,
6c fi non eilet fubjeda D eo, quemadmodum Spiritus
fandj.is iiToa eft lubjedus ;Patri 6c Filio a quibus pro-
cedit ,§C:;cögnitiQnem immenfam accipit, talis noneP
let proprie obligabilis.. Et quoniam Pr«cepta divina
prout ©rdinant ad Deum ut beatificativus eft, cognolei
non poflünt a creatura rationali ex lolo lumine naturali,
necefle fuit concurrere revelationem quocumque
modo fieret., five per Angelos , five per homines,
nunc per internam inlpiratiönem 5 horüm fignorum P) live per in ternam illuftrationem, ficut Apoftolus loaliud
eft yocale, aliud eftjferiptum , aliud mentale,
dimitto concordantias. Quod au tem creatura rationalis
non proprje obligetur nifi per notificationem,
qualem pr«diximus , apparet j quia nifi fic dicatur,
eilet polübile naturaliter latuos 6c infenfatos obligari,
immo nulla videretur ratio cur non etiam brutis talis
obligatio poflet imponi, cujus tranfgreflio eilet im-
putabilis ad poenam aut pr«mium, quod nullus con-
ceflit: non negamus tarnen quin res qu«libet indilpen-
fiibiliter tendat in Deum 6cinqualibetreLexqu«dam
Tomi I I I . Pars I.
quitur de Philolophis , quibus dicit fuiflè revelatum
illud quod occultum eft D e i : fic enim lentiunt Do-
dores , quod nemini deeflèt Deus in quocumque loco
poneretur , qui iaceret.; quod • in fe eft , utendo
fcilicet bene doms Jam -habitis, quin eum de necefla-
riis ad fidutym divinitüs illuftraret.ficuf dicit Petrus
jittuum.
Sequitur in delcriptione, quod eft notificativum divin
« rationis rede volentis, teneri illam creaturam,
vel ligari ad aliquid agendum vel non agendum 5 quia
B fit