non Temper novit bonum, propter quod Pater, aut quo pa&o gloriodis hic hofpes Spiritus fan&us Apc-
Præceptor ei inffigit punitionem. Die infuper cum ftolis vigorofam dederit confortationem , dando ei:
feientia, amorem ftultum 6c cæcum difplicere Deo , gladiumveræfàpientiæ, gladium fgiritus, de quo Apo
& per eum fit pêrjurium, 6c violatur fides in Matr
xrionio chariffimæ fponfæ promiflà, quod nobilis quif-
quam, etiam inimicis fuis, minime ficere deberet,ufque
etiam ad mortem : non me tam rigide fubmittere de-
beo Magiftro, per quem in hoc mundo bonam quis
perdit famam, 6c in alio Paradifum. Et quicquiddicant
ftolus: Pivus eft enim fermo Dei^ &c. Hebr. iv . 12'
Priufquàm Apoftoli reciperent Spiritum fànétum, fim-
plices erant homines, abfque litteris 6c abfque do&ri-
na, 6c modo fuperant & vincunt fapientia fubtiliflimos
quofque mundi Doétoresj fecundùm enim Jefu Chrifti
promiflum, receperunt omnem feientiam, 6c omdicitur
aliqui falfi, violenti, & damnati homines, mili- nem veritatem. Ow», inquit, venerit illeSpiritus ve-
tem nil valere, nifi fatuo amorefitamator-, hoc fàlso A ritatis , 'docebit vos omnem veritatem. Joan. x v i. 12.
■ llnlirmio •
Oiia.) i't-i«-«!!.'»».’.-...- .-It» Amni iSiîîïâ 1__>
, ÔC inique , atque eft in Deum blafphemia :nunquam enim adeo forte , fapiens, aut potens negotium“,
aut opus quodcunque, quantumeunque apparenter
magnum, ft per fatuum fiat amorem, ftu-
diofum eft, fed vitiofiffimum, 6c idololatriæ affimila-
tur* nec temporalem habebit remunerationem, fed
æternam damnationem. Demùm contra fuperbiam
die per bonam fiduciam: Rex fumpotentiflimus, 6c
nobiliftimus inter ceteros. An tarnen ob hoc præ-
fumptuosè fuperbire debeo ? Non révéra. Quoniam
Icio, 6c credo omnia hæc de gratia Dei mihi colla-
ta efle abfque meis meritis, qui hodiè, aut perendiè
rationabiliter omnia mihi poteft auferre morte,. aut alio
quovis modo, 6c Regnum meum alteri dare, abfque
hoc, ut jure conqucri poflim : î)omini enim eft Regnum,
Quod intelligitur de omni veritate utili ad bene vi-
vendum , 6c ad falutem animas proficiente. Omnis
enim alia feientia eft velut umbra veritatis. Si feire
volumus quod di&um eft, confideremus fan&um Jo-
annem Evangeliftam, qui prius in mari fimplex erat
pifeator, qui tamen in principio fui Evangelii tamfu-
blimiter locutus eft, 6c fubtiliter de Trinitate, 6c di-
vinitate, quod ft paulo fublimius locutus fuiflet, to-
tus mundus caperc nonpotuiflet. In principio, inquit,
erat Per bum, & Per bum erat'apud Deum. Joan. 1. 1.
Hoc doElus Plato nefeivit, hoc Demofthenes eloquent igno-
ravit, ait Hieronymus. Nec oblivioni dandum eftevi-
dens hujus diei miraculum. U t enim Apoftoli (qui
in omni terra do&uri erant Dei fapientiam) intelligi
^ . poflent ab aliis, habuerunt fubito omnia idiomata,
P f xxi. 29. cuicunque voluerit dabit illud* duntaxat g Hebraicum, Latinum, Grascum, Chalda'icum, 6c
famulus ejus fum, yoluntate fua commiflüs, 6c ordi- fic de aliis. O quam vigorola eft ha:c operatio, quam
n n tlis fld inflf* .fa H rh if f1 c r n lipm a n rh im n n n n l i im tm n n e Qnii-it-ne tm A im *»<1- l \ / T . , ____natus ad ju ftè , 6c débité gubernandum populum i ___i___________•
fuum i rationem quoque redditurus fum ufque ad po-
ftremum denarium in computorum Camera coram ip-
fomet. Et ft perperàm egerim, acculabor in Confifto-
rio fiio fublimi, jpfb fedente fuper Juftitiæ leélum :
confcientia quoque propria me accufabit, 6c condem-
nabor coram divina Majeftate confuse admodùm toto
fpeâante mundo. Eft itaque mihi grandis humiliations
caufâ, non fuperbræ, fed timoris, atque fubditos
meos rationabiliter, 6c pacificè gubernandi. Repu-
tare debeo memetipfum mortalem hominem 6c debilem
, quemadmodtim alium hominem, 6c fubjeétos
meos homines eflê ad æternam ordinatos falvationemj
& non canes inutiles, ficut funt aliqui qui in inferno,
more canino latrabunt, ob pcenarum duritiam 6c afpe-
ritatem tormentorum, nifi corum emendarint vitam :
cum. hi qui fic vocantur, in Paradifo gaudebunt.
bonus Spiritus fan&us eft Magifter, quàm bonus ani-
mæ D odor ! non enim opus eft prolixa mora ut do-
ceat, fed. quàmprimùm aliquid facere Vult, jam fà-
dum eftôccompletum. Recitant Hiftoriographi V a lerius
, ^Joratius, & alii, Principem quemdam, Mi-
tridatem nomine, vigintiduo novifle idiomata, ut in-
tel 1 igibiliter fine medio capere poflet, loqui, & re-
fpôndere omnibus fubditis fuis. Hoc autem non fiiit
abfque magna diligentia, 6c multùm temporis confu-
mendo. Apoftoli fubito omnia habuerunt idiomata
per orationem , 6c divinam infpirationem. Et ficut
in fundatione Babylonicæ turris per gigantes unum
idioma in plura fuit divifum, ne unus alterum intelligen
t j ita e diverfb hodiè ad fundandam turrim fan-
dæ Ecclefiæ , omnia idiomata in Apoftolis fuerunt
unita, ut intelligerentur ab omnibus, 6comninö, ut
in omnem terram exiret fonus, 6cc. Hoc eft unum mi-
Re x Chriftianiflime , pro feuto capere fic debes fir- C rabilium Spiritus fandi operum , qui fine mora do
mam credulitatem ......."mjjae—, contra malas inimici tentationes . . . . . :
cet Hoc apparuit non folùm in Apoftolis, verumetiam
fine enim tali feuto homo facillimc fuperatur, 6cfpi-
rituali traditur morti. Sæpè autem per miraculum
feutum iftud protegit eos qui hoc armati funt feuto.
Quis fàlvavit Noë tempore diluvii ? Firma credulitas.
Quis divifit mare rubrum , 6c fluvium Jordanis , ut
tranfirent Filii Ifraël, 6c falvarentur? Firma credulj-
tas. Quis vidoriam deditjofuë, Judæ Machabæo,
fratribus ejus, 6c aliis compluribus ? Firma credulitas.
Quis fânitatem dédit innumeræ multitudini infirmo-
rum, temporeJefu Chrifti ? Apparet per textum Evan-
gelii fuiflefirmamFidcm, 6c bonam credulitatem. Et
breviter nullus unquam hominum bonam habuit fidu-
duciam 6c credulitatem erga Deum.fuum, quin eum
juverit, 6c in morte rémunérant, aut in vitamiracu-
lis, aut quovis alio modo* Nullus Jperavit in Domino
& confufus eft. Eccli. 1 1 . 1 1 . De hac materia egregiè
pérorât Apoftolus ad Hebr 11. Hoc b e n è noverant D fapientiam pariter cum eis habere. Sine enim ipfa
AApnonf tron l iI aonnr<te* JIenfiul CI h.nrniffttii PP eafflliionnn /c'mm , ceun mm oAr..a/.r.-eAnAt. _____ • 1 . n • f 1. 1
ut Fides in eis fumeret incrementum : Domine, in-
quiunt, adauge in nobis Fidem, Luc. x v i i . y. quam.
hodic fenfibiliter Spiritum fandum recipiendo perce-
perunt, qui eos donavit feuto firaueFidei, tanquam
una ex cfficacibus confortationibus, de quibus loquitur
in multis aliis quibus Apoftoli manus impone-
bant, 6c recipiebant pariter Spiritum fandum, ut omnia
etiam haberent idiomata. Sic enim intelligitur illud,
quod nondum in quemquam illorum venerat Spiritus fim-
d u s , A d . vin. i<5.fupple in donolinguarum. Modus
ifte docendi apparuit in Daniele puero parvo , qui
fenes per fuam judicavit fapientiam. Dan. x m . In
Amos fimplici paftore, qui fiidus fuit Propheta. Et
in quodam (cujus meminit fandus Auguftinus Libro
de DoÜrina Chriftiana ) qui loqui feivit & intelligere
Latinum per fandi Spiritus infpirationem. Ideo bonum
dat confilium 6c fànum fandus Jacobus Apo-
ftolus : Si quit indiget fagientia , poftulet à Domino
5 qui dat omnibus affiuenter. Jac. i . r . Et profedo
multum rationabile erat Apoftolos qui inftituere,
fundarc, 6c gubernare fànd .m debebant Ecclefiam,
thema noftrum dicens : Accigietis virtutem fuber-
•venientis Spiritus fanSli in vos j 6c in hoc primam finio
partem.
Infuper, quoadfecundampartem intelligere velitis,
non magis gubernari poteft corpus Reipublica;, aut
vita haberi civilis, quam corpus humanum fine ani-
ma vivere poflit, quae ipfum gubernat, 6c vivificat.
Hanc poftulavit Salomon ad bene populum fuum gubernandum
, potius quam potentiam, aut divitias: &
de feipfb loquitur : Per me^ inquit, Reges regnant,
& Legum conditoresjufta decernunt. Prov. VIII. if*
Ipfa enim fapientia gladius eft omnem deftruens inju-
llitiam, quam Princeps in fua habere debet focietate,
ft tamen bene vult regere. Tyrannus enim fapientiam
non curat, ut dicit Ariftoteles:4. Polit, immoop-
taret 6c vellet fubditos fuos omnes idiotas efle, 6c ignorantes,
quia qui male agit, oditlucem. Joan. hi. 20.
Per prædi&a apparet falfa cujufdam hærefis, quæ
erat tempore fand:i Auguftini, dicentis, divinam feientiam
Scripturæ fanétæ ( quæ plerùmque nominatur
Theologiæ) impedire ad benè gubernandum Regnum
aliquod, aut Imperium : contra quem potenter fan-
drus Auguftinus argumentatus eft. Certum eft enim
•Scripturam fandram nihil præcipere quod fit contra
bonam prudentiam ,' 6c rationem naturalem benè in-
tellcdam. Le x namque naturæ 6c fandæ Scripturæ
L e x , ab eodemPrincipe, ut putaàDeo funt inftitu-
tæ. Si autem Leges aliquæ, aut Conftitutiones parti-
culares terrenorum Principum illi Legi non concordant,
falfî funt abqfus, non Conftitutiones : veluti fi
Præpo^tus aliquis Legem conderet Domini fui Legi
repugnantem. Cùm autem fic fit quod Dominus Jefus
fCemhroirfteuf isto e f&t f iunm vmeftuims Rsnetxo fRereipgtuumm, ipfe eft, qui habet in : Rex Regnum & Do- minus domiriantium. Apoc. xix. 16 . Neceflè eft omnes
alias Leges cum hac concordare*, quod facile fieri
non poteft, nifi cognofcatur. Et eft argumentum evi-
dens feientiam fàndræ Scriptuæ inter Chriftianos ne-
ceflàriam eflè ad benè Rempublicam gubernandam.
Hi autem qui aliter faciunt, aut fadro, aut ver-,
b o , non boni funt Chriftiani, 6c oftendunt fe non
habere magnum afFedum ad benè .gubernandum fe-
vcuelnledtùm Deum politiam communem. Vtinam Deus gnum , aulitq udoidcit fandus Auguftinus, ut h aber emus Reßcut
, aut communitatem talis ouberaminis faniïa gr&cipit, & docet Scriptura. Et révéra
res raeliùs fefe haberent quàm fe habent, 6c quàm
unquàm habuerunt fe temporibus idololatrarum Græ-
corum, 6c Romanorum, qui five jure, five injuria,
infeftabant totum Orbem, fubjugabant afperè, 6c admodùm
inhumaniter debellabant, contra illud Præ-
ceptum : Diliges proximum tuum ßcut teipfum. Matt,
xix. 19. Qui magnam tyrannidem, virtutem dicebant, (
6c grande latrocinium, Imperium 5 quemadmodùm pirata
quidam, hoc eft, raptor marinus Alexandra Magno
refpondit, cùm interrogarct eum, obquamcau-
fam hos perfequeretur qui mare navigabant. Ob
earn, inquit, caufam, propter quam tu hos perfeque-
ris qui habitant in terra ; quia autem parvam 6c uni-
camhabeonaviculam,vocorpirata: at tu qui armige-
rorum habes multitudinem diceris Imperator. Et
hoc eft quod dicit Auguftinus, recitando hanc hifto-
riam: Semotajuftitia, quidfunt régna, niß latrocinia ?
lAatdr ohnoesc fPurfogvenedrbuinutmur commune didum fuit. Parvi , non autem magni. Subticco
alia vitia, avaritiam, ambitionem, 6c luxuriam talem
quæ nominari non debet, quibus contaminati crant fu-
pradidi idololatræ: 6c fi in Deum credidiflent, non
in idola j fi fapientiam habuiflènt divinam, nondiabo-
licam, 6c fècundum eam feipfbs rexiflènt, proximos
fuos dilexiflènt ficut feipfbs, non inferendo eis damnum,
non exhereditando, 6c injuftè occidendo contra
fandæ Scripturæ dodrinam. Qualis eflctRefpu-
blica, fi fapientia gubernaretur divina? Profedöpul-
. cherrima, decentiflima , 6c pacatiflîma. Principes p.
enim præcipuè pro communi bono populi ditarentur, -
nec curarent ultra modum aurum, 6c argentum cu-
mularej fed eis fufficeret hominibus dare, 6c quoad
Deum remuncratione perpétua contenti eflènt. Sub-
•iidia quæ capiuntur fub titulo confervationis Reipu-
b.Ilca:.,.rT10n expenderentur in pompis 6c prodigis do-
nis, alnfque rebus parùm proficientibusjarmigeri ftipen-
diisluis contenti eflcnt,fecundùm dodrinam fandi Joan-
nisBaptiftæ, Lucm. 14. necquiequamfpoliarcnt, aut
uiarcntur. Nec oporteret miferos hominesqui maxi-'
mo labore pccuniam lucrantur, qua illi perfolvuntur,
oc paiiem quem manducant, coram eis.celare, 6c ab
alpedu amovére, atquefua bona, cùm eosappropin-
T om i HI. Pars II I . r r 1
quare pcrccperint, ab eis abfeondere & ocçulfare,
veluti a latronibus, autlethalibus inimicis: fatisfierec
enim r c ä c armigeris, & ipfi fatisïâcerent débité. Nec
tam copiofa famulorum elTet multitudo, quæ ad nihil
prodeft , nifi ad devorandum, & fpoliandum nume-
1 um augendum, atque domum aliquam diminuendam,
. depauperandam, ficexpilandam. Prtepofitotum, Bali
Votum, aliorum quoque officia non venderentur tan-
t i, nec darentur his qui plus ofrerunt; non fatis
enumerari poflimt mala inde emanantia. Clerici &
Ecclefiaftici fanflæ Ecclefiæ non vender'ent Beneficia,
introducerenturque ad veritatem prædicandam abfque
adulatione. N ec àliæ Dignitates & Prælaturæ ab
idiotis, & ignorantibiisj & talis, qualem Deus novit,
vitæ occuparentuF hominibus, nec à pueris
quibus nec fecurè pomum committeretur, quin ipfum
manducarent i 6c tamen eis fubjiciuntur, & commit-
tuntur mille apt decém millia hominum. E t profet
£to magnoperc cùlpantur Principes, 8c Domini, di-
citurque hoc efle propter preces eorum importunas.
Scd infuper, fi Republica gubernaretur fecundiim fan-
dlam Scripturam, aut mutuo fiimptiones non fièrent
^ aut bene his làtisfieret , aut remedium adhibcretur de
Officiariis qui capiunt. Novit enim Deus, 6c ctiam
populus, quales fiant extorfiones, 6c damna, atque
inhonorationes à Principibus, cùm expenfæ eorum
6c tributa non débité perfolvuntur. Demiim qui gla-
dio uteretur fapientiæ in Reipublicæ gubernatione
omnis ab eo deflrueretur injuftitia; prohiberentur>
6c punirentur omnia mala juramenta, omnes inhone-
fti hommes, rapinæ omnes, 8c rebelliones. Sanâa
enim Scriptura omnes taies res prohiber, ficut facile
eflèt oftendcrc, fi opus eflèt. Propter quod apparet
îpfam non repugnare borio gubernamini Regni quem-
admoaùm dicebat faillis fupradiâus hæreticus Nam
aliàs Deus non præccpiflèt in veteri L eg e Principes
fa re , & intelligere Dei Legem, ficut expreflè præce-
cepit D ^ . 17 & fatis-innuit Jofue. r. Sic modo**
: cam Princeps feire debet, aut d q - fe , aut ad minùs
per fuos, fi benè gubernareveliff re£tè iudicarc, ôc
juftas condere Leges. Quo autem-ad Prælatos fan-
£tæ Ecclefiæ, certum eft quod ipfimet Dei Legem
feire tenentur, docere, 6c defendere. N ec fufficit
alios pro eis feire, nifi quis dicere vellet puerum no-
viter natum licite Prælatumeflè pofl'e, dummodoper
alios fuum exerceret officium j 6c dicere vellet quif-
piam eos non teuere Apoftolorum locum , nec eos
infêqui obligari: quod minimè verum eft* quia A-
poftoli, 6c Difcipuli, qui aftridi crant benè gubernare
Ecclefiam, docere, 6c defendere, gladium hodiè
receperunt veræ fapientiæ j 6c fic vigorofâm habuerunt
confortationem, cujus meminit thema noftrum
in perfona Jefu Chrifti, dicens : Accipietis virtutem
fupervenientis Spiritus fantti in vos. Et fie fêcun-
da pars noftri thematis terminata eft. Acccdo ad tertiana.
Dico deindè, vigorofâm .confortationem Apoftolis
conceflàm fuiftè, non folùm (ut diétum eft) per recep-
tionena feuti firmæ Fidei, 6c gladii veræ fapientiæ,
quibus virtuofàm habuerunt confortationem : fed præ-
tereà per hoc quod Spiritus fanôtus armavit eos om-
nino, quafi unius alligationis, 6c confoederationis, hoc
eft (ut clarè dicatur) eos ad invicem univit, quo Dei ad-
verfariis refifterent conftantiùs, quia frater, qui adjttva-
tur kfratre,quaß civitasfirma-, Prov.xviir. 19. hocdi&um
eft,quod frater qui adjuvatur,6c confortatur à fratre fuo,
aut amicus ab amico fùo, eft fortiflîmus 6c invincibi-
lis, 6c quafi turris fortiflîma, quæ à nullis capi poP
fît. Récitant Romanorum hiftoriæ, fpecialiter Valerius
Lib. 4. ca. 2. duos validos 6c nobiles Romanos
videlicet M. Æmilium 6c Lucium Flaccum , ma-
ximam ad invicem habuiflè diflèntionem : cùm pri-
mùm eleèti funt, ut fimul eflènt Judiccs j pacempe-
pigerunt, uVt o Mffi.c ium. eorum meliùsexeq1u erentur’, 6c