37 J eft 8c imago.- Sicpræterea videmus, lucem non eflè
finecalore, faltemvirtuali: caïiditas quoque lucis pi'o-
dofRfiuvras uresp, erqiutuerm..admodùm lux ëc calot miitub fe forti
ficant, quod in produdtioné ignis facile eft advertere;
ubicalorfiammamStflamma otdarem ingenerat.: non
aliter exiftimandum eft B virtutibus iftis cognitiviste
rit antiqua Celebris opinio de potentiis anima; , intel-
le£biva& volitiva, talis qóbd ipfe lint accidentia quidam
in elFentia anima; radicata, diftin&aque ab ea*
Nota eft inliiper communis opinio , qua; in Angelis
ponit fpecies omnium concreatas, ad falvandum quo-
modo cognitionem luam non accipiunt a rebus novam
atque mutabilem : circa hoc verfatur controverlia inaffeófcivis
, quin ex mutuo concnrlii ordinato ad irivi-^ter Platoniços & Peripateticos , dicente Ariftotele
fit operation Sc tanto major atque perfedtior,
quanto virtus quælibet cum qualibet extiterit uni-
tioDr.enique lux folis fediffundit difpariter pro varieta-
te mediorum , aliter in denfitate , aliter in raritate,
aliter in medio perfpicuo Sc disephano Sc pervio, aliter in
obfcuro, turbido Sc fpiflb atque nubilofo 3 quam fi-
militer diffufionem variant propinquitas atque diftan-
tia. Multiplex quoque obftaculorum dilpofitio non
unam reddit lucis fadiantis imaginem , fed pro diver-
mlituaste i nitnecriidme n,t idarivuimna mra dluiacnetmiu mqu avdaarmiat apmro.p orAtitotennabdail-i
fimilitudine folere fe communicare 3 non tamen natura-
li necellitate, fed liberalilfima Sc gratuita charitate, his
quidem clariùs, his veto obfcuriùs : dat enim fe luci-
diùs intélligentiæ, quàmrationi, Scutriquelimpidiùs
Peripateticorum Principe > quod anima eft tanquam
tabula rala , in qua nihil depi&um eft See. Platone '
è contra dicente , noftrum addifoere non eflè , nifi
quoddam reminifei, quamvis adhuc didtum iftud à di-
verfis varie exponatur.. Una expofitio ta&a eft de fpe-
ciebus concreatis , quas Platonici in anima noftra, fiaceirtt
annotisb uins ,A nfrguefltirsà p houfujuifflmè ovdifi if pfeucnite.s poAnliii,s cèù cmo natnrià
ma ipfà fit imago omnium rerum, quæ fècundùm con-
verfionem ad has vel il las res adfcuatur in cognolcen-
do , abfque nova cognitionis alterius formatione j
quemadmodùm fpeculum habens in fe imagines rerum
, fi effet virtus cognofcitiva, iplam cognitionem
hujufmodi rerum in fèmetàfemet acciperet: aut pro-
pinquiori fimilitudine, imagines tales, fi fe cognofce-
rent Scinunamremconcuirerent, ilia resperhanc liii
quam fenfui. Exemplum fenfibile ad hoc manuducen- g cognitionem, eorum omnium quorum ipfa eft imago,
dumeft, fi diverfa vitra oppofoerimus radiisfolaribus, Ar'
fecundùm prOpinquum Sc diftans , per lineam redtam
inter folem Sc oculum noftrum : conftat inter duo quælibet
fpecula eflè fpacium, ubi lumen folis aliter Sc aliter
infpici poflèt, ita ut pofterius lumen appareret quæ-
dam umbra vel adumbratio, fi ad præcedens compara-
Hoc in cândelis difpariter lucentibus nodturno
cognitionem obtineret 3 quamquam mutatio de non
cognofcente in cognofcens , See contra, difficulter,
non tamen omnino improbabiliter eflèt falvabilis. Huic
fimiliter imagination! contradicitParifienfis Articulus.
Dicamus deinde illud, in quo omnes fere conveniunt 3
eflè fcilicet cognitiones, Sc affe&ionesacquifitas, tarn
aétuales, quàm habituales , illuftrantes prædidtas fex
potentias , quamvis aliter Sc aliter. Nam cognitio-
num aliæ funt complexæ, aliæ incomplexæ, quædam
in fola apprehenfione, quædam in aflènfo confiftunt,
Scaflènfuumnon parva eftdiverfitas. Quidam lùnt evidentes
ex cognitione lbla terminorum , alii per expe-
tempore contrà parietes inlpicimus 3 ubi lumen unius
alteri majori collatum umbra videtur, fi certis obicibus
fua lumina fimul confundi vetuerimus.
Comparationes fimiles de operatione caîoris fecundùm
paflà aliter Sc aliter difpofita , advertere facile
rientiam , alii per demonftrationem. Quidam vero
flint inevidentes , Sc talium alii certi, alii incerti, alii
caulanturex probabilitaterationum fumptarumperin-
trinfecas apparentias, alii per extrinlècas, uteftauto-
ritas dicentis. Denique magna eft diverfitas inter irra-
diationem fenfiialem Sc rationalem. Sed Sc inter lèn-
foales irradiationes tàm ab extrinfèco, quàm ab intrin-
fèco diftindtio multiplex invenitur. Similiter in affe- SE* i
fed efttiæampo qteuniat ilæum nionnq ffaorluumm illulumftirnaat iqounæumda cma pluacnets3 Ç dfofcrivmisi atedfrc aibdu sp vreæl dhia&boitsib cuosg anfiltiigvnoasb ail6istu esf l,è t vvaerl iehtaabs ictouns,-
eft.
C O N S I D E R A T I O X V I I I .
Sex yotentiarum ojlendit cagacitatem, fcilicet multis oj)i-
nionibuf tara Theologorttm , qaam Aîedicorum & Phi-
lofoghorum fententiis, fhper hanc eloquitur.
mveniuntur, ipfas fpeculis rationabiliter comparamus.
Primum eft oftendere, qualiter fex iftas potentie capaces
fint luminofarum illuftrationum : Sc hoc quidem
agemus modo narrativo, praslupponentes veritatem ab
aliis. Fuerunt nonnulli quidicerent, Dcum, quieft
lux vera , illuftrare animam noftram per feiplum immediate
, non folum aétivè Sc efficiënter , fed etiam
Fides noftra quoad hoc ponit multos habitus , Scquan-
doque aétus infufbs gratuitos inutraquepotentia, co-
gnitiva Sc affedtiva , quorum præfèntiau cölluftratio-
ne, Sc virtuali quadam irradiationefpiritualiterillumi-
natur anima noftra, periftosadhoc, per illos ad illud.
In numéro talium funt, Fides, Spes, Charitas, très
Theologicæ virtutes , Dona fèptem Spiritus Sandti,
Pquroæp dhievtiidæit Sc revelationes, Sc fi qua funt dona talia, Spiritus unm & multiplex, Sapient, vu. i z .
dans unicuique prout vult. 1. Cor. xii. 11. Ex his ita-
que commemoratis de fufeeptione luminofarum illuftrationum
formaliter, aut quafi formaliter. Nam, inquiunt, fi
cognitio creata hoc poteftj cur ä cognitione increata
iftud auferretur ? przefertim cum nullam imperfe&io-
nem dependentis fubjeétionis , vel materialis inhasfio-
nis propter hoc in Deo ponere compellat. H jec pofitio
quia ad vitalem quandam immutationem de genere caulk
formalis, magis quam efficientis, hanc immutan-
di maneriem refert, dicunt ex confequenti Deumeflè
poflè anim« rational! cognitionem, immo Sc volitio-
nem, Sc amorem Sc juftitiam, non tamen immense, j)
fed pro capacitate quadam aótiva, feu vitaliter elevabili
ejufdëm anima; rationalis. Contra hanc imaginatio-
nem eft Parifienfis Articulus, quanquam Avicenna Sc
Algafei de beatitudine intelligentiarum vifi fuerinthu-
jus imaginationis Doètores fuiflè. Non defuerunt
alii , ponentes lumina quasdam creata alia a fubftantia
anim«-, veluti quofdam habitus innatos fibi Scinfèparabilës
naturam affeStivi confèquuntur. Poftremo
per has fèx potentias, perfpicuumfit, fi-
cut addebatur, quod ipfas fpeculis rationabiliter comparamus.
C O N S I D E R A T I O X IX .
Pradittarum potentiarum fufeeptionis purioris luminoßta-
tem cum adverfione exprnplo fex Jpeculorum , &
uingelorum cognitionem élucidât.
T N t e r fèx potentias prænominatas, quanto aliqua
adjfuùneértiat iplluurmioirn aStci olunme, intoafnitoor ,f itt àamdT ehxe ofel o, gqiaumàmM eyx-
itb eadem eflèntia anim^ , Sc quafi ab eadem __________________ _____ __________ ____^
eMuentes , feu pullulantes, atque germinantes. Nec fticam aptior. Hanc aptitudinem in prsediStis poten-
mirabitttr qui^>iam .fi hoc aliqui dixetunt, cum file- tiis^ ThwJogimMyftiamja te lligimu si v d formaquorum
l3ite7r in7 fe fufeeptive, ficutintelhgentiacapiteam3 vel minifterialiter Sc quodammodo difpofitivè, ficut fenfus
ad eandem prædifponit : qua confideratione hoc modo
expofita , nos ipfam ex præcedente , per fimilitudi-
nem in fpeculis materialibus manifeftamus. Sunt ita-
que fèx fpecula fibi invicem catenata , Sc refpicientia
fe mutub, ordinata ad lumen Sc calorem folis fufeipien-
dum, fecundùm propinquius Sc remotius, nuncàfù- a
periori, nunc abinferiori. Conftat, quod fpeculum
quodlibet quanto erit purius in fè, Sc luminofius ab
extrinfeco , tanto erit aptius ad operationem foam Sc
aaldioiorunme f,i aitn ftpalnetnùdmid iu, s qquuoodd leixb emt uetxu ail lai&s ,i onnief iS acl irued-
obftiterit, immo ex combinatione varia poterit effe-
£lus aliquis, utputa imago, vel color refultare , qui
abfque concurfu tali nequaquam appareret. Vigilan-
ter diximus 3 nifi aliud obftiterit 3 quoniam fpeculum
quod eflèt foli propinquius, tanta radiatione ejufdem
folis perfundi poflèt à fuperiori, quod ipfæ actiones
aliorum fpecnlorum ab infimis non tàm pro tunc illumi-
narent, quàm obumbrarent. Idem dicimus de intel-
ligentia, dùm a fuperioribus lucem foam capit 3 quia
tunc fubobfeurior aliquando redderetur ex converfione
ejus ad potentias collucentes inferiùs , quamvis in hoc
diverfificentur fpecula materialia Sc fpiritualia 3 quoqniuaxmn
ofnpuirtiutunatluiar odrugaasn ifsa ccioesrp ohraableibnut s,. pQræiifoerrutimm fepae-,
P A R S Q U A R T A .
P R I N C I P A L I S
A G I T D E
CONTEMPLATIONE
M E D IT A T IO N E & C O G IT A T IO N E .
Ufqu e ad X X V . Confiderationem,
C O N S I D E R A T I O X X I .
Defcrihit aBiones potentiarum JUb générait di~
vijio ft&i d v.
U T noritia clarior Theologia' mÿilicæ poIHc ha-
bêri , prodeft inquircre quidditatem contem-
plationis. Su]tiidc"n appropriate loqixndo, il-
cutcontemplatioeftinviintelligentiæcognitiva, ita in
vi fynderefîs affeûiva repobitur myftica Theologia.
____ , J P . p™ntinfra, Dotnino illuminante; doeere conabimur.
lorum ipiritualium tanta poteft eil'e virtus, talis vi- ^ Supereil igitur recto ordine, ut poftquam deferiber
gor &eonfolidatio, quodpariterexæquo, fine detrimente
», à fuperiori potuerunt&inferioripartelumina
fua {uicipere, & teuere fufeepta. Hoc manifeilum eft
in Angelis , & aliis confirmatis , qui iimul æquè co-
gnofeunt temporalia & æterna, quorum tenuem iitni-
litudinem & imitationem gérant aliqui ex viatoribus,
ex fpeciali gratia, & vehementi habitations , ut inferiùs
Domino duct: monftrabimus.
C O N S I D E R A T I O X X .
Oßendit corruptiowm illarum fex potentiarum ,
C 7 * canfam , qua potiterunt reformari.
C P ic t r .A materialia ficut multotiens defbniiantur 8t
inficiuntur & corrumpuntur in ibis adtionibus débitas,
quandoque ab intrinfeco ; non minus iûcidit de-
formitas & infedtio in fpeculis fpiritualibus fex potentiailuduimus
vires cognofcitivas &afftdtivas in homine ,
& diftinximus in genere tres virtutes cognofcivas,
fcilicet imaginationem , rationem & intdligen-
tiam : & tres afîèdlivas proportionabiles, quæ finit,
appetitusfenfitivus, appetitusvölitivusfeu volüntas, &
appetitus quidam füperior, qui fynderefis nominari poteft,
eb quod fequiturapprehenfionem. Nuncadfer-
monem de actibus eorum , quantum ad rem quæ tra-
dlatur elucidandum attinet veniamus. E t quia no-
tiores funt adtus intelledtivæ, quàm affedlivæ potential;
magis enim fub dodbina tradendi funt : non pigeât
primitus illos deferibere nominatim. Suntautem
tres termini, generales, quibus maximè ufôs fiiiffe video
etjs, qui de contemplations per mpdum arris Io-
cutifunt, eogitatio, meditatió, contemplatie. Et hi
termini quamquam aliquando permifcue fumantur ab
aliquibus, ficut eandem rem per ipfbsfignificarecon-
tingit, nihilominùs diftinöas habent fignificationisra- rum, quarum tres funt cognitivæ, affedrivæpârinù- Ctiones, quas perfidie 8c difficile , & utile vel inutile
Experientia etiam fine fimilitudine docet nos
quamfæpè tiirpia pliantafmata , &errores, 8c feedas
reeàp, ræ8fcepnatfaftiioonneessf oorbdjeidcæta,l cste. træC oSncchuoprirficdeæn,t iætapnrqæutaemr-
fumi quidam caligniofi, velinfedtiScvenenofi, animas
noftras obnubilant, foedant atque commaculant, præ-
fertiin in primaria 8c novella talium apprehenfione,
velut in pueris. Denique generalis 8c inelicMis lbrdi-
dario talis provenit ab originali macula, quæanimam
noftram cum omnibus potentiis fuis ad hanemiferabi-
lem traduxit aggravationem, utècoeleftibus adterre-
rneatu, r8. c ab intelligibilitateadbratalitatemdemerfa plo- Homo ( inquit Propheta ) cùm in honore effet
non inteüoxit , comjamus eft jumentis infoientibus &
fimilis faSlus ejl illis. PC xlviii. 13. Et infignis Poë-
t^ f ,T erren^ ue heketa” t anHS moribundaque membra. •Nihilominùs abiftisemergere8cfursùmeniti, hîcvir-r,
tus, hic labor eft, ut cum Apoftolo noftra comierfatw
JnmcoeUs, Philipp, ni. ao. contra exclamationemSa-
tyrici dicentis : O curve in terris anima & coeleflium
wanes. In hoc præcipuè verfatur ipfa, cujus m.
turam mquirimus, Theologia Myftica, quam per
poenitentiam 8c credulitatem Evàngelii adipifei 8c
non ahter certum habemus , ficut reliât oftendenfentiunt
aliqui. Unde cogitationem tic cfiècclcriptam
reperio à Venerabili Richardô in fuo De comemplatione, qui hanc materiam elucidavit ufque adfùndamentum,
Magiftrum fiiumHugoneminfêcutus. Cogitatio, ell
improvidus animæ obtuitus, circà fenfibiliaadevaga-
tionem pronus. Meditatio, eft previdus animæ obtuitus
in veritatis cognitione feu inquifîtionè vehementer
occupatus. Contemplatib, eft perlpicax& liber,
id eft expeditus animi contuitus, in res ipiritales per-
fpiciend« ufquequaque diffüftis 8c in divina fpecula
lùfpenfus. Cogitatio igitur vagatur 8c lêrpit fine la-
bore 8c frudtu. Meditatio niritur 8c intendit cum
labore 8c frudlu. Contemplario circumvolat 8c
circumfertur fine labore 8c cum frudlu. In cogi-
tatione eft evagatio , in meditatione inquifitio , in
contemplatione admiratio. Varii deindè contempla-
tionem ramificant in varias Ipécies 8c varié, dequibus
non eft flatim dicendum per'fingula. Sed maximè
requirendum eflè arbitror , undè firilitas tàm in co-
gitatione, quàm in coutemplationeoriatur, 8cinme*
ditatione difficultas : hoc enim me per expreffiim le-
igîimfluè mno.n memini , .quamvis fit confideratione dignif-