l o y l
Et quia nihil magis odio habes, quàm bonitatérri-y
pacem 8c unionent, niteris fæpiùs-per aliquostfiini-
ftros tuos ponere1 divifionem inter très illosltâtiis',-
movcfque varias: detraéfciôriês y rie ullus fit eonteritüs
ftatu fuo, quodqueunus noeeat-altferi. Nonne'videmus
aliquando,. quomodb aliqui Burgenfes murmurant
eontrà Eccleiiafticos quia- non laborant, 8c tamén
magnos habent reditus1. Eeclefiafticusftatus, uteisvi-
detur, reditus habet 8c proventus- fine labore ; ideo-
invident 8c murmurant videturque eis : qubd ad
nihil profit. Altéra ex parte, aliqui ipfius ftatus Eeclel
© ƒ 2
iffer prè'genie flint taies. Sed amarior irividih &
nifeltior eft eontrà perfbnam fingularem quæ ali-
quam babet excelleritiam inter eos* inter quos conver-
fatur , fieut dicit Ariftotelesqubd' Iigulusinvidet
gulo , & Medictts Medico, Nominate mihi aliquem
bonum operarium, aut bonum aliquem artifieem
bito invidia immifeebit le inter illos ejlifdem artificü
ratione fliæ excellentiæ, fie quod reputatio & lucrurn
aliorum per hoc imminuitur. Inter do&os etiam quoad
feientiam aut famam fimbiritatis. Inter milites quoad
ftrenuitatem. Non efi nifi r n - ■— C-------r* , ..—!— * r— -------------- * --------. . .. ----~ “ öglor..i.a.. .t.aalgias quæ ^omuuniecmm
fiaftiei interdùm murmurant contra Civilem ftatum , A luperat invidiam, quod eft difficillimum, fecundum
quando vult- trabtare aut feire aliquam rem in qua
nihil ipfum feire opinantur. Optimè enim eis appa-
rét qubd ftatus eorum laborandi, velmercandi,* com-
parandus non eft Ecclcfiaftico ftatui qui faétiis eft ad
feiendum, eogriolcendum 8c docendum. Infùperac-
cidit, ut multi de ftatu Militari Contemnant utrumque
alium ftatum , ratione potentiæ 8c nobilitatis,
qui eft in Militari ftâtu. Propter quod accidit ex altera
parte, qubd aliqui aliorum ftatuum murmurent contra
ftatum Militarem, loquendo interdùm probrofè,
tàmapertè, quàm occulté. Quid prodeft talis divifio}
cui comparatur ? Certè eft quædam deftruétio j eft
talis diffipatio , quemadmodùrn fi pedes vel membra
ejufdem corporis fe rodèrent, rumperent, 8cdilania-
rent, morealicujusfuriofi. Ejicamus malam invidiam
quæ talem divifionem 8c horribilem diflipationem fadibtum
Saluftii de Jugurtha, qui invidiam fuperabat
Burgenfis ftatus fpeçialiter non debet eflè invidus conl
trà Ecclefiafticum, fiippofito qubd aliqui fint alii
qunm deceat., Aliqui Burgenfes interdùm finit eau-
fâ hujus, quia ponurit pueros eorum ad Scholas , Ec-
clefiam vel Religionem ad malum fincm, malam in-%
tentionem, & per iniquum medium, ut fcilicet, fo-
lummodo vibtum eorum habeant, vel opulcntiam a-
liquam, Abbatiam, aut Ecclefiam,quorum Burgenfium
procuratione fiunt fàlfæ promotiones : de malo in-
troitu malum medium, 8c fæpiùs pejpr finis. Que-
ftio: An omnis invidia fit peccatum mortale? Re-
fpondeo per diftinétionem. Invidia quæ eft triftitia
de bonoalterius, 8c lætitia de malo, aut accidit propter
fubitum motum magis quàm in aîiis, 8c hoc non
eft nifi peccatum veniale. Nullum autem peccatum
cit aut facere conatur. Sciamus omnes hos tres ß e f t , fi ratio non confentiat j ficut per corruptam
------ --------------------------------------------complexionem, per quam aliqui font invidi: vel vfcnit
per deliberationem, propter unam trium caufa-
rum, videlicet propter bonum quod habet alius, five
fit bonum fortune, five natursej aut propterea
qubd is qui invidet, non habet talia bona, licet velit
alium habere ilia: aut propterea qubd bona aliorum
vertantur in praejudicium Reipubhae , vel contra
alium injufte, vel contra propriam eorum fälutem*
& nominatur bona zelotypia aut invidia bona. In prima
eft peccatum mortale tanto pejus, quanto bonum
contra quod eft talis invidia, magis eft ad lau-
dem Dei aut bonum fpirituale: ut eft invidia de hoc
qubd bene inftruitur populus, & qubd Fides, & Religio
augmentatur. Hoc vocatur peccatum in Spiritual
fanbtum. D e hac invidia nafeuntur murmur,
detra&io, irrifiones, culpationcs, odia,accufationes,
libelli famofi, perfccutiones & fubverfiones plurium
ftatus efle necefiarios Reipublica: j Ecclcfiafticum tan-
quam oculos j Militarem, tanquam cor vel ftomachum,
Sc Burgenfem vel Civilem tanquam manum. Burgenfis
contra Ecclefiafticum murmurare debet minime, fi ma-
nibus non laborer, officium enim fuum aliud eft. Offi-
cium fuum eft dirigere ad bene operandum, ut veniamus
ad finem noftri principalis prasmii, fcilicet Paradifurii.
E t quia Ecclefiafticus hoc facere non poflet & fimul
laborare , ncceffe eft Burgenfem & Militarem eum
fupportare & fuftentare, dando reditus vel decimas,
aut fimiles hujufmodi fubventiones. Cum verb ftatus
Burgenfis laborat, Militaris ad defenfionem& tuitio-
nem fuperintendit: Ecclefiafticus autem intendat ad
feientiam, Religionem, & Deum videndum, pro omnibus
8c pro fe gratias reddendo, 8c confilium dare
feiendo j tunc omnia in bono erunt moderamine. N o tate
iogi tur exempr lu—m 7d e d--e-c-e--r-n- -O--r-a--t-o-r--ib-—us?, 1q—ui Ip—o - p ----------- V— j r ----— w wun.iuuuw puiuim
ftulati fuerunt ab inimicis Athenicnfium. Et quomo- bonorum in Regn o, 8c in regione. Scitur quoque
do refponfum fuit per exemplum luporum, canum 8c
paftorum. Militaris ftatus etiam non laborat ficut civilis
j habet tarnen laborem alium, alii æquivalentemi
gubernat enim 8c ordinat omnem Rempublicam in
Fide,& earn contra extraneos tuetur. Ideo notate exemplum
per quod quidam reduxit ad pacem in Romana
urbe Burgenfes cum Militibus. Fuit ufus exemplo
membrorum quæ conjurarunt adversùs ftomachum,
quod nil ampliùs ei darentadmanducandum8cc. Mala
invidia, quæ clariflïmè videt aliorum mala 8c non
bona, nec proprios defeétusx videt ( ut inquit Jefus)
in oculo proximi feftucam, 8c in proprio oculo tra-
bem non videt. Mala hæc, inquam, invidia murmurât
contraEcclefiafticorumdefeétus, cum eft inter
Burgenfes, 8c eos arguit de fimonia, luxuria, fiiper-
bia 8c avaritia. Murmurât etiam eontrà Principum
defechis , eos reprehendendo de fuperbia pompis 8c
injuftis extorfionibus. Simili modo fkeit quando eft
inter Dominos vel Principes, aut quando eft inter
Ecclefiafticos. Murmurât etiam eontrà Burgenfes,
qùando hujufmodi opera ad extrà funt peccatamorta-
lia, qubd novum eft 8c horror fecundum intentionem
quæ ad intrà eft} fecundum eft malum quod indè
emanat. In fecundo modo poteft efle impatientia
eontrà Deum, aut injufta difplicentia de ftatu fuoj
fed quantum eft de fe, non eft invidia quæ fit peccatum
mortale. Hîc eft fæpè invidia gliqua, quæ fine
medio nafeitur e x ‘ fuperbia & fingularitate , ficut
Pharifæus qui folus voluit habere bona fùa, & glori-
ficabat femetipfum. Alii nolunt laudem efle fingularem
ad unum. Tertio modo non eft invidia mala,
fed eft bona, ut ita dicam, zelotypia, 8c juftitia, mag-
numque meritum, fi quis bene feit uti illo quod di-
c o , 8c quod declaro, hoc difficile eft, quin mala fe
immifeeat invidia. Nota de loquendo contra aliquam
Religionem, vel virum do61:um 8cc. Et cum per de-
fedtum aliquorum difïàmari poteft totus unus ftatus, 8c
propter quos defc&us, 8c propterquamcognitionem.
Nota de quibus operibus ferri poteft judicium, 8c qua-
liter judicium eft operum, non confcientiæ intrinfècæ.
8c eos arguit deufura, inobedientia , 8c compluri- ^ Quemadmodum dixi de invidia refpe&u difplicentias
-i | j j jg| i boni altcrius, fic etiam dicere poflem de gaudiomali.
Nota quod judicium fit de operibus quorum aliqua
manifefte funt mala, alia verb foliim apparenter- De
primis judicium fieri poteft pro tempore 8c loco per
Charitatem. De fecundis non firmiter judicandum eft,
aut leviter. Nota hie fupradidtam fiabeot diferetionem
invibus
aliis vitiis, non habendo rationem loci, nec temporis:
non autem ad proficiendum aut corrigendum}
fed ad detrahendum, odio habendum, 8c perfequen-
dum. Accidit malam invidiam murmurare adver-
sus aliquam totam patriam vel progeniem, dicen-
do: omnes ilUus patrias funt tales8c tales, 8c hi de
Sermo in 'Dominica ëlgùnquagejimoe. i o j 4
invidiæ hi qui loquuntur ile-vit“er- dJe- a-li‘i o’• , v■ el per f**à - Deinde invidi
tuamvoluntatem loquendi, aut garriendi j aut per ftul-
tam fiduciam, aut propter jocum j nonvclle tarnen ilia
fuftinere in præjudicium.alterius , ficut faciunt famuli
dcDominis fuis, propter quosmori eligerent : 8c
venit hoc ex quadam corrupta loquendi confuetudine.
Nota de his qui vituperabant 8c inculpabant Diony-
fium tyrannum. Accidit quandoque ob ftultum amorem
vel perverfum, ut Pater loquatur de filio fuo extra tem-
pus, 8c locum, aut homo aliquis deuxore fua, velde
feiplb, nec vellct alium eo modo facere. Accidit utlo-
quamur de ftatu mundi 8c miferiis in generali, ut fuma-
turaliquaconfolatio perdulciloquam loquclam, aut ad
addifeendam prudentiam, 8c ut quisefficiatur cautior
8c magis providus, cum cognofcitur præfentis tempo-
risvarietas. Exemplum in Terentio de illo qui præci-
piebat filio fuo confiderarc aliorum vitam. Et ficut lo-
qui hîc de mortuis non eft tanta diffamatio ex parte lo-
quentis, • ficut ex parte irridentis, modo veritas obfer-
vetur, vivens fe diffamat, non loquens fecundum quod
fermo fitdc ftatuàliquo,progenie,autpatria. Notate
fànétum Paulum. In fecundo cafu, melius confilium
.eft parùm loqui, five fit de fe, five de eo qui amatur,
præfcrtim in bono. Hîc locum habet, parce lauda, vitupéra
parciùs. E tillu d: nectccollaudes,8cc. In primo
cafii poteft elfe jufta reprehenfio, fi malum nimis
fit in præjudicium Domini vel fuiRegni. Sic etiam, fi
fêrmo eflèt eontrà Religionem Chriftianam, licet pu-
nitio talis non efle debcat, ficut fi ex certa malitia fieret
talis oblocutio. Hæc poftrema trimembris diftinblio
bene notanda eft contra fcrupulofbs} fed etiam provi-
dendum eft ne tranfèatur ratio , opinando loqui fua
pro inftrubfcione, quiafæpiflimè illabitur 8cinvadit vi-
tium invidiæ fub fpecie boni. Nota quomodo quis fe
cxaminarc debeat, fi ità quis loqueretur eontrà aliquam
progeniem, aut eontrà fè. Notate de his qui
faciunt informationcs. Nota de Confeffionibus : 8c
quomodo audjri poteft malum de aliis, 8c quomodo
non.
Très quæftioncs: An quis obligetur emendare omnem
diffamiam , 8c damnum quod ex detrabtione
provenit ? Refponfio. Difficile eft dare rcgulam &
modum generalem , nifi in fpecialibus cafibus : fidif-
fiimiafitnotabilis, 8c procedat ex perverfa intentione,
8c per falfitatcm impofita fuerit fecrete , vel manifeexcrecavk
tali ter eos, ut perderentil-
lam cognitioncm , 8c fuerunt obfeurati, crcdebant
facere facrificium Deo. Remedium ejus eft, Vocare
8c clamare ad Jcfum , lumenque gratis 8c charitatis
poftulare, dicendo. Domine, ut vide am: Luc. xvm.
41. Et eoufque clamandum eft, quoufque exemplum
8c memoria Jefu ftet in cordibus noftris^ 8c expcllai
a riius tentationum phantafias. Clamcmus igitur in cohJ
Ä trarium, oremus contra hanc infelieem invidiam, ne
Dominus permittat nos cadere in tentationem illius,
fecundum lextam ipfius Dominica: Örationis petitio-
ncm. Reverä eft iniqua tentatio , 8c ex hoc provenit
, qubd quis nimiiim propriam diligit cxcellentiami
ut famam, divitias^ aut fublimitatem, feientiam, vel
pulchritudinem. Nihil cupias, 8c nullius habebis invidiam.
Eft hie mirabilis excaecatio: Invidia namque,
fi dici audiat in mille löcis bonum de aliquo extranco^
ut de Saraceno vel Pagano, non invidebit} fed cum
primum laudabitur aliquis vicinus fuus , 8c prtefertim
lu^ progeniei 8c amicitim, irafeetur 8c indignabitur,
unde multo magis gaudere deberet: hoc enim eft ad
bonum fuum 8c ad laudem, fuumque commodum ^ fi
bene uti vellet, 8c malum eflet in damnum ejus. Vi-
detis interdum quomodo fratres, aut Chriftiani fe mu-
tuo perfequuntur acriiis 8c fine remedio, quämextra-
nci. Aliud mirabile eft, quia in bono duntaxat malum
videt} 8c ubi malum fuerit, folum bonum confpicit;
Eft admiranda csecitas, multbque pejor quam nihil
prorsüs videre: hoc patuit in Patriarchis contraJofcph}
inSaiilc contra David, vultque fibiipfi efle nociva,ut-
aliis quoque noccat. Nota dePhilofbpho, qui öpta-
bat quod invidorum oculi poflent videre fimul .omnia
bona mundi, nam morerentur prae dolore. Invidia
etiam eft mendica, in nullo bono totius mundi partem
habet,* ideo certe admodum pauper eft. Per op-
pofitum is qui charitatem habet, eft Döminus uni-
verfimundi, inquantum beneutiturinaiiijprcomni eo
quod bonum eft, fuam faciendo utilitatem, gaudium*
8cfufficicntiam> ficut apparet in manu, in hoe quod
oculus videt} 8c de oculo in hoc qubd manus laborat.
Vis facere ut omnia tua fin t , ama proximum tuum
ficut teipfum, fis obediens D eo , habebis ea bona ubi-
cumquc ipfa fucrint, lsetaberis de bono proximi tui
ficut de proprio. Et deMatre qute judicat bona fi-
liorum fuorum, 8c honorem eorüm efle fuum, 8c fieftè,
hoc repararidebet contrarium dicendo, 8c dedi- ç piùs plus quàm fuum, magifque lætatur. Quotient
cendo. Si diffamatio venit per revelationem peccati ^ J - — : -------
quod debet efle occultum ,• 8c quod probari non pof-
fet in Judicio, puniri debet accufator fimili poena, qua
vellet puniri cum quern accufavit. Nota qubd libelli
famofi puniendi flint morte vel perpetuis carccri-
bus, qui dilacerandi funt quamprimùm inveniuntur.
Loquamur tertio, qualitcr invidia eft contraria fibiipfi
, poftquàm oftendimus cam efle contrariam Deo
& proximo. Et dicemus de fanatione ejus fecundum
my fterium fccundæ partis Evangelii. Nonne eft (quæ-
fq) infelixinvidia, 8cmultùmexprobranda, cùmac-
cipiat nutrimentum fuum ex omni malitia, exemplo
ciconiæ, quæ vivitcolubris8cbufonibus} fêmper habet
roftrum fuum in immunditiis ficut anfer, 8c augmentatur
de illo quo mori deberet, fcilicet ex chari-
tate, 8c nihil earn fanat. An proprietas? N on : quia
mifeitur 8c inflammatur : Adverfitas ? Non : quia repe- D
rjt gaudium fuum, 8c dcmellc fàcitvenenum. Eft ulcus
quod crêpât ad odorem vineæ. Undique fe rodit
cunque mala videris, maledic invidi*, quia per earn
venerunt mala: Invidia diaboli mors introivit in orkem
terrarum. Sap. 1 1 . 2,4. E diverfb vides bona aliqua?
Glorifica Deum: fi enim invidus fuiflet, nihil fecifiet
aut creaflèt. Natura namque Divinitatis fine malitia
eft. Nota qubd invidia leviter credit malum, 8c ipfum
vult audire, propterea mala invenit poftremo.
Tertib, invidia eft extra bonam viam, 8c exclufa ab
omni creatura } quoniam naturaliter omnis creatura
amat 8c defiderat proprium bonum publicarc, ipfa eft
in via diaboli, cujus eft focia tam in amiflione, quam
in lucro: gaudet enim cum lucratur inimicus, hoc eft,
cum malum aliquod accidit, 8c dolet cum inimicus
perdit, 8c bonum accidit.
8c affligit.
Jnvid.ia Sicufi non invenere tyranni
■ Maps tormentum, aitHoratius.
Videtur etiam mihi, earn efle rationabiliter compa-
ratam hodierno cæco , qui eft cæcus mendicans, 8c
extra viam. Et ipfa eftcæca per lumen bonorumope-
ium quæ lucent ad oculos ejus, per quæ opera illu-
minari debcrct. Hoc habetis hîc dcjudæis, quiprius
enc noverunt Jefum Ghriftum efle bonum Prophetam. jQ -