Joannis Gerfonïï j r *.
fi cum fchifmate hærefim fubintrare contingent f
cuti pcrfacile & foiitum eft, habcret tune ic'hifrn'
praslens infeliciffimam, infauftiffimamque fociam x
qua tanto complcxionum nexu foveretur, tanto ro
Sore in fuo ftatu firmaretur, ut nullo vix unquam in
genio, nulla arte , nullo confilio , nulla potdntia "
nulla vetuftate ab Ecclefia fugaretur. Fidem huic
aflêrtioni mihi fumebant, tum ratio patens, tuia
exemplum divifîonis Græeorum cum Latinis.Ne&ueerationalis
1 *43 myftenorum, quibus Evangelifta Joannes earn gra-
vidam reliquit. Idcircö priori particula contentus,
quas vice exordii ponitur , fimul invidiam novitatis
declinavi fatis, 8c multüm efle judicans , fi utcun-
que portionis hujus primas mihi ceda t, pateatque
expofitio, 8c fi ad loquendum coram tali Concione
fruötuose atque falubriter fubferviat , olim ( fi
fuerit voluntas in excelfo) reliquas Evangelii par-
ticulas exponendas aflumam. Et in primis juxtä
duas principales animse
funt intelleötus 8c voluntas
Evangelifta Joannes, qua: Chrifti animam fupera-
bundantes illuftrarunt, feientiam feilicet 8c amorem.
Vis audire feientiam ? Ante dient Feftum Pafcha, in-
quit , Jciens fefus , quia venit hard ejus ut tranfeat
de hoc mundo ad ‘Tatrem. Magna profe&ö feien-
tia: perfpicacitas qua ad futura ufque penetravit. De
hinc audi dile&ionem : cum dilexißet, inquit , fuos
8cc. O quantus amoris ardor! Quanta charitatis in-
cendia! Quam firmus tenor dileötionis : quam dile-
örionem ä primordio inchoatam finis nullus extinxit
aut rupit. Quocircä piaster literalem intelleöfcum
duas pro noftra inftru&ione admonitiones promifeue
interleram. Unam pro feientia, ne erremus in in-
telle&u. Alteram pro charitate, ne tepefeamus in af-
fedu. Hoc habituum veritatis 8c charitatis binario,
velut ala duplici, fiiblevamur ad videndum, concu-
pifeendumque cceleftia nunc in fp c , po.ftmodum in
re. Quandö in re ? Quando clara vifio deitatis fruitio-
ni conjunöfca , erit tota mcrces.
poténtîas , quæ nimjhærefiftante,poiretverapaxintroire;eadempriuj
ta s , duo nobis oftendit . non expulfas quoniam arbitraria compofitio , C011J
*_ i~. A defcenfio, feu diffimulatio in Fide (quemadmodùm
in ceteris quibùsdam ) locum non habet, Exjgere-
tur ergb , ut pars errans refipifeeret palamabhærefî"
& fe turpiter errafle fateretur. Hoc autem quando
fieret, præfertim cùm pars quælibet grandis fit & (à-
mata, honoris fui cupida & tenax, & quæ doârita
Fidei ac Religionis obfervatione fupra reliquat!) gl0.
riatur : Hæc eft fane pefHfera radix atqué focietas
quæ à Græcis ad Latinos fchifma divelli ha&enùs pro-
hibuit. Quamobrem fummoperè enitendumeft, totis
viribus elaborandum, omni follicitudine & vigilan-
tia providendum, ne ad fchifma præfens fuperaddu-
catur peffima comes, hærefis feilicet, vel erroris af.
fértio. Et heu heu! Quàm vereor,ne jam adlimina
(ut ajunt) & in foribus pulfet, ne jam hinevel inde
accerfita çenè introëat. Et nunquid ex adverfo, &
defuper F’idem concernentibus eft jam inter partes
non modicacontentio? Ita ut illi licitum, expedier»
redhiraque députent ac judicent , quod alii etiam non
odioli, ilücitum, inexpediens ac iniquum non fàtcri
His ad materise, ordinifque infinuationem prsepo Iltis,
tandem ipfa loquatur Evangelii le&io. «Ante diem
■ R R P I P I H H P V nonpoffunt; necfufficiunr admirari tantam in homi-
Pafiha.Bnes aliundè doétos deiipientiæ & erroris macuiam a-.
Feßum Pafcha. Caveamus, Patres, Domini ac Fratres
prascipui: caveamus ipfo hoc ingrefiü, ne forte of-
fendamus ad lapidem erroris 8c fcandali, quo 8c Gra>
ci turpiter lapfi funt. Ipfi enim decimaquarta luna
primi menfis (qui ab Hebrads Martius ponitur) di-
cunt Chriftum Cenam hanc agni Pafcalis comedifle,
8c anticipafle diem unum. Ob hoc, inquiunt, ait
hic Evangeliftarum poftremus Joannes, tanquam
corrector aliorum: Ante diem autem Feßum Pafcha.
Qui videlicet dies Pafehas decimaquarta luna di£li
menfis primi,veteri inftitutione colebatur, 8c celeberri-
mus pro agni Pafchalis ad vefperum immolatione ha-
bebatur. Dicunt proptereä ipfi G rieci, in fermentato
confecifle Chriftum, quöd 8c obfervant, 8c irridentes
repfiile. Supremö, multa leiens atque recogitans il-
lud Saluftii : Frufira niti , & fatigando non mfi
odium ejuarere , extrema dementia efi. Excitare vós
luffecerit, quatenüs ad experientiam rationis ocu-
los retorqueatis, 8c ita quod dico, quodque fubticeo
aperta luce videbitur. Occuras velociter falutifer
Chrifte , 8c nefandiffimum , formidantiflïmumquc
fchifmatis, 8c hjerefis confortium , tu qui lölus po-
tens es, cohibeas. Satis, immö nimis Ecclefiam fpon-
fam tuam dehoneftat , cruciat 8c difiipat fchifma prs-
fens tam inveteratum, 8c malis mdicibus altè defixum.
N o li, qu^fumus, permittere cpmitem fibi deterio-
rem hxrefim adjungi, 8c infauftifiimum , ne attinhanc
nos tanquamjudaizemus Animytas appellant. Et in C g ac> dimove connubium.
demüm infaniam verfi lunt, ut tres alios Evan-
geliftas, Matthaeum , Marcum 8c Lucam accufent
mendacii, quia aperta eft eorum fententia ad- oppo-
fitum. Addunt ad fui erroris velamentum id quod
infra dicitur, non intrafle Judieos Pretorium Prxfidis
ne contaminarentur, fed manducarent Pafiha. Joan! xvi n.
28. Et rursüs Judjei confiilentes de morte jefudice-
bant : Tfon in die Fefio , Matt. xxvi. 5. 8c fimilia.
Cogit me hic exclamare pietas Chriftiana, 8c matrem
errorum omnium fchifmaticam divifionem, compellor
dèteftari vel execrari. Videte Grecos olim lupre-
mum in arce Religionis Chriftiana locum tenentes,
olim Doótores eximios , probatiflimos Expofitores
Scripturje, prxcipuos veritatis Magiftros , repentè
ut fchifma intervenit, animadvertite eos brevi de-
jectos efle , 8c in ima errorum inglorios conci-
difle, nam perniciofa peftis eft divifio fchifmatica.
Sed ad incoeptum, unde digredicompulit dolor ac
metus, revertentes: refpondeamus Gr^corum ca-
lumniie, 8c dicamus abfque ullo dubitatjonisfcrupulo,
Cenam hanc quartadecima menfis primi ad vefperara
faftam efie. Sumitur itaque Pafcha multipliciter,
nunc pro agno Pafchali. 'Ubi vis paremus tibi comedere
‘Pafcha: Matt. xxvi. 17. Nunc pro panibus a7ymis,
qualiter fumpfit Joannes diim a i t , Judicos non in-
troiifle Pratorium Prafidis ne: contaminarentur fed manducarent
Pafcha. ]oan. xvm. 28. Aliquando autem pro
quolibet feptem dierum Pafchalis Solennitatis, qualiter
hic fumi poteft. Vel dicamus quod dies ifte,
quem tres Evangeliftae, Matthxus, Marciis 8c Lu-
cas nuncupant primum diem azymorum , ' diftus eft
hic praeceflifie diem Feftum Palchte diverfis refpe-
ftibusf quoniam illi ad diftin£Honem dierum legalem,
lecundiim quam dies, vefpere diei pr^cedentis inchoa-
Tamomnia violât, deflmit, labefa£latpaciscorrup-Dtur, refpexei-unt. Joannes veto âddîftinâïônemmturalem
attendit, lecundùm quam à media noéte
diei fumit initium. Liquet Pridèm dum pro pacis reformatione multis adhuc jgitur , quoniam dies
filentibus coram Illuftrilïïmo Rege noftro ora laxa-
rem, introduxi quo paéto nequam difcordi« fpi-
ritus, cum ambitione concumbens, filiam deterri-
mam, 8c utrique ^»arentum fimillimam , cui nomen
eft, Schifma, in Ecclefias regnum violenter intrufe-
rit. ^ Dehinc quibus alimentis coalueat, quibus prte-
terea fomentis alebatur, qualibiis dënique , 8c quot
miniftris fuffulta tutabatur. Subintuli tandem, quia
ifte, 8c primus dies azymorum fuit incipiendo diem
a vefpere, 8c ilium nihilominus primum anteccflïflè
eonftatjfi ano£tis ejufdem medio diei nilm eremus exordium,
fic inviolata manet Veritas htec: Ante diem autem
Feftum.
Qua inre palam eft, quia Judasorum confilia de oc*
cidendo Chriftum non in dieFefto difiipata lu.rit,habita
traditoris opporcunitate, 8c agente D eo , ut'divinse
Legis
Sermo alius in Cena Domini. 1146
1145
Lesis myftcrio fervirent inviti, quatenus verum Pafcha
in die figurativi Paichatis imiriolarent. Aeclamabis
fortè, fupputationem , leu calculationem non con-
venire cum eis quæ ponunt Hiftorici, utputa, quod
Chriftus’die Dominica natus fuerit, 8c in tiïcefimo
ïEtatis anno ipfo eodem die crucifixus , quo 8c annunciaties
e f t , die videlicet Martii vigefimaquinta.
Hic libera voce refpondeo , nullius authoritatem
me præponere Evangelicæ veritati, maloque non con-
fentire dicentibus vigefimaquinta die Martii paf-
fum fuifie Chriftum quàm tres Evangeliftas inculpa-
re mendacii , 8c negare Joannem confentire cum
cis , dùm ait : nStntc diem autem Feßum Pafcha.
Ceterum hoe in loco prætereo quæ ad fpecula-
tionem proficiunt , qualia fibi vendicant fcholæ
magis quàm prædicatio. Hoc moraliter edocemur
ne in divinis Scripturis temerarii, præcipites, 8cela-
ti accedamus} fed in eis fobrii, humiles, 8c cauti,
pedetentim ac modeftè gradiamur, alioquin facilis 8c
prona eft ad lapidem erroris oftenfio. Ecce enim
quanti , qualifve præçipitii oecafio extitit una hæc
Joannis vox non lbbriè à Græcis intelleéfca : ^Ante
, 8cc.
Et nunquid poterat ipfe Joannes, immö per Joannem
Spiritus veritatis eadem prorfus verba, quæ 8c
reliqui priores apponere ? Poterat utique. Sed ne
ut Deus, cujus iàpientiæ non eft numerus. Sciens
ut homo per fuperplenam feientiarum ab inftantifuæ
conÇeptipnis infulionem. Sciens infuper fupere-
minentem Judæorum, immö 8c proprii Difcipuli qui
edebat panes fuos , contra ipium machinationem.
Sciens prætereà ipfe idem, qui falvare, ut pote Je-
fus adveqerat : Tfeque enim eß aliud nomen fub coslo
in quo opart eat nos falvos fieri. A£tuum. iv . i z ,
^ Sciens Jefus, quia animam fuam ponere pro mulris
vpluit, quia venit hora ejus, 8çbenè ejus, quia nemo
animam fuam rapere poterat ab eo, fed ultrefnea vo-
luntate earn obtuiit hoftiam Deo Patri pro peccacis
noftris. Venit igitur hora ejus cum voluit : Venit,
non fetali quadam neceflitate, ut Stoici, 8c Mathe-
maticoi um quidam fabulantur , 8c ut innuit Virgi •
lius Trojanum deferibens excidium j venit non for-
tuito eventu, quemadmodùm defipit Epicurus , res
omnes caiualiter agitatas fluitare , fed fpontaneo di-
vinitatis ac propriæ voluntatis confilio. Venit hæc
hora ejus} quin etiam fuit (quod mireris) hæc hora
Judæorum, dicente Chrifto : Hac eß hora vefira &
potefias tenebrarum. Luc. xxn. f } . Et quomodö hora
Judæorum? Quia videlicet eorum malitiaconfumma-
ta tunc erat ut occiderent Jefum, 8c ilia forte prius
nondum compléta extiterat, ficut de Amorrhæis di-
cit Scriptura. Vel totum ad id refer confilium , ut
viderentur Evangelia humano confenfu 8c confpira- B qui priùs inter furentes Judæos , 8c in fuam nccem
tione febricata, ne pneterea deeflet quserentibus exer-
citationis diligentia, 8c inquifitionis humilitas , mahnt
alieubi verbotenüs diferepare. Hinc pro die. a-
zimorum ponitur hic : Ante diem autem, 8cc.
Porrö illorum hic impudentia retunditur , atque
confunditur, qui ä puero decrepitum ufque ad fenium
tempus occupationibus terrenis attrivere, 8c dum aliud
eos agere non licet, ad facras Literas divertünt, haben-
tes oculos rationis pulvere, 8c fordibus curarum aliarum
penitüs obtenebratos. Nihilominus feire prirqo intuitu
prasfumunt , quod ä Claris 8c fummis inge-
niis cum afliduo exereitio vix aut nunquam attingi-
tur.
Ab his maxime probro 8c oftentui habetur quic-
quid in facris Literis non ftatim ad eorum judicium
conjurantes tranfiens per medium illorum ibat. Luc. iv.
30. nunc dùm voluit ab ipfis tentus 8c occifus, trans
it ex hoc mundo adPatrem. Sequitur, 8cç.
liefer t Ambrofius in quarto fuo hexameron , diem
menfis quartamdecimam à Paganis infauftam hab
en , qua tarnen die luna falutis figna oftendit. A n ,
inquit, difplicet numerus,quo ceiebraturmyfterium
Redcmptionis. Ideo dæmones declinandum efle pei>
fuadent numerum, cum quo eorum deftru£ta nequi-
tia eft , ideö Gentilibus nihil adorandum afierunt,
quia feiunt, tunc primum artes fuas vacâre coepifle,
& populos gentiles demigrafle ad Ecclefiam. E th ic
contra •fuperftitiones eorum , quos inculpât Apollo-
lus adCfal. iv. qui obfervant dies, annos 8ctempora,
longa haberi poflet difputatio, nifi ad alia fermo pergroflum,
teiTcftre, animale, Sc corruptum explica-C geret. Illos fatis convincunt Ambrofius , ubi fuprà.
verit Spiritus fan£tus. Cur , inquiunt, non taliter
pofitum eft, hoc intelligibile eft, hoc literaliter fal-
ium eft, hoc erroris materia eft , hoc phantafticum
eft, hoc melius fic 8c fie fuiflet explicatum: ita non
vident fe notatos per Apoftolum. Animalis homo non
percipit ea qua fpritus De i funt. 1 Cor. 11. Et ad-
huc illos non loquor qui a Fide palam deviarunt,
nec illos qui non minus perniciofa temeritate, 8c
audaci protervia de facris Literis inter pocula 8c ta-
bernas, atque inter minus eruditos fabulantur , ver-
bilque ridiculis 8c blafphemis majeftatem divinse Scriptu
re , cum fumma moderation^ reverentia tra£lan-
dam, irreverendiflima, euriofilfimaque contentione
maculant, bedunt, infamant, proftituunt. Sed
querelam hanc nullis unquam verbis exaggerandam
linquentes :. videamus iterum, quid dicat Evangelifta
: Ante , inquit, diem Feftum Pafcha.
G r eg onm in homihaEpiphania.Auguûinus Libro fecun-
do Dedottrina Chriftiana.Quinto De CivitateDes, Libro
quarto Confeßiomm. Et eos fub acri irrifione norat D o minus
per Prophetam Ifaiam. x l v ii. 15. deftru&io-
nem Babylonis exprobrans: Stent, inquit,^* falvent
te augures ccclt, qui contemplabantur jydera & fupputa-
bant menfes ut ex eis annunciarent ventura tibi. Et Acr
tu um. 1 . 7 . Nota efi veßrum noffe tempora vel momen*
ta qua Pater po fuit tn fua poteftate. Hac enim poteO
täte venit hora de qua hîç diçitur ?, Venu hora ejus.
Olim dixeras , ô bqne Jefu , piæ .Matri tuæ , cum
quereretur quia vinum non habent : Q u id miht & tir
bi mu lier , nondum venit hora mea. Joan- i l . 4. N ir
jnirùm hora tua, qua oftenderetur mortalis humani-
tas, fecundùm quam Matri tanquam filius fubdebaris
nondum veneràt, venit autem nunç cùm voluifti.
Venit cum paternum fummi Patris imperium pi*ædir
Hoc Pafcha (ut ait præclariflimus 8c eloquentifli-Dçando, 8c fermonejnçonfirmando fequçijtib,usfignis
mus Doötör Apibrofius in primo hexameron) eft tranfi-
tus animarum ad virtutem , à paflïonibus Cârnis ad
gratiam, fobriecatemque mentis j à inalitiæ, nequi-
tiæque ferment© ad veritatem 8c finceritatem. Sequitur,
nec jam ferviet diabolo, vel terrenis hujusCorporis
pafiionibus , vel depfavatæ mentis erroribus ,
qui, demerfa omni malitiâ, vice plumbi, bonis operi-
busdextra lævaque munitus, inoffenfo fæculi hujüSfréta
ftudet tranfire veftigio.
Priufquàm vero ifta latiîis ad mores traduçamüs,
declinemus paulifper ad id quod fubjungit Evange-
hfta nofter: Sciens inquit, fefus, quia venit hora éjûs
&C. Joan. X I11. i . In jpf, quippe funt omnes thefyuri
fapitntia & fcientiaDei abfconditA CololT. I I .^ . Sciens
adimplcfti: Venit hora ejus. O beau qc veiè felix hor
ra , . quæ pretium noftræRedemptionis exo.lvit, quæ
fpoliavit tartara ? mprte mortem fuperavit. Hora Je-
fu , ut tranfeat ex hoe mundo ad Pattern. Elt mi>aT
bile, admodùm ; qui ççelum 8c terram implet, qui
femper iiv Patre roanet, 8c Pater in eo, qualiter ad
Patrem tranfitums affirmatur ? nifi quia per Paflio-
nem* fublimata eft jhum,aifitas ejus in glorificatione
eorporis j 8c nominist jexultatione.. Nam oportebat
Chriftum1!pqti:*l & ita jntrare in gloriam. fuam. Lue.
XXjv. 46. . Et pteptep hoc Deus exaltavit eum, & de~
da.illi nomen^ §cc. De ljac dicebat ipfe Chiftus in a-
lio-'loco i . fat er fonSfc , jam hora eß , clarifie a Fil 1 um
tuum, ut Filius tuus clarificet te. Joan, .xvii, 1. Clari-
C c c c 5 ficatus