miferabilibus exulibus terra: hie inferiiis ? Eft argumentum
fan&i Petri in Epiftola fua. Si Dem peccan-
tibm uingelis, &c. 2.Pet. 11. 4. Per hanc confidera-
tionem refpondeo quasftioni quam facere poflcnt non-
nulli> qualitci* creatura tamfapiens , quas videbat &
cognofcebat Deum, ficut erat Lucifer, potuit in fu-
perbiam cadere ? Nonne fciebat quomodo fuperbia
Deo difpliccret; fed etiam cognofcebat (vel cratftul-
tiflimusj fe nihil habere nifi ä Deo 6c fe fimilem efle Deo
non pofte, Dico quod quanto plus gratiarum,donorum,
pulchritudinum, bonitatum, Sc donariorum aliorum
naturalium habuit Lucifer, poftquäm non erat confir-
matus in gratia, Sc in gloria ■, tanto plus opus fuiflet ei coram
Deo humiliare fe, & cognofccre dona fua, ac bene-
«ficia ejus, omniaque fibi fubjicere, 5c in fuameufto-
diam congerere. Et quia in hoc fo&o fuit ncgiigens,pec-
cavit fumendo nimis magnam de fc ipfo vanam compla-
ccntiam, fuafque fpeculando pulchritudincs. Et jam
fe videbat veluti in umbraculo, in obfeuritate fui ip-
ftus, auferendo oeulos intelle&us fui ä vero lumine
divino, 5c tanquam ei dorftim vertendo 3 hinc alium
fc judicabat 5c majorem quam eflet, quia inflatus
erat vanas gloria vento. Et ex hoc evenit, quod in
talem cecidit ftu ltitiam a u t phantaflam, ut di&um
eft, quod defiderabat efle Dominus fine fubje&ione.
E t cum Deus illud ei non concederct, fed eum damna-
ret, cecidit de peccato in peccatum, ufque ad odio habendum
Deum, 5c ipfum perfequendum, tanquam fu-
riofus , Sc fenfu captus. Confideratc quomodo die
quolibet homo qui fubje&us eft , tantas habet mife-
rias, 5c bené novit fc moriturum, 5c videt quotidiè
in fe Sc in alio tantas totius humilitatis caufäs: afeen-
dit tarnen nihilominiis in fuperbiam, taliter ut fui ip-
fius, 5c conditionis fuas oblivifeatur, reputatque fe
veluti immortalem, 5c interdum ut Deum. Sic ha-
bemus quod Nabuchodonofor, Alexander, Antio-
chus, 5c alii voluerunt tanquam Deus adorari. Di-
cit Juvenalis, nihil eftc
Quod credere de fe
NonpoJJit Prweeps cum landatur.
Quotidiè perluadetur ftultus fe efle fapientiflimum,
turpis apparet fibi pulcher, 5c debilis fortisj ficut perfua-
fumfuit-cuidam, agnum fuum efle canem, 5c cuidam
alteri omnino fano, perfuafum fuit fe eftc infirmum. Et
omne hoc per mendacium 5c adulationem altcrius, qua:
eft Veluti diaboli incantatrix: A fortiori adulatio de C
femetipfo 5c in feipfo, facit citius perfbnam' quae fibi
ipfi adulatur, fc laudat, fpeculatur, 5c magnifacit,
cadere in ftultam credulitatem, 5c jaótantiam. V i-
demus quotidiè ftultum non videre nifi fapientiam in
ftultitia fua, 5c credere fe efle omnium fapientiftimum,
five fit in devotionibus, five aliis rebus 3 hinc accidit
nullum effe confilium, cui talis credere velit, autpoflit.
Secunda Conjideratio.
Adverfitates, 6c vcrccundias hujus mundi magis pro-
flint laudibus , 6c adulationibus. Vos videtis quo-
niam .pervituperium fuperbia amittitur, 6cadulatione
nutritur. Ideo ficut homo femper fe debet culpare,
increpare, 6c humiliare coram Deo j pariformiter
amare debet eos qui eum vituperant, fimt cnim coad-
jutores ftii, ut faciat quod facere debet, ut fcilicet fe
humiliet. Et hoc eft quod dicit Propheta David: D
Carfipiet me juflus in mifèricordia, & increpabit me. P f
cxl. f . Julius, inquit, me corriget, 6cdurecor-
ripiet in omni mifericqrdia. Ad hoc propofitum dicit.
S. Auguftinus. Plus propofunt inimici jurgantes ,
ipnam amici blqndientes. Plus profunt, inquit, inimici
per eorum jurgia, quia corrigunt, quam amici per
laudes eorum, quia nutriunt pratfumptioncm, 8c fa-
ciunt inchoari perflultas fuas opiniones, resnonpof-
fibilès, de quibus-.’qmnes alii irrident. Adulatio igi- tur lui ipfius cognitionem aufert, 6c eft tanquam umbra,
velfifta facies, quæverani atifeft claritatem boni
judicii, 8c veritatis; fed adverfitas 6c vituperium
ipfam reftituunt. Hie fiimunt Dodlores rationem,
quare Adam non manferit in paradifo terreftri poll peccatum
fuum : propter voluptates quæ ibifunt. Exem-
plum de Platone, qui elegit peftiferam regionempro
ftüdio fuo. Summum remedium 6c bonum confilium
in omnibus rebus, 6c omnibus tentationibus eft, quod
homo mox oculum fuum 8c afpeSum vertat ad Deum,
tanquam ad lumen fuum, ad auxilium fuum ad fuam for*
titudinem, ad fuum proteâorem, defenforem 8c guber-
natorem, abfque hoc quod nimis fixe remancat in cogi-
tationibus aliis terrenis, aut carnalibus, aut aliis quibuf-
vis. Hoc cernitis: per hoc enim cecidit Lucifer, quod
nimis diù de fe ipfo, 8c fua umbra cogitabat, non re-
currendo ad Deum, neque gratias illi agendo. Ideo
dicit Propheta David : Oculi mei femper nd Dominum,
qaoniam ipfi evellet de laejueo pedes meos. 'P f xxu. fp .
Habeo, inquit, femper oeulos meos ad Dominum,
quia ipfe fervabit me, ne cadam in laqueos 8c tbnta-
tiones inimicorum. Sumamus exemplum de filio femper
récurrente in omnibus adverfitatibus 6c profperi-
tatibus ad auxilium Matris fuse; ipfcefîèt fccurus. Sic
fecit Jefus Chriftus Salvator nolter, qui recurrit ad
Patrem fuum in Cruce. Et etiam idem fecit Propheta
in Pfaltetiö : Quomam lu fecifit, ennove n me*
6cc. P f xxxvin. X i . Hæc doétrina fieri deberct omnibus
liberis quamprimùm pofient quicquam cogno-
feere, ut omnia referrent in Deum. NotadePatre,
qui orare' jubebat filiumfuum, 8c inter orandum ja-
ciebatei deorsum poma, aut pira, ut affiiefceret habere
fiduciam in Deum. Cum homines ad Deum
non recurrunt, facile in omnes cadunt melancholia^,
8c ftultitias : nam femper magis magifque in profun-
diores labunturtenebras, quia à Deo plus cbngantur
folo 8c verb eorum lumine, 6c extra portain, 8c
viam. Exemplum eft de malis angelis, qui in prin-
cipio erant admodùm fapientes, atulti fe£li flint, 8c
furiofi; talemque habent errorem, ut impugnareve-
lintDeum, & omnes hos qui illifervire volunt, 6c ho-
norare. Et hinc eft, quod nos tentant de ftulta 8c iniqua
perverfitate in defpeâumDei, 6c in defpcâum hujus
quod eos minime honoramus ut Deum. Et ex hoc provenu
omnis idololatria, fortilegium, 8c ftulta incanta-
tio in mundo, quia per promiffionem divitiarum, aut
feientiæ curiofæ de rebus occultS, vel futuris, aut
ad complendum mala defideria, induxerunt mundanos
ut honorarent eos ficut Deum in facrificiis, in jeju-
niis, in vigiliis, 8c orationibus. Undè verum eft,
multô plura elle bona, 8c res feniStasintalibusartibus
prohibitis, quàm conveniat, 8c eo pejus res fe habet ,
fit enim honor diabolis per illud per quod honoran-
dus eflet Deus; quia etiam feciliùs decipiunt hoc modo
per boni apparentiam. Sunt aliimille8cmillemo-
di præliandi contra nos, 8c nifi eflet gratia D ei, bo-
norumqujjcAngclorum cuftodia, nosrefiftere non pof-
femus. Sed Michael 8c boni Angeli præliantur ad-
huc contra eos pro nobis, continuando prælium in
coelis inchoatum, de quo loquitur thema noftrum:
FaSlumeft prdium magnum in cede, Michaël & Angeli
ejus prdiabantnr cumdracone.
De f ratio Diabolorum.
Continuando materiam incoeptam, 5c defeendendo
in generali ad prælia quæ fiunt in iftis inferioribus3
invenitur quod boni Angeli mox fe convertcrunt ad
Deum eorum, illique humiliter gratias egerunt veluti
eorum D eo , Patri, Domino, 5c Crcatori. Hinc
gratiam acquifierunt, Ôc dc gratia gloriam percepc-
runt, hoc e ft, confirmationem in divina vifione, 5c
in Dei amore. Tria ergo habuerunt bona, claram
videlicet cognitionem, perfe&am tendentiam feu adhæfiohæfionem
ad Deum, hoc eft, confirmationem, 5c
ardentem dileétionem. Et quia numerus erat imminu-
tus, ordinavit Deus facere 5c formare humanas creaturas
aft Paradifi fedes replendas per humanæ crcaturæ fra-
gilis 5c debilis humilitatem 3 dc quibus quidem fedi-
bus Angeli ceciderant, 5c lapfi erant tanquam fchif-
matici, 5c proditores legitimi eorum Domini, 5c veculum
in quo eft , nort curat refiftcre 3 quemadmo-
diim finit aliqui carnales, qui nort credünt diabolos ten-
tare ipfos homines, contra Scripturam quæ hoc teftatur
de Job, JcluÇhrifto,, David, Anania, 6c aliis tenta-
tis.
Secunda quæftio. Unaquæqiieperfonain fè, habet-
ne bonum quemdam Angèlum, fimiliter ÔC malum ;
luti in malo, 6c odio Dei obftinati. Per contrarium * unum ut eum adjuvet, aitêrum ut feiplum excrceat?
fnim ad bonos AnP"dos. mail in enim Angelos,mali generali ttnritai iînncmuirTrpe-- R ïpr*imrinfYi
runt mala. Ignorantiam 5c errorem, contra claram cognitionem.
Separationem a Deo Sc malediStam ob-
ftinationem, contra adhxfionem 5c confirmationem
in Deo. Odium 5c furorem, contra ardentem di-
le£tionem. Accidit quod, quemadmodiim boni Angeli
dati fuerunt 6c ordinati per divinam providentiam
ad cuftodiendam creaturam humanam, ut finem
fuum aflequeretur. Ita 6c mali Angeli Tufceperunt ut
camimpedirent ne ccelum afcendcret, unde ipfi lapfi
fimt: 6c hinc venit tentatio primas Matris noftr« Eva:,
6c primi Patris noftri Ada: per inimici invidiam. Invi-
did diaboli Morsintravit5 See. Sap. 11. 24. Et ex hoc
continuatur in tetra prariium quod in ccelis fuit inchoatum
, ubi fa£lum fuit primum quod unquam fuit
fchifma. Sed hie propono tres dubitationes.
Primum dubium, aut quaeftio. Quare Deus pati-
Sc permittit quod humana creatura tentetur per
Refponfio fecundiim Doctores. Quariibet perfona habet
unum bonum Angelurri, interdum plures, fecun-
dum quod opus eft pto fe , 6c illis officiis quse tenet
, 6c gubernat. Pariformiter inimici cam nituntur
interdum ducerc in errorem, Sc peccatum, fecundiim
quod earn vident fortiorern , 6c ardentiorem ad bene
operandum: quemadmodiim habemus in vitis Patrum,
de quodam vidente innumeros inimicos circa cellam,
vel cameram cujufdam Eremitte , 6c duntaxat unum
circa civitatem quamdam. Et quamquam inimicus vin-
citur uno modo 3 conatur tarnen per alterum I ficut
appäruit de Jefu Chrifto.
Tertia quarftio. Quomodo tentare poflunt inimici,
cum talcs perpetiantur pcenas? Per oppofitum, quomodo
dimittunt boni Angeli corum gloriam, per hoc quod
ad hasc inferiora defeendunt ? Refponfio. Mali perju-
ftum Judicium Dei, 6c propter eorum majorem punitio-
nem habent ultra eorum tormenta rationis judicium, 6c inimicos, pofteaquàm ipfa, ex propria natura corrupta B cognitionem. Sed hoc eft ad male operandum propter
fatis inqlinata eft ad malum ? Refponfio. Quamvis de
bonitate Dei non poflit reddi caufa primaria magis,
nifi dicere , ita ei placuifle: Sic volo , ficjgbeo : nota
de Grammatica pofitiva , quia ficplacuitimpofito-
ri3 nihilominüs tarnen bene aflignantur aliquae congruentie
fecundüm humanum intelle&um 3 6c mihi
in prefentiarum tres fufficiünt. Una congrucntia, aut
caufa e f t , ut Deus permittat res quas creavit öpe-
rari fecundiim naturam ipfarum , aut conditioncm.
Deus fic res quas creavit adminiftrat, ut eas motu
proprio agerc finat. Et quoniam natura boni Angeli
eft , veile bené facere fibi 6c aliis 3 intentio perverfi
angeli eft in contrarium 3 idco Deus permittit malum
tentare , 6c hortari ad malum , vultque bonum
Angelum movere in contrarium,dando confortationem,
auxilium, 6c defenfionem adversüs crudelem hanc, Sc
furiofiim beftiam. Et omne hoe ad noftram eft gloriam
, 5c felicitatem, quando habemus Angelum ta-
, lem ad noftram euftodiam, 6c auxilium, 6c cum nos n
vincimus talem inimicum per boni Angeli fiibfidium;
Ad hoe prodeft tentatio,quia fblummodö coronabuntui1
gloria Paradifi, qui in hoc mundo vigorosèhoftem de-
bellarint. Non ceronabitur nifi qui legitime certaverit.
2. Tim.ir. f . Exemplum de fanóto Antonio, öc pluribus
aliis.
Alia ‘caufa eft, quod proptercabonus Angelus fêr-
vit D e o , & fecundüm aliquos, fuam gloriam 6c Pa-
radifum lucratur, quamvis jam ipfum poflidèat: ma-
lus verb, jufto Deijudicio, graviflimam acquirit puni-
tionem , ctiamfi nihil aliud eflet quam pudor, 6c
defpeétio quam habet quando vincere non pot eft ad
libitum humanam creaturam. Draco ifle quern forma-
f l i ad illudendum 5 Sec. Pf. cm. 26. Exemplum de
fanéto Hilarione. Et hie doccmur quod fi non facere-
musbona, nifi ad placcndum Angelis, 5c Sanótis, 6c
difplicendum, inimicis , bona tarnen opcrari debeperverfam
quam habent voluntatem, 6c vertunt om-
ncm feientiam eorum ad malum: ficut qyarus totum in-
genium fuum applicat ad acquirendum 3 invidus ad no-
cendum, 6c detrahendum 3 luxuriofus ad carnalitatem
immundam habendam. Hinc eft, quod quanto intelle-
dus corum eft clarior, tanto fimt pejorcs. Quoad bonos
Angelos, tenendum eft eos continue videre Deum, 6c
amare, in quocunquc fuerint loco, quia Deus eft ubi-
que, & in ejus lumine cognofcunt qUomodo debeant
operari. Et fi aliqui quadrant , fi feiant qui fint dam-
nandi, autfalvandi? Dico quod fic : hoctamennon
obftante, faciunt debitum eorum omnibus fucctirrendi,
bonis ad Paradifum acquirendum, malis ut minus dam-
nentur , aut r.e in damnatione eorum aliquam afferre!
valeant excufationem. E t adde tres dodrinas, feu
confiderationes.
C Prima Do&rind.
In omni loco adorare debemus bonum Angelum
noftrum, qui videt omne quod operamur, Scquide-
ledatur cum bona facimus , 5c perdit talem dele&a-
tionem cumv. maid agimus. Ideo dicitur efle triftis,
non quidem triftitia qua: ei noceat 3 fed eft qusedam
compaflio, 6c etiam privatio qusedam, aut defectus.
alicujus confolationis, quam accidentalem nominamus,
6c non principalem 3 6c ifta dodrina fkpenumerb di-
ci deberet omnibus pueris. Etqualiter, fiverecundan-
tur ad praefentiam Patris eorum , Matris, autPra:-
ceptoris, multo plus timerc debent boni Angeli eorum
prarientiam, 6c ipfum honorare.
Secunda DoHrina.
Alia caufa eft , acfhumiliandum fe coram Deo , 6c
fuum auxilium implorandum contra inimicorum furorem
3 6c ut bene cognofcamus nos ex nobifipfis non
pofle refifterc eorum poteftati, nec violentia:, nec
malevolcntia: eorum. Infuper, ut honoremus bonos
Angelos, non quidem ut Deum, fed ut Dei amicos,
6c nobis benevolos, atque coadjutores. Difpofuitenim
quod inferiora ad ipfum reducantur per media fibi pro-
pinquiora. Et hoc cognofcere mirum in modum pro-
deft; qui enim ignorat, quopado tentetur, 6cperi-
Omni tempore debemus timere tentationes perver-
j ) forum inimicorum , plufquam bvis quie timet lüpum,
aut cervus canes. Non quidem ut timeamus diabo-
lum proprie loquendo, fed Deum, qui permittit nos ob
peccata noftra äd perverfam diaboli poteftatem, quem-
admodüm ovis magis timere debet potentem pafto-
rem, quam lupum ? Semper parati funt inimici cape-
re nos in corpore 5c anima, fi Deus, 6c boni Angeli
illud finerent. Et propterea confiderate ftultitiam il-
lorum qui manent in peccato mortali, qüi per hoc
funt quoad Deum cxcommunicati 3 quia manent , Sc
B b b b b 3 dor