fercinam Angelicis ctiam luimeris formidandam ! O ju- pientis, quod infuper per tiraoifem déclinât oninis a ma-
gum plus quam ferreum ! O laqueum nimis extirticf- lo ? Ita verè fruStuofîüs quam terrore punlentis vin ,
quamquam & hic terror nonntinquam utiîis eft j fed né
nimis. Quis rurfiis abnegaverit taies Patres Spirit«
fanéto plenos, Benediéhim, Àuguftinum, Bernar-
dum, ceterofquc fimiles non infruehiofiiis ea quoe re6ta
funt quam eorum fuceefïbres longé imparis autoritatis
cendum! quern intrans nullus evadit, fi fic accipiatur
tale juramentum ut nuda verba Ibnant , 8c fi nulla interpretation
mitigaturj fed non ita e ll, mitigatur plane:
alioquin, pi aster jam di&a, nullus fere intrat aufteriorem
Religionem, exempli gratia, quam Univerflta- B B B B I ^ B j * !
tern Parifienfem; attento quod opinio probabilis tenet^ atque fenShtatis ftatuifle . Conftat autem noviliime
jam in multis ReligionibuS expreflb verbo cautum el-
le , lit vovens Regulam nulla tranfgreflione cujufvis
humanse Iuje Inftitutionis reus fit ad noxamj fed tan-
tum ad difeiplinam Ordinis conftitutam. Hoc videlicet
Utile efle divinus Auguftinus 8c fepientiflifnus non vi-
dit, Sc hoc ifti cognoverunt? Non ita eft. Hbc plane
vidit Sc fenfit Auguftinus hoc Benedi&us , Sc alii
SanSti plures Religionum Inftitutores. E t quia foflicien-
ter ex refta ratione & Lege divina, Sc modo traditionis
fic interpretandam die Regulain fiiam prsefumebant,
expreftione haC non uft funt, quam tamen iftisdiebus
propter fcrapulofos 8c fimplices utilem effe non nega-
mus. Vellem nobis dicerent aufteriores illi Religionum
cenlores, fiquasfift'etaliquisab Auguftino. Ecce
jtibes Pater ut non loquamur in clauftro, ut in geftibud
corporis nos compofitos, ut in nutibus oculorum noS
caftos habeamus. Vis-ne igitur ut quifquis contraria honon
minus obligarc juramentum quam votum : cogi-
mur ergo certa ratione tafe juramentum interpretari civilité^
aut in illo quafdam latitudincsftatuere, modo
fcilicet fiifjradiSto in præcedenti Leétione. Eft autem
interpretatio hæc aut ftmilis, quod jurans fervabit ea fient
à Legifiatoribus ordinata funt Sc ordinari debue-
run t, utputà Præcepta proprie di&a ut Præcepta,
monitioncs ficut monitiones 3 confilia ficut confilia 3
quod infuper obediat in omnibus licitis Sc honeftis Superior*
fuo. Verbicaufa, fit file Re&or, obediat, in-
quam, in eis quæ ad Officitim Rcéloris fpeélant, & quæ
pro utfiitate manifeftapolitiæ cui præcft fibi præcepit
fecundum Inftitutiones Sc Confiietudines laudabfies
ejufdem politiæ, Sc nifi valeat légitima excufetione vel
cxceprione fe tueri : Ut quia plus aliis gratis oneratuf,
aut quod ab aliis urgentioribus impeditur. Quod fi
non poflit ita jurans dbcerefufficienterdeimpedimento
le g k L o , file qliidem punitur per Redorem civiliterg fum fecerit quæ aliunde ex Chrifti libertate licerent,
de inobedientia} ceteium Deus qui cor intuetur eun-
dem liberabit. Deinde patet quod non ornne impofi-
tum fieri generaliter per juramentum Sc fub omni poena,
tit fi'unt nunc paflim convocationes generales Uni-
verfitatis, obligat femper fic vocatos 8c juratos ad
mortale pe'rjurium dum omittunt. Si quis aliter dicen-
dtliti putaverit videat quid dicat. Ego interim fic diet
pöfle opinor in humilitate mea paratus, fi error fuit*
ad dofreStionem. , ,
Ceterum quodarguitur dc votispartiGularibusfecu-
larium, diffimilittidinem habet ad vota vel juramenta
Communitatum: quoniam Vota in Communitatibus interpretanda
funt magis ad intentionem communem qux
illie habetur aut haberi debet, quam ad particularem
intentionem voventis. Vovens autem particulariter
in re propria ficut eftau&or fui juramenti, itaeftfuus
file fit reus capitalis criminis , vis ut infèrnali ietemas
mortis ftipplicio contrudatur ? Novi manfuetudinem
animi tui piiflime Pater Auguftine , novi prudentiffi-
mam diferetionem tuam, quam audire mihi videor ref-
pondentem, Sc cum quodam horrore animi ac fricatio-
ne faciei dicentem? Abfit hóe ó ffiii, qüivos judicat^
Dominus eft. Ego interim quod fiilubre eft dedi moni-
tum vel confilium. Ego fi illud tranfgredi cognovero,
dilciplinaRegulas erit fupervosqusevos liberabit. Ita-
que volo ad fuave jugum Chrifti teneriores vos adhuc
quafi juvenes per hujufinodi afluelcere , non necare,
ertidire, non perdere. Hfec ehim tali viro digna ref-
ponfio. Proindè nequid fcrupulofitatish^ereat, quin
radicitus extirpetur, quaeramus ä nobifmetipfis quid ad-
dit obligatio Regularis ad Chrifti fervitutem, cui fenfire
fiimma ingenuitas eft, libertas 8cRegnum : ne quis
interpretator ex intentione propria; quamvis intentio etiam exiftimet veUe nos eulpare difeiplinam laudando
fi fit palam erronea aut ftulta, péeèàt quidem fic v o -C 1'bertatem ; addit affirmamus, hæc regularis Inftitu-
* i 1-a •_______ »»«-.‘.N» i-irtmnlri'imnprnmncmmndiim.vens, nee ad voti ligatur impletionem , immo potius Primo, auiaadnrp^
ad contrarium, unde Sc Superioris autoritati horiim femper
difctfftlo ac difpofitio refervatur, ficut habet ufus generalis
Ecclefiæ. Alioquin nunquam præfumeret
vota fubditorum fie mütare, difpenfare, relaxare.
Deniqtie dum quæritur, ad quid proficiet Inftitutio
Regularis ? Quafi videlicet nulla poflit efle falubritas
lnftitutionum quarumlibef , nifi tranfgreflbres earum
horrendiffima morte möx afficiat, mulStet Sc perdat 3
quafi præterea nullum fit dare medium inter peccatum
mortale Sc meritum -, quafi poftremo fanStiPatres, ut
Auguftinus, Benedi&us ScaEvoluerinteflè meurtra-
tii (ut vulgo dicitur) animarum, fuorumque filiorum ne-
câtores perniciofiftimi, non pii nutritores : dum præ-
tereà quxrunt Deo ftatuere filios Regni, fecerunt eos
gehennee filios, non jam in duplo, fed millecuplo plus
quam priiis. Quod fi hoc fentire nefaseft, nefàs uti-
que erit dicere quod viam Mandatorum Dei ipfi non fa-
ciliorem effecerint *, fed undique fpinis horrentibus SC
tio multùm per omnem modum.quia ad poe-«
nam ab ürdine aut Superiore taxatam Religiofus tranf-
greflor etiam invitus îicitè eogi poteft, nonitafecula-
ris. Habet hæc ratio locum in omni obligatione politi-
ca , utpütainUniverfitateParifienfi. Siquidem cogi poteft
fuus juratus admulta facienda, etfi non fub peena
peccati mortalis in omnibus quæ jurafîè videtur , fob
pcenis tarnen per Univerfitatem infligendïs,ufque ad pri-
vationem Sc refecationem inclufive, ulque etiam ad pee-
nas quæ dantur peijuris , quanquam file apud Deum
nullius perjurii reus haberetur. Porro Sc fi foret hod
abfque culpa (ua criminali, non tafnen ablque caufe,
ipfe idee nee conquer! neque murmurare Sc obniti debe-
ret. Hoc maxime verum eft inPolitiis, quorum finis
immediatus eft benè reguläre homines in vita civili Sc
politita,ineis fcilicet quæ vitæ huic corporali deferviunt,
fi finis eft temporalis: Sc nonne medium agensautor-
dinans ad ilium finem ut talis eft, eflë temporale débet
? Proptereà per reatum peenæ æternæ non oblilaqueis
ac riræeipîtiis in infernâ mergentibus oppleve-^gabit Princeps politicus de per fe & propriè adóbfer-
rifit. Voluefunt crgoCönftitutioncs fuas- non habereu va tiönem Legis itiæ, u ttalisefl: fedin Sacramenta-
~■ * ‘ “ * £ I libus St divims exercitiis plus habetur ferupulofitatis^
ficut ad finem fiipremum direéÜùs Sc immediatius or-
dinantur, quamquam rhulta fint in eis plus monitoria
quam præcepta,ficut inReligiofis. Ampliiis fecundo,
fi Religiofiis contempferit Regulam fuam, & fui Superioris
autoritatem, etiarti in his quæ appellamus monitoria,
Sc pro quibus fola difciplina Ordinis ftatuta,
aut fuperiorufn eft arbitrio dereliéta, filé peccat graviter
j quia Sc ftionitum contemnit ait Bernardus Sc
remerobur
par ad Legem Dei obligativam pure præcepti-
vam , quando nee Deus hoc de omni Legefuavoluit:
voluerunt infuper has Inftitutiones in quantum addunt
ad Præcepta Dei explicite accipi, vel ut monitioncs fa-
lutares, vclut confilia vel ut mandata temporaliter fo-
lifmpoemlia, quorum tranfgreflio aut nulliusut brevis
difeiphnæ temporalis obnoxia eflèt. Quis nefeiat eos
non nefeifl'e dandum efl'e timori Dei locum, Sc non to-
tum humano pavori intpendendum, juxta confilium Saremediiim
: quid autem fit contemnere fiipra docui-
mus. Itaque fi paflim Sc abfque prætenfo quolibet
ignorantiæ vel ffagilitatis vel impotentiæ velo 3 fed
pro fbla libidine tranfgrediendi quæ monita funt, R e ligiofiis
effrenis eft ad omnia, velut unus ex feculari-
bus, palam eft quod contemnit 3 præfertim fi fuper
his ipfe addiderit pertinaciam quæ recufet difeiplinam.
Sic Sc accipiendum reor illud Bernardi Sc aliorum
communiter dicentium talia efle criminalia ficontem--'
nantur, vel fi fiant ex contemptu : carent autem
hoc contemptu qui ex fragilitate humana, vel qua-
dam levi curiofitatc frangunt filentium, aut talia agunt
oppofita his quæ monita fun t, vel fecundùm Ber-
nardum faSiitia 3 præcipuè quia parati funt ad difeiplinam
Ordinis, fi Sc dum ilia jultc requiretur ab
eis,conformiter adregularem inftitutionem Scconftie-
tudinem bonam in talibiis obfervatam. Nofti'umideo
fermonem fic moderamiis, quid non liceret Abbati
feverius jufto præter Regulam Sc confuetudinem pu-
nire talium monitorum tranfgreflores : multo minus
in Univerfitatibus Sc Collcgiis ceterüque politiis 5
nam in talibus confuetudo Legem facit. Juxta hoc
videré eft quali reatu conftringuntur tranfgreflores je-
juniorum ab Ecclefia inftitutorum, Horarum Cano-
nicarum Sc Feftorum, Sc fimilium. Et fi pro libitb;
poteft Prælatus abfque confenfu fiibditorum impone-
rc eis juga magna Feftorum, aut aliorum exercitio-
rum fpiritualium, prætér manifeftam utilitatem Scne-j
ceflitatem cultus Dei pro loco Sc tempore 3 fic a b f
que confenfu Occidentalium non fuiflènt apud fiios
Sacerdotes interdira matrimonia : nam Orientales
quia diffenferunt ipfi ut nubant licet, ita de plurimis
in qualibet politia. Rursiis tertio Religiofiis, quia
non fibi foli vivit, fed ceteris tarn Benefà&oribus vi-
vis Sc mortuis, quàm Confortibus Sc coadjutoribus
fuis : reliquum eft ut ipfe regularity vivat fiib voto
quodam obligante eum cum ceteris 3 alioquin fcanda-
lizaret fuos, Sc ita melius diet ei ut fufpenderetur
mola afinaria fecularium negotiorum adcollum ftium,
Sc demergeretur in profundum maris anguftiæ Sc tri-
bulationis. Hæc focietas Sc hoc fcandali periculum fa-
ciunt ut fedulius aliqua facere vel oinittere teneatur.
Poteft infuper aftringi pro bonototius communis Rc-
ligionis ad aliqua, quæ fi Iblus effet libera mente re-
fpiiere pofîèt. Qiiid minim de Religiofo, quando ipfe
Princeps fecularis poteft quofdam ex fubditis invitos(
ad aliqua compellere pro manifefta neceflitate Goni- .
munitatis. Ita in Univerfitatibus Sc Collegiis. Ex hoc^
præterea filentium frangere erit in cafii fcandali grande
deliétum, aut fimiliter aliqua talium offenfarum
aliunde levium,dum novitii autinfirniiquiqueinCon-
gregatione, aut ccrte tota Communitas inde turban-
tur3 ita ut ncgligendo minima, ipfe Religionis vigor
paulatim décidât, Sc in magnis etiam totus abfeedat.
Verum eft itaque quod apud Saluftium dicit Julius
Cæfâr: In maxima fortma minima efl licentia. Sic in
niaximis viris vel ordine vel fanditate, vel gradufub-
levatis, tanquam pofitis in exemplar aliorum, multa
quandoque non licènt in publico faltem, quæ aliunde
vel in occulto licerent. Sic forte Carthufienfis abfque
peccato mortali in cafibus multis poffet uti carni-
bus, fi fe folo hoc fciente facere valeret, Sc fi para-
tum effet cor ejus difeiplinæ Ordinis fubjacere: hunc
tamen rationabiliter debet compefcere Sc fcandali for-
mido Sc alionim profpedus. Proptereà puniuntur-
tanta feveritate defedus qui fiunt circa myfteria Sa-‘
cramentorum, maxime in Miflà contreSbando Ho-
ftiam focrofandam Sc indumentis myfticis ornando fe,
quamquam illic poflit negligentia furrepere venialis
non mortalis 3 fed ita placuit fcandalum fedare feveritate
vindiStæ. Quod fi quis ex Sacerdotibus dixerit,
quq:|3a<fto potüît abfque confenfu proprio fieri fuper
le Statütnm ne'rJVIatrimonio jungeretur : Refponde-
mus quod neque hoc faStum eft. Sed fi conqueritur,
Tomi II I , Pars /.
imputet fibi qui talem ftatum fponte delegeritj quis
cogebateum, fed Sc quis cogerepoterat? Nullus, fi
non forte neceflitas publica, aut revelatio divina, aut
culpa propria, quæ fic arceri mcrebatur accefliffet;
ante votum namque libertas, per votum faéta eft nc-
ceflitas. Quod fi dixerit iterum, quod confenfiis rau-
tuus viri ad feminam facit Matrimonium de Jure na-
tutali : conftitutio igitur pure pofitiva, quo padto vo-
\ luit invalidai'e Jus illud ? fed neque, inquit,exprefl'è quid-
quam vovi. Refpondcmus ad ultimum quod non fo-
lum vovit3 fed votum fblemnizavit per Ordinis fii-
feeptionem in facie Ecclefiæ: fi nefeivit feiat. Aft:
primiim turbat quofdam cx DoStoribus, nominatimt
Durandum. Dicimus autem ex quo fic incidit quod
Ecclefia vel habuit hoc ex infpiratione Spiritus fânSfci
a quo regitur, vel quia confenfiis inquantum quodam-
modo politicuseft, fubeft autoritati fuperioris3quam-
obrem potuit ex certa neceflitate vel utilitate prohi-
beri ne fieret, Sc invalidari fi fieret. Hoc 8c in aliis
confenfibus politicis venditionum Sc emptionum palam
conftat. Scd ad rem noftram redco.
Diximus quod monita falutaria fimtinReligionibus
quibus adhibentui* poenæ temporales ut ferventur.
Quæ eft hæc Religio, opponet aliquis, velle homines
timoré non filiali, fed plane fervili ad obfequium di-
vinum trahere ? Refpondcmus quod nemo repente fit
5fiimmus,à timoré fervili concipitur filialis. Quinetiam timor ifte fervilis radicaliter elt filialis ex voto primo
quod çx charitate fupponit procefliffe. Ob hoc non
abfiirdum mihi videtur fi dicantur a6tus inde pullulan-
tes, etiam dum pro hora folo -timoré difeiplinæ com-
plentur laudabiles ' efle, Sc fiio præmio non carere.
Vulneratus adeft aliquis, horret manum Medici, timet
cedere doloribus, poftulatut ligetur, Sc fipoft-
modiim ipfe ligatus reclamet, Sc nexus excutere feta-
g it , fenatur tamen Sc laudatur, fibi. quoque fiia neceflitas
in jucunditatem ultroneam commutatur. Sub-
murmurantes adhuc aliquos audire videor ex his qui
poteftatem habere fuper' alios, Sc ipfi nihil fubjiciglo-
riantur. T u totam, ' inquiunt, fuperiorum autorita-
tdn in fubditos enetTas, eis fuper alios quidrelinquis?
T u fiibinde magnam Sc liberam inobedientiæ viam
paiidis, quam in tanta pronitate prævaricationum ar-
ctare debueras.1 Denique ex hoc multiloquio tu o ,e x
involutione fententiarum fermonibus imperitis, nihilo
; magiS qua/n anteà doSti iiimus dum adparticulariave-
niendiim éft. Audiant qui talcs funt ex Ecclefia Pafto-
iem Ecclefiæ, non dominantes ait in Clero, fed forma
faftigregis. i.Pet. v. 3. Sc illud Domini per Ezechie-
lem improperium : ^ .1 1 1 .4 . Vos cam aufleritate impe-
rabatis eis. Illud quoque Chrifti : Imj>onant onera gravia
6 import ab ilia 8cc. Matth. XXIII.4. Intelligant tandem
eflè præceptum omnibus ut nihil addatur aut diminuatur
ex verbis Dei fi fe velint audiri. Audiant primo Dominum
in Lege fùa Sc id quod audierint tanquam præcones Sc
Interprètes aliis minus inftruStis denuncient, non fuafed
Dei autoritate. Ita demiim qui eos fpernet, Deum fper-
net, æternæquemortis reumfefeciet. Veriim in cetais
quæ Chrifti Lege nequaquam firmata flint, quæ præte-
reà magis ad civilitatem hujus vitæ proficiunt, ftatuant
ipfi quæ ftatuenda utiliter agnoverint, ita quod ftatuta
hæc in quantum fua funt, haberi velint quafi monita
Sc feSticia, quorum infirmi tranfgreflores temporal!,
non æterna mulébatione pleStendi flint. Ceterum para-
, logizant qui fic argumentantur : non eft poteftas nifi à
Deo, 8c quidquid præcipimus, vice Dei præcipimus ,
quidquid jubemus in terris illud approbat Deus in cce-
lis 3 omnia igitur præcepta noftra divina funt 8c paris
ad Evangelium autoritatis. Plane fic conclude-
ret quicunque Princeps etiam Paganus feipfum habere
autoritatem æternæ vitæ 8c mortis 3 fic conclu-
deret omnis Licentiatus in Theologia Sc Decretis, fe
habere poteftatem inter^retandi facram Scripturam
Sc Jura, non Plum fchofefticè, fed Sc dodxinaliter,
E i Sc