79 Joannis
Cbnfcnfos in abhim foliim venialiter malum, eft
tantiimmodö venialis , loquendo de veniali ex genere
fu©$ ut-eft-^epbiMn ofcofojnp. f % * ÊT
Nullum peecatum ëft âded veniale, quin ipfiim vel
fibrfimfte fiatmôrtâlë dilm platet^ W c eft~dumcon-
fenfus additur , ft tarnen illud veniale erat abtus mor-
talis ex genere foo, & ex ep quodno'n fiebat ex corir
fenfo libero 8c perfebto, Venialis reddebatur.
Nullus eft abhis adeo mortalis quin ipfe vel fibi fi-^
mil is lit non mortali§ rdum- dilplicet 5 yel fi non placet
confenfa perfebto, delibcratoqùc..
V I. Nihil eft acleb ConfiliUin'^ki-Lege Evangelical;
quin in cafo poflèt elle obligatorium.v^Etita, quÜibet
Utens ratione, tenetur fecundum præparationem animi
ad quodlibet Conlilium,utputa Martyrium,veldinfiffio-
nerri omnium lliorum 6c fimilium, ft 8c ubi neceffitas
immineret hoc agèndi. Obligat infuper quodlibet Con-
filium quod ' non contemnatur, tanquam non fit falu-
brior obfervatiö ejüs quam oppoliti. Nullus ita.Confi-
liis fervandis aftringitur, quin àb ëô aut poffit, âut de-
beat in, cafu eoriim obfervatio verbalis quandoque præ-
tcrmitti, utdeiiph habendo duas tunicas, depræben-
do pallio tunicamailferenti 6c fimilibus.
V I I . Omnis agéns contra confdentiam ædificatad
geheiinam : v d mbrtalitcr, ft confcientia lit fixa quod
Slud qiiod agitur eft mortale : vel venialiter folum,
quantum eft ex parte hujus circunftantiæ, quæ eft lace- j
ïccôritraconfcientiam, li confcientia judicet illud elle
foliim Veniale.
Innullo cafu eft aliquis perplexus inter duo peccata,
quin ei pateat exitus abfque novo peccato. Nam li ju-
raverit quifpiam fe occiforum Petrum innocentem, 6c
non occidat eum, iple non peccavit no viter 3 fed jam
peccaverat in jurando. Si autem dibtet fibi confcientia
erronea, quod Pétriis innocens eft ftatim occidendus ab
eo, djmÄtat hapc confcientiam 6c liberatus eft. Sipo-
ftremb incidantduoPræceptaincompoffibiliaex culpa
Ilia, agat illud quod de fe magis eft obligatorium , 8c à
novö peccato immuhis exiftit.
• V I I I . Exponcre fe periculo peccatimortalis, eft
peecatum mortale ; vel lie , agere incertum 8c dimit-
tëre certum in materia morali, eft peecatum mortale,
li talefit incertum quod lit mortale, non folum per con-
jébhiras leves, aut ex fufpicione trépida, 6c fcrupulola,
proveriientë ex nimio timoré cadendi in via Dei : led in-
telligitur, dum tale eft vehementer6cprobabiliter in-,
certum, æquè ;ficut oppolitum Vel magis : tunc enim
illud quod agitur, non carebit mortali culpa, aliter non
oportet.
Conlilium falubre.eft, frequenter agere contra feru-
ptilos leves 6c trepidos, vitando eos ad aliorum judicium,
quatenùs ex confoetudine fiat homo robuftus, folidus ,
6c tranquillus inexercitio fpirituali: exemplum in do-
mificàtoribüs 8t funibulariis.
IX . Dans opcramrei illicit«, aut ad fe nonfpebtan-
t i , non exculâtur per ignorantiam de peccato fequenti 3
præfertimquoad pcenam in foroexteriöriderigorefol-
vendam 3 fed apud Deum fæpè nonimputatur ad nor
vum,- aut majus peecatum. Sicut interfebtio hominis
per ebrium non utentem ratione , non habet culpam
majörem, quam fuerit talis ebrietas : lie aliqui dicerent
depeccatis damnatonim.
X . Ambulandum eft in virtutum dobtrina, via regia,
ut nec ftribtius fiat Dei Mandatum nec latiusqüam ipfe
mandaVerat, qùamvis indè lumere pollint aliqui aut ma- '
litiæ velamen, 6c Übeltätern, aut è contra in defpera-
tionem corriiere. Non tarnen omnibus, pro omni tempore
& loco, prtcdicandam ajferimus , cjuamlibet veritatem.
X I . Homo qui tenetur reprimereillecebram ante-
quam lit mortalis, primo omilit reprimere 6c evitare, 6c
hoc imputabitur ad culpam mortalem in primo inftanti
non elle gi'atiæ, 6c elle peccati mortalis, 6c ante nun-
quam fuit verum dicerc, jfte mortaliter omittit.
X I I . Peecatum veniale magis polletdici cohibitum
quam prohibitum, 8c eile contra inftitutionemleumo-
nitionemf quad medium inter Prieceptiim 6c Conlilium)
quam abfolUteCoRtra'Pra^ccgtifin f ’communius tarnen
dicitur plle^itra aut prater Pradbeptum, 8c prater di-
lebtionenrDei j ct non contra!
X I I I . Omnes primi motus qui apti Hint inlequi ra-
tionem 6c per earn reguldri, li earn prevenerint, dici
pöfliint peccata, etiam inparvulis6c fatuis; quia limt
przeter ordinem naturae primitus inftitutcc: tarnen, re-
,btius hoc dicitur de adultis ratione vigentibus : in ds in-
tiiper circa qu« ratio pervigiLdie debet. ,
X I V . Omnis infidelium vfta peccatdm eft , ft 6c
dum ex infidelitate operantur ■, aliter non oportet, quan-
do pollint bene moraliter operai'i, licut de fidelibus ex-
ti*a gratiam lentaitia rebtior tenet.
X V. Qm minima negligip , paulatim decidit \ Ec-
cli. x 1 x. 1. Nam veniale peecatum , 6c li non peri-
mit de per le vitam gratis , infii-mat tarnen operatio-
nem ejus qiue eft vita fecunda, 6cadmortemfimulti-
plicatur difponit ,, retai'datque ä profeblu meriti, 6c
ab acceleratione vilionis D ei: In via enim Dei non pro-
grediy regredi eft. Fac interim quidquid boni potes,
ut Deus illuftret cor tuum : nam bonum *opuS de genere
6c morale etiam fäbtum extra charitatem, utilitatem
affert multam, licut nocet veniale j quoniam per tale
opus dilponitur homo ad opera virtutum, 6c ad facilius
relurgendumtrahitur,feu peradverfafeuperprolpera,
juxta quod expedire nolcit Deus.
Nullus abhis de genere moris, in habenteulumra-
tionis, eft limpliciter indilFerens, neque quoad boni-
tatem moris , neque quoad meritum vel demeritum,
filtc m boni temporalis.
X V I . Quantum obligamur 6c quotiens ex divina
autoritate querere lalutem noftram teternam, tantiim
6c totiens obligamur bene operari ex gratia : 6c quia
non pro quolibet momento tenemurachialitertendere
ad beatitudinem tetemam (cum hoc litPraeceptumaf-
lirmativum) idcircb non femper culpabiliter omittimus,
clum extra gratiam aliquid operamur.
X V I I . Solus Deus 6c nullus alius, ablque ejus
commilfione, poteft direbte 6c per fe obligare quem-
cunque hominem (etiam libi fubditum , ablque ejus
confenlii libero) ad abtus interiores, 6c latentes habendos
, lolusquippe Deus poteft de talibus judicai^e, alii
autem non (nifi de ejus Mandato 6c revelatione) fed tan-
1 tüm de exterioribus: notanter verb dicitur, direbte 6c
f; per le , 6c ablque conlenlii libero, quia indirebte 6c per
accidens vel ex confenlii lubditi hoc poteft fieri > dum
videlicet jubetur abhis exterior, qui non poteft fieri nifi
ab interiori procedat.
Nemo ablque, culpa Ilia, aut confenfu luo libero,
.poteft de per fe obligari ad ea quse fibi alias eflent licita
vel Confilia; .poteft autem hoc fieri de per accidens ,
pro manifefta utilitate Reipublicse cujus eft pars, vel ex
ejus cülpa, laltem quoad forum exterius: quoniam ra-
tionabileeft, ut nullus homo aliquid prsecipiat, nifi illud
de quo poteft cognofcere judicialiter, fecundum
fhodum Ilium in forofuoj idcircb finis 6cintentioLe-
gillatoris, non cadunt fob obligatione fobditorum ; led
tantummodo operationes exteriores Preceptor um. Et
ita dicens Horas, aut jejunans in peccato mortali, aut
intentione finiftra, vel ablque attentione, ablblvitlea
Prascepto Ecclefias, fed non apud Deum de negligentia
y aut perverla intentione fiepius excufatur.
X V I I I . PrasceptaDei alfinnativa , quiaobligant
ad lempa*, led non pro femper, eorum obligatio eft
liib quadam disjunbtione ad hoc tempus, vel ad illud,
6c ad hanc Ipeciem operationis vel ad illam. Sicut colere
Deum latria exteriori, non plus de fe obligat ad hanc
Ipeciem cultus exterioris 6c ad hanc diem quam ad illam.
Ad eruditionem atque certificationem fidelium, 6c
ut confbrmisfit in EcclefiafticaPolitia cultus divinus;
Pr^Iati Ecclefiaftici, tanquamläpientes ftatuti font,
per quos expedit illud quod eft fob disjunbtione ad
81 Regulæ Morales.
aliquid urium ëettum 8c commune Chriftianislimitarii tias particulares, fe habent plurimùm, ut excedentia
ficut quo Dei cultus exterior die Dominico 6c per celîà- & excels.
tionem ab operibus fervilibus exolvatur.
Ecclefiaftici Prælati, refpebtu Præceptorum divi-
norum 6c Regulæ Evangelicæ, nullo modo condito-
resfunt, fed duntaxat quidam interpretatores, expo-
fitores, præcones, Dobborelque:
Quantificatio peccatorum a poftcriori, lumitur a
poena, licet nonfollicienterufquequaque> 6c a priori
penes genus objebti, 6c intentionem finis 8c libidinem
leu conatum Voluntatis majorem vel minorem 8c cau-
iimmotivam, tempus, 6clocum 6c penes damnainde
Interpretatio, 6climitatio, vel expolitio Pr^lato-^ fequentia, qute peccans prsevidebat ^ aut providerete-
nun in Lege divina (quamdiu Praslati non cognofcuntur nebatur.
abuti fua poteftate) fofeipienda eft reverenter8 tanquam , X X I I I . Omnis abhis cujus finis intentus eft pecca-
Le x Dei : abuterentur autem, li manifefte impone- tum mortale, mortalis eft > five intendatur abtu five ha-
rent onera nimis gravia cervicibus populi Chriftiani j ut bitu j quod fcitur li operans interrogatus cur hoc facit,
fi ad feftivandum quotidie, aut ad Statuta qualiaRcli-
giofi habent, omnes paftim aftringi quasrerent.
X I X . Dilpenfatio Praelatorum, quse eft Juris communis
quadam relaxatio , feu mitigatio , locum habet
prcecipue circa particulares cafus6cperfonasfingu-
6c advertens tandem refpondebit: ad hunc finem feci.
Abtus qui aliunde non ellet mortalis 6c fit propter finem
folum venialem, videtur elfe foliim venialis ni-
ni forte pr^ftituatur finis ille, ut ultimus 6cquietans,
6c non folum ut incidens 6c minus principalis abhi vel
lares j quoniam aliquaStatuta font pro Communitate 5 habitu ,
q u * huic pei'lon« vel illi, 6c in ifto cafu, vel illo , non Nbn omnis abhis peccati, eft fruitio cteatura:, vel
ita ficut font pofita, congruere dignofeuntur. ufos ejus ; led quandoque eft abufus foliim venialis,
X X . Pcenze font reftringendte , fic quod ablque quandoque mortalis : non enim oportet ut in omni
utilitate Reipublicse, vel ejus cui infliguntur, neque peccato, creaturaconftituaturfinisultimatusabuten-
inftitui, neque Inftitutae exequi deberent j 6c peccant tis ea. .
oppolitum facientes, vel eas cum hoc refeiverint, non Si quis moVetur occafionaliter folum ex peccato mortollentes.
tali, adaliquem abtumfaciendum> non oportet ilium
In omni Republica, tolerari polfunt aut debent vi- abtum elfe peecatum mortale: feciis fi caufa principalis
tia, qu£e ablque deteriori periculo, neque corrigine- hujus abhis ellet mortale delibtum.
que extirpari valerent. Quando autem illud eft 6c quan-B Diligi poteft Deus proptei- finem mercedis qui ipfe
do non, difficile eft, 6c faspe impolfibile generalitcr e f t , vel prout ly propter, diceret finem fubordinatum
definire , nifi prout circunftantiis particularibus inlpe- fob ultimo fine, aut proutcaufam motivam minusprin-
btis, Pr^lati foperiores 6c fapientes determinabunt. cipalem denotaretj alias non: fimiliter de evafione
Exemplum eft de meretricibus, 6cufuris, 6c fimili- damnationis diceretur. , ;
bus, QU2e quandoque permittuntur: 6c ita de concubi- X X I V . Bonitas naturalis conlequitur ad ens, 6c
nariisSacerdotibus, pro loco 6c tempore, ftaret forte ha*c non habet oppolitam malitiam : bonitas verb 6c
d ie faciendum. malitia morales de genere, fomuntur ex objebto : fed
Communis error facit Jus, ad hunc fenfom vel intel- totalis bonitas moralis fpecialitcr pendet ex circunftan-
lebtum, 6c fimiles, quodPrariati6cPrincipes faepeali- tiis finis, 6c aliorum fimul adunatis j malitiam verb,
qua fàciunt aut permittunt juftilfime ob errorem fobditorum
communem, quæ alias fi fierent aut permitte-
rentur, ad culpam eofdem obligarent.
Communis inobedientiæculpa, quandoqueablblvit
exuniusillarumcircunftantiarum .carentia ponimus re-
liiltare. Ceterum bonitatem gratuitam 8c meritoriam ,
gratia gratum fàciens operatur.
Circunftantiarum , aliæ font folum concomitantes
de per .accidens ab obedientia, 8c ä culpa pro futuroj abtum (6c has nec addunt, nec diminuunt ad pecca-
6c hoc in Legibus pofitivis, ut tales font: ahoquinnon tum) ali« dicuptur informanteis -y‘ quia ad'ablus, utmo-
videtur in multis, quomodo Le x lata 6c jurata, pollet ralis eft, integrationem 6c informationem, exiguntur
pernonobfervationemaboleri. 6c intrant. • - * - • ! .
X X I . Confuetudo eft optima Legum interpres, fi r Multa ex genere mortalia font, quorum fimilia pof-
depofitivislermo fiat. font effici bona, dunj trahuntür extra rationemfoam*
Cum confoetudo fit altera natura, Leges afliietse, 6c quemadmodum , dolere deliberate de borio alterius,
quafi jam in naturales verfie, non debent abfque mani- eft mortale delibtum: fi vero hoc fiat pro zelojuftitias
“ boni communis, cui contrarium eft tale bonum, ille
dolor virtus erit.
Plerumque multa ex genere bona effentquaseXali-
qua circunftantia pei'verfa fiunt mala 6c fpeciem moralem
mutantia.
X X V . Non omnis deliberans agit ex deliberatio-
ne, ficut nec omnis ignorans agit ex ignorantia •, aut
contemnens ex contemptu: poteft enim aliquis progre-
di in abtum primorum motuum , dum abtu deliberat
fefta utilitate vel neceflitate, vel tolli vel mutari.
Confenthe cenfondi funt Superiores (laltem interpretative)
in abolitione Legum foarum pofitivarum, quando
paffim eas diii non obfervari feire pollunt, 6c nec ver-
bonec fabtoreclamant. -
Lexnoninftituitur, nifi dum promulgatur 3 neque
vigorem habet, nifi cum moribus utentium approbat
e , 8c hoc fi fit Le x pure pofitiva ad populi regimen:
fecus de divina atque naturali diceretur, contra quas t ,
non eft przefcriptio, vel ad appofitum confoetudo, fed quid agendum 5 non tamen ex deliberatione aget, fed
tantum corruptela. ex effreni appetitu 6c motu paflionis. Dicitur autem
In omni Lege^pofitiva quantumeunque bene infti- aliquis agere ex. aliqua caufa j quando fi non ellet ilia
tuta, aliquid eft de Jure naturali 6c divinoj ut quod caufa, ipfeab agendo cellaret, accipiendo large agere,
expedit homines Legibus regulari, quod qui pot eftati prout ad omittereprotenditur.
rejiftit9 Dei ordinationi rejiftit, Rom. xiii. z. 8c fimi-pj X X V I . Duobus bonis propofitis,^ quandoque ad
Secernerejus divinum 6c naturale ä pofitivis, ficut
eft difficile 3 ita maxime necellarium eft 6cutile in omni
Dobtrina morali 6c politica, 6c hoc fieri perfebte ne-
quit, abfque lacra lapientia, quas Legibus aeternis in-
nititur atque fundatur.
X X I I . Comparatio peccatorum ad invicem, fecundum
gravitatem majorem 6c minorem , generaliter
fomi nequit 3 nifi comparentur in genere foo, 6c
ceteris paribus 3 quoniam fecundum alias circunftan-
Tomi II I . Pars /.
nullum obligor, quandoque ad unumillorum, non ad
aliüd, qüandoque ad ambo , fob disjunblione folum :
in quo cafo, non teneor limpliciter eligere majus bonum,
fi fit mihi difficilius, neque etiam fi fit facilius, 6c habeam
rationabiles caulas illud dimittendi, 6c aliud agendi.
Exempli gratia, ad experiendam propriam libertatem.
X X V I I . Quoniam ars perfebla non délibérât, ficut
ex virtute agit aliquis bene quafifubitb 3 fic ex pei'verfa
aflüefabhone vitiofus , quafi repente præcipitatur in
culpam: 8c ita male habituatus invitiis, ut in jurando,
F con