lc, non mortale. Relucet infupet mifericordia Dei in
hoc quod abufus ille deliberatus non eft nifi venialis,
juxta regulam magiftralem, quod confenfus in veniale
non eft nifi venialis, intelligendo de veniali ex fiioge-
nere 8c non de eo quod veniale dicitur, ex co quod
per furreptionem aut infirmitatem aut ignorantiamaut
ablus imperfeblionem committitur : oppofitum enim
dicere, diet damnare omnes homines, pr«fertim eos
qui mentiuntur etiam jocose quia deliberate faciuntJ
abtum quem fciunt efle culpabilem. Regula verb ilia
quod nullum peccatum eft adeo veniale, quin fiat mor-
tale dumplacet, ihtdligiturdevenialibusfecundo mo-
do dibtis, qu« ideo funt venialia, quia fine pleno 8c
perfebto confenlurationisperpetrantur j adqu«ficon-
lenfus perfebtus Sc placens advenerit, nil mirandum fi
redduntur mortalia, quamquam non fint jam idem ablus
qui prius 5 fed bene fimiles in lp ed e , ex alia tamen
radice, videlicet a libero confenfu procedentes. Vel
intelligenda eft talis regula, fi 6c dum peccatum veniale
placeret in quantum peccatum eft Sc Dei offen-
fivum abfque alio quocumque motivo vel alleblivo ad
peccandum : iftud enim videtur efle diabolic« obfti-
nationis proprium quod impugnetur Deus Scodioha-
beatur gratis; Sed ubi quis agit aliquem abtum quem
fcit efle venialem,,-non ideo ad eum motusquiaoffen-
dit Deumj fed quia deleblat f e , Sc non vellet ipfum
ngere li Deus ad mortem 6c ttixrase. alias [amiciti«J fu«
pei'ditionem imputaret, agit quidem male, fed non mor- -
taliter de lege. Si rurfiis objicitur quod agens contra
confcientiam, «dificat ad gehennam •, diftinguendum
erit de qualitate ipfius confcienti« fi fit de mortalivel
veniali, Sc fecundum hoc refpondendum eft.
rit per cupiditatem rebus mwjïbilibus, tantbplusma-
culatur Sc foedatur Sc ab ilia Jiice fiiperna decidfens in
tenebrofà demergitur.
Seftimum Corollarium.
Dicamus igitur pro feptimoCorollario, quodpec-
eatüm quodlibet ficut eft finitus a£lus , fic eft finita
lconverfio, & finita talis macula lèu tenebrofitas, &
juxta hanc eonverfionem libidinofam majorem velmi-
norem, dicit finâus Thomas, proportiemripoenamje-
cmditm intcnforient & remijftonem acçrbitatis , ut quart-*
turn gtonfcavit Je in delitiis, tantùm proporticnabiliter
habeat & tormemum. Ad hanc peccati conditiônera
alpiciunt (ut opinor) illi qui ponunt quodlibet peccatum
eflè lôlum finitæ malitiæ : fed non video eos falvare polie
quod non debeatur fibi pcena infinita fecundùm acer-
bitatem, fi natura effet capax, vel Deus hanc vellet
infligere; quoniam hoc agendo Deus non lolumjuftè
fed & mifericorditer ageret confervàiidb naturam! E t
fane injplicatio eft dicere quod abfque mifericordia pof-
fet peccatum aliquod per finitampoenam aut infinitam
fiifficienter puniri : nam quantumcumque daretur de
poena pro peccato, nifi Deus mifericorditer remitten
t offenlàm ; femper remaneret dignum puniri ut priùs
immô quod talis poena fit remilfiva & deletiva peccat
i, eflè nullo modo poteft abfque Dei mifericordia li-
' beralilfima.
Si vero attendamus peccatum fecundùm primam &
fecundam rationes , confiât quod peccatum mortale
quodlibet avertit a fitmmo bono, Sceftobjeélivè infinitum;
fimiliter imputatur etiam de lege ad poenam æ-
ternam & infinitam durative. Gjuintum Corollarium.
Nullus idem ablus numero elicitus bonus aut meri-
torius eft peccatum etiam veniale. Hujus oppofitum
opinatifimtaliqui} fedjudiriomeofaUuntiir, aut quia
loquuntur de abtibus exterioribus qu« non funt nifi
refpebtivè boni aut mali, ubi idem ablus optimus eflè
poteft Sc peflimus diverfis refpebtibus, ficut paflio
Chrifti qu« erat abtio Jud«orum: aut filoquanturde
abtibus intrinfecis elicitis a voluntate , non habebunt
quod eadem vplitio quae eft mala, venialiter fit bona
meritorièi quamvisaiia qu« fimilis eft, Scquasvelut
imperceptibiliter poteft fiiccedere ad earn, magni va-
leat efle meriti apud Deum.
Sextum Corollarium.
Veniale peccatum fi non remittitur, puniturfefblo,
vel cum mortali, pcena «tema, hoc eft quia Deus taxa-
vit de lege fibi certam pcenam, qua foluta remittitur
offenfa totalis contrabla. Et ita poffet utraque opinio
fuftineri, tarn ilia qu« ponit peccatum veniale cum
mortali puniri «terna pcena in foro julliti« infernalis,
ut dicit Pr«pofitivus, quam ilia qu« dicit oppofitum >
ponendo quod offenfa venialis bene remittitur foluta
poena abfque remiflione mortalis, ficut de poena vel
pcenitentia debita peccato mortali dimiflo: probabilis
eft Opinio dicens illam poenitentiamquandoquefinien-
Sed de peccato veniali an propriè debeat dici offenfa
liante lege, quia non privât hominem amore Dei,
licet ipfum quodammodo lxdat, an etiam defàbtoim-
putetur ad pcenam ætemam fecundum forum juftiti«
infernalis 5 jam aliqua dibla funt, Sc poftmodùm tra-
blabitur , dum inveftigabimus fi peccatum veniale fit
contra Præceptum Dei. Dico tamen generaliter de
omni peccato, illud eflè ad pcenam infinitam imputabi-
le , Sc quod non imputatur, hoc agit mifericordia co-
piofiflinia Redemptoris. %
OBavum Corollarium.
Implicat Deum punire ad condignum fi per hocin-
telligamus fic eum punire quod juftè non poflît ampliùs.
Si autem dicamus punire ad côndignum , quia punit
quantum rebta ratio Sc juftitia exigunt Sc taxant defa-
«fto tale peccatum eflè puniendumj tunc omne peccatum
pumtur aut punietur ad condignum, quiafcilicet
tantum punitur quantum puniri Deus vult Sc ordinat
rebliflima Juris ratione.
Nonum Corollarium.
Nullum peccatum poteft remitti nifi per hoc quod
Deus liberaliter non imputât illud ad peccatum. Hoc
Propheta vidit dicens: Beam vircuinonimputavitDominas
peccatum j Pfi x x xi. z. quafi exponens illud
dani aut folvendam etiam in inferno, ficut & folvitur ^quod promiferat : Beati quorum remijfe funt iniquitates.
in haC vita ,homine exiftente in mortali peccato, & vo-
catur pcenitentia iolvens non reconcilians. Oppofitum
fenfit alioriim fententia, fed h x c mitior eft. E t pro
ixcllcctu prsemifforum confiderandum eft , quod in
omni peccato actuali tria funt ialtem di ftincla ratione,
fcilicet averfio a.Deo bonoincommutabili, &iftavo-
catUr offenfa ejus; ad quod fequitur neceilarib impu-
tabilitas ad poenam quse vocatur indignitas, quamvis
poflet non imputari ,■ & dum imputatur vocatur reatus,
& hoc eft fecundum. ’ Tertium eft converfio ad bo-
num commutabile quod fecum importat maculam &
obfcuritttem; quoiuam anima quanto ampliiis inhsefe-
Ibid. art. i . Nam hoc pofito peccatum tollitur, hoc
remoto nunquam amovetur. Qualitervero fiat iffa non
imputatio variant Doöores. Quidam dicunt nihil aliud
die Deum non imputare peccatum quam illud non im-
putare ad poenam: Deus utique cum fit immutabilis,
inquiunt, non dicitur nunc imputare & poll non imputare
ad poenam, nifi per refpe&um ad extrinfecum
& relationem ad poenam. Tales confequenter habent
concedere quod nullum peccatunj totaliter remittitur
quoulque poena tota perfolvatur, neque mortale neque
veniale, licet dicatur remitti mortale quando definit
imputari ad mortem seternam tanquam principalem. Alia.
Aliorumeft pbfitio, quod fi etiam nulla pcena unquam
fuiflet ftatuta a Deo pro peccatis , nihilomirius poflet
adhuc committi jpeccatum, Sc poflet etiam remitti $
non qmdeih ex mutabilitate Dei ■, fed quia in «temi-
tate fua decrevit pro tali tunc talem fic agentemeflein-
dignuiii fiio amore Sc fua juftificatione Sc dignum pu-
nitiohe qliantalibet, etiam jpofito quod nullum vellet
extefiores non dicuntur boni riifi per conformitateni
ad interiores elicitos. Juxta quod poteft efle pulchra de-
dublio, qualiter nihil eft verum, nihilpulchruiii,nihil
potens, nihil appetibile, nifi pro quanto prim« veri&
tati Sc pulchritudini Sc potenti« Sc fiiavitati confer**
mantur Sc ita de fimilibus. Et propoitionablliter de
falfo, turpi Sc fugibili, hoc eft quod antiqui dicebant
infligére, Sc pro alio tune quia talis movetur aut alio ^ WzÊ verum riifi a frima veritate Hoc modofæpe
modo fe habet quam prius faltem ex decurfutemporis
dignificat iftum fuo amore, Sctollitomnem indignifi-
cationem Sc indignitatem. E t fi qu«ritur ratio *, fit
pro ratione voluntas: Nam hoc honore digms eft quem
Rex voluerit honor are. Efther.vi. 1 1. Sequiturex.hac
pofitione qu« probabilior videtur, nullatti efle abfb-
lutam neceflitatem ponendi charitatem diftinblam pro
juftificatione impii, Sc falvatur commode verificatio
eontradibloriorum fine Dei mutatione prout tabtum eft.
Decimum Corollarium.
Probabile eft nullum abhim creatur« de per ft Sc
intrinfece efle bonum bonitate moris aut meriti, aut
fimiliter malum, nifi per refpebtum ad divinamratio-
nem Sc voluntatem ; quia videlicet divina voluntas Sc
ratio dignificat hominem pro tali ablu, Sc pro alio in-
dignificat, immo dicimus quod fine ablu quocumque
poflet dignificare creaturam : utrum verb earn poflet
deducitBeatus Auguftinus nominatiminfuis Confèflio-
nibüs quod voluntas qudibet in fuis oférationibus quarit
imitari Deum , quantumcumque erret aut male fe habeat ^
quemadmodum in ilia furtiva comeftione pomorum
«tate fua puerili dicit quæfiflè non voluftatem , Jèd Jt-
militudinem quamdam omnifotenti'A & \libettatis divina.
Lib. 1. Confeffionum. Similiter de Catilina quem Sa-
luftius dicit gratuité malum fuiflè deducit. H « c often-
dunt quod bonitas creaturarum Sc earurn veritas 8c
pulchritudo Sc fimilia non fint aliquid majuS inteilfi-
ve Cunl D eo, quàm Deus folus j licet poflent dici plu-
res bonitates impropriè Sc quafiéXtenfivè. Exemplum
de fanitâte urin« Sc corporis 8c de bonitate- abbas inte-
rioris Sc eXterioris. Palam eft ei-goquod in if Jo vivimus ,
movemur& jitmus. Abfc. xvii. 28.
Duodedmum Corollarium.
Ill eodefn ablu concurrere poflunt multiplicës reblifimiliter
abfque quacumque ablione aut omiflione,^ tudincs aut bonitates> Una nàturæ, alia moris de
e 3 altéra gratiæ, altéra gloriæ, Sc hoc eft feeuh-
aut pro quocumque ablu cujufcutnque generis indigni- 1 ~ 1 ^ ;1
ficare, non ita eft mihi perfpicuum j quâmvis fi at-
tendatur dominantiflimaDei virtus refpeblu fu« creatur
« qualitercumque fe habentis in agendo vel ofnit-
tendo, non videtur ùfquequaque evidens eflè quod hoe
lion poflet, ficut probare videtur exemplurti Apofto-
li de figulo, Rom. ix. 21. qui ex eadem maflàformat
Vas aliud in honorem, aliud in contùmeliam. Si autem at-
tenditur Dei fapientia Se bonitas, iftud dicere non videtur
cortgrüum. Ideo nihil hic pono hecaflèro j ma-
dum diverfas hâbitudinés confiderandieümdem ablunt
coriformari multiplicitèr divin* Legi feu bonitati : noii
quod in Deo fit aliqua diverfttas in fuis Legibüs quæ
dicatür realis vel fbrmalis j fed quod ipfâm eatndeni
Legem divinam concipimüs diverfîmodèScconfîderar
mus fecundùm habitüdinès diftinblas reahter ad creatur
as 3 quæ habitùdines non funt ipfeDeus fblüs,. fed
ipfe Sc CTCaturâ fie relatæ Sc confiderat« à quibusdi-
ftinbli conceptus ab intelleblu fbrmantur Sc abftrahuncaufa
gis tarnen inèlinor aflèritire fecundo , quam primo SI tür per potéhtiam longé, fortidrem quam fît «ftiffiânei‘
patebit in dicendis in materia de obligâtione. Et
juxta hoc confequenter habetur faciliS manudublio ad
videndum quomodo nihil eft malum nifi quia prohibitum
, 8ç nihil bonuni nifi quia Deo àcceptUm , Sc
Deus non- ideo ablus noftros vült vel approbat quia
boni flint, fed ideo boni funt quiaapprôbàtj fîmiütér
tiva ôVis, qüæ ex fpeciebüs lupi fenfatis elicit inimici-
tiam hon fehfatam. E t quariivis conceptus abfolütl
non cônriotenti tarnen quia à 'tali mtiltiplicitate con-
hótatörum eliciùntur Sc abftrahüntùr, retinerit in fuis
inodis repr*feilt^ldi' virtualiter iüos rnodos fepræfèn-
tativos rerum diveTfarum é i quibüs fiunpti funt Sc
ideo mali, quia prohibet SC reprobat i nemo tamèh^caufati, fîcut ^èntia,vitaScintdlèbtus in Deoôc fa-
inurmuret, nemo conqueratur, quoniam faßtet eft in pientia Sc juftitia rSc fortitudo, Scc. non diCüiit hifî
omnibus viis JuUy & Jhrittus in omnibus oferibus Juis.
P f cx i.iv . 17. E t Sap. xil. jQuit tibt imfutabit Ji
ferierint hationes quas tu fecifti ?
Quod fi dicatur aliquem abtum fie eflè malum, quod
nullo modo poteft eflè bonus 8c è contra, ex quovi-
deretur quod talis abhis, litpote odiuin D e i , eflèt
intrinfece malus : Refpondetur hic per fimüe de abhi
extèriori procedente ab interiori • Nam etfifitaliqiiiè
ablus exterior ita malus , quod ftantibus eifdem cir-
cumftantiis omnibus , nüllo modo poflît eflè bonus ;
nihilominus dicitur intrinfece malus, Sc poteft eflè non
malus y-- fi per fè poneretur, vel fi à quibufdam cir-
cumftantiis fuis eflèt denudatus. Dicendum eft flmi-
liter dè ablibus interioribùs comparais âd primam re-
gulaftv: nam abhis odii Dei èlicitus à darmonibus ut eli-
Deum eX parte rei penitus eumdem > quamvis opera-
tio intellèdûs diverfîmodè negotiètuf circaeumexhis
quæ videt in creaturis Sc ex habitudinibus earum ad
Dêum Sc ad iriyicem. Dicitur ultérius quod Deus intuitive
vifùs fùfficit caufai’e taies conceptus difldnbtos
Sc àbfolutos abfque hoc quod neceflè fit ponére in mo-
tiVitâte objeblâli, qu« Deüs eft, aliquam diftinblio-
hém ex parte ejufdetn. Si aütém in oppofitum alle-
getùr Aüguftihus de idæis , qtfbd alia ratione côndi-
tus eft homo âha equus , Sc quod iilæ rationes füni
incommutàbiles Sc «ternæ , rehiitto ad intelledum
quem dat Occam in hac materia'fupa' primo' Senten-
tîarufn, in qüa éxpîîcationè fi nidis judicetur,- nefeio
quid appellabitiir fubtilitas. Notetüf hic quod Doblo-
rès etiam fânbii fùnt magis rêVerénter gloflandi in
citur ciim omnibus fuis circumftantiis, hon poteftnon j^mùîtis quam ampliandij quoniam' non ômnes fèmper
eflè malus , poflèt tamèn eflè non malus fi per fè po-
nerétur, aut aliis circumftantiis veftiretur. E t fecundum
hoc tra&aretur hicSc folvefétur quæftio de difpenfabi-
litate vel indifpenfabilitate Legis divin* rdpébhi crea-i
türæ, St qiiômodo poteft vèlnon poteft Deqiobjigàri.
IJndedmUm CoroUaifïtjlH.
Omhis'peblitüdo mörälis ipfîùs volùrttàmrefültat eX
eonformit-até ejus, aüt'fbéröm abtuüih 'vel ómiflïohuiri
addivinam Legem Scëjüsfeblamratiohem, ficut ablUS
adVerteruint aut adveirere Cogitaverunt ad proprieta-
t'em lociitionis. \ Improprietas autem non ampliari debet,
fed ad propriétat-em redüci, aliöquin quid,miruni
fi aüfetur deceptid.
Sequitur pofiremb quod rfö'n êïl itt pbteftatë libera
Vólüntafis crèat« facere atiquöff bonum morale aut
gratüitum hifi ek dignificationé Völuntai'ia primaeLe-
E t fic pafét primb qüód. iiulla poteft eflè crea-
tui*aJ rational^ ’ifiïpëccabilis per. naturam, aut natufa-
IftCr rêblitudd honeftatis. Pat'èt infhper nCceflitas pö-
iïehdï gratiam1 èftè neceflariam ad óïniie bonum fupra
graK