„ ptcr padum redimendi.„ Concluditur ergo per argumentum
a contrario lenfii : fi non detur pretium
minus, non erit Contrablus ufurarius, lältem ex hac
radice. Porrb non legi Theologos alios ponentes
in forma cafum noftrum, led concluditur rationabili-
tas ejus ex aliis diblis fuis atque fundamentis, 6c fpe-
cialiter li attendatur quid dicunt uliiram formaliter
eile. De Juriltis autem vidi plures allegatos, quos
originaliter nondum inlpexi nifi Bernard, gloflatorem^
Decretalium, cap. conqmftus, de ufuris , in glolf 2.
circa finem: ibi. Item f i vendo. In qua glofla notat
pecuniam numeratam pofledariad pompamveloften-
tatjonem, licut etiam dari potell pro impignoratio-
ne > quo cafu dicit aliquid pofle iümi ultra Ibrtem:
loquitur infuper de pretio ultra Ibrtem adjudieato in
favorem Ecclefia;: Sandhis Thomas fentit idem quod
prius de pecunia numerata. Unde patet quod mali-
gnantibus vix potell claudi aditus ad ufuram : pote-
runt enim fingere vel fuum interefle vel aliquid fimi-
le. Sunt alii pro calii nollro allegati, ficut Dominus
Hollienfis in didlo c. conqmftus y ficut Henric. Boyc.
qui prasdidtos recitat, nec improbat, licut Barthol-
dus in fiimma qua; dicitur Piläna de ufuris in §. 3. Cete-
rum de reditibus advitam quod liceant, tenet exprefse
Dominus de Palude, ubi prius allegans 6c relpondens:
qui propterea. tenet artem camploriam licitam, non ad-
ducens aliam rationcm quam quod Ecclefia tolerat,
earn. Dodtor file praterea ponens opinionem Duran-
dr, qui fanbtum Thomam infequitur, tenet illud quod
dibtum ell de receptione mutui ad uliiram, ita tarnen
quod dans non abneget ä le jus repetendi, ficut nec
potell propter interefle Reipublica;. Prseterea Dodlor
lubtilis in quarto ponit caliim lexta; Propofitionis le-
cundae partis nollra;, approbans ilium, 6c laudans, &
addens quod legitime praficribens rem prius alienam,
non tenetur etiam in Foro confcientias, dum fibicon-
lliterit earn fuifle alienam, rellituere, faciente hoc Legis
autoritate , & negligentia non cullodientium res
fuas puniente. Concordat praedibtus de palude in
quarto fuo.
les vi. Ethicarum, quod judicia prudentium 6c ex-
pertorum habenda Hint pro principiis, ubi etiam nullam
alfignarent rationem 3 quoniam ex multis expe-
rientiis 6c lludiis evenit illud. Char a (id ell pretiola) datur longd prudentia temporis nfu. Sic in Medicina ,
fie in omni Arte. Unde orta ell ilia Maxima a lapien-
te 6c Philolbphis pofita. Cuilibet experto in fiua Arte
credendum eïl. Ubi autem diflèntiuntDoblores luper
^ aliquo calu, cujus utraque pars five agatur live non
agatur, potell in culpamverti, prout exemplificatum
ell in cap. Inquifitionis, extra, de fentent. excommunic.
Oportet tunc attendereparticulariiis ad circunllantias,
tarn ex parte Dodtorum loquentium 3 ut quia illi liint
plures 8c famofiores, fandliores quoque, 8c in diblis
aliis lolidiores, quam ex parte illius rei qua; non agenda
vel agenda proponitur: demum ex finbbe intentio-
ne agentium^ ut ex omnibus eliciatur deduobuspro-
babilibus propofitis, quid illorum probabilius habendum
fit. Pratablum ell infuper derelolutione facien-
da ad terminos Juris Divini, ubi humana Jura diflo-
nare ad invicem, vel contra charitatem vi derentur mi-
litare: ita enim fieri neceflè fuit pro fèdatione fchifma-
tis per Concilii generalis convocationem, fine Papare-
cepto, per omnes qui convenerant, 8c per judicium
Concilii fuper utrolque contendentium de Papatu3 non
obllante literali lono Decreèortim,* qtfod nec Concilium
evocari potell fine Papa, nec Papa potell a toto
Conciliojudicari. Sed haec hadlenus, proteflatione lub-
jundla quod nihil hie vel alibi temerariè loqui propofi-
tum fuit, nihil cum confcientia vel detrablionis , vel
inordinatifavoris, vel amaricati cordis, nihil denique
in favorem illicitorum Contradluum vel contrahentium,
praefertim uluraria; pravitatis, quam novimus tam Di-
vino quam humano Jure damnatam.
Traftattts de ContraUibus finis*
S E R M O
J G erfonii D o ff oris & Cane e l U r it P arijicnfisl
Attentio Deem a.
Attendatur quod fuper cafu particulari fuerunt in-
quafita plurima confiiia petitorum, etiam Theologo-
rum in variis locis 8c collationibus, nominatim Conltan-
tise in, reformatorio 8c ad partem 8c in fchedulis fub-
Icriptis, 8c qui vidit, tellimonium perhibuit, quod
Contrablus pra;dibfcus 8c fimiles liint liciti. Dodlores
autem viventes non minorem habent autoritatem Do-
dlrinaliter exponendi facram Scripturam vel interpre-
tandi Jura quam mortui, & qui non leripferunt quam
qui feripferunt. Et ideo frullra fit aliquando tot al-
legationum multiplicatio , confellim ut unus aliquid
feripfit & contemnitur viventium confilium, qui fie-
pius attendere magis poflunt circunllantias particula-
res, fecundum quas variari judicium fxpe necefle ell,
quemadmodiim dicunt experientiflimi Medicorum in
hominibus lanandis , quod regulse generales traditse
flab arte, vix inveniimtur practicabiles abfque excep-
tbne, multo magis in moralibus hoc evenit, quanto
plures lunt mutationes animorum quam corporum.
Propterea neccflitatus ell Philofophus dum medium
virtutis inquireretdicere, prout lapiens judicabit. Patet
exinde quorumdam nimia humilitas vel vanitas,
qui requifiti dicere, quid fentiant de aliquo calu morale,
confugiunt llatim ad allegationes luper allegatio-
nes, & ad gloflas fuper gloflas, dimiflis etiam quan-
dbque textibus aut principiis univerfalibus, ad qua; debet
refolutio fieri, dicentes : file lie fentit, alter lie
lentit, alter approbateum, alter lentit cum ifto: qui-
bus rcdle dici potell: die non quod alii feripferunt,
fed quid tu ipfe dicis vel fentis. Dicit enim Arillote-
D E
D O M I N I O
E V A N G E L I C O
Faftue
C E N A D O M I N I .
A d MSS. Codd. V'iEl. 28 f . dp8. & Navarr. mum.
O M N T A dedit ei Pater in manus. Joann, xm. 2.
originaliter in Evangelio prælentialitei- recitato.
Pro impetranda gratia & virtute digiti dextræ
manus Dei, qua aperta omnia implentur bonitate, qua
fubltradta omnia labefadlione repentina diflblvuntur,
te Matrem gratiæ, te Virginem inclytam, per cujus
manus (telle Bernardo) datur nobis quidquid datur,
quæ dives es in omnes invocantes nomen tuum, lalu-
tantes imploramus, & implorantes fâlutamus, dicentes
: A ve gratia plena ,&c. Luc. I. 28. Omnia dedit
e/,&c. ubilupra. Apud vos ô dodliflimi&præcellen-
( tes viri, m l lermonem habendum efl'e conlpicio,
qui certa jam & indubitata Fide tenetis quod Filio fuo
Domino nollro Jelii Chrillo dedit omnia Pater in manus
, ac proinde Monarcham eum Univerfalem con-
llituit, ut jure dixeritMatth;ultimo 18. Dataefimihi
omnis poteftas in coelo & in terra. Hoc dilebtus ejus A-
poftolus contemplabatur dum afleruit Apoc. xix. id.
quod habet in vefiimento & fernere fuo firiptum. Rex
Regum & Dominus Dominantium. Sed quo Jure Chri-
llus, quo inliiper titulo Monarchiam hanc accepit ?
Mul-
J97 Multiplici quidem & fignanter tnplici. Pnmum Jure
hereditariq. divinæ filiationis: nam f filius, '& here
s arguit Apollolus Galat. iv. 7. At verb de Deo Pâtre
vere vidit ficenunciavit fanóla ilia mulier Judith, ix.
17. Appellans eum Dominum Vniverfa creature,. Do-
minus igitur talis erit & Filius. Hinc pollquam Do-
minus per Prophetam dixiflèt ad Filium : Ego, hodie
lonent abliones. Os, lingua, mens, Icnliis, vigor,
confelfioncm, jubilum, benediétionem & laudem per-
Ibnent. Qiiæ ratio ! Quæ tantorum novitas gaudio-
tum? Magna valdè, præclara, infignisj nihil lu-
pra, quia jam non uno, led triplici titulo Chrillianus
Monârcha ell: Chrilliano omnia [dedit Pater in manus,
Chrillianum. fas ell dicere potentiflimum. Augenui
te, P f n. 7. Hibjuiixit pro confequenti : Poflula . debo ,dicere & omnipotentiflimum, & arguar blaf-
k me & dabo tibi dentes hereditatem tuam .& voffeCfio- „ p'Hemiæ, li non hoc Apollolqs fimilis nobis de fe dixerit.
Omniapojfum, omnipotens film, exponit Bernarï
me & da bo tibi gent es hereditatem tuam , & poßefßo-
nem tuam, terminos terra. Ibid. 8. tanquam dicerèt
illud Luca xv. 31. F Hi omnia me a tua. Secundum jus
Monarchiæ Univerfilis in Chrillo cönfurgit ex titulo
mutuæ dileblionis ejus ad Patrem : nam antiquum eft
Philofophicæ veritatis Proverbium : Amicorum omnia
ejfe communia : filius enim quia luo modo rependit omnia
Patri in donativa fpiratione fiipremi amoris , qui
Spiritus fanbtus e ll, coexillit readamationis viciflitu-
do , ut ei Pater donet omnia. Ampliùs tertium jus
Monarchiæ Univerfalis invenitur in Chi'illo appro-
priatæ, quoad naturam afliimptam ex titulo vibtorio-
îæ debellationis , feu civilis, acquifitionis & quællûs.
Vittorem cunSla feejuuntur, ait quidam. Nonne Chri-
Itus ut imperiofiflimus vidtor aëreas potellates debel-
làvit ?
Sic notat Apollolus ad Ephef. iv. 8. Nonne captivam
fub eis dux it captivitatem, quam proprii fanguinis pretio
redemerat, & fuam effecerat ? Sicut Propheta tedus
in eo qui me confortat Chrillus, ad Phil. iv. 12. Si
parva ell Apolloli autoritas tibi, fatis fit ilia Chri-
liiquiait: Credenti nihil efi impojfbile. Matth, xvii.
ip. Si quis adhuc hsfitat, & pro libito nos fingere
putat quae dicimus luper hoc vinculi dominio, au-
diat Apollolum ad Rom. vm. 32. jQui proprio Filio
fuo non pepercit, fid pro nobis omnibus tradidit ilium,
quomodo non etiam cum illo no.bis omnia donavit ? Eccc
qualiter 6 fidclis anima perlpicuum habes Apolloli tellimonium,
immo argumentum, quod omnia dedit
tibi Pater in manus. De quo Patre, idem feribens.
1. ad Timot.w. 17. aflerit quod prafiat nobis abunde
omnia ad fruendum. Hoc dominium Hieronymus ad
Paülinum jTcribens non tacuit. Credenti, ait, totus
mundus dyuitiarum eft , infidelis autem etiam obolo indi-
get. Sic vivamus quafi nihil habentes & omnia pojfi-
dentes. Sumptum ab Apollolo 11. Corinth, vi. 10. Hsec
llatur. Afiendens in altum &c. Pf. lxix. ip. Idem^ autem & fimilia multa numquid non obfecro Monar-
,habetur ad Ephef. iv. Quinetiam tota Univerfitatis
nollram llabili divinæ Scripture fundamento
machina qua; gratia hominis condita Deut.ell lecundiim
confirmant? Nonne palam ollendunt de fideli quolibet,
Philolophum, 6c habetur fatis iv. Ipla fuerat
ob impium crimen la;fie Majellatis divinm deteriora-
ta, telle Cypriano, 6c a nativo decore luo plurimum
deciderat •, julle nimirum, ut in bonis propter le con-
ditis homo proditor 6c prevaricator pledlcretur: led
audi mundus,quid quo fuper lavanturflumine.hoc cantat Ecclefia. Terra ^pontus, aftra,
Ecce per Chrilli paflionem
lota 6c reparata efle omnia, aqua emundationis repa-
rationis ac pulchrificationis. Nonne indubbus pollolus dicere de Chrillo paflo, quod Deus exalta-ell A-
vit ilium j & dedit illi nomen quod eft fuper omne nomen,ut in nomine lefts omne genu fleftatur ? cceleftium, terre-
ftrium, & infer norum,Phil. in lignum univerfalis Dominii.
ad 11. p. 10. Habemus ergo titulos enumeratos
tres in Chrillo divine filiationis, mutue readamatiochiiun
quod omnia dedit ei Pater in manus? Verum
diflèramus de titulis quos pofiiimus eflè tres, id ell
filialem adoptionem , triumphalem debellationem,
readamationis viciflitudinem. Mcditemur in exerci-
tatiorie nollra, li forlan ex prælèntis Evangelicæ lc-
btionis ferie triplex hoc jus invenid; poterimus. Ju-
llum quidem arbitror ut Evangelicum prælèns myllc-
rium potiùs quam externa loquamur fi pofliimus, ut
pofiiimus. Triplex itaque conlpicio memoratum nunc
eflè myllerium, ablutionem,hümilitatem, lacramen-
talem refeélionem. Primum ell Fidef purificantis. Secundum
Spei coiToborantis. Tertium Charitatis refi-
cientis. Ablutio fpe&at ad titulum filiationis, humi-
liatio ad titulum debellationis, ficramentalis refedlio
ad titulum readamationis. Fides cordapurificans. A£hium
nis,6c llrenuæ debellationis 3 propter quod rite dibtum Q xv.p. Dat eflè filium Dei. Johan.i. 12. Dedit eispo
ell, .quod omnia dedit ei Pater in manus. Ita lèntitis
de Chrillo ô làpientiflimi viri, ita jugiter pia Fidei
finceritate , Deo propitio , lèntietis. Quamobrem
nec habeo neceflè in perluadendo ampliiis Verba' per-
dere,aut operamconfumere,nec ilium Iblem veritatis
præfulgidum ingerere debeo vobis ipfum cernentibus
6c de Chrillo feientibus quod omnia ei dedit Pater in
manus. Propterea traducatur fermo noller à literaad
myllerium, a Fidei foliditate ad morum puritatem,
6c à divina filiatione natui-ali ad participatam filiationis
adoptivæ generationem.
Pertrablemus quo pablo, Ipiritu quilibet Chrillianus
Chrilli frater 6c amicus, fit aut eflè debeat Princeps
omnium. Contemplemur quanta 6c quam fuperef-
fulà liberalitate omnia dederit nobis Pater in manus fi
volumus. Quis Pater ? Pater ille qui poflèdit 6c fecit
6c creavit nos? Deuter.xxxii. Qui à nobis Pater
teftatem filios Dei fieri. Si quseris, quibus dedit? His
qui credunt in nomine efts. Spes humilians fub exlpebta-
tione futurorum dat vibtoriam de hollibus, quia Spes
non confundit^ ad Rom. v. f . In me fperavit (inquit
Dominus per Prophetam) liberabo eum 6cc. Pfixc. 14.
Charitas reficiens unit Deo per dilebtionem, quoniam qui adharet Deo , unus eft Jpiritus cum eo. i.Cor.vi. 17. Q u f autem edit Chriftum & bibit ejus fanguinem, in Deo
manet & Deus in eo. Joan. vi. f7. Ac proinde unus
lpiritus ell cum eo. Si unus fpiritus, quanto magis
unus Dominus. In primo fe habet Deus ad fpiritum
nollrum ut Pater ad filium, quern hereditat. In lè-
cundo ut Dominus 6c Rex ad militem, quern coro-
nat. In tertio ut amicus ad amicum, cui omnia com-
municat, 6c omnia dat in manus.
Sed notandum ell valdè ne calumnientur nobis fii-
perbi quemadmodüm ridet Horatius Poèta Stoïcos
agnolci, Pater vocari altilfimaprorsus 6c obflupefcen-pv qui lè Reges omnium appcllabant. Notandum in-
da dignatione voluit, monuit atque juflit. Matth, vi. quam quod heres quanto temporeparvulus eft^ nihildif- Ullld enim tniMKilinc nm/I n/I !..™ J ‘_ r.....Quid enim mirabilius, quid ad audiendum jucundius, _ 9 /*__ _ r. T~\ '
quam ut unufquifque fidelium inllar Chrilli, Monarcha
fit omnium, fi placet, 6c ita ell unulquifquefpiritus
vere fidelis, Monarcha ell omnium, 6c multiplici non
uno, led triplici jure 6c titulo, ad exemplar Chrilli.
Jus unum dat filialifc adoptio. Jus alterum dat trium-
phalis debellatio. Jus tertium readamationis viciflitu-
do. Erigite aures dileblilfimi, hilarefcat facies, le-
renentur oculi, omnis exurgataffeblio, gratiarum re-
. Tomi H I . Pars I.
ferre vide tur k firvo cum fit Dominus omnium, ad Ga-
lat. iv. I . Similiter in hac peregrinatione 6c militia
fpiritus noller quantumcumque fit Dominus omnium,
nihil diflrèrrevidetur à lèrvo, quoniam infàntulus ell,
puerulus autadolefcentulus 6c minor annis. Siquidem
quantumcumque profecerit, quoulque excreverit in vi-
rum perfeElum, in at at cm plenitudinis Chrifti, more
loquendi Apoftoli ad Ephef iv. 13. Nihil dillare vide-
turàlèrvo.
N 2 Sunt,'