623; Joarmùt
thematicas difciplinas, quæplurimùm conférant arti-.
bus mechanicis, fine quibus vitaXcrvilis non ajmNrf
conferunt prætfereàf cdnviäiii äm ie o n jm quo nauvü
ta prxfens ornatior atque jocundior. Sic inter cete-
ras artes comparata eft magno plaufu Mufica , ôc ad.
divinas res atque cercmonias tandem adhibita. H irre?
apud ruricolas ôc paftores bucolica carmina vel Eglo- •
gæi Hinc comædke leges , bine acriores^ -Satyraf,“^
hinc poftmodùm grandioribös- iamputlbfæ Trage-
diæ 3 hinc denique metrorum Hcrbïcoru'mH/Iegiacçt,-.
rum, Jambicorum , Saphicorum , ôc aliorum velut
innumerabilis multitudo. Vides quemadmodîim Mufica
fuum cepit à natura., ôc ab araore jj unitateque
primordium , quæ, c re vii, adKibitÜpec artem.regu-
lis 6c numeris. Quis utique non advertat homines
licut ad loquelam , fie ad quamdam Muficam, velut
ab infantia & pueritia pronos eflè , quam inclinatio-
nem ars & ufus pcrficiunt.
Hinc animadverfum eft, tripîicem elfe partitionem
Muficæ , ficut poteft ipfe Tonus caufas tres habere.
Unus enim fit flatu, alter pulfu, all;er voce vel can-
tu. Tres obindè Mufas fiétio Poëtica dédit, prout à
Varronc refert Auguftinusj quas ideopofteà dixerunt
novem, propter totidem imagines ab excel lentifiimis
Sculptoribus cum quadam fuperandi intentiorre depi-
bfcas. Compertum eft infüper, tres dumtaxat innu-j
meris fonoris proportiones efiè deleôgbiles. Diatef-
lèron, Diapente, Diapalbn, quas vulgari modo no-
minamus, tertiam, quintam Sc oótavam. Nec liint
plures deinceps, quæ non reducantur ad iftas, quem-
admodum fèxta & quinta Tuper oétavam 3 ôc rursùs
oëtava duplex. Et ita per afeenfum , quantum vel
vox vel ratio fas habuerit 3 quæ conquifitio fuam habet
artem propriam, tàmfpeculativèquam pra&icè tradi-
tam, cui Muficæ nomen damus. Docuit ampliùs ex-
perientia , mirabiles fieri mutationes per Muficam
fènfualem, de qua judicat, tanquam de objeéto proprio
auris corporalis , quæ fola vldetur apud vulgares
cognita , vel eonfi’derata. Teftes Hint Hiftorici
cum Philofophis, & Medicis, ut Martianus ôc Boë-
tius : quibus non dücordat facra Scriptura de David
6c Elizeo, filiifqüeProphetarum. Nonne Philofophus
politizàns docet in politiabenè inftituta curam de Mufica,
præcipuc pró juvenibus habendam efiè , quæ
fit ad temperantiam 6c virtutem idonea , non petu-
lans, non difloluta, nonagreftis, non irritans 3 fed
nec animos muliebriter emolliens. Notant fiquidem
ex diâis Ariftotelis Vltimo Polit komm expofitores fui,
quatuor eflè fpècies melodiæ , quas iple denominat,
vel à repertoribüs, vel à patriis utentibus eis 3 uhà
vocatUr Miftolidifta, fècunda Lidifta, tertia Dorifta,
quarta Frigifta.
Prima movet ad compafilonem 3 fècunda mollit ad
concupifcentiam ; tertia ad virilitatem , quæ ftabilis
eft 6c virilis , in qua funt juvenes inftruendi 3 quarta
rigidior eft, vehementiorque, rapiens animos ad ter-
ribilia, vel aggredienda, vel fuftinenda. Porro jux-
ta varietatem complexionum variatur complacentia,
6c judicium melodiarum 3 immo 6c traditio qüam
fréquentât Ecclefia de varietate tonofum oôto, poflet
ad harte melodiarum diverfitatem appropriari 3 ut quod
prima eft feptimi ton i, fecunda quinti, tertia primï,
quarta tertii. Pofîèt altera fieri diftinètio Muficæ ,
quoniam eft alia aptior ad divinum cultum pro devo-
tione, nunc læta, nunc lugubrij nunepia, nuneju-
bilanti. Quædam potior eft pro morum difciplirtatio-
ne. Altera jocundior 6c fuavior in amicabili feucivi-
li converfâtione. Aut dicamus, quod una eft heroï-
ca, altéra divina, quædam moralis 6c politica, altera
fèhlualis ôc animalis, propuerorum, vel imperfe-
ôfcorum recreatione.
Aut rursùm addamus, quod una magis convenit
in Satyra, quædam in Tragoedia, quædam in Comoe-
d ia, quædam in Bucolicis, quædam inOdis velLyri-
Gerfonii 61^
cis. Aut poftrema fecund um variçtatem.-hqminum
alia förtibus ôc virtuofîs cänvemt 3 aUailubiicis 6c vo-
îupuk»iîs.ü.afia fubtilibus^t iageniofîs j--aliabeftialibus
6c ftolidis.
- Viliffimam omnium efiè tradit 'Ariftoteles fiftula,
tfonem, quam idco Pallas abjecit-, fuam videns in aqua
ex tybiis buccam inflari 3 hoc lumpfit poetica fiétio
mccnomillud $~qtrod Midïls RCx bucqts habuit âfini-
Bas , èb quod lüo judicio #àn,, Deus-Paftorum fi-,
ftulansi^ApoUiiïi.præferebatuivcithariz;\nk Dcmùm
quot funt hodiè , qui tympanum Gallicè Tambours
cum fiftula citiùs ac hilariiisaudiunt, quam cithararn
-aut pfaltériutff. y ItajjurSus- ficut avibiw, fie homini-
busJfiiusacüiqùé canto^placet | 6c cui foetus eft , vel
aptatus. Prætereunaum verocenfemus, quemadmo-
dùm ad res divinas aut quas divinas reputabant, Gentiles
carmina tranftulerunt, execrabili fùperftitione •
quo fabbim eft ‘, ut qui fine Deo vero erant, ludifi-
carentur à diis illis, de quibus in Pfalmis: Omnes clii
gentium, damonia. P f xcv. f , Ortæ funt-quippè artes
magicæ carminibus utentës, quas incantationes vocant,
quarum eftebtus mirabiles, nedumPoëtæ,, nëdum ipfi
Idololatræ commémorant > fed atteftatur 'Scriptura
fiera cum êxpofitoribus , unde dicitur in Exodo de
maleficis Pharaoniis, quod fecerunt fimile adMoyfen
j in primis duobus fignis : 6c hoc per incantationes Æ-
gyptias 6c arcana quædam, ita dicit Textus. Veriim
exquifitior de carminibus iftis fèrmo non expebte-
tur hîc 6c nunc. Latifiîmus enim eft, ôcfeorsùm
debent fuæ queri caufæ, vel effebtus. Habet fubin-
de Mufica fenfualis, quæ confiftitinmodulationevo-
cis, fuam artem, cujus artis velut alphabeticum quod-
dam traditum in gamma manuale fub fex vocibus, vel
notulis: ut. re. mi. fà.fol.la. de quo nonefthîcdecla-
ratio facienda, fed fupponenda 5 fimul qua ratione fer-
vit Mufico cuilibet inftrumentonotulationishujufmo-
di peritia. Sed nec de metrorum legibus , numeris,
varietate neque poftremo de gefticulationibus aliquid
tradere dilpofuimus. .
Placuit tarnen annotare, propter reverentiam Scri-
pturæ facræ nonnulla valorum , vel inftrumcnto-
rum muficalium nomina : quoniam pariter mönet
nos ratio, naturæ confona. Pofüit itaque Platocoiv
poribiis animas afliftere , tanquam motores fuis orbi-
3 bus 6c organis , quod fatis in coelo Ariftoteles.ôc Fides
recipiunt de intelligentiis, quas vel Angelos, vel
Virtutes, Fides appellat. Verùm de noftris intelleâi-
bus, nec non de brutorum formis , non conveniunt
cum Platone j quia ponunt animas inhærere corpo-
ribus, 6c cum materia conftituèrecompofitum. Concordat
tarnen utraque pofitio fuper hoc, quod fccun-
dùm varietatem formarum, reperitur varietas in cor-
poribus. Hinc illud Philofophiæ, apud Boëtium
de hujufmodi formis loquentis ad Deum , per confona
membra refolvis. Hinc prætereà Phifonomi tra-
dunt, animas infèqui co lo r a , quamquàm. verior eft
locutio , corpora fias animas infèqui tanquam in-
ftrumenta caufàs principales fiias. Coaptemus liane
fimilitudinem rei noftræ , dicentes, quod ars imita-
trix naturæ cognofccns quædam efiè Cantica, quo-
mm modulatio fit aptitis per unum genus inftru-
mentorum , ôc alia per aliud 5 fimul ut minus fafti-
diret varietas , fabricavit fibi vafà diverfa muficorum
Dinftar naturæ, dans diverfis cantibus organa valdèdi-
ftantia magnitudine, figura, materiaque j ficut natura ‘
dédit animalibus apta.fibi corpora, undè corpus ani-
malis vocat Ariftoteles organicum, qui de manu hominis
dicit, ipfâm efiè organum organorum. Ecce caufàs
multiplicationis vafbrum muficorum duas , quæ funt
dcledtabilitas pro varietate, 6c idoneitas pro confona-
bilitate. Quid fi tertiam addiderimus caufam pro my-
fteriis 6c intelleblibus fapientibus occultandis apudin-
dignos 6c hebetes, quæ panduntur ftudiofis, folerti-
bus ôç devotis. Quamvis autem fèrmo de myfteriis
in-
Tra&atus primus de Cant ids. 616 6 2 J
inftrumentorutfi locüm magis habere videatur in mo-
rali Mufica vel intelle&uali quam fenfuali j nihilomi-
nus admonent nos verba Chrifti, non eflepraStercun-
dam vaforum muficorum interpretationem. Primüm
quia facit in prxafiumpto verbo mentionem de tibiis
f e c u n d ü m Lucse narrationem. Cantavimus vobis, in-
quit, tibiis & n<fn faltafiis. Matth, xf. 17. Dehinc
magnum Valdè etiam dum non gratis f î t , immo magis
dùm gratis fit. Certum hoc habebat anima devotä
qualem introduximus dicentem: Laudate Dominum in
Sanftis ejus. P f . c l . i . Quod fi vellemus in hisöcfin-
gulis quæ fequuntur immorari j quale fit firmamentum
•virtutis Dei> quales fint virtutes ejüsj qualis denique
fit multitudo magnitüdinis ejus 3 fuccumberet fermo
Chriftus in parabola filiiprodigi, refert feniorem fra- ^conatui 3 nec tempeftive fatis arriperemüs promifl'am
trem cum appropinquafièt domui, Jymphoniam audijfe
<jr chorttm. Luc.xv.-2f.
Proindè Pfalmi quos de fè feriptos afièrit, pleni
funt nominibus inftrumentorum, pro quibus fatis ad
præfens fuerit ultimum fumere Pfalmum velut expo-
nendum: Laudate Dominum tn San Bis ejus. P f .c L .i.
Vox ifta, vox animæ deiforrtiis aedevotæ, quæpoft
contemplationem , vel meditationem flirsùm dire-
6tam 6c deorsiim, per omnia videt quaquaversum : quoniam
pleni funt codi 6c terra gloria Domini. Tune
dilatato mentis or.ejubilât, exultât 6c exclamat ad om-
nem generaliter creaturam : Laudate Dominum in San-
Bis ejus. P f c l . 1. E t cum Séraphin acclamante fibi :
SanBus , SanBus , SanBus Dominus Deus Sabaoth.
Pleni fitnt koeli & terra ghria tua. Poflùmus Sän-
6tos ejus, fi fobrie fapiamus , accipere Patrem
6c Filium, cum fanèto Spiritu, qui fiint très Per
de vafis pfalmorUm hujufmodi maxirnerationem.HoC
unum tamen diximus , quod in re qualibet Deo foli
debetur laus, honor 6c gloria, ficut ipfe eft omnia in
omnibus. Hjnc Pfalmifta: Omytis terra, fiv e omnis
creatura adoret te Deus & pfiallat tibi 5 pfalmum dicat
nomini mo Altiffimc. P f lxv. 4. Nulli verb creaturas
datur laus hujufmodi per latriam, nec ut fignumeft,
nec ut imago, nec propter aliam quamvis attributionem
fi proprie fentiamns 3 ficut nulla res creata fummum
bonumeft, neque ut res, neque ut fignum, Vel aliud
attributum. A t verb quia loquendum ut plures, fen-
tiendum ut pauci 3 laudamus in creaturis Deum adora-
tione latri«, ficut inCruce 6c in imaginibus Chrifti 3
immo ficut in omni re,quemadmodum qualibet eft imago
, vel veftigium tenue Trinitatis, non minus naturali-
tcr quam aliqua fit artificialiter.Cave tameh in laude vel
latria creaturarum a fcandalo3 quale fieret, fi adorafonæ,
fed unus Deus 6c Dominus 6c unus Sanéfcus. ß retur publicè Deus in dæmone, vel ejus imagine, in afi-
Aut fanbta funt Dei nomina facratiffima. Sunt omnia
quoque Domino cultu fpecialiore fäcrata, aut certe
Sanfti Domini funt omnes fpiritus, confummata jam
beatitudine, Deo proximi 3 aut funt homines exaltati ä
terra, quafi jam fine terra, qui typo Chrifti trahurtt
omnia adfe per contemplationem, dilebHonem 6clau-
dem, omnia referendo ad gloriam Gonditoris. Tales
imitatur anima Deiformis, quam in has prorumpere
laudes dicimus: Laudate Dominum in SanBis ejus. P f
c l . 1. Hane impleverat animam Dominus laude fua,
faginaverat ej#n cibis asternas fätietatis, repleveratin
bonis defiderium fuum, 6c ut aquilse juventutem reno-
vaverat., quod in labiis exultationis laudaret os ejus
6c eru&aret verbum bonum: Laudate Dominum in
SanBis. ejus. P f c l . 1. Vult h^c anima regredierts de
cella vinaria , aut certe putat omnes fentire, quod
fentit de Domino in bonitate 3 proptereä fibi compla-
cet in laude Domini. Congratulatur omni collaudannö
, velinbufone, immbnecinAngelis ôchominibus
quantumcunquefànèlis 3 quoniam proprius eis 6c alter
honor ineft. Quibus in tranfitu diôtis adinftrumenta
Mufica pergat fermo nofter.
Præponatur tuba cum fono, vel ut alia tranfîatio hà4
bet, cum clangore, eu jus materia finis 6c ufùs varius eft.
Nam eft tuba cornea, ut eft illic : In voce tuba cornea.
P f xcvii. 6. in reëordationem arietis immolati per
Abraham. Eft tuba duâilis, velargentea, vel ærea
quæ metalla füfibilia mallcabiliaque fiint. Tuus itaque
fit affedus, quamvis ex carne nafeatur, fortis ut cornu
3 nonlubricus, aut affluens. Sit du&ilis, id^eft,
fuafibilis imitator ftipientiæ, qua defursùm e fl, fit bonis
confentiens, Jacob, nt. 17. fit non immanfivus, propriis
opinionibus, pertinax in illis 3 fit ad fines fub fine Deo
ufufque varios accommodus. Nam tuba clangit,’
nunc ad denunciationem folennitatum, nunc ad con-
greflionem bellorum j nunc ad Legis promulgationem'
t i, quæetfinon habeat jufhonis in omnibus audaciam G vel auditum, prout in Synaï, nunc ad coetus convocatio-
ut laudent, fiduciam nihilominùs accipit cohortatio-
nis, applaufus , 6c jocunditatis cum alacritate ,tripudio
6c coexultatione, Laudate Dominum in SanBus ejus. ibid.
Seit ultimam nedum fui, fed omnium beatutidinem in
Domini laude pofitam 3 quamvis non eodem gradu, ficut
non omnia ex æquo participiant Domini cognitio-
nem,6c liberam exvoluntatedileétionem. Sicutpræ-
teieà diverfi funt ftatüs in habentibus etiam libertatis
arbitrium, duo præcipuè 3 unus viæ qui per Fidem 6c
Spem ambulat 3 alius patriæ, ubi perpétua finis 6c
termini ftabilitate vacat anitna beata , videt, amat,
laudat. Exerceamus igitur hîc in terris vocem lau-
* dis, quæ nobis perfeverct in coelis. Dicatunufquifque
viatorum præfertim Ecclefiafticorum dedicatorum lau-
dibusDei: Omnis fpiritus laudet Dominum. Pf. c l . f .
x Vis autem feire, ô anima, quæ 6c qualis fit vita tua.
Nonpudeatte per Philofophiam erudiri, quæ vitam
cujufque rei ponit in operatione débita naturæ 3 alionem,
nunc pro Neotnoenia, hoc eft, illuminatione nova
in infigni die folennitatis. Pf. lxxx. 4. NonttUnquam
ad operatiortem miraculorum, ficut in dejeftione muro-
rum in Jericho. Rursüs ad evangelizationem: dicitur
enim Praedicatori dicitur 6c fpeculatorj: Quafi tuba
exaltavocem tuam^ Ifaix. lviii. 1. quemadmoduirt de
Bartholomaso legitur: quod vox ejus quafi tuba vehe'mens.’
Denique magnum nimis, tremendum fimul oc jocun-
dum habet myfterium, tuba novifiima Vocis Ärchan-
geli, 6c vocis Chrifti in clangore mirifico, qualifcun-
que fuerit, concipiendus magis intelledtualiter quäirf
fenfualiter, Refur gent mortui. Sane tarn efficax erit,
tarn late patens, tarn omnia penetrans vox ilia tubalis,
quae falvandis gratiflima, damnandis ultra quam dici fas'
eft,horrendiffima perftrepet 6c tonabit. T alem fatebatur
aflidueHieronymus fe audire ad terrorem fimul 6c Ipein3
terrorem cruciantisinfemi5 fpem glorificantisParadifi.
Subfequigur. Laudate earn inpfiilterio&cithara. P f c l .
quin fine operatione , qualifeunque fit ilia fibi de- D ^. Differunt hrec ä t-uba, vel buccina 3 quoniähi pulfu,
bita , potius mortua dicitur aut dormitans quam vi- feu tadhi non flatu funt 3 quorum fonus eft capacior atvens.
Perge ulteriiis cum Philofbphia, ufque duiö ;—
occurrat fapientia divina, qua: fequserentespr^occu-
pat 6c h x c doccbittej. quoniam propria 6c finalisope-
ratio hominis, eft cognitiofummiDei, cumfruitiorte
6c laude fua. Vivis igitur, 6 homo! quandiu6cquantum
laudat anima tua Dominum. Eft 6c iftic iter,
quo oftendit Dominus fälütare fuum. Quare noli con-
queri dum laudas, quafi nihil agas, quafi nondum p remia
capias 3 laus eft magnum mihi crede pretium fibi,
To mi I I I. p#rs II.
que ferenior, qualis aptior eft auribus contemplantiufn
confidentcr habitantium in tabernaculis astern££ pads.
Hasc autem eft diftantia pfalterii cum cithara 3 quia pfal-
terium fonat a fuperiori, procedens a gravioribus
fbnis ad acutioresdefeendendo. Habet infuper chor-
dulas, vel argenteas, vel ex eledtro, quafi tinnientes
leviufque tangendas. Citharse verb formam ad pfal-
terium videbis everfam 3 cujus fonitus a gravioribus
dcorsum , ad aciitiores fursum fonos tendit,
R r cu