31 — minus efle ofnnium in temporalibus, non tarnen omni-
modam dominationem civilem haberet in eis, quin
aliquis modis poflidendi eidem poflet novitcr adveni-
re , ficut de fado Conftantinus aliquo modo contulit
iraperium Romanum , quomodo Papas antea nequa-
quam debebatur. Habet quarto poteftatem qualemJuad
Leges humanas obligatur. Propterea fi peceet,
corripi poteft Jure divino 8c naturali fraternaliter. Huic
enim Legi divjnas >fobditus e ft , 6c fi nollet corripi,
poteft tandem denuntiari Ecclefias, prasfertim ubi de-
nuntiatio ilia non plus affcrret detrimenti quamutilita-
tis, ubi prsetereavitiatalia efient, quas notabili fcandalo
re naturali fuperior habct adfubditos. His verb potefta- perturbarent Eecleftam. Quod fi requifitus nolit le-
tibus correfpondent fibi mutuo fervitutes ad quas obli- ^ gitime Concilium celebrare , 6c nibilominiis perfeve-
gatur ex iftarum aftiimptaqualibetpoteftatum: neque — —
enim eft dominatio in quocunque prater Deum, abfque
proportionabili obligatione fervitutis 5 propterea iicut
Papa eft fuperior omnium, ita omnium fervus, non
fida humilitate, led metaphyftca 6c morali atque Theo-
logica veritate nominatur, ut figlorietur, in Domino
glorietur, 6c non de poteftate tumeat, fed timeat de
annexafervitute. Prima potcftas cognofciturexEvan-
geliis 6c Adibus Apoftolorum, 6c ex eis quas per fuc-
ceflivam relationem eorum ad nos tanta certitudine font
devoluta , ut merito temerarius 6c fcandalofos immo
fchifmaticus judicetur qui poteftatem hancvelabolere
vel diminuere praefompferit. De hac poteftate funt jus
convocandi Concilia Univerfalia. Jus determinandi
cum Concilio quasftiones Fidei per modum Articulo-
rum omnes generaliter obligantium. Corredio infoper
Praslatorum inferiorum 6c eorum ft demeruerint totalis
deftitutio, 6c fimilia, quae vel Univerfalem Ecclefias
•et in delidis , poteft ipfehaberi tanquam vere peiti-
nax, non paratus audire Eecleftam. Quod verb Pa-
pam cafos ilte 6c conftmiies fuhjieiant Ecclefias tanquam
minor fit Jure divino, quidquid humana verba
fonarent, liquet ex hoc quod membrum deviabile 6c
potens infici minus eft corpore refiduo , quod ä lani-*
täte nequit totum dellitui. Similiter perfona devians
regulam habere debet 6c Judicem indeviabiles, qui-
bus mediantibus ab exorbitatione poflit arceri. R e gula
hasc indeviabilis cftLexdivina. Judex ineor-
ruptibihs faltem circa ea quas Juris divini funt, eft
Ecclefia aut Conciftum generale Eecleftam reprsefen-
tans. Porro ubi perfona Papae mortua eflet, autmor-
te corporali aut morte civili, quam pertinacia ltoto-
ria 6c convida in fiio crimine deftruente Eecleftam
manifeftaty Concilium generale robur haberet exSe-
de Apoftolica 6c Chrifti approbatione, qui in necefli-
täte tali vellet nobis non deefie. Hoc forte intelliftatum
tangunt, vel finalem fiipremamque détermina-g gimt qui dicunt connexionem membrorum Ecclefiæ
tionem refpiciunt. Et base poteftas in Ecclefia imnK>
bilis peifeverat quantumeunque perfona Papas per
mortem naturalem vel civilem mutaretur , aut quan-
tumcimque ufos talis poteftatis a Papa remanente tol-
leretur in parte vel in toto , feu per ignaviam feu per a-
liam, licut poflibile eft juftam rationem. Chriftus enim
optimusLegiflator, fi non taliter Ecclefia fuas in eis
quas Religionis funt providiflet, ipfe Politiam Ecclefia-
fticam non optime (quod nefas eft fentire) conftitutam
reliquiflet. Sed6cTextusEvangeUcus, &Cond lio-
rum generalium determinatio, Ecclefia Univerlalis
confenfiis tantus 6c aflertio, immo 6c ratio naturalis
prasfuppofita Fide pro hac fuperioritate tarn apte fa-
ciunt, ut contra eum, qui fe pro Catholico gerit, negan-
temhoc, magis fit deftitutione quam difputationecer-
tandum. Hujufmodi funt qui dicunt quemftbet in foa
Diceceli dfe Papam fopremum, aut quod plures efle
Papas licet vel expedit, aut quod non oporteret quasread
unum caput Chriftum effentialem d ie , 6c non ad ejus
Vicarium Papam , qui eft cajjut fecundarium , quo-
niam ipfo deftituto nihilominus manet unitas Eccle-
fias , quanquam referri poteft hasc unitas ad unita-
temSedis Apoftolicas, quas in foo formali jugiter per-
feverat, juxta didum cujufdam diftindionis ponentis
in Papatu aliquod die formale , quod eft Papalis digni-
tas 5 ^Uud materiale, quod eft perfona dignitatem hanc
reprasfentans. Ceterum de poteftate fecunda 6c ter-
tia Papas, dicimus earn per eafdem caulas pofte defti-
tui, per quas exorta eft, utputa fecunda per Concilia
generalia, 6c tertia per diflenfum Dominorum tempo-
ralium, caulis occurrentibus legitimis pro utilitate
manifefta.
Diutiüs Ipe noftra tenuit nos fermo de hac poteftate
Summi Pontifieis 5 quoniam tempeftas prasfens
ad hoc impulit, pro qua magis necefle eft poteftatem
hanc ad darum dignofeere atque fecernere quam olim
re Papam unum pro Ecclefia, 6c fimiles. Hasc poteftas q antea , prasfertim ad videndum fubtradionis fabfas
" s vjjj ‘ | j j 1 ^ juftificandas vel caflandse rationem, pra^Uppofitis eis
qu^ fabta funt. Nunc tandem de abdicatione Do-
minii quasdam lubjungamus quantum hoc liceat vel
expediat : oftendentes 6c inprimis rememorandum
eft ex prioribus , quod neque Dominium Charitatis
quod ab aliquibus Evangelieum dicitur, neque Dominium
naturale, neque originale , neque beatificum
cadit liib abdicatione voluntaria 6c lieita': d'e lolo igi-
tur Dominio Politico & coercitivo, five illud fit naturale
, five divinum , five humanum fermp haben-
dus eft. E t quidem Univcrfali verbo dicere pollu-
mus, quod omne Dominium tale Politicum licenter
in calii vel renuitur vel abdicatur. Et de Papatu,
quia quondam fiebat dubitatio ilia per determinatio-
nem expreflam lopita eft. Coeleftinus, itaqile refigna-
vit, & dignitatem quoque illam Beatus Gregorius 8c
aliorum plurimi quantum in fe fliitnonnelegunturde-
_ pulifte? De Regnis prastereä 6c aliisDominiis abdica-
^ tis certa 6c approbata exempla iunt. Attamen abditam
immediate ä Deo collata eft, ut tota Ecclefia illam
neque definiere, neque noviter fitolleretur, ^dificare
valeret> ea tarnen concefla poteft adipfamquisaflumi
lecundumLeges pofitivoJureCanonico latas per Ele-
ccionem hanc vel illam fic vel fic celebratiun. Amplius
vci'b fecunda poteftas Papas per Canonicas inftitutio-
nes, qu*e funt humanas 6c variabiles, robur habet. Has
poteftates dux. tantum differunt: ut quidam (nomina-
tim ipfi G r^ci) primam concedentes, fecundam abne-
gent. Errant quoque illi qui mifeent hanc coasquatio-
nem cum pr^cedenti. Etenim quisnefeiat Chriftum 8c
Petrum 6c fucceflores multos abfque tali poteftativo
exercitio circa temporalitatem Ecclefia inPapali cul-
mine plenè fuiftè ftabilitos? U t ergo talia exercitiaad
Papam divino Jure, faltem immediatè non competant
dicere, confequens eft. Magis veröde tertia poteftate
iftuddicaretur, cum qua poteftate 6c ejus exercitio
in confervando earn , quoniam permixta eft poteftas
Excommunicationum, quae Jure divino 6c primo competit
Papse, fubfecuta eft magna turbatio 6c horror cationes iftæ fuis veftiri circunftantüs debent ut fiant
quidam Ecclefiæ nimis officiens. Demumquartapo- ficut oportet 6c quando oportet, 8c alitöritate qua
teftas naturali Jure Papæ conveniens, habet 6c requirit oportet j neque enim pertinaciter 6c abfque alia Lege
ut tanquam fuperior 6c tutor atque confervator hono-
retur & juvetur ab omnibus y quam poteftatem poflet
Ecclefia fi deeflet, ordinäre aut aliter commutate, ficut
alterius Politias. mos habet. Papa verb qui nec
impeccabilis eft, neque confirmatus in gratia, fubdi-
tus eft Legibus divinis 6c naturalibus, 6c in quibufdam
privata Spiritus lànâi reriitendum eft (liperiori farcinam
alicujus Dominii cervicibus iftius qui fibi-ftibditus eft
rationabiliter imponenti y alioquin perirét humili-
tas, periret obedientia, peijiret quandoque Rcipübli-
cas utilitas-, Cetemm» àbdiçatio cujûîîibet Dominii
civilis 6c appropriationis hèreditariæ in proprio 6c
com-
Communi fieri poteft cum merito, fic quod folo ufti ^ nemo claudit, claudit & nemo aferit. Apoc. ni. 7.
6c titulo naturali 6c charitativo taliter abdicans Ifta verb concludunt, quod fblus poteft dare Prascepcóntentus
fit y ficut dicimus titulum naturalem, ad quern
confequitur jus nutriendi corpus fic quod in ejils né-
ceflitate omnia fibi fint ad hoc communia. Non eft
autem neceffitas fi per fe poflit devidu fuffidentipro-
videre fibi per laborem , quanquam 6c ïii hóe câfû
mendicare heceifaria vitæ fuæ fit res lieita de 'ge'nere,^
quæ meritorià fiet fi nulla ex circunftantiis'adhibendisr'
defuerit. Hæc autem abdicatio totalis in proprio 6c
commtini defepliis habet fimilitudinis ad'ftatuminnö-
centiæ 8c patriæ, ôepriorum quörundamEremicbla-
i-um , quathviS nón habeat mendicatiönem de necefli-
tate cönjundam. Patuit hoc in Eremitis qui vivebant
exlabore, nihil tarnen appropriantes fibi y fédérant
quafi nil habentes, pai'ati fcilicet omnia relinqtiere priùs
quam pro eis repetendis judicialiter aut aliter decerta-
rent: flat enim abdicatio talis cum quantalibet bonó-
rum ubertate, quas fibi in nullo animus pauper appropriât,
hec fecündùm Leges Civiles eadem ócèupat ,
cum obligatione fcilicet vel non ad repetendum ea cum
jurgio, vel aliter fi raperentur defendëndüm, ad hoc
quoque voto fefe poteft aftrinxiflè. Quanquam igitiir
abdicatio cujuflibet propfietatis in proprio 8t in tom-
muni, fimifior fit perfediflimis ftatibushumanæcrea-
turæy nihilominus præfùppofito peccato 6c modore-
riim fe habendi in Pohtia Ecclefiaftica qualem experi-
mury vivere de proprio in communi, videturregular
it y effe flatus falubrior atque fecùriof. Itaque multa
decent unum ftatum, utputa ftatuminnocentiæ, quæ
alteri nequaquam expedirent, ut vivere in nuditate,
fiKosprocreare, nullum coërceread bönum, 6c fimilia
honeftabant naturam priùs inftitütam, quâ lapsâ in pec-
catum contraria his quædani decent, quasdam expe-
diunt, quasdam exiguntur.- Proptyeà fallax eft ai-gu-
mentum. Status ifte pyfediflimis fimilior eft, ergó
pro imperfedris expedientior : ality enim opinio So-
cratis, quod omnia fint communia videretur fhftinen-
da. Quality verb ea quæ habentur in communi, liceat
à quolibet {hum dicye , aut quomodo repetye fi
auferantur, 6c fimilia, digreflionis nimiæ förmido fua-
det ne tradetur. Sed 6c de onere Prælationum per
tales proprietarias, turn Jurifdidiones, turn poffeffio-
nes, quod onus impyiti 6c inexperti, honori 6c exone-
rationi députant y 8c quoufque teneatur Prælatus pró
talibus tuendis vel agendis, judiciality contendere, ceteris
omiffis fpiritahbus exercitiis fimili ratione per-1
tranfimus: profedb divinitùs, vel enunciatum eft vel
enunciari potuit de talibus y venenum eft effufum in
Ecclefia Dei.
L E C T I O Q^U A R T A.
'D O s t q u a m deferiptiones atque diftindiones ma-
teriæ neceflarias præcedentes Lediones pofhyunt,
turn de Lege pm-e natui*ali, turn de Lege pure divi-
na præceptiva, turn deLege fblumhumana, 6cfimul
oftehdimus quæ Leges 6c quot flint divinæ, quæ 8c
quot fimt pertinentes ad divinam, 6c qüæ impy tinentes:
fliperaddidimus quid 6c quot modis Jus 6c Dominium 8c
Jurifdidio vocarentur. Superefle video ut ad declaratio-
nem unicæ conclufionis noftræ cum fois feqùelisdiver-
tat fermo nofter.
Erit igitur hæC conclufio. Anima fationalis ficut à
Deo folo infpirant’e 8c influente habet Vitam gfatiæ,
quæ eft Baptifinus inSpiritù fando, fie ipfo defyentë
folummodb perdit anima vitam hujufmodi prashabi-
tam, dum præceptivæ Legis foæprævaricatrixinveni-
tur. Prima pars de fo perfpicua eft , 6c ante deduda
in fecunda Ledione. Secundam partem foademus ex
hoc quod alius à Deo ficut non habet poteftatem in-
fondye gratiam, fcc nec eripere. Ipfe prætereà folds
habet claves vîtes, & mortis <ttern<£, Apoc. 1 . 18. qui aperit
Tomi II I . Pars I.
ta affirmativa aut negativa fob pcena mortis æternæ,
quia illam infligëre fblus poteft j nullus y gó pydet gratiam
, nullus reatum damnatiónis æternæ incurret y ni-
fi pro qüahtó divinæ Legis præceptivæ tranfgreflbr
óxtiterit. Ad hóe cft auóüöritas Äuguftini deferiben-
tispeccatumadüalecömmiftionis. Peccatum, inquit,efl
' ditiurn, fattum velcôncu^itum contra Legem Dei at ernam.
Ad hoc indücjtur illüd Apoftoli : Stipendia Jtéccati
rnàrs. Rom.Vi. 2.3.
Corollarium Pnmiim.
Niillatranfgreffio Legis naturilis aut humanæ, ut
naturalis eft vel humana, eft de'fado peccatum mortale.
Et appellamus hic peccatum mortale, quod
poenæ astérnæ reatum operatur fecündùm curfum à
Deo jam inftitutum , non qui poflet inftitui. Addi-
mus prætereà, ut naturalis eft vel humana , quia ea-
dem Le x talis fæpe cömmunicat cufn divina, patet C o rollarium
ex præmiflis. Et ex alio , quia L e x naturalis
6c humana ut talcs font, non poflùnt attingere ad cogni-
tionem æternitatis in pöena vel præmio y non ergo fe-1
runtur ad finem talem fopernaturalem, 6c plufquàmt
humanum. Rurfos frultra darentur Leges cum appo-
^ fitione pcenamm, quas Lcgiûatores infligye nequi-
rent, immbnecdeeisinforofoocognofcere : alioquin
poterit Lcgiflator omnes ferre Leges, fuas fob poena
quantalibet poflïbili vel impoflibili, quàm abfurditatem-
dicere quisaudy et? Sic eil de quacumque Lege naturali
vel humana, quod neque natura, neque homines,
Prælati vel Principes poilënt tranfgrefloresfoarumLe-
gum pleélere poena damnatiónis æternæ, neçdeeaad
examen foum per telles aut aliter deducere. Hac ratione
fulciunt feDodores nominatimDurandus, ponen-
tes Præceptum non poflè imponi per Prælatos aut Principes
fuper adibus intrinfëcis 6c occultis, quia videlicet
illos traducere nequirent ad forum \ udicii foi, quod non
nifipublicum eft 6c de manifeftis. Itaque fecus agere
veile, eflèt hominum proprium officium ignorantium 6c
finftra conantium , immo 6c divinum judicium temc-
ritate culpabilidamnabiliteruforpantium. Ex hoc con-
féquenter inférant, quod adus Confdfionis Sacramen-
talis nequit diredè cadere fob Præceptô Ecclefiæ,
Q fed indiredè , dum jubet aliquid ad quod digne exe-
quendum requiritur Confeflio de Lege divina, cujuf-
modi eft fufeeptio Corporis Chrifti femel in anno. Idem
dicimus de quolibet adu intyiori aut de extyiori,
qui tality occultus eft 6c fecretus , ut publicari non
poffit per teftimonium duoram aut trium : Judices verb
qui de talitér fecretis interrogare 6c cognofeere præ-
fumunt, ei'fant ut diximus, præfèrtim ubi nihil aliud
de publicis adibus acculât politiam foam lædentibus ,
ex quibus ifta fecreta , rationabili 6c vehementi præ-
fumptione concludant, ficut eft fiima publica 6c infâ-
mis vita, quanquam nec fic fàshabeantjudiciality ad-
dicere fopremô fupplicio non convidos neque confcf-
fbs, divino ad hoc obftante Præceptô.
Corollarium Secundum.
Nullus Legiflàtor Eeclefiafticus vel Civilis habet
D diredè audoritatem præceptivam fuper iftud , ut intyiori
adu diligatur Deus fuper omnia, aut quod in1
cum fperetur vel credatur, patet ex immediate præce-
dentibus:6c ex confèquenti dicimus, quod quantumeun-
que Legiflatores intendant per foas Leges foos fobdi-
tos debere fieri meliores interius 6c fândiores quoad divinum
foram occultum, taies tarnen intentiones fuæ
non cadunt fob eóruin Præceptô. Itaque fi fiant adus
éxterioïes fuoram juflbrum etiam cum perverfiflî-
rnis intentionibus 6c finibus occultis , non y î t ibï
G z t-ranf