gas, quid fît de benedièla Trinitate. Veni, te oro,
8c rdponde primùm ad ea quæ proponam tibi de re-,
bus terrenis, ut poftmodùm videre valeas qualcm
cognitionem de coelcftibus habere queas. Die mihi,
quæ res eft f o l , luna , 8c ftellæ , quæ quotidiè in-
fjpicis, & quo motu univerfum coelum defertur ? Scd
dices forfitan, base nimirim à té diftare : fie & magis
eft de Deo Creatore omnium. Sed deicendo ad terrain.
Refponde mihi : quomodo formantur nix, glad
e s , arcus cceleftis , aut iris, terremotus , fluxus
marini, tonitrua, fulgura, 8c venti ? Quomodo de A
parva glande maxima nafeitur quercus, ex| ovo ftru-
thio qui ferrum comedit, vel pavo, Vel phafianus
qui tarn pulchras habent pennas, vel alia avium genera
admodùm dulciter cantantia, ut alauda, vel caffi-
ta , lufeinia , vel philomena , & aliæ ejulmodi aves !
Quomodo parva hirundo adeo bene nidincat? Aranea
telas luas, aut formica provifionem, aut apis mel fa-
cere novit? Qualiter magnes attrahit ferrum, 6c quidam
alius lapis ftipulam , 6c pifeis quidam echinus
di&us, Iblum dimidii pedis longitudinem habens, trahit
in mari adversùs omnes ventos magnam navim ?
Quomodo ex herba fit vitrum. Qualiter theriaca,
quæ fit ex veneno, fugat venenum? Quomodo calx
extinguitur oleo, 6c inflammatur aqua trigidâ? Quo-
modo ex dura filice feriendo falit ignis : 6c nix ferva-
tur in paleis , ablque hoc ut liquefcat •, cum tarnen
fruéfcus in ftraminibus , vel paleis, calorem adipilca-
tur. Si quis quæreret de admirabilibus fententiis quæ
funt, 6c de naturis earum -, quid dicemus de floribus,
6c deeorum pulchritudine 6ccolore, ac virtutibusla-
pidum pretioforum ? Audeo curiofitati affirmare quod
non poteft minimæ rei, quæ fit in mundo, concipere
virtutem, naturam, colorem, 6c figuram. Et fie
de centum millibus veritatibus quæ de ea re affirma-
ri poflhnt, quas Deus videt, 6c novit •, adeo, ut Socrates,
6c Philofbphi Athenienfes Cinici, qui veritatem
tantoperè quæfierant, 6c inveftigaverant, dixe-
runt finaliter , ipfiim inveniri non pofle j 6c hoc ft>-
liim feiebant, quod nihil feiebant. Hocfcio, quod nihil
feio. Cöncludo ergo cum JefuChrifto, 6c Salomonej
Si terrena dixi vobis, 6cc. Joan. in. i z .
Sed dicctis mihi fortaffis,. ô devote popule Chri-
ftiane, qui hîc eftis; dicetis mihi, non per curiofita-
tem vos feire velle, 6c concipere fublime benediètæ
Trinitatis myfterium-, fed vos habere velle , 6c feire
modum ipfam credendi fine errore -, 6c dicetis mihi
f ic , fecundum noftri thematis verba, fi cceleftia di-
cas nobis , quomodo credemus ? Refpondeo : bene,
fi eftis focii humilitatis, non loquendo de humilitate
quæ eft ad extra in verbis , fadtis, 6cgeftibus. Invenio
in anima noftra duplicem humilitatis modum, fècun-
diim duas quæ in ea funt virtutes, intelle£tum videlicet
, 6c voluntatem. Humilitas voluntatis eft, quan-
do. ipla fe fubdit voluntati alterius per obedientiam,
6c vult omnino quod vult voluntas alterius j altera
humilitas eft in intellecfcu, quando feire noftrum, 6c
proprium noftrum judicium, ac propriam rationem,
nos fubdivimus ipfi feire 6c judicip, ac rationi alterius.
Diço ergo quod quemadmodùm obligati fumus
Deo ad faciendam omnem voluntatem ejus > fic fumus
obligati eidem, intelleèlum noftrum ( fecundum quod
dicit Apoftolus, z. Cor. x. f . redigentes intelle&um in
captivitatem in obfequium Fidei) ponere in fubjedtio-
nem,8c tanquam in captivitatem,ut credamus perFidem,
6c ipfi ferviamus > 6c per hoc video's, qualiter credere
poffitis myfterium Trinitatis. Deusenim qui men-
t ir i, 6c errare non poteft , hoc nobis præcepit-, 6c
affirmât. Rationabile utique eft ignorantem fapienti
credere, difcipulum Magiftro, filium Patri fuo, fiib-
ditum fuo Domino. Habemus de Pythagora primo
Philofopho , quod ejus difeipuli erant quinque annis
pnufquàm auderent inquirere rationem return quæ
dicébantur -, nifi folummodo tantum quantum dixerat
Præceptor Pythagoras. E t révéra, fi difçipulus vel-
let mox inquirere caufam omnium quæ diceret Præceptor
fuus e i , nec aliter credere vellet, nunquam
perveniret adfeientiam: fortiori rationc credere de-
bemus Deo. Ideoferiptum eft: Nifi créditerais ^ non
intelligetis. Si ergo me intérrogaveritis modo præ-
dièfco, Si cceleftia dixero ; refpondebb vobis, abfque
Fide intelligere vos non pofle. Cognolco perfonam
quæ femel. tentata erat de quodam Fidei noftræ Arti-
culo, 6c dill bellabat contra illam tentationem mul-
tafque in contrarium habebat rationes : finaliter rever-
fa eft ad humilitatem , cogitando Intelleélum fuum
elle valdè parvum, 6c obfeurum. Tunc venit eiquæ-
dam claritas intelleélûs , talis quod omnis dubitatio
ci ablata fuit, necfeiebat ablationis illiusmodum. Le-
gimus in hiftoria Ecclefiaftica Lib. xi. cap. p. quod quidam
Philofophus argumentis multùm impugnabat
Fidem noftram , nec quifque erat, qui eum fe vin-
cere pofle cogitaret j venit fenex quidam probus homo,
6c poftulavit quod ei refponderet. Alii qui eum
cognofcebant, in admirationem verfi funt j tandem
data eft ei audientia. Deindè propofuit fimplicitcr Phi-
lofopho Fidei veritatem fine argumentis, 6c interrogavit
Philolophum, fi ita crederet, 6c tunc dixit quod fic ; 6c
quando fuit procefliim contra eum argumentis, ipfe
etiam obviarat argumentis : led virtute, 6c humilitate
illius quæftionis converlus fuit, 6c dixit præfèntibus,
quod fi fenfiflènt virtutem quam lentiebat, ipfi le-
querentur eum, quia erat bonus Chriftianus. Videte
ergo quod prodeft humilitas ad res divinas credendas.
Simile legitur de fanélo Bernardo, qui dixit cuidam qui
tentatus erat de Fide Sacramenti Euchariftiæ : Fade
inquit, & célébra in Fide fimpliciter j fic fecit, 6cten-
tatio fimpliciter eum dimifit. De fando Antonio legitur
, quod cùm admirarctur mirabilia Dei Judicia,
didtum fuit ei : Antoni, de teipfo cogita , Deus fatis
Jdpiens eft, ut bene gubernare nojeat. Et magnum mi-
rabile eft de fimplicibus hominibus, qui intelligere
volunt talem materiam, nec fe referre ad dodtos, 6c
ad tàm multos telles, fcilicet Martyres j cùm non fit
tam parvus artifex quin fibi fidem adhiberi velit in
fuo artificio. Si litteris eruditus dicat latomo, mu-
rum fuum fic faciendum cflè, aut carpentario de do-
mo fua, aut aurifabro de vafe fuo, aut coquo de ci-
bis, 6c fie de aliis, unufquifque irridebit talen^eru-
; ditum, 6c diceret ei, ut fibi cura fit de Libris fuis 6c
adeat fcholam , nec curet de aliis artificiis. Multo
majore ratione fides adhiberi debet dodto de feientia
fua, quæ difficîliùs intelligi poteft. Et hîc manifeftè
videtur naturæ corruptio, cùm fimplices homines
potiùs Ôc citiùs credant nonnullas ftultitias, 6c forti-
legia ad verbum alicujus vetulæ, quàm Fidei .veritatem
ad aflcrtionem tam fapientum hominum Doéto-
rum, 6cæeftium , qui miraculis , 6c morte eorum
hanc veritatem teftati funt, 6c ficut dicit Richardus:
Domine , Ji decepti fumas, à-te decepti fumus.
Credo quod poil hæc verba, ô devote Chriftia-
ne popule, aflùmetis humilitatem in focietatem ve-
ftram, ut credere poffitis altumlan&æ, 6c benedi&æ
Trinitatis myfterium. Et fificfeceritis (quemadmo-
dùm fpero, 6c confido) fumam audaciam duccndi vos
in très fcholas, quasintrabitis, ut vobis aliqualiter di-
cam figuraliter de materia noftra : non quod velim
) probare evidenter, vel concipere} hoc enim fieri non
poteft; fed vôbis adducam aliquam fimilitudinem, 6c
aliquam Ipeciem rationis, ad oftendendum quod non
omnino fine ratione credimus id quod credimus. Prima
fchola & primum Ipeculum eft naturæ. Secundum,
eft Scripturæ revelatio. l ’ertium, humanæ crea-
turæ illuftratio. T e rogo naturam, Philofophorum
magiftram, 6c Dei filiam, te rogo, non quidem per
curiofitatem, aut vanitatem 5 led per humilitatem, in
bona fiducia ut nobis dicas , fi quicquam cognoicas
de fublimi Divinitatis, 6c Trinitatis myfterio. Refpondet
natura j fe Certb feire quod fa6la fit 6c formata
a Deo. Sic refbondet omnis creatura : Ipfe fecit nos &
non ipfi nos, inquit Auguftinus. Sed quid eft Deus in fub-
ftantia lua, 6c majeftate ? Non pollum intelligere, dicit
natura, nifi per lpecialem revelationem. Nec rationabile
eft ancillam cognolcere omne confilium Domini fui, 6c
Magiftri. Ideb potiüsinterrogari debet Fides, aut revelatio
quas eft Magiftra, quam ego. Tarnen dicit natura
j in fchola mea per aliquas conje&uras , 6c inter-
dum de creaturis ego cognolco ( quamvis valdè oblcu-
re ) aliquam rem de majeftate D ei, de lua Divinitate,
virtute, 6c asternitate. Nam per vifibilia mundi in-
vifibilia Dei cognolcuntur 8cc. Rom. 1. 21. Per
magnitudinem rerum creatarum cognolco Dei po-
tentiam , per pulchritudinem fapientiam, per or- 1
dinationem 6c boninitatem cognolco fliam liberalita-
tcm. Ideo cognolco tanquam per veftigium ■, 6codo-
rem 5 tanquam in Ipeculo 6c umbra benedi-■
éfcam Trinitatem 5 inquantüfn potentia attribui-
tur Patri, fapiqntia Filio , 6c liberalitas 6c bonitas
Spiritui lanólo. Video in omnibus rebus eflè unitatem
veritatem , bonitatem, 8c menluram, numerum, 6c
tendentiam. Video in coelo rotunditatem , figuram,
6c ordinationem. Video lolcm , 6c ignem habere
claritatem , lumen 8c calorem , 6c omnino in una
fubftantia; unumpomum habere faporem , odorem,
8c colorem, 6c omnino in una lubftantia j unum
triangulum, tres triangulos in unitate. O devota plebs
Chriftiana , fic poteft imaginari intelleélus nofter ut 1
natura loquitur in Ichola lua , 6c teneo nihilominus
nos non pofle concipere omnino , 6c credere exem-
pla qiKE ipla d a t , 6c etiam eft multo major diffimi-
litudo in benedi&a Trinitate , quam fimilitudo. Ideo
dicere vobis pofliim verba JefuChrifti: Si vobis dixero
8cc. Joan. hi. 12. Etperveftigia, 6c figna6c umbras,
pervenerunt Difeipuli mei, inquit natura , ad
unitatis Dei cognitionem, 6c luasasternitatis, quamvis
erraverint in multis rebus $ quia non habebant hu-
militatem, & nimiurn inquirere volebant, nec Deum
lecundum dignitatem luam glorificabant. Nonne au-
diftis, quod Plato , 6c Hermes Trifmegiftus, 6cali-
qui alii exprefle locuti funt in divinitate eflè Patrem,
6c Filium, led ad Spiritum fim£fcum non pervenerunt
ob eorum ingratitudinem 5 6c alii opinati funt fieri
non pofle , ut in natura divina diet filiatio 5 nimis
enim rude concipicbant, opinantes generationem
lèmper fieri per conjunèlionem maris 6c femel las,
quod erat ftultum cogitare, quia de tali generatione
non fit fermo , ciim dicitur, Deum Patrem genera-
re Filium. (
Tenamus lèmper firmiter lociam noftram , 6c co-
mitem humilitatem , 6c adcamus aliam fcholam lan- 61« Scripture in qua legitur , 6c docentur difeipuli
fui quadam revelatione, quas eft Magiftra nature. R evelatio
enim , quas eft Magiftra naturas, nos docet,
tam in veteri, quam in novo Teftamentó, eflè unum
Deum in tribus perlbnis. Revelatio docuithanc veritatem
ipfiim Abraham, quando tres vid it, 6c unum
adoravit. Revelatio docuit hanc veritatem ipfiim Da-
5 cum dixit: Dominus dixit ad me, 8cc. Pf. 11. 2.
E t iterum: Dixit Dominus Domino meo, 6cc. Pf. cix.
I - Revelatio docuit hanc veritatem Ilaïam , cümau-
divit quod cantarent altis vocibus Seraphin: San-
us> fonEtus, 6cc. Ila. vi. 3. Etexpreffiusf8. Cap.
XVI. Non a principio in abfeondito locutus fum : extern-
fore anteaquam fterent , ibi eram. Et nunc Dominus
eus mifit me, & fpiritus ejus. Sed in novo Teftamento
asc veritas tam clare oftenfa eft per revelationem, quas
docuit Apollolos , ut contradici non poflèt. Nonne
prxapit Jefiis Chriftus ut baptizetur in nomine Pa--
tru™E' ,Nonne dicit (änftusjoannes Evangeliftaex-
preiiiiime, quod tres fm t &c. Et fi aliquisadmiretur
e hoc quod dicit revelatio ; ipfa fecit e i , vel fecere
potett argumentum Jefu Chrifti in themate noftro,
Tomi I I I . Pars HI.
àdduceudo ei miracula vifibilia & rtfanlfefta quæ fe.
eta funt; quæ tarnen nullo modo comprehendcrepofe
fiimus. Si inteiligere non potes ( dicit revelatio naturæ
Magiftra) quomodo tnundus fuit ex nihilo creat
e , mare rubrum difefum, folverfus, mortui refufe
citati, cæci illuminati, leprofi fenati, inimici ejeiäi,
quæ funt res fenfibiles, 8c quæ videre potuimus ad
oculum ; confidera qualiter Concipies quod videre
non potes , ncc hune qui habitat lucem inaccefe
fibilem; fiergoterrena dixi vobis, 8tc. In haC fchola
erraverunt" omnes hærctici, obdefeétum humilitatis.
Demùm, maxime veilem, 6 devota turba Chriftiana
, ut benè intrare poflêtis tertiam fcholam, quæ-
admodùm propria eft in nobis, & intra nos, quam
vûco fcholam humanæ naturæ, fcholam ahimæ noftræ.
Utinam ibi videre , & audire polîimus illius
fcholæMagiftram, quæ nominaturdivinailluminatio,
vel ftluftratio, vel mfpiratio; fecundùm quod dicit Pro-
pheta: Signatum eflfitter nos, &c. P f.iv.7 .Profeftôfî
hanc fcholam intrare poflùmus, 8c in ea quiefeere
videbimus ibi pulcherrimam benediflæ Trinitatis ima-
ginem animam noftràm, quæ feéta eft ad fimilitudinem
& imaginent D e i, 8c per ipfem, tanquam per pulchrum
quoddam Ipeculum , legere poflùmus, 8c infpicere
noftræ Fidei veritatem, 8c multô plus quàm infehö-
Ia Communi, 8c generali naturæ, 8c clariùs, noil
autem Verms , vel certiùs quàm infehoia Scripturæ.
Sed dices mihi véluti per maximam admirationem,
1 quare dubitem quod non omnes poflùmus leviter in-
trare hanc fcholam humanæ ’creaturæ , cùm fit no-
fli a , 6c nobifeum, 6c in nobis ; fiimus enim creatu-
ræ rationales: Heul veritas eft; fed alibi eftimpedi-
mentum: 8c quale impedimentum? Certè magnum,
Q-u° d efl-? Eft peccatum cum univerû
maledicb focietate fua, 8cfequela, ac dompheibus.
Priulquam peccaflèt Adam , erat. in ifta fchola 8c
clare fe fpeculabatur in hac pulchra imagine Trinitatis,
8c divinitatis, anima noftra. Séd cùm peccatum
intravit, fecit earn obfeuram, 8c circundedit cam in-
genti quadam nube caliginofæ ignorante, 8c fuie
fcholæ illius introitus tanquàm cJaufus, 8c munitus-
adéo ut vix poflèt quis intrare, ' vel videre divinamin-
fpirationém, aut illùftrationem , quæ eft occultata
§ circund_ata à magna nubeveræignorantiæ; 8chine
eft,- paudös eflë homines, quivelint, vel dignentùr,
quærere introitum; fed currant, 8cambulantfemper
extra per res terrenas, aùt adverfas eorum affeffio-
nes ad carnalem fcnfualitatem, quæ eas ducunt nunc
hùc , mine illùc, undiquàque fine requié : modo exit
) extra fe homo-per portam oculorum, videndo mundi
vanitatem ; modo per portam aurium, audiendo
febulas 8c mendacia ; modo per portam oris, fùprà
efeas, 8c per verba diverfa; & per portam taûus, in
diverfis inordinatis deleétationibus. Ideo mirandum
non eft, fi non intremus fcholam noftram quæ in
nöbis e f t , cùm femper extra fimus. Et fi interdùm
intrare vdimus , ibi funt phantafiæ , 8c imaginatio-
nés terrenarum rerum in maximo numéro 5 ibi fimc
mala defîderia in magna copia, quæ difturbant 6c
impediunt iftum introitum in fcholam noftræ animæ.
E t fi forfitan parùm accedimus, non permanemus,
quia nec videmus , nec fèntimus ullam voluptatem :
immo mox revertimur ad perverfàm noftram confiié-
tudinem , videndo , 6c defiderando mundi vanitates.
) Et reèlè affimulantur joculatori, aut curlbri qui non
habet pejus habitaculum , quàm proprium. Ö utinam
quis benè intrare poflèt, 6c introfpicere in hanc
noftram fcholam , ficut fàciunt Sanéèi ipfius Paradi-
f i, 6c ficut faciebat Adam > quemadmodùm etiarô
viderunt. excellentes Theologi, qui omnem eorum
curam tollebant à mundo 5 ficut îanélusPaulus, fanèhis
Auguftinus, fânèlus Hilarius, 6c alii. Qui benè intrare
poflèt, 6c viderej dico vobis, quod audiret di-
vinam infpirationem, fèu divinam illùftrationem hujus
M mmm fcholæ