can (à jiiftitise, 8c per impetum fpiritus nimis efferatur} inquiétant quàm tranquil lent} dummodo tameft firmum zelum cum modeitia temperet. Et quod etiam ipfe
in multis offendat, recogitet, quodque diftribtum Ju-
dicem (iipcr fehabeat, formidet. Si quis nimis tenax,
largitati inferviat j & lie de fimilibus.
Infuper advertendum, pro quadam regula generali-
que tenendum, ut omnia ad qftce voluntas cum quo-
dam impetu 8c vehementia fine praevia deliberatione
inclinatur, quantumeunqueappareantbona, habean
8c fixum judicium dc mortali peccato in fe non habeantj
quod ex hoc fæpiùs cognofcere poflènt, quia fi in fi-
milibus cafibus eos moventibus ab aliis requireren-
tur dicerent, cafus tales minime fore peccata morta-
lia j tunc ceflàndum cum Superiorum 8c peritorum
confilio foret à frequentatione Confeflionum, 8c fidu-
cialiter nihilominùs celebrandum atque humiliter di-
cendum : Domine non in juftificationibus meis protur
fufpedtaj quia communiter funt motus fenfualita- A fterno preces meas ante faciem tuam, quia nullæ funt}
tis 8c paflionnm, quibus hoftis antiquus perfæpè fe im- 8cfcio, quodfimillies confiterer, 8c diftribtè difeutere
volueris me , non ero mundus in confpebtu tuo.
Sola namque, Domine, mifericordia tua mundabit me.
Ideoque in multitudine mifericordiæ tuæ introibo ad
Altare fanbtum tuum in timoré tuo, timens quod te
plus offenderem , fi dimitterem, quàm fi acceflèro y
mifeet: juxtä quod feriptum e i l: A b ea qua dormit m
firm tuo te cußodi: fcilicet fenfualitate, ut ipfa non do-
minetur rationi tu x , tanquam mulier viro. Si enim
banc poteftatem tali mulieridederis, ipfa contraria e-*
rit 8c rebel 1 is viro fiio, fcilicet fenfualitas rationi} pla-
ceat vcl difpliceat tibi. Unde fi non poteris earn fic
fubigere, ut fit omnimode fubdita viro } femper tarnen
ei refifte, ncc unquam ei cedas; 8c fic hujufee-
modi rixa 8c pugna coram Deo tibi reputetur pro Victoria.
Siquidem non folum Vicifle malum bonum eft}
fed 8c pro viribus malo reftitifle} immononnunquam
melius eft diutiitspugnamexercere, quam cito prxva-
iere. Attendit namque prudentiflimus 8c xquiflimus
Rex noftcr Deus militum fuorum veile potiüs, quam
pofle]} 8c ficut pofle vincerefuumeft} itavincere veile
noftrum eft} 8c quamquam in utroque gratia Dei
neceflecftconcurrat} in veile tarnen magis, quam in
pofle liberum arbitrium hominis fibi locum vcndicat}
eo quod tu in memoriam tuam ita fieri juflifti, 8c ego
multis debitor fum, pro quibus orare teneor. Nulli
debet efle dubium, quin talis humiliatio plus accepta
fit D eo , quàm nonnullorum vana præfumptio , qui
poftUonfeflionem fuam 8c qualiacunque exercitiola, fe
dignos 8c benè mundos reputant, quafi intrépide ad ilia
terrifica divina Myfteria accedentes. Secùs autem effet
ubihaberetur fixa 8c quafi certaconfcientiade peccato
mortali: illud enim effet confitcndum. Nonficdeve-
niali quod de neceffitate nunquam caditfubobligatio-
neconfitendum facramentalitcr in fpecie, quamquam
quandoque perutile fit} fed fufficit Confeffio generalis.
Nam venialia per diverfa delentur, uti Confeflione geundè
juxtà ipfum, militum fuorum Dominus certamen B nerali, Oratione Dominica, tonfione pebtoris, 8cc.
t J 1 1 1- .. •__o_ __ T______ 11- _1_______n ___ r -_PH______
ad remunerandum penfat. Et dignum utique 8cjuftum
eft , ut qui longius 8c laboriolius certavit, 8c premium
copiofius percipiat.
Non tamcn eft pugna optanda, nevideamuramarc
periculum} fed cum venerit, eft viriliter agendum in
nomine ejus, qui nonyatitur, m s tpntari ultra id quod
fo jfum m } f e d fa c i t etiam cum tent at tone proventum , ut
poffimxs fif lm e r e . i . Cor. x. i $. Cui 8c quotidie humiliter
8c fiducialiter idcirco fupplicare debemus, di-
cendo quod ipfe docuit: E t ne nos induces in tentatio-
nem. Matth.vi. 13. Creditur namque quod hxc ipfa
claufula brevis verbis, fed ampla viribus, in tentationibus
imientibus devota mentc replicata, non mediocris fit
cfficacix} de quo nullus xftimo dubitabit nifi infide-
lis , 8c is qui ignorat quis ejus autor fit. Notent
In nonnullis etiam eft tam arbta confcicntia, ut quanto
magis cam fcopare per Confeflionem conantur, tan-
to ampliiis quafi indefeedantur, propter plufa noviter
ex fricatione pullulantia, qua; tarnen frequenter mo-
dicas aut nullius funt reputationis : confcicntia talis
non firmatur melius quam dimittendo cam in pace 8c
quiete, 8c quod folum imbre lachrymarum irrigetur,
8c fic fecundata cceleftis dono gratia; folidetur. Ve-
niale autem peccatum communiter eft omne illud quod
fabtum eft abfque rationis deliberatione, quodcunquc
fit illud, etiam fi fit odium vel ira contra Deum, aut
horribilis blafphemia. V c l veniale peccatum eft, quan-
do abtus talis eft, qui non tollit debitam fubjcbfcionem
hominis ad Deum, atque ejus amicitiam feu dilebtio-
nem} ncc perimit debitum fraternx focietatis vinculum
etiam fcrupulofi, quorum pufillanimitatem confolari C ad proximum} juxtà fimile in Legibus fæçularibus 8c
politicis, ubi quædam peccata morte puniuntur , 8c
quædam non} quam vis fint contra Præcep ta 8c Statuta>
quia non tollunt debitam fubjebtionem ad Principem,
ac ad civitatem 8c proximum. Ex quo elici poteft quod
non omne quod eft fabtum contra Præceptum, aut
votum, autjuramentum, aut etiam contra Dei inter-
dibtum, eft peccatum mortale} quia in quolibet ho-
rumftat peccari pofle per fiirreptionem quamdam, 8c
abfque perfeéto rationis confenfii : qui confenfiis num-
quam eft in primis motibus , nifi poft deliberationem
habitam vere vcl interpretative} quæ deliberatio in a-
liquibus citiùs, in aliquibustardiùs fieri habet} quod
fignanter addimus,propter habituatos in bono vel in malo
, quia in talibus habitus eft quafi fimilis deliberationi:
ficut dicit Ariftoteles, quod A r sp e r fe S la non délibérât :
patet hoc in feriptoribus 8c citharizantibus. Sunt etiam
intendimus , quamquam nonnunquam ad alia digredi
videamur} no tent, inquam, quodvalde eis expedit,
cum confilio fuorum Superiorum, 8c aliorum virorum
prudentum Deum timentium, contra fuos fcrupulos
agere, ut fic tandem affuefcanteosnon timere} ficut
domificatores afiuefadti ambulant fecure 8c intre-
pide fuper te£ta altifljma, ubi non fic pradticati fta-
tim forent, fi hujufmodi attentarent, in periculo
vitas.1
Intendant quoque pufillanimes fcrupulofi, quod
inimicus humani generis , cum impugnat hominem
llercoribus turpiflimarum cogitationum, veluti inob-
fidio urbium, vel caftrorum fieri confuevit cum fter-
coribus cloacarum } aut cum terret repentino ftrepi-
tu quempiam, vel horrorem immittit quafi inopinate,
prout fimiliter bombardarum tonitruo impugnatores
munitionum agere confueverunt} 8c quemadmodiim D quædam , circa quæ ratio debet efle magis pervigil
o« quàm in aliis} quod nifi feceritinterpretaturconfentire:
notent quoque pufillanimes fcrupulofi,quod non femper
tenemur agere meliora 8c meliori modo quo poffumus}
maxime fub obligatione peccati mortalis } quoniam
Deus omnipotens, quamvis hoc poflit à nobis licite exi-
gere} quia ipfe Dominus 8c nos fervi ejus} non tarnen fic
agere voluit} fed contentus eft, ut certa quæ dédit Præ-
ceptafèrvemus} quod fi fecerimus, fufficit fibi, 8cma-
nebimus in ejus dile&ione 8c gratia : Beati nihilominùs,
qui ita efuriunt 8c fitiunt juftitiam in obfequendo
8ctamdyIci, MoqueDomiQQ3 utpoflçtenùsafiquid
joculatores 8c trufatores pueris horrorem, inufitatis
fuis geftibus, incutere noverunt. Intendant, inquam,
quod talia non curent, neque multum cum
his litigent} fed potius irrideant, dicentes cum illo Pa-
tre in v itis Patrum in talibus experto : ,, Immunditia
„ tu a fuper te daemon: Dominusmihiadjutor, nonte
„timebo: quia enim immundus fpiritus es, immunditia
„ opus tuum eft. Item terrores tuos non timeo,quia eum
,, qui venturus eft judicare vivos 8c mortuos, 8c fasculum
„ per ignem, defenforem habeo.,, Pufillanimes fcrupulofi
fimiliter feiant, quod, fi Coiifeffion.es fuas magis fe
S9 Ó . . . , A __ _____ Ecce quomodoeq
ipsö quo is fuperbiam, gloriam vanam prius fupprefliE
& comudit in h x c eadem vitia jam ruit, deïabiturque.
Atqui ftulta haec 8c 'temeraria cogitatio pene femper
menti fefè infert ac ingerit. Manifeftüm itaque eft, m
ftüdiosè öccurratür, de virtute vitium, 8c dé hiimi-
litate oriri fuperbiam.
fupererogare Domini fui Prxceptis fuis contendant. alius} puta ille vel ille ita egiflêt. E
£ e a / u s q u ö q u e , quifèrnjter efifa v id u s-,Prov. xxv ïtl.14.
timens minus debito feciflè} dummodb tarnen obfcrvet
femper nc quid nimis, 8c ne fit juftus nimiüm} 8c dc-
miim,ne du m nimis emungit, fanguinem eliciat. Itaque
pufillanimes confortamini, 8c nolite timerc. Confidi-
te wfilltts g r e x , qttia complacuit P a t r i itefiro ccelefti da-
r ev o b is Regnum 3 Luc. xii. 31. in fxcula fxculorum.
Amen. F inis.
JO A N N IS G ER SO N 1I
Votforis & CmcelUrii Parfienfis
T R A C T A T US
D E D I V E R S I S
D I A B O L I
T E N T A T IO N IB U S :
E Gallicoin Latinum Venerabilis Pâtris, vDeorfrutisi n,ai dN picreoces
lai de Nuremberga. '
Èxtat Gallicè in JbtSS. Codd. ViSl. 186. & 147.
A d nos fub manu Dei humiliandos , atqué ad
cognofcendam, utcunque generali notitia no-
ftram in virtutum itinere per grandem ignoran-
tiam, ac demùm adversùs omneminimici nequitiam,
noftram fragilitatem, imbecillitatemque fciendam, ut
in nobis admodùm nihil, verùm in Dei folùm atque
Sanéborum fidamus auxiliis -, mihi propofitum eft fub-
tiles nonnullas infidias enumerare, quascunétisnoftris
operibus hoftis humani generis diabolus ingerit} quo-
nam fcilicet paéto in eoomniquodeogitamus, löqui-
mur, operamur, deceçtionis fuæ tendit Iaqueos, fem-
perque nititur, ad versus eos præfêrtim, quos divino
famulatui magnoperè cernit intentos , quos videlicet C
fub fpecie boni#, fi valet, ad malum convertit. Ipfe
namque, fallaciflimi latronis inftar, viæ lôcietatique bonorum
fecommifcet 8c quoufqueferiendiac occidendi
animam opportunum tempus nancifcatur, fefe fingit
amiciflimum. Tum ratus congruum tempus adefle
per admixtionem malitiæ, alicujus fandtam adtionem
prorsùs commaculare molitur, five initio, five medio,
five fine operis. Cùm verb impedimentum bonæ a-
étioni præftare nequit quo minus ipfa perficiatur 3 in-
tentionem faltem conatur corrumpere, putà ut ejus
operations finis conftituatur perverfus aut inanis gloria,
aut quælibet carnalis voluptas. A t fi aétionis princi-
pium conatus eluferit fuos, rursiis cum illius medio 8c
hneconfliget} quin etiam compléta; jam a&ioni ad-
liuc infidiabitur , hominem ob virtuose perfe£himo-
pus vana efferri lætitia fumma ope contender. Vult
O n ^ umq ^u am hoiftis certo tempore tentarx
A defiftit, ut quis 8c fe cenfeat efle fecurum, 8c pcniths
tueri negligat 3 tunc verb id cernens repente fur
bitoque in imparatum irruit, vel odii , vel invidix, vel
concupifcentix carnis Validam immittens tentationem.
Alio etiam cofnmento h x c intermiflio tentandi fieri poT
teft : ut videlicet hujufmodi fecuritate ac immunitate
tentationis quis fuperbiat, quafi propria virtute univer-
fos jam hoftes devicerit: five ut eo minus apud Deum
mereatur, quo jam labore ccrtaminis vacat 3 fivecerte
uteos qui admodum tentationibus iiffliguntur fpernat,
contemnat, defpiciat.
Hortatur nonnunquam hoftis aggredi alta qux-
dam 8c difficilia virtutum opera 3 ficut immoderate
jejunfo, peregrinationes maximas, vel fimile quodcun-
que} five ut homo fuccumbat oneri, neque ullo pa-
bbo ipfum ferre valeat 3 five ut ex ipo fequatur dete-
rihsaliud} puta ex immoderatione jejUnii cerebri va-
cuitas, melancholia, triftitiavchemenS} exnimiape-
regrinationc grandis impatieritia 3 ex Velle alios emi-
nenter docerc ingens tumor, hxrefis, eXceftivum na-
B turx gravamen.
Confulit nonnunquam relinquere eximios virtutum
abtus , 8c minutis in rebus verfari 3 ut vel hsec
complendb , fe quis prxftantiflimx virtutis hominem
arbitretur y vel ut nunquam ad perfebtionem pertin-
gat: vel ut h.ujufcemodi humilitate, quafublimem de-
vitat ftatum, 8c prxcellentia opera, fuperbiat 3 8calios,
quos non ita facere cernit, temere dijudicet. Nonnunquam
enititur hoftis, ut quamquam rede quis cun-
d a fiiciat, in uno tamen folo labatur 8c delinquat 3
illi quippe fatis eft , fi animx caftmm, vel uno pa-
tente fibi aditu nancifcatur capiatque. Hanc autem
.occultat aliquando tentationem quoadufque mors ad-
venerit, quo fane tempore fxvius, majorique dolo ten-
tat 8c confligit, feiehs fi tunc defecerit, penitus fe
fruftl'atum.
Nonnunquam immittit alicuiveram, aut faltem fimulatam
devotionem, vel etiam , fi hxc divino mu-
nere affuerit, fuadet indifereta vota feu juramenta fieri
3 ut poftmodiim, ceflantedevotione, homo fit in fe
turbatus, involutus, aut etiam promiflbrum violaton
E contra nonnunquam fub fpecie diferetionis emitti fan-
d a prohibet, qux adversüs peccata, quibus homo vehementer
pronus eft, 8c deditus, faluberrima remedia
forent, ut ita fordibus fuis is jugiter immaneat.
Hortatur nonnunquam, ex confiietudine dicere mul-
titudinbm immenfam orationum 3 vel ut fe quis nimium
gravet, vel afficiatur txdto, eafque fine devotionc per-
ficiat: vel ut hinc extollatur} vel ut rem aliam qua;
fibi eft utilior, 8c magis necefläriaforet, omittat} vel
ut Deum credat ob hanc orationum frequentiam fibi jure
debere, ut impleat quicquid ipfe cupiet.
Frequenter fub humilitatis fpecie quxeunque fieri
^ n,efi“tho®isDbona impedit, ne .ilium homines fanftum dicant &
impedire non poterf , hortatur ut earn vel ob confe-
quendam mundi gloriam tribuat, velfpe aliqua induc
e s ab eo cui datum eft munus , aut honorem, aut
quodcunquc accipiendi fervitium. Quod fi quis & hanc
t-ntationem fuperarjt, aliam multo ampliuspericulo-
lam ei rursus immittet, quas bonis quoque eft dom-
H | P™nmu™, quam & vix in vita hacfiinditus pofie
o h arb,tror, & eft utis tunc fecumita d i c a t S -
cluumm mܧN * UnUomn ,■jnaamni°? Pg'lfoPri?ar,f 'encoifntip’ roPrrseulsavtiteiu inmim uli-- ® luPerarc tc PotW} nequaquam certe quifque
arbitrentur, ut indé non fuperbiat. Itaque efficit, ut
is acediam, diferetam humilitatem eflejudicet, 8c non
largiri eleemofynam, non jejunare is judicet : non
hoc quidem efle avaritiam , gulam 3 ied præclaram
virtutem hutnilitatis.
Nonnunquam fub prætextu erogdndi eleemolynanv
hortatur undéquaqué præter jus 8c fas cumulandis i r ?
hærere divitiis : feit enim efle multo deteriùs ob larm-
tionem injuftè acquifere , quàm abftinerc ab ea, &
veile iniqiium habere nihil.
Nonnunquafn fub fpecie corrcbtionisponfulir, aut
irafei