1 0 7
Joannis Gerfonii J . M I J * 3
S E Q U U N T U R a l i q u æ
D E ï I N I T I O N E S
T E R M I N O R U M ,
Dei in mundo , eft jus plénum poflidendi mundum
ratione creationis ac mediante poffeffione libéré uten-
di omnibus contentis in eo. Jus eft facultas feu poteftas
competens alicui lecundùm didlamen redlæ~ rationis.
Libeftas eft facultas rationis 6c voluntatis ad utrumli-
bet oppofitorum. AdtUs liber eflentialitéf, èft adlus
à voluntate elicitus eligibiliter vel ex eledtione ratio-
nis, 6c ita compledlitur utrumque. Aclüs liber par-
A d Theologiam moralem pertinentium , pofitæ^ ticipativè, eft adtus à voluntatis eledtione folum me-
ab eodem Joanne de G erfon , DoSlore & Can- diatè produdtus. Regere, eft rem in fuum finem decellario
Parißenß.
A d MSS. Pitt. 180. & z 6j .
DE us eft quo majus excogitari non poteft',
id eft, perfedtius, quia magnitudo in fpiri-
tualibus eft earum perfedtio. . . . ;
Mundus eft univerfitas rerum ab arte divina condita-
rum; qu« res ab ejus dominantiffimo <k liberrimo regi-
mine fuis Legibus ordinantur. Vel fic: Mundus eft ens
univeiTüm 6? p'erfedtum, v e l eft univerfitas perfedta.
Perfedhim eft ens habens illud quod ei congruit, aut
quod fu« integritati debitum eft. Mundus archety-
pus,eft Deus, ut ab ipfo unico 6cfimpliciflimo pro-
ducibilis eft mundus exterior pro utraque fui parte,
fpirituali fcilicet 6c corporali. Mundus idealis,idem.
Mundus exemplaris, idem. Mundialis ars 6c primorducerë.
Regere fuaviter6cfortiter , eft rein in fuuni
finem abfque ejlis refifteritia > fed cumömnimodaobe-
dientia 6c abfque fruftrabilitate deducere. Lex eft re-
dla ratio pradlica fecundiim quaiii motus 6c operatio-
nés rerum in fuos fines ordinate regulantur : vel eft
ipfa talis regulatio in quocumque. Le x prima eft be-
neplacitum feu voluntas fuprema Domini Dei, pr«-
ftituentis rebus a ft conditis fines fuos 6c motus 6c
operationes ad illos : vel fic : Le x prima eft divina
voluntas, prasftituens órdinem rebus a ft conditis.
Redla ratio pradlica, eft vis cögnitiVa rationalise di-
dlans 6c docens ordinem in rebus fingulis confetvare,
6c dare unicuique quod fuum eft. Suumin unaquaque
re feu jus feu debitum, eft facultas feu poteftas q u i dam
communicata eidem rei a voluntate Superioris
fui. E t h«c eft Le x de qua Legiftas , quod placuit
Principi Legis habet vigor em , quia prius eft debitum
dilialisy idem/ Macrocofmus, eft majorifte mundusB quam redla ratio didlet illud eile debitum, & illud
exemplatus 6c urodudtus a mundo ai-chetypo Deo,
continens in fe univerfam creaturam, corporalem 6c
fpiritualem, ad ipfum Deum finaliter ordinatam. Mi-
crocofmus, eft minor quidem mundus, continens in
fe duplicem fubftantiam, corporalem fcilicet 6c fpiri-
tualem Dei capacem, ad finem beatitudinis ordinatas.
Minor mundus, eft nexus quidam duplicis fubftantiam,
corporalis 6c fpiritualis, ratione ciijus nexus, ipfe ca-
pax eft omnium tarn fpiritualium quam corporalium,
gerens eorum quamdam imaginèm 6c exemplum. Mundus
fpiritualis in mundo majori, eft univerfitas creatu-
rarum fpiritualium. Vel fpecialius: Mundus fpiritualis
eft univerfitas intelligentiarum feparatarum cum fuis
adlibus vel habitibus fpiritualibus ordinataad Deum 6c
inter fe 6c adinferiorescreaturas,idem. Hierarchia cce-
leftis, idem. Speculum amternitatis. Catena «ternitatis,
idem. Catena aurea, idem. Liber fpiritualis, idem. Munnon
poteft reduci nifi ad Dei voluntatem. Juftitia eft
confervatio Juris, vel eft perpétua 6c conftans voluntas,
reddens unicuique quod fuum eft. Et capitur hie con-
flans 6c perpétua voluntas ( fi deferiptio convenire debeat
humanæ juftitiæ) pro habitu virtuofo, qui propter
ftabilitatem dicitur perpetuus 6c conftans, 6c fi-
militer adlus indè procedens, quia à redlo defledli nun-
quam poteft. Ordo, eft parium difpariumque rerum,
fua cuique loca tribuens, difpofitio : vel ordo, eft difpofi-
tio plurium, tribuens unicuique quod fuum eft , vel
ordo, eft débita collatio rei. Locus rei cujuflibet eft finis
fuus in quo confervata quietatur. Le x æterna, eft divina
voluntas ordiriativa rerum à ilia arte producibilium
vel produdtarum quoad operationes 6c motus 6c fines
fingularum : vel eft perpétua 6c conftans voluntas juS
fuum unicuique tribuens. Le x creata feu participata ,
eft participatio vel emanatio vel mutuatio vel fimilitudo
dus corporalis, eft univerfitas fubftantiarum corpora-q quidam analogia Legis «tern« vel effedlus ejusordi-
Üum vel extenfarum cum fuis accidentibüs ordinata per nem in rebus conditis autfervans aut fervare didlans. Le x
natura: eft in rebus creatis regulatiö motuum 6c opera-
tionum 6c tendentiarum in fuos fines. Peccatum eft L e gis
tranfgreffio feu violatio. Le x obligativa eft Lex infi-
nuata libero arbitrio creato, figno, verboaut fadtoligenera,
fpecies6cindividua,6c per motus 6c fines fub-
ordinatosad Supremum finem Deum. Catena argentea,
idem. Liber naturam vifibilis vel fenfibilis, idem. Carmen
fenfibile mundi,idem. Scala Jacob, idem, vel eft ma-
crocofmus. Mundus fpiritualis in microcofmo, eftani-
ma rationalis ut habens agere fuum feparatum ab or-
gano corpöreo. Potentia rationalis, idem. Anima rationalis
eil fubliantia fpiritualis, indivifibilis, libera
naturaliter, innitens corpori, ut ex ea informante corpus
, fiat unum compofitum quod dicitur homo, hoc
eft animal rationale mortale. Microcofmus fpiritualis,
idem. Hierarchia fpiritualis 6c fübcceleftis, idem.
Informare eft adtuare fubjedlum in ganere caufie for-
malis, virtute cujus adluationis, denominationes qiue
competunt forma: in abftradlo, communicantur ma-
terize vel toti compofito in concreto ■, nifi fint deno-
minationes includentcs negationes atque fubjedlo regans,
ne ipfa violetur. Le x præceptiva propriè eft Le x
liberoarbitrioinfinuata, figno, verböautferipto, ju-
bens fub poena diflblutionis amicitiæ inter Deum 6c liberum
arbitrium, ne pro commodo vel incommodo
violetur. Culpa, eft tranfgreffio voluntaria Legis obli-
gantis. Reatus, eft dignitas qua ordinatur aliquis ad poe-
nam pro culpa : vel reatus, eft dignitas ad pcenam pro
culpa. Macula, eft privatio alicujus pulchritudinis in anima
débité inefîè fibi. Culpa mortalis, eft tranfgi*effio voluntaria
Legis præceptivæ. Reatus mortalis, eft dignitas
ad pcenam mortis pro culpa. Liberum arbitrium, eft
facultas rationis atque voluntatis, potens imperare ceteris
viribus cognitivis 6c affeélivis, immo rationi 6c
pugnantes. Mundus corporalis in Mundo minori eft pj quandoque voluntati cum ceteris refpeclibus. Impe-
anima, prout ipfa habet agerefuum per organumcor-
poreum, aut eft compofitum ex corpore 6c anima fic
fe habente in agere fuo corporeo. Potentia corporea,
idem. Ars eft redla ratio pradlica feu fadtiva, fecun-
dum quam agens rationale rem aliquam caufare poteft
aut producere. Ars divina qua: 6c idea dicitur 6c mundus
ärchetypus 6c exemplar, eft divina eflentia ut eft
imitabilis diverfimode ä creaturis, 6c ut eft earum per
intellcdhim 6c voluntatem produdliva. Dominium
ium liberi arbitrii, eft dominium rationis didlantis ali-
quem motum 6c voluntatis exequentis ilium in vires inferiores,
vel tanquam inferiores in hoc obedientes. Di-
dtamen rationis exprimitur per verbum indicativi modi,
ut quod hoc eft faciendum. Executio per verbum impe-
rativi modi, ut fac hoc. Ratio eft potentia animæ co-
gnofeitiva, refpedhi conclufionum deducibilium ex
principiis libera > fècundùm aliquos eflentialiter, fccun-
diim aliquos foliim participative. Voluntas eft potential
o
à
tentia animæ affedtiva rationabiliter, hoc eft ex co- litatis, eft emanatio ejus libera verè vel participativè ä
gnitione rationis, potens ^ceteris omnibus æqualiterfe
habentibus, elicere adlus fuos immanentes. Adlus immanentes
eliciti, funt veile 6c nolle delibératum, 6c adlus
rationali crcatura. Ratio laudabilitatis, eft imputatio
ad laudem. Ratio vituperabilitatis, eft imputabilitas
advituperium. Potentia libera vel rationalis participat
e d , eft potentia nata obedire libero arbitrio ficut eft
appetitus fenfitivus. Adlus liber folum participative,
eft adlus imperatus à libero arbitrio, mediante adhi
illicito, 6c ita firnt in voluntate 6c in ratione quidam
quidem médius flifpenfivus vel experimentativus.Lex
confiliativa vel confilium, eft L e x libero arbitrio in-
finuata, cujus obfen^atio laudem habet , 6c violatio
culpam non habet. Le x cohibitiva quafi media inter .
præceptum 8c confilum, eft ex libero arbitrio infinua- adlus folum participative liberi, 6c fimiliter quidam
ta figno, aut verbo, aut feripto, ligans ne violetur :
cujus tarnen violatio non eft diffoliitiva amicitiæ 6c uni-
tatis inter Deum 6c liberum arbitrium, nec inter homines
ad invicem. Culpa venialis, eft tranfgreffio voluntaria
Legis cohibitivæ. Culpa, eft violatio feu privatio
modi, fpeciei 6c ordinis, çompetehtium libero arbitrio
ut liberum eft. Modus in rebus, eft limitatio di-
vinæ potentiæ efficientis. Species, eft limitatio divinæ
fapientiæ exemplaris. Ordo, eft limitatio divinæ bonita-
tis finientis. Menfura, eft modus. Numerus, eft fpecies.
Pondus, eft ordo : 6c primis correfpondet imitas, fectin-
disveritas, tertiisbonitas. Modus6cmenfiira6c unitas
in libero arbitrio ut tale eft , attenditur in efficiendo
vel non efficiendo libéré, conformiter addivinampo-
tentiam agentem. Species, numeins 6c veritas, conformiter
ad divinam fapientiam exemplantem. Ordo
pondus 6c bonitas, conformiter ad divinam bonitatem
finientem. Le x naturalis animalium, eft L e x quam hahabitus.
Virtus in genere, eft bona inclinatio creatu-
ra:^rationalis ad operationes natura: fuse congruas lau-
dabiliter exercendum. Vitium in genere proportional
biliterdefcribetur, quod eft mala inclinatio creaturas
rationalis, ad operationes naturas fua: incongruas vi-
tuperabiliter exercendum aut ä bonis defiftendum.
Virtus naturalis feu naturaliter infita, eft bona inclinatio
creatura: rationalis, non acquifita fed innata ad
operationes naturce {use congruas laudabiliter exercendum.
Vitium naturale per oppofitum. Virtus in-
telledhialis acquifita fümpta generaliter, eft habitus
cognitivus verus inclinans animam ad operationes
fuas, ut intelledtiva eft, exercendum. Vitium intel-
ledluale per oppofitum, eft habitus erroneus impe-
diens animam ab operationibus fibi congruentibus ut
intelledliva eft, exercendis. Viitus moralis in gene-
nere, eft habitus acquifitus laudabilis, juvans 6c ele-
ans animam ad operationes fuas intelle&uales vel efbetquodlibet
animal,nonimpeditumvel indifpofitum. fedlivas, elicitas vel imperatas laudabiliter exercen-
^ mm ~ ^ ' dum. Vitium morale per oppofituih. Virtus intelledlualis
prout fpcdlat ad moralem, eft habitus laudabilis,
inclinans 6c difponens immediate animam ad
operationes.fuas ut intelledliva eft, laudabilitef exer-
ceridum. Vitium intelledluale per oppofitum. Virtus
moralis prout diftinguitur contra intelleflualem, eft
habitus acquifitiis laudabilis, juvans 6c elevans immediate
animam ad operationes nature fuae congmas, ut
effe£tiva eft, laudabiliter exercendum. Vitium morale
per oppofitum. Habitus acquifitus, eft qualitas
aninim geiiita ex multis adlibus, non de facili mobi-
L e x naturalis hominum, eft didlamen Legis pradli-
cum, quod natus eft habere quilibet homö nonimpe-
ditus in ufu rationis, nec^in difpofitione corporis, nec
ex depravatiorte vitiorum. L e x divina proprie in ho-
minibus, eft L e x per divinam revelationem accepta
ad regimen plurimorum , pro fine beatitudinis prin-
tipaliter ordinata. Primum ponitur ad differentiam
Legis privat« 5 aliud ad differentiam Legum judicia-
lium in antiqua Lege. Lexprivata, eft Le x per divinam
revelationem accepta, ad regimen perfona: fingu-
laris vel paiicorum. Divina revelatio, eft illuftratio humanænaturæ
rationalis, ad quam habendam vel modum lis, 6c per hoc differt à difpofitione, quæ facile eft
L.1__11 in/lit-A ot-f-m. in n E ilîc V ir h ic r liP A ln r n f* ! pfl- E a h ltllS habendi, ipfadecommuni curfu fibi indito non attin- à TiPfi (OIO in*
' git. L e x humana feu pofitiva, eft L e x per ratiocinatio-
nem ex Lege naturali dedudla in cOnfequentiis probabi-
libus, ad finem debitum humana: creatura:. Probabile
dicitur, quod pluribus 6c maxime fapientibus apparet
Verum. L e x civilis 6c temporalis, eft LeXhumana ad
finem naturalem focialis vita: bene regulanda:, immediate
6c pfincipaliter ordinata, 6c per ilium qui cu-
ram Communitatis gerit fufficienter promulgata. Lex
civilis 6c fpiritualis, eft L e x humana ex principiis cre-
ditisvelperfenotisprobabiliter dedudla, ad finem fii-
pernaturalemimmediate6c principaliter ordinata, per
ilium vel illos qui curam Communitatis habent, fufficienter
promulgata. L e x charitatis in via, eftjilspro-
pinquum fruendi Deo propter fe, 6c ceteris omnibus
utendi propter Deum, quomodocumque jufle placuerit
ad meritum vitse a:terna:. Jus, eft facultas feu poteftas
qusedam propinqua competens alicui eX Superioris Domini
voluntate, participative feu attributive. Jus di-
vinum, eft Jus competens alicui ex Lege divina. Jus
civile, eft Jus competens alicui ex Lege civili. Jus Evan-
gelicum, eft Jus competens alicui ex Lege charitatis.
Jurifdidtio eft poteftas dandi Jus, hoc eft exercendi
quod juftum eft. Jurifdidtio poliitica, eft Jurifdidtio
mobilis. Virtus 'Lheologica, eft habitus ä Deo foloin-
fufus, elevans liberum arbitrium, id eft, fäcultatem
rationis aut bonitatis aut utriufque ad Deum immediate ,
objedlaliter6claüdäbiliter attingendum. Gratia in genere
, eft viitus qualifcumque fuerit confiderata, prout
_ ä Deo gratuite donata eft. Vel gratia in genere, appel-
^ lari poteft omne illud qualecümqüe fit quod Deus im-
mittit creaturse rationali ut ipfa declinet a malö 6c faciat
bonum: hoc modo naturalia 6c fbrtuita bona, immo 6c
mala fortune inter gratias quandöqtie numerantur. Gratia
magis in fpeciali, eft donum aliquöd confidefatum,
proüt ä Deo gratuite, hoc eft fine meritis collatum efti
Hoc modo virtutes omnes grati« funt, immo 6c naturales
ad bonum iriclinationes. Gratia fpecialius, eft habitus
aliquis anima: fupernaturaliter infufus ad finem beatitudinis
mediate vel immediate confequendum. Hoc
modo Fides 6c Spes 6c Prophetia 6c Dona 6c Beati-
tudines computantur ingratiis. Gratia proprie, prout
convertitur cum Charitate, eft habitus mentis a Deo
folo fupematuraiiter infufus, vivificans earn 6c digni-
ficans formaliter ad adhis Deo placitos 6c meritorios
immediate producendum, cum acceptatione ejufaem
anim«, ad pfopinquam dignitatem habendi vitam
«ternam. Dicitur immediate propter alios habitus
coercitivaalteriusvelutalterius,etiam inviti. Ratio bo-Dformatos. Dicitur ad dignitatem propter præfcitos in
nitatis in genere, eft ratio perfeéti fecundiim aliquos,
vel eft ratio appetibilis. Ratio bonitatis moralis de gener
e , eft bonitas objeéli feu materiæ, circa quam eft habitus
vel aétus moralis, veré vél paitidpativè liber. R atio
bonitatis moralis fimpliciter, eft bonitas confraéta
ex fine 6c objeélo 6c ceteris cii'cunftantiis, fecundiim di-
élamen reébæ rationis inditæ naturaliter velhumanitùs
acquifitæ. Ratio bonitatis gratuit«, veft bonitas contraria
ex gratia gratum facierite 6c infufa. Ratio iiùputabigratia.
Gratia pr«veniens, eft gratia generality di-
y a pto quanto pr«movet liberum arbitrium, ftimu-
lans quodammodo, 6c trahens ipfum mediate vel immediate
ad Deum fuper omnia diligendufti, 6c ad de-
clinandum avitio j non tollens libertatem, fed earn
pdtius a&uans 6c ad proprios motus agendos juvans.
Tradtus Dei, idem eft quod gratia pr«veni6ns. Pr«-
ventio D ei, idem. Infpiratio divina, idem. Inftin-
bonus, idem. S piritus bonus prout idem eft, ficut
vehe*