16 8 167
p RI MA PAR s
p R I N C I P A L I
H UJUS TRACTAT U s
E T
p R I M U S Q U A T E R N A R I U s.
Conßderatio Prima. g e n e re , au te x fo lisa c c id è n ta lib u s circ u n fta n tiis, qua:
n o n c a d u n t fiib a rte . S ed q u o n iam alibi trad ita e ll
lü b com p end io p ræ d icla re fo lu tio , illam ad p rx fe n s
5 S |8 O n t r a c t u u m böniM tem a u t nQn re p e tjm u s.
malitiamdo&inaliterinveftigarevo- EH ie n tib p s, n e c e flè e ftin p rim isc o g n o f-" . r r H cere q u id nom inis & q uid rei ; q uid CooJlderattO 1 ertta. j fciUcet fit Contraftus ScdeContra-
I ftuum fpeciebus. Trad it hoc Ari-
ftoteles eile primum & proprium
in omni difeiplina five feientia; quoniam ignorantes
terminos de facili parologizantur. Poteft autem
Contraftus ita breviter definiri.
Contraftus eft commutatio civilis légitima. Com-
P O n 'tr a c tu um divifio , fpecies 6c fufficientia
^ fie haberipoffunt, &expedit.agnofcere: autenim
per contraftum transfertur Dominium, aut folus ufiis.
Si primo modo, hoc eft dupliciter, quia vel fit me-
diante pretio, 6c fie funt duæ fpecies correlativx,
emptio 6c Venditio: vel fit fine pretio, 6c ita funt duX
mutatioponiturprogenerej civilis addituraddifferen- ppecjes correlativx, mutuatio a&tiva 6c pafliva* unde
tiam mutationum naturalium, quas confidcrat Philo- mutuum dicitur, quiademeofäciotuum. Poteft ad-
fophia naturalis > Contraftus enim ipeccat ad Ethicam ^ tertja fpecies qua: proprie non eft Contraftus, fed
five Moralem Pbilofophiam. Subjungitur l^itima id- eß ^ era^s datio £ u donatio vel eleemofyna. Addi-
eftLegiconformis, ad differentiam Contractuum 1II1- qUarta fpecies, qux dicitur camptio feu cambium,
citorum vel illegitimorum: inventa eft autem commu- fcjpgjtt ti-anflatio Dominii de aliqua re ad aliani rem, re-
tatio civilis poft peccatum , quomamftatus mnocen-0 * - “ '-*«*h «»**^***-*w
t ix habuiffet omnia communia. Rursus commutatio-
num civilium multiplices funt fpecies. Una eft venditio,
altera eft emptio, habentes fe correlative ad invi-
cem j venditio in agente, 6c emptio in recipiente. L o c
a t io n conduftio , fimilem habentes correlationem.
Mutuatio aftivx & paflivx fimiliter fe habentes correlative.
Datio liberalis 6c receptio gratuita. Poteft herum
extendi commutatio civilis ad matrimonialem
conjunftionem mans 6c feminx, de qua nihil ad prxfens
:• conftat igitur quod Contraftus eft fpecies jüftitixj
manentibus ambabusinfliaeflèntia, utviniadfrumen-
tum , vel veftis ad fotularem , vel pecunix ad pecu-
niamj quamvis h x c fpecies reducatur ad emptioneirt
vel venditionem : vel fi folus transfertur ufûs} redit ad
locationem vel conduftionem , çommodationem vel
accommodationem. Si autem Contraftus fit talis , v ir -
tute cujus transfertur ufûs rei retento Dominio , hoc
contingit dupliciter : quia vel hoc fit fine pretio me-
diante, 6c fie funt dux fpecies correlativx, commo-
datio ôc accommodatio -, aut fit mèdiante pretio, fie
funt dux fpecies correlativx , locatio ôc conduftio.
nedum prQut eft generalis virtus, fed fpeciahs St fpe- p ote^ | j| | l tertia fpecies qux dicitur cenfualis penfio
cialius illius qux dicitur juftitia commutanva. Proptcrca vej emphiteofis, vel datio ad firmam. Adderetur quar-
fi debeat plena refölutio fieri, neceflè eft pervenne ad ^ fpecies qux eft oppigneratio, nifi qüod ibi noneft
definitionem Juftitix per differentias intermedias. Un- q pr0prjè tranflatio, fed tantummodo depofitio pro fe-
de quia commutatio civilis non ha^et fieri nifi per trans- c u r jta l;e mutui vel commodati vel crediti. Denique
kt-ipnem Dominii vel ufus vel utriufque ; comequens p |||^ poteft quöd in aliquibus rebus non eft Domi-
eft ut feiatur quid fit Dominium, St quid Dominus, 6c njum feparatum ab ufu, ut in pecunia numerataj cu-
qucit fint fpecics Pominii. jus Dominium eft ufus, alioquinfruftra eflèt: ut infiiÜnde
Dominium, poteftas eft propmqua aJïumen- ^ converfo in cibo,cu jus ufus eft ipfa rei comfumptio j
di res alias vel ut alias in lui facultatem vel ufum hcitum, pr0prj^ non fèparatur hic ufus & Dominio : unde
fQcundnm Jura vel Leges rationabiliter mftitutas. confurgit non parva turbatio apud aliquos, nihil 1
ff» i^JrpntPC int Confideratio Secunda.
O n t r a c t u s ’ ex quo eft commutatio civilis le-
gitima, Sc legitimum dicitur quod eft conforme
Legi y neceflè eft cognofcere quid fit L e x , quales inconfurgit
n
fedicentes in proprio vel in communi.
nihil haberc
Conßderatio Quarta.
/" 'O n t r a c t u um definitiones in Ipeciali talcs
fiiper'&qïïôt fint ejus fpecies / fundatur ut præcedens. „ ^ poflùnt elici ex præmiffis^ Venditio eftContra-
Leeum nempe alia eft purè divina, alia eft purè natura-^ é h is , per quem fittranflaoo —.egum nempe alia e ft| y s Dommnahcujusrci^de
lis, alia Canonica, alia pure pofitiva, alia civilis pui e
& ipfa pofitiva. Sunt 6c alix mixtæ ex aliquibus præ-
diétis Legibus. Ignoratis itaque vel non confideratis
hujufmodi divifionmus 6t definitionibus non poteft haberi
certa ôt perfefta refolutio, notificans definitionem
Contraftus, quid prxtereà dicatur meum, quid
y.ij.im- i fieque per confequens quis Contraftus fit lici-
tus vel illicitus, licitus vel illicit us, inquam, de fe vel fùo
uno ad alterum, pretio legitimo mediante : ita quod ibi
eft merx ôt pretium, 6c emensôtvendens: necrefèit
fi fint plures ementes 6t vendentes , ut in communi-
tate. Et dicitur merx aliquando pecuiiia, aliquando jus
ipfam recipiendi, aliquando eft proprium corpus fervi
alicujus. Mutuatio eft Contraftus per quem fit tranflatio
Dominii de uno ad alterum, nullo pretio mediante,
non quidemad femper vel pro femper} quia jam
eflèt
*De ContraBibuS'.
cflet liberalis donatio. Campfio ell Contraftus per
quem fit tianflatio Dominii unius rei ad alteram , fic C o n ltd e r a t in fr lc t A
quod una eft pretium alterius, nee diftertmerxapre- onjlaeratlO oCXta.
t io : & inde confiirgit differentia ab emptione & ven-
ditione communiter diffis, ubi pretium & merx diftin-
guuntur. Donum eft tranflatio rei ab lino in alterum
nberalis & irreddibilis; non enim paftio eft Velinten-
I 7 O
V E n d it io n is 8temptionisContraftus nonide5
prxeise dicitur illegitimus quod res vendita poteft
ad ccrtum tempus redimi feu retrain Lege fuper hoc
tio quod fiat redditio, quia jam non diet donum pu-^ conftituta. Dicentes oppofitumcondemnarcntflipre-
re gratuitum. Rursus commodatio eft Contraftus per mum Lcgiflatorem Dcum in Legibus fuisjudicialibus
datis per Moyfem populo Judxorum, ficut eft tex-
; l^ursus commoaatio eit oonti'aftus pi
quem fit tranflatio ufus rei de uno ad alterum , nullo
pretio mediante, retento Dominio. Locatio eft Gon-
traftus per quem fit tranflatio ufus rei de uno ad alterum
aliquo pretio mediante, retentó Dominio. Gcn-
fiialis penfio videtur mixta ex venditione 6t emptione,
locatione 6c conduftione quoniam ibi fit quxdam
tranflatio Dominii, rei 6c ufus fui ad tempus foluhi
vel cum certis modificationibus appofitis. Poflent ex
his elici deferiptiones illicitorum Contraftuum} poflet
etiam fieri verbum de prxmiflis per metaphóram 6c
tranflationemadfpiritualia, utdicimus, Regnumcx-
lorum emi, 6c quod Deus recipit ad ufuram j fed
©mittimus. Poftremb quoniam fufeeptio prxfentis
tus apertus Levitici. xxv. mox allegatus, ubi patet
quod vendens hereditatem poterat redimcrc, immè
6c fine redemptione revertebatur hereditas in anno
jubileo. 'Cuntla, inquit, regio fojfejjionis veflra ft*b re-
demotion is conditione 'uendetur. Ibid. 24. H x c autem
Lex inducitur hic‘, non quod obliget pro nunc po-
pulum Chriftianum, nifi quod noviter inftitueretur
per Legiflatorem legitimum in ifta patria vel in ilia ^
ficut 6c fiiftaim eft de multis Legibus judicialibus L e gis
antiqux, quemadmodiim prxtereà Leges Civiles
non arftant in Foro Ecclefiaftico, nifi pro quanto per
Legiflatorem Ecclefiafticum firmatx funt: fufficit
opufeuli principaliter , eft non de quolibet Contraftu autem ad propofitum monftrafle per licitam Legem
plene loqui, fedadinveftigandum quis Contraftus ve- veterem veritatem nofti*x confiderationis, quod fcili-
re dicatur ufurarius: ut radicitus 6c aperte poflitcog- cet .de Legepurx divina 6cnaturali, contra quasage-
nofei, curabimus Caufas aliquas removere, propter rc nufquam fas eft, non habeturquodde rationeven-
quas poflet videri aliquibus quod Contraftus aliquis eflet R ditionislicitxfit, quod non valeat redimi res vendita,
uf^u i*arius vel illegitimus f^i-v-e-- n--o-n1 l:i-c!i.—tu s, 1lo-q-u, -e-n--t-e-s- -p--r-x - 15 qubd non interponatur conditio redimendi Lege
cipuè de legitimo vel illegitimo fècundùm Legem pure
divinam vel pure naturalem, prxfuppofito lapfu generis
humani feu peccati. E t primo de venditione 6c
emptione fiat fermo , 6c hoc in fecundo Quaternai’io
noftrarum confiderationum.
S E C U N D U S Q U A T E R N A R I U S .
Conßderatio Quinta.
“W "E n d i t i o n i s 6c emptionisContra£hisnonideo
" prxeife dicitur illegitimus, quia fit utilior uni
parti quam alteri, ut vendentiquamementi vele contra.
Poflet aliquis opinari contrarium, quia Contraftus
fpecies eft juftitix commutativx qux refpicit x -
publica vel privata voluntate.
qualitatem rei qux venditur ad rem qux emitur, ut
fèrvetur xqualitas jufti pretii 5 propter quam xqua-
litatem facÜiùs obfervandam inventa eft moneta, v e jL
numifma, vel pecunia, ficöt pulchrè deduxit Philo-
fbphus, 6c facile eft adverterC confideranti diftantias
locorum 6c vaiietatem nunc abundantix nunc indi-
gentix in rebus commutandis: nihilominùs apparet
veritas noftrx confiderationis in praftica viilgata 6c
approbata per omnes fere nationes, dum vendtmtur
6c emuntur reditus perpetui, ut decern denarii redi-
tuales perpetui pro centum velduCentis in pecunia nu-
merata. Confrat in hoc cafu quotidiano quod infra
Conjtdcratio Septima.
V E n d i t i o n i s 6c emptionis Contraftus non idcct
prxeise dicitur illegitimus, quia paftuin potefta-
tis redimendi rem vfenditam ad tempus certum vel incertum
vendens 6c etnens interpofuerunt. Sequitur
ex prxeedenti, quia fi jufta Lege publica poteft hujufmodi
Contraftus fieri, non répugnât Legi divinx
vel naturali quin ita fieri poffit Lege vel conventionc
pl'ivata j quidquid fit alicubi de prohibitione pofitiva.
Confideratio Ottawa.
u m n i s 6c emptionis Contraftus non ideb
prxeise dicitur illegitimus Jure divino ac naturali
, dum propter libertatem redemptionis vénditx
rei, ipfa minori pretio venditur vël emitur. Dedu-
citur primo per inftitutionem Legiflatoris publicam,
fi fiat ex hoc menfliratio pretii fècundùm ampliatio-
nem Dominii fuper rem emptam : conftat enim quod
in cafù confiderationis cedit res emptaipfi emptoriin
minus amplum Dominiutn, quàm fi non poflet redimi,
6c è contra venditor non ita plene denudat fe to-
taliter à Dominio fiix rei quam vendit. Si igitur poviginti
annos emens poterit recipere totam pecuniam teft pretium augeri dum jus vel Dominium eft pintraditam,
remanente fibi fua pofleffione ex integro,
immo fa6ta fortaflis melioratione. Sunt alii cafes often-
dentes veritatem hujus confiderationis j fed hicunicus
ad prxfens fufficiat. Unde textus. Levitici. Xxv. 29.
fic habet. Qui vendidertt domum fuam intra muros ur-
bis, habebit licentiam redimendi donee urns annus im-
fleatur 3 f i non redemerit ^ & anni circulus fuerit evoluguius,
latius 6c uberius j Dominio diminuto poteft ÔC
pretium diminui. Pro quo fàcit textus Levitici. xxv.
qui fic habet. jQuanto minus tempus numeraveris, tanta
minus emptori confiabit. Confirmatur ex confidera-
tione Contraftus, qui eft locatio vel conduftio, ubi
fit tranflatio folius ufus, retento Dominio: quisenim
nefciat temperari vel augeri pretium juxta temporis
tus, emptor pojfidebit earn & pofieri ejus in perpetuum^D & ufus commoditatem majorem vel minorem? Elici-
& ' redimi non poterit etiam in jubileo. Notentur h x c tur ex prxmiflis h x c veritas, quod non eft de intrintria.
^ Primo, quod venditio perpétua licita èft. Secundo
, quod venditionem non inficit conditio redimendi.
T e r t io , quod fi emptor poft decern vel viginti annos
velit vendere illud quod emit fuo venditor! qua-
licumque pretio, non tenetur frudtus medii temporis
deducere in pretii recompenfationem.
feca ratione venditionis aut emptionis, quod fiat fine
lucro alterius partium 6c fine fpe vel pafto redemptionis
feu retraftionis per vendentem aut ejus cau-
fam habentes. Sequitur nunc videre quid de Jure po-
fitivo fit, vel efle poteft de ratione Contraftuum. Et
hoc in tertio Quaternario confiderationum.
L 5 TËR-i