X L
perfeftio d l, & mixtutsm lianc in Ikra prfefentisin-
digentise optimam judicamus.
L I I I . Evagatio mentis, tempore orationis ex
Praecepto debits, fi fiat ex deliberate confenfu, at-
que teneatur, ilia fola intermmpit intentionem debi-
tam orationis, & fecit ut Pneceptumnon fuffieienter
adimpleatur; nifi rursiis iteretur, quod per evagatio-
nem hane inicCtum eft : quod tamen fieri aliquando
jVIII T N v i d i a , tjm efldolordealiemborn, vel^ neque debet, neque expedit, neque poteft, ut in
■ gaudwwde m.aloy ex genere fuo mortalis Mifla, aut dutn hora prsteriit. Ubi dum evagatio^
/-> ■ ncm Jquantumcumqne nmlta fit ex delibmvione) te-
tunc habitualis primaria&virtuationcSt
E edefiss fi non exeufaret multos ex Chri-
ftianis fimplieibus, idolatry cenferentur in adoratio-'
nibus imaginum, eitiîis pulchræ quàm turpis, & ve--
tcris quam npvse, quafi numine aliquo iUæ, magis
quam a f e repkrentur.
De Invidia.
eft} quia contra charitatem, 8c praffertim fi dolor
fjt db benis foiritualibus. Sed ex defe&u deliberation
s , ijp,in primis motibus, vel ex malitia complexion
s melancholic;?, aut quia dolor ille trahitur extra
genus invidife, poteft non efle mortalis, ut diim do-
let aliqyis ex jufta caufh 8c fine bono.
X L I X . Detra&io, qua eft dimimttio fama alterius
occulta; vel diffamatio qu£e eft publica} velcontume-
lia & exprobatio, qux fiunt in facie ejus quilasditur}.
fynt ex genere fuo: mortales, fi damnum vel dedecus
fit nppabilPj pf fi npn contrahatnr extra propriam rationell,,
ut fi fiant ,ad eautelam aliorum ne feducan-
tuv , aut- pro bono Reipublicre vel Communitatis ali-
cujus, aut pro eorrebtione fraterna: fed apud imper-
fe^p_s„, ifta bene agere, fcilicet alios re£te increpare,
ficut M je digye laudare, difiicillimum eft.
nere non volumus}
lis intentio præhabita (de orandout debemus) jugiter
ima manet. Exemplum eft de pèregrinatione.
Converfio cordis ad Deum tempore orationis, quam-
vis fit laudabilior ceteris paribus ( fi fecundiim verba
8c fenliim orationis fiat) attamen iftud non eft necefi
fitatis} quod de illiteratis confiant, 8c in perfeélè con-
templativis, etiam non rarum eft!
Impatientia 8c languida mollifies, 8c effeminata
compaflio, 8c mutabilitas ad omnem ventum, liint
ex fe vituperabiles, 8c in culpam mOrtalem vergunt,
dum exindè ea quæ juflà fimt fieri velexequi, fcilicet
8c veritas vitae, dodh'inæ, atqye difciplinæ relin-
quuntur.
L I V . Tædium b o n i, provenions ex difficultate
_ opens, aut LuuipicAiuup, tu/i^uc euipct, pxus
D e I r a . ® in Joanne quam in Petro auget meritum 8c laudem
Joannis, fi 8c diim in ceteris ipfe cum Petro asqua-
L . T R a perzelum, qtise eft demaloculpas, dicitur liter operetur.
1 ex fe laudabilis} léd ex modoprofequendi poteft 'nwfi/'nW y,
fieri vituperabijis, dum nee tempus, nec locum,nec
raoduiB novit obfervare} praffertim quando pertina-
cjg| epnjun&a eft, 8c turbanfium feditionum magis
adduéfiya, quam fedafiva.
- Ira, qu<& eft mot us concitatus, ad inferendum vindi-
8am pro n>.alo Jibi ve.re illato^ fi fit fecundiim ordinem
Juris, non eft de fe vituperabilis} led reducitur ad
iram zefi, ut in Judiee vel per Judicem: Secüs fi ex
libidine propria vmdi<^fe principaliter, vel fi injuria
non, fit vero fa&ti} fed ira leviter & irrationabiliter
ieftimat.
Ira, eft quandoque naturalis palfio (ut in melan-
cbolicis §£ cholericis) quandoque primus motus, quan-
dpque fola impatientia abfque appetituulterioris vindi-
Difficultas in opere virtutis, ex afltiefaétione vitio-
rum proveniens, plus de per fe diminuit rationem
laudisßc meriti, quam augmentet: tamen male ha-
bituatus, quoniam nifi ex majori conatu opus fimile
ad bene habituatum perficere nequit, magis inde red-
ditur incidentaliter commendandus.
Pufillanimitas, qua quis , ferendö imperio Supe-
rioram fe imparem putat. Pufillanimitas, qua quis
contra judicium Superioris lui prudentioris reputat
fe minus jufto obligari ad aliqua fiiciendum, & perfi-
naciter refugit officia a Superiore impofita, adinobe-
dientiam fuperbam imputatur } quia judicium fiium
nimis pr^efert , & innititur prudentie proprise: lêcüs fi ducatur propria Lege Spiritus fandfi, de qua debet
efle certus: fecüs prseterea, fi fciat periculum luurn
c tæ , quandoque refrigeratio quædam charitatis erga^, evidenter, de quo fidem facere Superiori fiitis ne-
proximum citra odium: in quibus cafibus, aut nul- quit.
lyru eft de fê, aut veniale peccatum.
Ira, ypA eft appçtitus deLiberatus vindiShe,propria, prater
aut conpra Jwris ordinem, ex fe & ut fic, eft: mortalis;:
præ-fertim fi vindicta fit notabilis detrimenti.
De Acedia.
L I A C e b i a m dicimus eflè tædium interni boni :
quæ ex genere liio venialis eft} quia contra-
ria-tur non cha,ritati, léd ejufdem fervori. Fitautem
mortalis 5 dum per earn, aut ex ea mortale crimen in-
cuttitui* } ut oyiiiffip eorum quæ lunt de neceffitatelâ-
lutis , ayt delpçratio d,e divino auxilio, aut lui ipfius
interfeétio.
Sola nçgligentia mortalis eft, per quam id quod
fub Præcepto cadit, omittitur} quamvis culpabilior
in exercifiiis fpiritualibus & hierarchicis, ut in Mifia,
quàm ill prophajiis.
L 11. Q,ti,um fayétum vitæ contemplativæ 8c ftu-
dioße, djßbet homo, quantum ex fc eft, magis ap-
petere, quàm. officia vitæ aétivæ} prælèrtim cum
ob]igatK>ne, (imminente tamen. manifefta neceffitate,
aut Sypetioris præcepto rationabiliter accedente) di-
mittendum eft otium pro charitate proximomm.
It^àbili^ ptorsiis. ad otium contemplaüivæ, labo-
ret ipfe exteriùs ad fiii aliorumque profedtum} 8c fi
aliipig aduttumque valet,, yelut ambidexter, magna
De Avaritia.
L V . A V a r i t i æ objeétum, eft immoderata pofi
^ feffio, quod ex genere fiio, non videtur eflè
mortale verifimiliter} fed in mortale tranfit, dum ex
deliberatione efficaci 8c abfolutaappetuntur, Vel quæ-
nintur, vel rapiuntur, aut retinentur aliéna, itiVitis Do-
minis, qualicumque modo fiat} clam vel palam} vi
vel fraude} confilio vel auxilio, prælèrtim fi res fit
notabilis detriment!.
L V I. Dum appetitu fiiffocante rationem ,8cà Dei
fcrvitio penitus impediente, etiam licita vel. propria
bona, nimia libidine vel follicitudine appetuntur,
quæruntur, feu retinentur, quafi in eis lpes totius
auxilii, velüt in Deo poneretur, mortale eft: quam
avaritiæ fpeciem, Apoftolus ob hoc appelhwit idolo-
Drum fcrvitutem. Ephef. v. f .
Non debet aliquis did tenere rem alienam invito
Domino (quamvis n.efciente) quando Dominus præ-
fumitur rationabiliter confènfiirus ex fàmiliaritate vel
aliunde dum fdverit : aut fi juxta didamen reélæ ra-
tionis, ita debet conientire ( quemadmodutö in extrema
neceffitate) aut diim cum notabili detrimen-
to reddentis , 8c cum modica utilitate recipientis,
alienum tunc redderet } quod1 damnum fill) parva
expe&ationc poteft evitad. Nullus prætereà gla*
gladium arreptum diceret reddendum in manus Domini
dum furit, quamquam ilium inftantiùs repeteret.
L V I I - Sub furibus,aut facrilegis, aut raptoribus,
comprehenduntur quoad criminis æqualitatem ( quid-
quid fit de reftitutione facienda) ipfi Advocati foventes
caufam quam credere debent injuftam, aut per cul-
pam perdentes juftam} 8c Medici infidèles} & iudices
LX I. Si teneat quispluraBeneficia ex dono Superioris,
in cafibus non excufantibus hanc pluralitatem,
peccare poteft uterque} conferens per indiferetionem,
recipiens per ambitionem : nihilominùs occupans refti-
tuereperceptanontenetui*} fed nifi pceniteat, 8c pro
futuroprovideat, non eiit ei falus.
L X I I . Quamtiimcumque multa Beneficia aliquis
mali} 8cPrælati qui præficiuntOfficiispublicis8cBe-^ teneat autoritate Superioris, ilia poflunt did unum
neficiis, prsdertim Curatis , illos quos feire debent
efle raptores 8c animarum deftrudores , bonis fpre-
tis} ipfi prorsus confiliarii Dominorum ad tallias in-
juftas} ,8c generaliter, qui talia agunt autconfentiunt
agentibus.
AcquirerC mediis illicitis, illicitum eft plus vel minus,
juxta malitiam mediorum } varie inluper fecun-
diim naturam Contra£hium in acquirendo: ita ut quandoque
tranleat res in verum Dominium peccantis,
quandoque non} Contra&us enim quandoque irritatur
divino Jure vel humano , quandoque permittitur , ut
infra dicendum eft.
L V I I I . Simonia qua eft ftudiofa voluntas emendi ali-
fjuod jpirituale vel annexum jpirimali , conftat quod de
genere fuo eft mortalis, plus vel minus , proprie vel
improprie, juxta naturam ejus quod dicitur fpirituale.
Temporalitates enim Ecclefise, quamvis ei dicatse funt,
proprie tamen fpirituales non exiftunt, nec fimonix
nomen, nifi pofitivo Jure recipiunt.
Beneficium ( ficut plufes tunicæ in magnis frigoribus
una tunica) 8c hoc unitate morali, fi ilia omnia non
fint nifi ad fufficientemdecentiamftatus occupants, fe-
clufo fcandalo, 8c impoffibilitateofficiandi, per fevel
alium non exiftente.
Beneficium datur propter Officium, nonquidemin
dicendis Horisfolùm (alioquin duplex Officium addu-
plices Horas obligaret) fed Officium eft, quidquid Ec-
clefiæ, 8c proximo prodeft, fecundùm quod magis
Beneficiatus eft magis obligatus.
LX I I I . Si omnibus circunftantiis hinc indè penfâ-
tis, judicare debeat Prælatus Petrum eflè fufficientiö-
rem notabiliter, 8c fimpliciter ad hanc Curam obti-
nendam, 8c det fcienter infiifficienti, peccat morta-
liter} quia non habet reótum oculum. Seciis fi nort
fit notabilis differentia.
L X IV . IncollationeBeneficii, prælèrtim non Cu-
rati, haberi poteft refpedtus licite ad obfequia licita, 8c
honefta alicujus, 8c ad genus1, 8c ad fpem proficien-
Inaétibus qui fimt fimoniaci, fblo Jure pofitivo, ca-® diinfuturo, 8c alia multa} dum tamen intentio prindit
præfcriptio, ut in receptione moderata pro figillo
aut litera, aut fuftentatione miniftrorumin collatione
Ordinum} inaliisnonita.
Fadens aliquod opus fpirituale, 8c indè mercedem
temporalem expedans, aut è contra, quafi unum fit
rarionabile pretium alterius, fimoniacus eft, autGie-
zita, corde, vel ore, vel opere. Dicitur autem temporale,
quidquid poteft pretio temporali comparari,
ut eft obfequium Curialium} 8c fimilia.
Suftentationem fuam moderatam, in temporalibus
aliunde non habitam, fi quis expedfcat ex opei*e fpiri-
tuali, non incurrit ex hoc fimoniacam pravitatem,
quia digntts eft operarius mercede fua. Luc. v. 7. Ca-
veatur tamen turpis quæftus 8c fcandalofus, 8c inten-
tionis oculus confervetur incorruptus} ut non ftatua-
tur ibi principalis finis, in mercede temporali} fed
fubordinatus ad Deum, aut non contra Deum. Ita
de Prædieatione, immo de dileéfcione Dei fiiper omnia
did poflet, 8c de Beneficiorum appetitu.
Simoniaco ex pado vel opere, nullum Jus acqui-
ritur in Benefido vel fmdibus ejus quin reftituere te-
neatur : fècùs fi fteterit in fola voluntate} quia jam
non diceretur ftudiofa : fimiliter de hæreticis punien-
dis diftingue.
L I X . De ludo taxillorum, de torneamentis, de
ufuris variisSc palliatis, dicunt Juriftamm plures, ii-
ritatos ab Ecclefia illic efle Contradus : feciis in me-
retricio 8c hiftrionatu 8c fimonia intcriori in Miffis
Cantandis 8c aliis quibufdam} ut forte inClericismer-
caturas, aut medicinam aut advocatiam, abfque difpen-
fatione exercentibus.
L X . BeneficiatusjuftoTitulö} fi fimpliciter omit-
tat divintim Servitium in omnibus, non videtur acqui-
rere jus in frudibus apud Deum.
Multa fufficiunt ad hoc, ut aliquisfaciatfrudusfiii
Beneficii efle fuos in fbro exteriori, imb 8c quodi re-
ftituere non teneatur} quæ animam à peccato mor-
tah non libérant, ut intrare fiibito cartis horis ad
Ecclefiam, ÔC intentione folùm quæftuofà, 8c fi-
milia.
Si derta bona Beneficiatus habeat inftituta propau-
peribus, 8c ilia qpnfiimit ad alios ulus, ipfe ad refti-
tutionem. obligatur. Sechs fi totum fit commiffum
fidei fùæ, ubi, etfi peccet graviter 8c fàcrilegè, quan-
doqueabutendo bonis illis luxuriofèj tamen reftituere
non tenetur.
cipalior 8c finis fit Deus 8c utilitas Ecclefix 8c fcanda-
lum evitetur.
• Inlufficiens ad obfequium Ecclefix (prsefertim de
quo non eft fpes de brevi profedu quocunque) fipro-
moveri quasrat, peccat mortaliter, 8c eum promo-
vens fimiliter, fi hoc feire tenebatur.
L X V . In moralibus, id quod modicum eft, pro
nullo reputatur} tamen diviti modicum e f t , quod
pauperi non parum: nec infuper modicum dicendum
eft apud Deum, illud quod efficaciter 8cprincipaliter
inducit, aut induci quxritur ad aliud quam deberet:
feciis, fi parvifitincitamenti, 8c velut occafionalis in
intentione recipientis 8c dantis 5 fecundiim h o c ,
quantificetur munerum rcceptio, in Judicibus 8c
Prxlatis.
L X V I . Raro licet alicui quxrere Prxlaturam, ficut
raro contingit, ut aliquis poffit abfque prsefump-
tione judicare fe talem qualem dicit Apoftolus opor-
C tere Epifcopum efle. rl'amen neceffitas- evidens Ec-
clefix, 8c probabilis conje&ura, fidem faciensdefiif-
ficientia fua, poflunt appetitum talem aut excufabilem
aut laudabilem efficere.
Liberiiis poteft homo literatus Licentiam in fua feien-
tia quam Prxlaturam appetere. Secundum itaque exi-
git peiffe£tionem in gratuitis, de qua non ita licet prae-
fumei-e, ficut de eruditionis qualitate.
LX V I I . Dum Curatus baptizare pueniin fmepe-
cunia, autfepeliremortuumnollet} licei-et alicui (grave
periculum in moravidenti) dare pecuniam, non ut
pretium} fed intentione vexationem fuam redimendi:
pecunia tamen iret cum Curato non in Dominium 8c
Jus, tanquam vere data fit, fed in perditionem, de-
beretque ipfa reftitui. Simile de Pradato 8c Judi-
ce damus judicium in eis qux gratis miniftrare de-
bei'ent.
L X V I I I . Studium literarum , prxfertini autori-
tate Superioris, 8c ad proficiendum pro fe 8c aliis in-
pofteriim, non ad otium vel curiofitatem fiifceptum ,
excufare poteft Prariatum vel Curatum a refidentist
perfonali, pro tempore, ubide Vicariofufficientipro-
vifiimeft} alioquinftudere, eftfe mercenarium 8c lu-
pum ovibusexhibere.
Ad Vigilias mortuorum 8c alia fuffragia, qux in £c-
elefiis fecundum diftributiones quotidianas inftituta
funt, Beneficiatus ftudens, aut legitime abfens non
tenetur. F } Her«