te, 8c crédité omnium mortuorum confilio, qui di-
cunt vobis : Hi funt valdè beati qui in corde iunt moe-
fti. Heu, afpice quid jam eis conducat mundana
voluptas, five fuerit in divitiis, fiveinpulchritudine,
five in dcliciis, five in exercendis vindiélis, fiveinreci-
piendis honoribus. Mundana voluptas cum eis ludum
lufit, quem fàlfæ focietatis vocant. Eosdereliquitin j
necefiitate, vcl in Purgatorio, vel in Inferno. Du-
cunt in bonis dies fuos ^ & in puntlo ad Infernum dè-
feendunt. Job. xxi. 13. Sed cor meeftum 8c poeni-
tens econtrario, cum hoc quod juvit amicos. fuos
in Purgatorio exiftentes, 8c dat hîc pacem confcien-
tiæj perducit ad gaudium 3 ad æternam gloriam, for-
tunatamque felicitatem : ad quam nos perducat ille
qui eft benediétus in fecula feculorum. Amen.
S E R M O III.
D E M O R T U I S
Dùlijfmus ad cogitandum de Fine,
Gallicè in MS. Cod. Vi&. 2.84.
Memento finis. Eccli. xxxvi. 10. j
AP e r i a m u 's, quælb, modoocülos, 8c aures
noftri intelleaus. Gonfideremus, 8c me-
ditemur in veræ Fidéi lumine myfterium præ-
fentisdiei, planbtus, 8c mileriæ. Afpiciamus in fpi-
ritu animas defunètorum parentum, aliorumque. Dè-
feendamus ad eas in Purgatorii carcerem per me-
moriam atque compaffionem. Audiaraus quiddicant
unicuique viventi luper terram , 8c môrtem expe-
blanti : Memento finis. Priufqüàm arripiaris à morte
, diligenter mediteris de fine. Quare dicunt,
Memento finis ? Quatenùs nos inducant ut fugia-
mus, 8c evitemus dolorolà ilia tormenta in qui-
bus ipfæ funt conftitutæ , utque fuccurramus illis,
qui eas juvare poflùmus 8c liberare , quamdiù præ-
fentem vivimus vitam. Poftmodùm cnim nullus feip-
fum poterit juvare, nec alterum , fi non benè
hîc egerit. Proptcreà clamitant alta voce unicuique
viventi : Memento finis. Priufquàm morte arripiaris
, vide de morte ut decet præcogitaris. Non
ergo furdam hîc præbcre debemus aurem, negotium .
enim arduumeftnimis. Inhonoratus eft nimiùm, quiv
non meditatur, 8c qui fe ad fubitam mortem, aut im-
provilam, quo minus labatur, non difpolùit. Et quia
mundana fama, vana, 8c infruéiuolà, nos læpentl-
mero impedit co^itare finem noftrum, 8c ftatum de-
funéfcorum follicite meditari : expellamus làltem cam
modo 3 fi autem minus quo ejiciatur lùfficientes
fuerimus, adDeum recurramus, ôcadfuam gratiam,
tua mediante interceflione , Virgo digniflima, 6c
omnium véftrûm, Sanètorum 6c San&arum, quorum,
quarumque hefterna die celebravimus Solemnitatem.
Veni, Virgo digniflima, ad noftrum auxilium, expelle
à templo animæ noftræ perfidam hanc munda-
namfàtnam, utbenè finis noftri meminerimus, ad de-
funétorum utilitatem, ad noftram inftruâionem, 6c
ad gloriam hujus qui te per Gabrielem Angelum jufi
fit lalutari pulchra hac falutatione quam tibi prælèn-
tamus dicentes. A v é Maria, &c. ]
M fE M É N T O finis. Eccli. xxxvi. 16. Nonnul-
li conqueruntur de præfentis vitæ brevitate, quæ
ftatim fuum adipilcitur finem, nec Icitur quando, aut
qualiter. Gonqueruntur nonnulli 3 fed fi benè infpi-
ciatur, Deus vix nobis melius dare poflèt remedium
contra adverlârium noftrum fallacem, peccatum abo-
minabile ; nec rem aliquam , nec quicquam quod
meliùs debellare poflèt, 6c devincere mundanam fa-
mam, quæ nos omnes cavillis replet, 6c curis malignis,
quo minîis de Deo-cogitare poflimus, utipfum
cognofcamus, amemûs, 6c honoremus. Qui autem
mihi non credit, audiat quod dicit Sapiens : Memo-
rare noviffima tua, & in aternumnon peccabis. Eccl. vii.
4. Et Hieronymus ait : Facile contémnit omnia , qui
j e fernher cogitât moriturum. Si fumas in terrëna po-
tentia , 6c vana domifiatione malam complacentiam,
ficut Némroth , Nabuchodonofor , Holofernes ,
Pharao , Julius Cælar , Alexander , 6c alii 3 M e -
merito finis. Ubi funt ip'fi ? Audi-quod dicit Scri-
ptura de unoquoque Corum 3 E t mortuïu efl. Si
accumules terrenas divitîas, aürum , argentum ,
6c pretiofos lapides , ftatum magnum , 6c pômpo-
làm fàmiliam , ficut Crefus , ficut malus 6c ftul-
tus Evangelii dives-, fimilefque, Memento finis.
Ubi funt ? Unulquifque eorum mortuus eft. Si quæ-
ras magnas 6c profimdas feientias , ut curfum mun-
di cognolcas , planetarum naturas , Philofopho-
rum exemplo, ut funt Socrates, Pla'tô, Afiftote-
les , Democritus, T u llu s , 6c alii 5 Memento finis.
Si lumas corporalem voluptatem aut in deliciis
carnalibus. Ubi funt pülchræ jam dudùm celebra-
tæ creaturæ , Abfblon , Alcibiades , Lucretia,
Helena, ceteræque j Ubi funt illi, aut illæ, quætotum
tempus eorum bibendo , 6c comedendo confiimp-
lerunt 6c ludendo , ut Sardanapalus ? Memento finis.
1 U t dicit incantator , aut joculatör , fuffla hue ,
nihil eft 3 unufquifque mortuus eft. Finis ergo , 6c
mors declarant illis omnia nihil eflè, quæcunquedefi-
deras in hoc mundo,præter vanitatem 6c fomnium quod-
dam, umbram, ventum 6c fumum, & veluti perlo-
narum ludum , ficut Icuti clÿpeus, nifi ad altiorerti
tendamus finem , ad finem videlicet perpctuiParadifii
Qui autem deficit, cadit in ignominioflimum , ama-
riflîmum , 6c crudeliflimum finem perpetuæ dam-
nationis. Ideo nos admonent mortui omnes, qüi
experientiâ fentiunt bohum , aut malum variabi-
lîs hujus finis , Paradifi , 6c Inferhi \ 6c dicunt no-
bis : Memento finis. Sed heu mtmdanus rumor ,
occupatio mündaha, animæ noftræ aures obttirat, 6c
oculos velat cordis noftri, adeo ut fæpenumero nec
poflimus , nec velimus finis noftri meminifle vivaci-
ter 6c profunde , quemadraodùm deberemus, quod
eft omnium mirabilium mirabiliflîmum. Certiflimè fei-
mus, &tamcertè ut mortem, (ut Iblet dici) nosmori-
turos : vivimüs tarnen, 6c fie vivimus ac fi perpetuo
j futuri eflèmus in hoc mundo, aut per vanam deieóta-
' tionem, aut ftultam fpem , aut fallàm credulitatem.
Verum eft, ait rumor mundanus, qui fevanèaflbciat
voluptati, quod qui fèmper finem fuum mèditatetur
6c mortem, nunquam gaudium eflet habiturus, nefc
voluptatem quameunque. Refpondeo : talem habitu-
rum gaudium, 6c voluptatem. Nam voluptatem luàm
fumeret ferviendo Deo , five cavendo à peccatis, 6c
benè Vivendo fèfcundum virtutem, 6crationem. Etifi
hoc mûlto major habetur voluptas, quam malè vivendo
6c mundo ferviendo -, quod fciunt illi 6c illæ qui hoc
quotidiè experiuntur Melior efl dies una in atriis tuis,
/uper milia. P f lxxxiii. i i . Nonne, quæfo, magna
eft voluptas creaturæ firmam Spem habenti quod mox
in fine mortis fuæ ducetur in perpetuum gaudium ,
majus quàm cor pofîît cogitai*^1? Nec oculus vid it,
&à. i.C o r . ii.p. Etevadethorribilialnfernitormenta
, Deo opitulante, cui ipfa fervivit ? Profeéfo fie.
) Si voluptas aliqua fit in ferviendo mundo, qui plenus
eft mifèria 6c tribulationë j quæ voluptas efle debet Deo
(êrviendo, qui bonum eftquoddam fummum, omnis
gaudii, 8c confolationis plenum : Deus totius confolatio-
nis. i . Cor. i. 3. Aliis dicit mundanus rumor ,cùm lè
ftultæ aflociat fpéi : Juvenis adhuc es, te decet tranquil-
lam ducere vitam, & cùm fenueris, de fine Cogitabis
tuo, tune eniteris quod benè moriaris. O ftülta 6c mala
fpes, quot homincs fefellifti 6c falies ? Quot homines
fie dixerunt ,^qui in fenefture pejores fucre quàm in
juvenjuvehtute?
Quanto diutiusvivitagnus, tanto deterior
cflicitur ejus pellis. Nalo:
Q u i non efl hodie, eras minus aptus erit.
Quot homines ftultam talem fpem habentes cecide-
runt per mortem fubitaneam ? Die mihi: quis te cer-
tioremfecit, ut ad fene&utemulque vivas? Tamcito
moritur interdiim vitulus ficut vacca j juvenis ut
lenex ; 6c fi ad fenium perveneris, quam certitu-
dinem habes vitam tuam emendandi, cum nil am-
pliiis operari poflis, quando infirmitates te undi-
quaque oppriment, quando triftitia , 6c melancholia
cor tuum taliter conftringent, ut nil aliud cogitare
poflis quam acquirere nelcioquasmalasconfolationes,
vanas, 6c immundas, per quinque portas quinque fen-
fiium tuorum corporalium ? Et cum mors cor tibi con-
ftringet, cerebrum turbabit, oculos claudet, linguam
ligabit, ut amplius loqui poflit minime, aures obtu-
rabit 3 quid faciet tunc in hoc fine , in hac diftridta
hora, inhocpoftremonegptio, fiveneceflitatej quid
faciet mifera anima tua, miferabilis profedlo , 6c ad-
modum moefta ? Quid faciet ipla ? Quo fugiet ? Si in
hora ilia mortis conlolationem quasrit, ubi earn inve-
niet? Vanus rumor muqdanus qui earn folebat confb-
lari, non poterit ad earn intrare, nec ipla ad mundanum
rumorem; omnes enim exitus corporei funt conftri&i 6c
obftru&i per amaras mortis dolorolam triftitiarn. Tunc
apparebit Judex fuus,ut denunciet hbrribilcm hanc Sen-
tentiam: Vade maledidfa in ignem aternum. Matth. xxv.
4 1 . T unc apparebunt peccata vilia 6c immunda,qua3 ac-
cufabunt, 6c confcientia deteftabitur. Infernales quo-
que canes undiquaque erunt in circuitu, per quos dam-
nationis Sententia adimplebitur. Igitur Memento finis
priufquam mors tearripiat, 6cc. Sed heu! mundanus
rumor cogitationem noftram impedit 6c turbat, ut
faspenumero hujufmodi finis non meminerit eo quo
opus eflet pa&o. E t (quod pejus eft) damnabilis infi-
delitas interdum nititur omnia in tenebrasvertere, 6c
in oblivionem, memoriam illam auferendo, videlicet
verse Fidei lumen, ne homo quicquam credat de rebus
futuris, nifi quod prselentialiter videt. Quomo-
d b , inquit infidelitas, feitur quod fit Infemus, Purgato-
rium, Paradiliis? Quiseavidit, 6creverfuseft? T ol-
lite, tollite damnabilem infidelitatem, aures occludite
talibus blafphemiis. Explodite maledibiiam hanc crecam
, quse de hominibus judicare vult ficut de cani-
, bus , aut porcis. O anima Chriftiana , fi veritatem
hujus quod dibtum eft cognolcere velis , 6c Judicio-
rum D c i, Memento Finis. Et cujusfinis? Memento
propter quid Deus Creator nofter homines creaverit
cognofcentes, 6c ratione utentes, potius quam alias be-
ftias. Ipfe eos fe c it, ut Deum ipfum cognolcerent
amarent, honorarent, illique fervirent. Hie eft finis
nofter ad qyem tendimus , quem alise creature adi-
pfei neqiieunt.
Polleaquam ergo humana creatura ordinata eft ad
ferviendum Deo 3 fi illi lerviat, meretur premium ,
alioquin Deus non eflet Dominus liberaliflimus : 6c fi
illi non ferviret, ipla punitione digna eft , alioquin
Deus non eflet juftiflimus Judex. Videmus enim
hanc punitionem , 6c hoc premium in prsefenti hac
vita nequaquam dari.. Boni namque adverfitate interdum
afficiuntur 3 mali verohabentprolperitatem} eft
neceflarium alteram poll hanc vitam efle remunera-
tionem, ut gloria detur optimis , 6c damnatio pelfi*
mis 3 purgatio verb , feu Purgatorium his qui bene
vixerunt, fed non omnem adimpleverunt pceniten-
tiam. Qui allegare vellet vifiones certas, 6crevelatio-
nes ad hanc veritatem probandam, inveniret certe fine
numero , tarn per fanbtam Scripturam (qux mentiri
nequit) quam per alias hiftorias Sanbtorum Autorum.
Scitis-ne quid talibus accidet qui finem hunc
non credunt ? Iplum credent, five cito , five tarde 3
velint, nolint, ipfum confitebuntur : verum hoc erit
cara eorum emptione, 6c difpendio. Fatuusnoncre-
Tomi I I I . Fart I I I .
d i t , donee recipit. Si loquerer infidelibus , diutiùs
immorarer ad hanc rem declarandam, 6c demonftra-
rem hanc veritatem, tarn vivis rationibus , quàm per
alia probatiflima exempla. Sed Deo laus, loquor R égi
Chriftianiflimo, loquor populo domûsFrancorum,
in qua Vera regnat Fides, 5c gubernat, Deo volente,
lèmper. Et fi eflet aliquis adeo miferabilis , qui con-
trarium hujus dicere niteretur, pejor eflet Judæo aut
Saraceno, 6c defpc&ior cane, vel beftia muta, qui
delendus, 6cexterminandusforetigni, 6cgladio,tan-
quàm faillishæreticus , 6c D eo ,F id e i, 8c animabus
defunbborum contrarius, atque bonæ repugnans ratio-
n i , quæ nos per finem noftrum docet ribs animas
habere immortales, infernum quoque efle pro dam-
natis, 6c Paradifum pro lalvatis 3 Purgatorium Verb
pro animabus quæ adhuc fuam agunt poenitentiam,
pro quibus hodie Ecclefia orat : 6c die quolibet animæ
iftæ vivos deprecantur, 6c hortantur meminifiè finis
3 tîim ut feipfos cuftodiant modo diblo , turn ut
eis præftetur auxilium, ut bonis operibus vivorum li-
berentur. Memento ergo finis , tàm pro teiplb, ne la-
baris.in talen affliblionem , quàm pro animabus de-
funbtorum , iit*illis recreationem præbeas, libera-
tionem, aut relaxationem. Et fi quæras, quo pa6to tibi
ipfi cavere, 6c providere poflis ne Purgatorium in-
tres, 6c quomodb animas fis ad juturus utexeant, 6c
in Paradifum afeendant. Refpondeo quoad primum,
te evitaturum Purgatorium per très in fpcciali virtutes,
l poenitentiam , patientiam , 6cbenevolentiam. Poeni-
tentia eft, dilplicentiam habendo de peccatis præteritis,
cum bono propofito deinceps non recidivandi3 alioquin
difplicentia non foret,, fi lèmper continuare velles
peccatum cujus te poenitet. Deindè fiat integra Con-
fefli, nil celando, nec per verecundiam, nec per hypo-
crifim, neepertimorem. Deindè fiat Satisfa&io, le-
cundum judicium bonum Confeflbris tui, non retinendo
alienum, non in odio perfeverando, non continuando
malam 6c Iuxuriofam carnalitatem. Si hoc modo feceris,
inftatu eris gratiæ , 6c falutis : 6c fi benè compleveris
poenitentiam, dilcrete, & fufficienter impofitam, Purgatorium
non intrabis. Advertitequod dico de pceni-
tentia, 8c ut fitdilcretèôclufficienterimpofita: aliqui
enim Confeflbres indilcretè poenitentias imponunt, aut
per ftultam complacentiam, aut per ignorantiam 3 vel
non fufficienter imponunt, propter confitentis indilpo-
fitionem,qui non vellet ,aut non poflèt fufficientem aflu-
mere poenitentiam, vel propter debilitatem, ne nimiùm
-, marcefcat devotio : fed omne hoc in Purgaorio dure
^ admodùm perficietur.
Sumoitaque hîc très veritates. Quamvis Confeflor
poenitentiam injungere non debet, nifi opinetur con-
fitentem earn adimpleturum 3 nihilominùs tamen ad-
monere debet confitentem , ut fufficientem aflumat
poenitentiam, fi in tali fuerit ftatu, ut earn complere
poflit. Hoc dico pro illis qui funt in articulo mortis,
aut diverfis ægrirudinibus, vel alio quovis impedimen-
to. Hi qui laudant aliquos Præsbyteros, quiaparvam-
injungunt poenitentiam, non dilcrete fàciunt, necla-
pienter 3 gravius enim alibi lùbibunt lupplicium. Mul-
to melius valet poenitentia hîc per bonam 6c liberam vo-
luntatem fabla, quàm ilia quæ eft in Purgatorio, quæ
) fcilicet eft’tanquam per compulfionem aut neceffitatem.
Hi qui hîc poenitentiam agere noient,led expeéîrare Purgatorium
vellent, poflènt quidemablolvi, fi voluntas
ilia non emanaret ex infidelitate, aut Purgatorii incerti-
tudine, vel fi cafus non foret publiais. In omnibus his
cafibus mementote finis, 6c has cognolcetis veritates.
De fecunda loquamur virtute à Purgatorio libérante
, quæ eft patientia. • Patientia, efl voluntaria
portatio , v e l fufferentia cujujquam adverjitatis , Jive
cor pore & agritudinis , Jive bonorum amijfionis , Jive in-
famationis db alio , Jive amijfionis amicorum , Jive pau-
perlatis , aut aliarum indigentiarum , ve l affiiElionum
Dico quod in omnibus his rebus partem poenitentiæ
G g g g g tuæ,