679 * Joannis Gerfonn
Canticorum chorda feu fiftula non fonat fuaviter, fi
fuerit dirupta, ficorrupta, .fi improportionata.
Canticorum moralium judex auris cordis impeditur
pruritihys curiofitatis, tinnitibus follicitudinis, 8C fordi-
bus libidinis, fecundum triplicem radicem cupiditatis.
Canticorum divinorum materiam 8c artem mini-
ftrant libri , unus natura: 8c artis in creaturisi. alius
Scriptural ficut in Pfalmis 8c Threnis 3 alius confcien-
tia:, ficut in meditationibus fandtis 8c piis,
Cantica divina bonus Angelusjuvat, adluat, prze-^Sic nupfit myftice Chriftus cum Ecclefia libera 3 nup-
fentat3 malus verb difionat, dilfipat 8c obfeurat. fit cum Synagoga, qua: fuit in fervitutem generans.
Canticorum moralium vafa vel inftrumenta repe- Nubit Praelatus cum Ecclefia fua. Nupfit Dominus
riuntur in omni relonabili folum inträ in cordibus 3 ^
part m extra in vocibus 3 prorsus extra in operatio-
nibus.
Canticum ömne fundatum eft in monocordo amoris,
fed explicatur diverfimodc, nunc in diacordo,
nunc in tricordo , nunc tetracordo 3 rursiis in pen-
tacordo, in hexacordo, in heptacordo 3 rursiis in
odtocordo , in nonicordo , in decacordo, tandem
in omni policordo fine termino.
680
C a n t ic um e x e r c e r e m o n e tu r om n is c rea tura in o n li n
e ad D e um : in q u o om n ia v iv u n t 8c fu fp iran d o me-
lo d iz a n t , qu o d p e r c ip iu n t aures illo rum q u i p b ilo lo -
p h iz a n t in c re a tu r is om n ib u s , 8c p lu s i lli q u it lie o lo -
g ic a li te r a n a g o g iz a n t , q u o f i t in d u o d e c im Ipecies aut
plu re s C a n t ic i am o r is , q u o d d ic itu r n u p tia le v e l epi-
tha lam ium : C a n t ic a C a n t ic o rum po flum u s annotate.
N u b i t ad litte ram v i r c um lib era 8c fo c ia 3 n u b it cum
a n c i lla j n u b i t c um d om in a , f ic u t J o fe p h c um Maria.
C h r i f tu s c um na tura h um a n a , u n ita te fu p p o fit i j nubit
c um an ima ra tion a li 3 n u b it c um A n g e l ica na tura j nub
i t ififu pe r fp iritu s d e ifo rm is in t r ic lin io hominis in ftar
J a c o b ip fi R a c h e l ra tio n i fi ip e r io r i, L y x ra tion i infe-
r io r i , B a la : 8c Z e lp h a s fenfiialita ti täm e x te r io r i quärn
in te r io r i, tan qu am an cillis. N u b i t tan dem lapientue
id em ip fc fp ir itu s deiformis.
C a n t ic um in te lled lu a le to t h a b e t fla tu s , pu lftis aut
ta d lu s , q u o t fu n t am o ris fp e c ie s 3 t o t n o tu la s 8c ver-
C a n t ic um u n um p lu s re fo n a t ten o r em ju f t i t i x , aliu d b u la , q u o t fu n t v e r ita te s 3 t o t c o n fo n an t ia s , q u o ta p -
p lu s m ö lle rn can tum m i fe r ic o rd ia :, a liu d m ix t im q u a fi p e t itu um fu n t com b in a ta : p r o p o r t io n e s , n e c u llam pa-
-------------------- --------------------------® t itu r d iflo n an tiam in au rib u s jü f t i , q u ia l ic e t o b ftrepe t
m a la v o lu n ta s diffidens f ib i ip f i , co n fo n a r e rep e r itu r in
to to o rd in e u n iv e rfi.
c o n t ra ten o r re fo n a t g r a t iam c um r ig o re .
C a n t ic um p u ræ læ t i t iæ r ep e r itu r ap u d D e u m g lo -
r io fum fiio m o d o , 8 c a p u d A n g e lum b o n u m , 8 c a p u d
h om in em b e a tum .
C a n t ic um p u ræ t r if t it iæ v e l q u a f i, rep e r itu r in dæ -
C a n t ic o rum om n iüm p o te f t au d ito r e lfe q u ilib e t ,
ha b en s F id em d e D e o , 8c p ro d u d t iv e c re a tu r a rum , cum
m o n ib u s , in damna tis h om in ib u s , in d efp era tis v ia - ß b o n a 8c co n fe iitan e a v o lu n t a t e c r e d e n s , u t tan d em in-
' 1 ■ ' ’ te llig a t . In f id e lis v e r b p ro r sü s e f t alienus 3 auribus
en im c a r e t fp ir itu a lib u s , n e c g lo r iam D e i fin em habet.
C a n t ic o rum p e r fedtu s c a n to r fo lu s e f t v ird e fid e r io -
rum in g u t tu r e v e l v a fis fändtarum m ed ita t io n um , con -
fo rm ite r äd lite r am , 8c no tu la s lib r i m u ltip lic is na tu r
a : , fe r ip tu r a : , 8c p id tu r a :, p e r v o c e s num e ro fä rum
affed la tion um .
C a n t i c om m e x a u d ito r e ft ip fe D e u s p e r fe p rinc ipa -
lite r 8c min ifte r ia lite r p e r fu o s A n g e lo s 8c S a n d to s , dant
c an tic a n u n c Ixtitix, n u n c m e e f t it ia :, n u n c p r o u t vult
e x u t ro q u e tem p e r a ta , u t in v ia to r ib u s r e fu lte t fo latium
d e q u o fu n t q u in q u a g in ta v e rb a fequen tia.
P r im um v e r b um fo la t ii 8c q u in q u a g e fim um pri-
m um in o rd in e p r x c e d e n t iu m , u b i d e fe r ib itu r folatium
: E t n o t ific a tu r p e r d ec em. v e rb a flib generali?-
täte .
toribu's.
C a n t ic um m ix tum e ft v ia to r um , fp e i fc i lic e t 8c t i-
m o r is , d iv e r fific a tu r fe cu n d ùm très f l a tu s , in cipien-
t iu m , q u i p u r g an tu r 3 p r o f ic ie n t ium , q u i illuminan-
tu r 3 ap p ro x im an t ium , qu i p e r fic iu n tu r 3 in q u ib u s e x -
p e r im u r qu an d o q u e lam en ta g au d io fà e f f e , 8c g au d ia
iu d tu o fâ , p r o d iv e r fita te fin ium v e l o jije d to rum 3 f i c
u t M a t e r c om p la c e t , d ùm filiu s c um la ch r ym is q uæ -
r it e am , au t d om in u s in ca tu li c lam o r ib u s p o f t ab -
fe n tem con de led ta tu r .
C a n t ic um d am n a to rum e f t ip fis tu rp if lim um , h o r -
r ib ilifiim um Sc d o lo ro fif lim um 3 fed D e o 8c ju ft is r ed -
d itu r e x co n fid e ra tio n e o rdin is ju f t i t iæ , d e c o rum , flia-
v e 8c læ tum 3 f ic u t læ ta tu r ju f tu s , c i im au d it c lam o -
res p e f f im o rum , q u i to rq u en tu r .
' C a n t ic iim in P u r g a to r io h a b e t c um afflid tio ne fo la t
iu m , e x c e r ta fp e b e a t i tu d in is , e x E c c le f ia : g en e ra li-
b u s flib fid iis 8c piis am ico rum foflfragiis 3 8c q u ia c h a - C
ritas. in eis c o n g a u d e t v e r ita t i corredtionis.
C a n t ic um v ia to rum , e tiam p e r fe d to rum , h a b e t
c um fle tu fo la t ium , c um r ifu fo b r io fa ftid ium . E t v ix
h a b e t h o ra d imidia paufam u t f i le n t ium , fic u t n e c u n-
q u am in e od em fta tu p e rm an e t 3 fe cù s u b i n o n e ru n t
v o lu b i le s c o g ita t io n e s n o f t ræ , f ixæ D e o .
C a n t ic um in telled tu a le d iv id itu r fo lis au rib u s m e n tis
a u t fy n d e r e f is , 8c illu d f i t fla tu am o r is , q u i e f t v i-
talis fp ir itu s 3 m o v en s q u ie q u id e f t ens d e q ifb P h i lo -
fo ph ia : O felix hominam genus ß veßros animos amor
quo coelum regitur regat.
C a n t ic um intelledfcuale p o te f t d e fc r ip t iv e d ic i am o r
nume roflis. Q u o n iam enim fàdta fu n t in h a rm on ia m en -
fu r a ta , m unda 8c am o r is , q u i e f t p o n d u s r e rum q u o m o -
v e n tu r q u o cu n q u e m o v e n tu r , f ic u t ip fa e tiam m a te r
ia m o v e a tu r ad fo rm am , f ic u t ap p e t ib ile fu um 5 d e-
n iq u e fe c u n d ùm h o c am o r e f t u n ifb n u s , com p a ra tio -
n e fa c ia ad D e u m , 8c om n ifon u s p e r co lla tio n em
c re a tu ra rum ad in v ic em .
C a n t ic um in tc lled lu a le fig u r a r i p o te f t in u n iv e r fo p )u t in f le tu f i t fo la t ium
p e r e x em p la h o r o lo g i i tem p e ra tiflim i cum campanulis3
a u t c h o r i co n co rd iflim i 3 a u t fym p h o n iæ fwavifîimæ 3
a u t o r g a n o r u m to t f i f tu li s , q u o te r e a tu ræ fu n t fbnan-
t ium , fe cu n d ùm im p e rfed tio n is g r a v e s 8c pe r fediion is
a cu ta s v o c e s co n c ifio r e s au t p ro ten fio re s . T a n d em f i c
u t in om n i g en e r e m u fic o lu d it in eis d iv ina fapientia
fu a v ite r om n ia difponens.
T O M U S T E R T I U S .
J O l a t i u m e f t m u lc e b r is p a f f io , co n fu rg en s ex
p e r c ep t io n e con ju n d lion is o b jed ti co n v e n ie n t is cum
fu b jed lo co n v en ien ti. V e l f i c : S o la t ium e f t p e r c ep tie
co n v en ien tis Conjundli.
S o la t ium fum itu r am p l e , u t fe e x te n d i t ad om.nêm
p o te n t iam c o g n i t iv am , fe n fu a iem , fc i lic e t rationalem
8c in te lle d lu a lem 3 u t d ic im us D e u m 8 t A n g e lo s , &
an ima lia d eled la r i v e l folatiari.
S o la t ium am p le d e f in itum , f ic u t h a b u it p r o genere
p a flio n em , f i c p r o d ifte rent iis fuis r e liq u a fum p fit 3 ut
c o n t ra triftitia s om nes p ó fi tum e f t , q u b d e f t mulceb
r is feu con v en ien s p a ffio . A d d itum e ft n om en per-
c ep tio n is feu a p prehen fio pis v e l ap p a ren tite , excluden-
d o p e r h o e m o tu s r e rum , q u i om n i p e n itu s carent
f e n fu , r a t io n e , v e l in te lled lu .
S o la tium ap p ro p r ia te fum p tum , e ft gau d ium'n on
q u a le c um q u e , fed in te r a n x ie ta te s , mo leftia s 8c do-
lo re s pro v en ien s a p u d h om in em fe cum m anentem,
U jic jq illu d :
Solantur miferi nunc me a Fat% finis,
H in c S p ir itu s fandlus d ic itu r C o n f o l a t o r , 8 f V ir g o
M a r ia C o n fo la t r ix m ife ro rum 3 d an te D e p . cop fe rt :
S o la t ium c o n fu rg i t e x pe rceptiome d u p lic is conjun-
d tio n is o b je d li c o n v e n ie n t is , q u a rum u n a e f t r e a lis , a lte-
581 Traclatus ter tins de Canticis.
W ill intentionalis feu fpiritualis realis, ut in ftufibus
1 ftus &guftus; fpiritualis, ut in ratione vel intelle£lu,
vel etiam in imaginatione. I Et feoundüm hoc -nomi-
. folatii generaliter accepti Stoppofiti doloris, mul-
tipliciter ieamdum Philofophos, prasfertim Stoieos,
vai-iantur , qui ponuntgaudium; non nifi in ratione, &
dolorem feu paffionem aliam,nonnifiinfeilfu feu mo-.
tipne fenfuali & reali. . . . . .
Solatium in nobis Deus, ficut principale efficiens, Ajunct® & expedite, dum imperat & movet.
682
S o la t ium in qu ib u fd am r eb u s qu ad ri fa r id , u t in h o -
m in e 3 in qu ibufdam b ifà r iè , u t in b ru tis 3 in qu ib u fd am
n u llo m o d o , f i c u t in reb u s fin e an ima r ep e r itu r .
S o la t ium in t rin fe c è lib e rum v e l lau d ab ile n o n in v e -
i i i tu r , p ræ te rq u am in u ten t ib u s ju d ic io rationis.
S o la t ium p a r t ic ip a t iv e , l ic e t n o n e flentialite r 8c int
r in f e c è , lib e rum rep e r itu r in im ag ina tiv a v e l æ ft im a -
t iv a p a r te h om in is , q u æ n a ta e f t o b ed ire ra tion i c o n -
6c A n g e lu s d e c o e lo , f ic u t fu b ferv iens 8c m in ift ra n so -
peratui'3 u t d um afyaruit Chrifio Angelas de cdo con-
fortans eum. L u c . x x i i - 4 3 * v
S o la t ium q u o d lib e t o r i tu r e x am o r e , id e o q u a li s e f t
am o r is , talis;eft fo la tii b o n ita s 8c finis . U n d e f i c u t duas
amicitias d uo s am o re s c o n f t itu u n t , f i c 8c d u o fo latia .
S o la t ium .te r r e n um , a n im a le , 8c d ia b o lic um in ftar
E p icu r e o rum o pera tin' am o r f u i , u fq u e ad c o n tem p tum
D e i . N
S o la t ium v e rb ., q u a le d e fu r sum e f t , p ium , p u d i-
c u m , .p a c ificum ,t lia f ib ile 8c m ife r ic o rd ia p len um , c au -
fa t am o r D e i u fq u e a d c o n tem p tum fui.
S o la t ium n o ft rum q u a le c te b em u s in q u ir e r e , fu it in
C h r if to e x em p la r it e r , 8c m u lt ip lic ite r d em o n ft r a tum .
S o la t ium qu id f i t re a lite r , an o p e r a t ic v e l a liq u id
ab o p e ra tio n e d if t in d lum , n o n o p o r t e t a d e v o tis c u -
rio se p e r fe ru ta r i 3 fed S c h o la f t ic is d e re linqu i tan quam
p r o b lem a , r a tio n em ad u t r am q u e , feu p a r tem habens3
S o la t ium in f irm ^ carnis e x te rio r is 8c q u a fi b ru ta lis,
n u llo m q d o e ft c lic it iv e lib e r um , n equ e lau d e p e r c o n -
fe q u en s , n e q u e v itu p e r io in trin fe c e d ig n um 3 fed nec
p r inc ipa lite r lib e rum a rb it r ium om n i fenfitivae v ir tu t i,
f ic u t n u tr itiv a : v e l v e g e t a b i li , q u a : p r o fta tu if to n o n
au d iu nt rationis im p e r ium , q u ie q u id d e fta tu in n o c en -
tias d ic ere tu r .
S o la t ium fic u t h a b e t p r o o b je d to a d ^ q u a to b o n um
ap pa rens co n ju n £ tum , f ic om n e q u o d e f t a u t ap pa re re
p o te f t b o n u m , v e l co n v e n ie n s , p o te f t d ic i o b je d tum
fo la tii.
S o la t ium d e c e p to r ium to tm o d is o r i r ip o t e f t , q u o t
m o dis p o te n t ia : ap prehen fiv a : p o fiu n t in ap pa rentiis
8c ju d ic iis fuis fa lli.
S o la t ium d e c e p to r ium n u llum fuiffet in fta tu n a tu r e
p r im itu s in f t itu ta : , n e c in v ig i l ia , n e c in fo m n o , n e c
in d iv e r fä ra tion e o b je d lo rum p e rd iv e r fam e d ia , q u o niam
rationis ju d ic ium om n ia d i r e x i f le t , u t in A f t r o -
idetur q u o d o p e ra tio f i t p e r e x p re ffio n em 3 fo la tium ,feu " l o g o v id en te S o lem q u a fi bipedialis quantitatis.
S o la t ium a d e c e p t io n e m u ltum a v e r t i tu r p e r habitus
v ir tu a le s tam in te lled lu a le s q u am m o r a le s , q u am in-
fu fo s fiip e rn a tu ra le s , im m b 8c p e r naturales.
S o la t ium fr e q u e n t e r in fic itu r 8c d ep ra v a tu r p e r af-
fe d lum v it io fum qu a lem cum q u e . H in c .dictum e f t :
Exeacavit eos malitia eorum3 S a p . 11. z i . 8c , om n is
ma lu s igno rans3 8c q u o t c a p i t a , id e f t , a f fed t io n e s ,
t o t fententiae.
S o la t ium ha b e re p o te f t fuum c o n t r a r ium , f i c u t t r i-
f t it iam 8c d c fo la t ion em p r o o b je b to , 8c e c o n t r a 3 u t
po en itens g a u d e t q u ia d o l e t , 8c d e v ana laetitia t r if ta -
t u r , f ic u t ignis f r ig id o fla tu , fr ig id ita s p e r c a lid um
c ir c u n f ta n s , n e c penetrans co t t fo r ta tu r .
S o la t ium q u an do qu e e ft d e c e p to r ium , n o n tam en
m o r a lite r a u t d em e r ito r ie v it io fum , u t d um e rro r e f t
in v in c ib i lis , v e l e o rum qu a: fe ir i n o n d eb en t.
S o la t ium f i c u t v a r ia tu r e x ap pa rentiarum d iv e r fita
te , f i c ap pa rentia: fo am d iv e r fific a t io n em a c c ip iu n t
in h om in e 8c po ten t iis fuis c o g n o f c i t iv is , p r o p te r c o l -
deled latio p e r im p r e f lio n em 3 fru it io p e r c o n n e x io n em .
S o la t iu fo , p r o v a r ie ta te p e r fo n a rum , t em p o r um ,
8c lo c o r um , c o n v e n it v a r ia r i, 8c ad ejus a d ep tio n em ,
dodlrinam & c o g n i t io n em , a lite r 8c a lite r n iti in p u e -
r is , in in c ip ien t ib u s , in p r o f ic ie n t ib u s , in perfedlis3
q u emadmo diim v a r ia tu r fe cu n d um s t a t e s 8c p ro fed lu s
omnium tarn fenfu alium q u am m o r a lium , 8c in telle-
d lualium m e lo d ia c an t ic o rum .
S o la tium in h om in e m u lt ip le x r ep e r itu r ju x t am u i -
tip lic em in ip fo p o te n t iam c o g n i t iv am a tq u e fu b jed li-
v am , qu em a dm o d um n o ta v it C h r if tu s e xp r im en s ani-
m am , fp ir itum 1, c a n i em , d um a i t : Triftis efi anima
me a ufque ad mortem. Spiritus quidem promptus eft, ca-
ro autem inftrma. M a t th , x x v i . 2 1 . '
S o la tium in firm a : cai'nis e f t d e led la tio fenfo s e x te r io r
is , cu ju s fo b jed tum e ft c a ro au t n e r v u s fe n f ib ilis , m e -
diante fp ir itu c o rp o r a li 8c fo b t i li 3 u n d e c o n fu r g i t fa -
cilitas a u t difhcultas fo la t i i , ju x t a c om p le x io n is c o r poralis
q u a lita tem a c c id e n ta lem v e l in natam .
im anima: tr ift is q u an d o q u e e ft g a u d ium im a - lig a t io n em h u ju fm od i p o te n t ia rum ad in v ic em 3 quia
v e l c o g i t a t iv e v i r tu t is , o rg a n o c o rp o r e o in - ^ r o t a t r a h it r o t am , f i c u t c o r t in a cq r t in am , 8c o rb is
einativ£e ^ r _
tus uten tis . E t in d e c o n f u r g i t , u t p r iu s in fo la t io
v a r ie ta s , fe cu n d um d iv e r fita tem o rg a n i 8c fp ir itu um
animalium e x q u a t iio r h um o r ib u s : fa n g u in e , c h o le r
a , p h le gm a te , m e lan ch o lic a . E t e x d iv e r f i s h a b i t ib u s
in im ag ina tio ne v e l ph an ta fia .
_ . * ' ' ' — . • ^ ’ ’ o rb em .
S o la t io rum a p p a r e n t ie y a r ia n tu r , n e d um p r o v a -
r ie ta te c o g n i t io n um , fed u t d id tum e f t , e tiam a ffe -
d lio n um , q u am vis alia ratione 3 qu ia o b j edtum in tc lle -
d lu s p r a d i c i n o n e f t v e rum a b fo lu t e , fe d v e r u m , u t
com p a r a tu r a ffed lu i.
So latiis in h om in e p ro v e n ie t r a r io r d e c e p t io , f i p o ten
t ia ju d ic a t iv a q u e l i b e t n o v e r it d e dubiis 8c fu fp e -
d lis apparentiis fo fp en fum te n e r e jud ic ium p e r a rb itr ii
fa cu lta tem .
S o la tium ca u fa t in n o b is A n g e lu s d e co e lo v e l b o nus
v e l m a lu s , f i c u t n om in a tu rd u p le x c o e lum em p y -
r e um , u b i b o n i 3 8c a e r e um , u b i d ^ m o n e s , qu i m y ft
ic e d icu n tu r v o lu c re s co e li. :
S o la t ium cau fan t in n o b is d e c em fp ec ie s infpiratio-
So latium
S o la tium anima: t r if t is q u an d o q u e e f t g au d ium r a t
io n is , o rg a n o c o rp o r e o n o n u ten tis in adlibus fois 3
ubi p lu r im um v a len t hab itua le s 8c adluales in r a t io c i-
nando d ifp o fit io n e s , p e r ab ftrad tio n e s fp e c ie rum in -
te llig ib ilium a p h an ta fm a t ib u s , c um v ir tu tum m o r a lium
a:quali fe ren a qu e t r an q u illita te .
So latium p rom p t i fp ir itu s ,.e ft g au d ium m en tis q u a :
fo pe rio r e ft p o r t io r a t io n is , f i c u t praecedens e ft in fe rio
r 3 u b i p lu r im um v a le t ir rad ia tie fo p e r io r is g r a tu ita
e x L e g ib u s £eternis,8c p e r ha b itu s D o n o rum a tq u e B e a -
titudinum 8c r e fo rm a tio n em fe n fo um fp ir itu a lium , in j ) n um v e l in ftin d lu um , f i c u t aliq u and o p e r Sp ir itum
quibus qu an to fenfo s e f t in t im io r fo o v e r o , t a n to p u - fandlum illa b en tem a u t ha b itum caufantem , f i c a b
r io r e ft. Q u o c o n t r a f i t in fenfibu s c o rp o r is 3 ta f tu s
enim fpiritualis 8c g u ftu s pu r io re s f o n t , q u o D e o in -
tim io re s p e r cha ritatis am p le x um .
S o la t ium q u o d lib e t in h om in e rep e r tum d ic itu r a liquando
fo la tium c o rd is , aliq u and o fo la t ium a n im a : ,
aliquando fo latium fp ir itu s , aliq u and o fo la t ium ca rn is ,
ju x t a d iv erfo s a Dodfcoribus m o d o s u ten d i preedidtis
nomin ibu s.
A n g e lo b o n o m u l t ip li c i t e r , f i c £ ma lo A n g e l o , f i c a
c o e lo , f i c a b e lem en tis c ir cum fta n t ib u s , f i c a c om -
p le x io n e n a tu r a li , f i c a com p le x ip n e a c c id e n ta li, f i c
a b habitibus c o g n i t iv e p o t e n t ia , fic a b h a b it ib u s a f fe -
dlivse. E t in h is om n ib u s v e rum e ft q u o d d ilig e n t ib u s
D e u m 3 omnes in fpira tio nes iftae co o p e r a n tu r in bo*-
n um d e p e r fe v e l p e r a e c id ens 3 r ep ro b is au tem omnia
t a n d em ,d e p e r fe y e lp e r a c e id e n s , c ed u n t inm a lum 3 V v 3 n e c