vel pauçorum : hinc eff quod noW abfölvitür iteeB-1 ’
dö 'Miffim unam , dum fe ad plures & pro pluribbs i
obligavit ; nifi forte-talis intercefferït obligatio qiiitl
difcretioni Sc bohfe fidei dfcèntis Coittmiflä fit, 'jüjçt»
, ncccflîtàtis'aut piæ'utilitatis qütflitatÉiiï attradeijilä;
quod-obligatus' ad duas Mifiàs-mö'dö'pra-i'ifio- pottffi-
per alia lûffrïgià facere c6ifipÂEffi&n'eni'rprbM2&Tuis;[
ita tarnen cpqd'Bbna fidèsf e ig e r 'idfit.' W h p j fo fiÿ ,
fkeSy {ccühÜum Tuliiümj «htm tt'gèVe '&mnjwgere «-J-
liàd ; vcl forteiüudniclius dicefrefcir,bphàfidPaliqiiqii;
quid’ agite','.dilrii facit ill'üd .quöd1 'fibi reéte vellet-
r i, aut qûôd alitis pro quo1 fit, deberet rcdtcfibi fiel fi
aiellc : ; fit'iommindantis, fit fiegantis'- inttntio ffigJPK
da eft ; fiat taineifiètiatriîiôé HB&ë'Sfiperioris prüdén-'
torifque confilio velafîcnfù. ..........
Adde quod ortitiones per Ecèlefiam aut Superiores^
iiûpofitæ, fiait funt Horæ Canonicæ, ficut' eft Poe-,
fiitentia impbfita , ficut funt fuffragia pro quibus flan-
tur Indulgéntiie'j' plus, cetèifs-'paribus1, prôficiurit,
quàm peculiares inffitutiones. - Dcbcntautem Indul-
géntiæ darf diferete pró pia, utilitatcad-Ecclefiietédifi-
càfionem, ac'rccipi cum vera poenitentia, priera pu-,
fa Confeflîoiie, ficut plaçét aliquibus, aut ialtem habita
in propblito t alioquin credens alitci daieveliéci-
perc decipitur. Üenique nih’1 poil charitateth itapro-
ficere videtur in .oratione quantum orantis humilités ,
qux non in-jüilificationibus iuispoftcinit le ante Deum;
quamvis intend ers juftificatiom fuænon omittat, non
.ramai in ca, fed in liberalitate Dei reponat fpcm fuam.
Hæç autem humilitas haberi putatur abaliquibus tota
facilitate, quia fie verbó vel oratione profitentur eile
faciendum fub potenti manu Dei:. iêd etiamin aiicctum
trahere fummæ difficultatis, & folius divini muneris
eXperiuntur, qui fupcrbam'& iUütain humani cordis '
pfæfumptioncm fatagunt evincere. OquotienSpreira,'
quo tiens pbruta pjddfimâæ'dwbtioifis, refurgitotius
peiHs hæc 'fupa-biæ; neque tarnen efficaciùs ad nor-
mam humilitatis legitimamvénit, quàm fi accédât hom
o ad oer altum, & cxalretur1 Deus in confideratio-
nejudiciorum fuorum, recogitando'quam terribilis cil
in confitîis fiîpef filios hominum, qui cujus vult mife- *
rfetur, & quem vult indurat, apud quem ncmo icit
an odio vel ambré dignus fit. Attende tu qui fuper-
bis , quoniam ex tua conditione totaliter infect us es
filius inc & mafia peccati: utrum verb te tuus Creator
& Judex rclinquat vas in contumcliam, quod poteft
ex juftitia ; vel aut cfnciatvas in honorem pro fola mi- '■
fericordià-, tu prorfus ignoras. Væ autem tibi fi te
non purifîcaverit ufque infinem, fi per juftitiam, fe-
inôtâ milericordiâ, teipfimi dijudicet, etiain fi quid
gratia; hàbes vel vif tutis, quodprofe&önonate, fed
abipfó.iXifcepifti : noli igitür glbriari ,"noli fuper alios
eàçtôilj , , quaff tu hæc non; keeeperis ; quàfi præterea
non ir.de graviori iüpplicio digne flagellandüs fis fiin-
gratus, fi aliorum contemptor extiteris. \ ^ i
‘ Se;! redeamus ad oratibném,' Refeit Seneca Regem
AntigonVun relpondiii'e cuidam infimæ fortunae1
homini, dübi'pétefetàb eoobbliim. N on deceq, in-
qûit, Regcm dare inunus tr.m exigüum. PetivitCi-
vâtatémt' rcfpöndit'ipiùm noivefle tanto munérc di-
thhdum , cum tarnen pofiït ut Rex dare Givitatem,
& file ut pauper obolum récipere. Tendit bate narratio
, ut in omni petitibne fimus memores indignita-
tis noftræ -, audeamus tarnen petere magna , non pro
recipientis, fed pro donantis Dei ilirnma liberal ita te. I
Huic innitatur oportet tota Fide & fixa Spe cardo de-
fideriorum petitionumque noftrarum , quia verbum
Dei eft. Mtfeïékor, CHimïfère^or-ÿ Rom. ix. i f : Propter
quod fbrmani nobis orandi dédit. Dimitie mbis
debua nojlrdy fient & nos dimittimus debitoribüsmfifis,
Matth vi. i l . Dimittimus Scnos debentibusnoftris,'
ficut dimitti hobis volumus & optamus; volumusau-
tem, fi reblè volumus ita nôbis débita dimitti. Primo
ut non daronemur; dehiric ut punitioncm evadamus,
aütiquod ilkm temperatam patientiamquecon-
ditam habeamus ad correétiôriëm, non ad deterior
ratioriëm nofträm: velis ita de quolibet proximo tuoj
alioquin time qod dicitur : Et oratio ejus fiat in fecca-
tum. Pf. cviil. 7. E t illud : Serve necjmm, nonne opor-
mii'&'-te mifèreri confervi tui ? Matth.xvm. 32. 33.
Facile enirfi dimittit Oriiiiià qui fe mortis ^æternædebi-
torem eflè vel feit aut fbrmidat. Ceterùm plus in a-
^ lienis quàm tuis orationibùs ïiduciam habe, charitatem
‘ habe, & diçes ex fententia: Particeps ego fumomnium
timentium-te, & cuftodientium mandata tua, Pf. cxvm.
6 31 Tive in coelis , five in terra Funt. Conftituas ante
faciem cönliderationis tuæ dum licet, dum tempus
eft mifërendi j dum non deelinavit Deus in ira a te fer-
vo fiio, quoniam totus defidërabilis , totus amabilis
eft5 nullo adpræmium, nullo ad Fupplicium habito
réfpeCtu, qui carnalem'qùoad fe reflexum Tapit amo-
rem, dicitocum Job: Etiamfi me occident, tarnen in
ipfo fperabo. Job. xm. 1 f . Sic erit oratio pura , lie
digna divirio confpeëtui, Fie diliges Deum , & teip-
liim proptër.Deum.
Hæc intérim habui quæ deorationis valore Fub aF-
peëtu multiplici diHèrerem ; quam expedentius eft’corde
puro, Fimplicique Frequentare jugiter abFque ulla
(ut expreflùm eft ) intermiflïone, quàm curiolaFcru-
puloFitatë velle digitis (ut dicitur) appendère eam,
quamvis & hæc do&rinalis inquilitio non lit omnino
früftu carens. Invenitui- in ea præcipuè, ne in tan-
tis obligationibus orationum pro alienis Fe quis invol-
vat, ut inde temporale lublidium liibFequatur, neque
tanquam pro pretio quod eft lacrilegium limoniæ,
neque tanquam pro lùftentatione lua plus debito, quod
ad avaritiam pertinet 6c turpem quæftum, quis notare-
tur. Sit pietas alienæ miFerîæ j lit iplà charitas , fît
devotio, fît amicitiæ grata viciflitudo, fît zelus ani-
marum, fit æternæ vitæ retributio , fit allocutionis
divinæ dulcedo, dignitaFque pi-æcipuum fit motivum
orationis tuæ.
PARS T ERT I A.
T \ E sg e n d am u s conFequenteradparticulares'ca-
Fus aliquos, quoniam Fermones univerFales in mo-
ralibus, dicente Ariftoteleôc telle experientia, minus
prolimt aut erudiunt j quemadmodum videre eft in
" præceptis Medicinæ: neque tarnen oportet tentare de
fîngulis particularibus, quoniam infinitaFunt, 6cideo
nec diflèrere neceflè j Fed inprimis ficut direélio cor-
dis tendit 6c terminatur in Deum , fie 6c ab eodëm
habet ortum. Audi Jeremiam : Scio Domine, quia
non efi hominis via ejusnec viri eft ut ambulet & diri-
gatgrejfusfuos. Jerem. x. 23. Hinc unus Sanélorum : Pete^ inquit, à Deo (filium Fuum inftruens) utvias
tuas dirigat. Tob. iv. 20. Hæcigitur petitio, quoniam
fimiliter dirigi hâbet à D eo , orabatPropheta: Diri-
qatur Dominé oratio mea ficut incenfum iri conjpeïïu tuo.
PF cxl. 2. Quam dire&ionis necefiitatem attendens
Propheta , tribuitillam Deodicens: Confitébor tibi domine
in direttione cordis. PF cxviii. 7- Eft igitur Ici-
tu dignum, quæ fit ilia orationis ficut incenlùm di-
reâio. Et videtur quod fit intentio cordis in Deum
vel erga Deum-, quæ intentio dum manet 6c reéta6c
imperturbata ficut virgula Fumi incenfi FurFum tenden-
)tis , tune eft oratio re&a* dum vei'b per irruentium
phantafiarum 6c cogitationum ventos, per oblcura6c
deprellà defideriorum lènliialium nubila agitatur, rum-
pitur, difiipatur , ut cadat à reëlitudine neceffe eft:
nihilominùs interruptio talis non Femper eft vitiolâ
vel cursûs penitus in- Deunv orationis impeditiva. Un-
de poteft lub diftinélione ficri Fermo de intentione,
quæ rëquiritur 6c lùfficit in oratione : vel Fub alio Forte
nominë communion de intentione vocàlis, videli-
cet orationis j utin prolationeHyrnnorum, Gaiiticorum
T)e Oratiôm & ejus valore.
hæc enim quæftio mrom. & Horsrurfl iCanonicarum1
feflfiim. tdoJ/s - • / . .h.
Eft itaque multiplex attentio- five intentionis cor-
alk>habitualis, alia quafi
media, -fçiliqît.-.virtqalis. Rorsùs harum'quælibet
dividitur 5. quMiiam alia rcfertùr inifoias voccs&ver-
b a , alia al .verborum fignifiqationes-, alia nec .ver
Eliciôius ConFequenter do&rinam utilem ex præ-
milfis. 'Quiiquis orat-vocaliter Orationem quam ter
netur exolvere- (quia, devoluntariis non oportet repe- j
titioriem fieri) fi percipit orans quod evagatur nec attendit
iadl verba vel adfFcntentiam : fi facit hoc ex in-
advertentia 6cdiplicet fibi dum adveitit, nequaquam
dicendus eft intervumpére 0rationem, nec ad iterabonim
j formas nec fignifiçationes attendit ^ F e d in tionèm‘óbligatur ) :immb ftaret reiterationem talem
A- w m m --Ä7- A fi*/»nnfnTpr fiprî nwJnm (ÎTnpi-affeélus aliquos ,circa coe^eftia! j6c divina tranlit , 6c vnr.nanT. Fed 6c nocivam..
hoc five ip bonos vel in vitioibs 6c malos. Dicitur
juxta hoc primo, quod attenfio aélualis adverbomm
fignificationes , non rëquiritur ad Orationis direétio-
nem: perlpiçuum .fit hoc in kïçis dicentibüs vel. au-
dientibus .ea , quorum fignificationes penitiis ignorant
, :ut Funt Feptem Plalmi 6c Mifià. Dicitur con-
fequenter quod aëhialis: attentio circa voces Orationis
6c verba,; non Femper rëquiritur ad Orationis direëlio-
nem debitam aut ad lufficièiitem continuationem}
alioquin nylïa effet in via , aut vix effet Oratio non
diFcontinuata. Exemplum legimus de quodam, qui
volens rufticum convincere de cordis inftabilitate dum
fit Oratio j nam il le devotum Fe fimulabat 6c atten-
tum, pollicitus eft Fe daturum fibi afinum , fi pofîèt
Orationem Dominicam, nihil aliud aëlualiter cogitans,
perficerçvn Qui mox ut ad Orationem divertit, Fecu-
rus de afini lucro , coepit diftrahi in hanc cogitatio-
nem, fi Fellam habiturus erat cum afino. Qui tandem
ad le rediens , 6c Fe redarguens , inftabilitatem
Fui cordis conFeffus eft. Exemplum aliud eft de pe-
regrinationis continuatione , quæ non requirit alfi-
duam paflùum liiorum dinumerationem 5 neque termini
quo perveniendum e f t , ad aélualem recogitatio-
iiem. Additur quod Hat Orationem ficut 6c peregri-
natiônem difcontinuari quoad eflènaturale, quæ continua
tamen erit in liio morali eflè, ficut 6ce contra,
prout ftatim deducetur.
De habituali attentione ampliùs loquamur* quod ilia
videlicet non Femper Fufficit ad continuationem Orationis
conFervandam. Stat eni * aliquem eflè qui jam
multo tempore propoFuit aëlualiter , 6c habitualicer
retinet in animo dicere Feptem Plàlmos integraliter 6c
attente , qui vel non dicet illos , vel interruptiflimè
dicet, tali interruptione quæ contrariatur morali Orationis
unitati. H abet itaque quælibet aéfcio moralis
Frequentér fieri nedum Fupervacuam,nocivam,;.
pr£ecipue fi in Conventibus laborat, ubi Focietatem r
quibus effet offendiculoFum, juvare tenetur. Neque
debet Faciles Fuper hujuFmodi inadvertentia 6coblivio-:
neFcrupulos fibi Fdrmare alioquin nu-nquam poteft .
corfuum quietareyquia nititur ad impoffibile fibi per >
naturam vel complexionem vel confiietudihem vel
phantafiarturbationem , quse nunquam poteft (ficut
tradunt Medici) quiefcere , ficut necüëii. vel mare
dum agitantur afliduitate ventorum requieFcunt.. Ad-
dunt aliqui rationem dicentes : Simile, eft in natura,
ficut nojvas Femper deproperat edere formas naturales
in materia , fic eadem a cceleftibus inftuentiis 6c in-
telligentiis novas jugiter formas intentionales agitatac :
renovat in organis Fenfuum interiorum, qiise funt Fen-
iiis communis 6c .phantafia 6c seftirhativa ,, quae in
Fpeculi fimilitudinem recipiunt irradiationescorporum
fuperiorum , 6 c (ut volunt aliqui) intelligentiarum.
g Attamen quantum 6c.quouFque diftum hoc veritatem
habeat^; majorem requirit inveftigationem. Qqacum-.
que autem ex caufa proveniat, nos experimento con--:
tinuo cernimus 6c fentimus hancevagationis neceffita-
tem >, quam fi toleramus inviti, nec fentièndo confen-
timus, Fecuri fumus a peccato mortali, venialia verb
omnia quis. evaFerit?;
Fuam continuationem moralem j quare circumftantiæ
ad bonitatem morum requifitæ, Funt appofitæ 6c re-
tentæ in hujuFmôdi aélione. Dum autem apponitur
circumftantia mala moribus contraria, quamvis ma-
neat eadem aëlio in eflè fiio natui-ali, ficut eft idem
Si autem deliberato conFenfo rumpimus attentio-
nem aófualem in Oratione,. fcilicet earn FuFpendendo,
quouFque: ceflaverit aélualis evagatio vel attentio circa
alia., quod fieri Fsepè prodeft 6c lalubritcr conftilitur,
pr£efertim dum homo orat folus j . vel cum illo qui
ejus moram Feu diFcontinuationem tollere paratus eft.
Exemplum., dum fentitaliquis in orando vehementem
trablum cogitationis bonae 6c honeftm , ficut praedi-
cationis faciendae, aut dum exterius: inquiritur ab. al-
tero aliquo fuper refponfione fibi facienda, five-dum
rei domeftic^ vel ofHciis propriis imminens urget vel
trahit commoditas • ut eidem protinüs intendatur:
potelt orans in his 6c fimilibus cafibus vel caufis Orationem
verbalem intermittere , aliqüando diutius,
aliquando brëvius 8c fedire poftmodum ad continuationem
^abfque u lk ‘ pr^cedentium iteratione vermotus
in peregrinando 5 variatur tamen in eflè mo- ^ borum , quia liante interruptione aélus naturalis
" ‘ . . . . moralis continuatiocei'tamanet', nequefruélumOrationis
pforsus aufeit vel meritum. Porro fi quis Orationem
agere debeat in communi, ficut in Ecclefiafit,
non Fuppctit talis interruptionis aélualis libertas * quo-
niaiti non ita redire poteft ad paftiim quem deleruit,
refumendum : lufficit tamen in cafibus multis bona
quædam 6c pia caufa quæ non iteranda.effe quæ fue-
runt omifla, fatis excufat. U t fi unum aut duos vel
très v.erfus alicujus Pfalmi dimiferit, fi refomere vo-
luerit, undecumque turbabitur in aliis continuandis >
6c ideo eft confoltius cum quadam cordis poenitentia
ulteriùs progredi.
Hoc Fpecialiter obfervandum videretur apud Reli-
giofos , quod Supcriores eorum talem eis indulgen--
rali , ut fi quis motum peregnnationis contmuet
propter avai'itiam 6c rapinam aut libidinis expletio-
nem. Si verb in Orationis voce apponit circum-
ftantiam attentioni debitæ contrariam 6c incom-
poflibilem Fcienter cum propofito 6c aflènlii deliberato,
tunc eft difeontinuatio moi*alis , fecus, fi
nefeienter 6c inadvertenter hoc fuerit fadlum , judi-
cabitur.
Præterea dicimus quod virtualis attentio lèu cordis
direélio non interruptadelibertateper aélualem at-
tentionem fibi moraliter contnu-iam, Fufficit ut Oratio
dicatur continua in efîè morali vel moraliter., etfi non
femper naturaliter vel in effe naturali. Eft autem virtualis
attentio quam genuit aélualis 5 qua tranfeunte,
remanet ejus virtus in corde orantis, quæ Fcilicet vir- D tiam concederent immo fuadei'ent ne iterationem fatus
Orationem fufficit continuaré., etiam ubi cor evagatur
aéluaiiter 6c inadvertenter circa cetera multa.
Experimur hæc nedum quotidie. ;, fed imomni fere
hora vel momento. Exemplum,natutale eft in aétu
fàgittæ quæ movetur poft quietem fàgittantis, 6c navis
, ceflàntibus nautis. Immb fic habet ottinis ars per-
feélèhabituata, quod frequenter in aélione fùa nequaquam
délibérât. Docent hoc cythariftæ , feriptores 6c moechanici alii fèrè omnes,
Tomi I I I , Pars /.
cerent talem quas cbmmunem .Orationem magis tur-
baret, quam Fua refumptio Follicita 6c anxia profice-
ret, qua data indulgentiä, nulla fit tranfgrefijo. :
Addito quod non. oportet in Foro pcenitentiali dare
formalem illius quod omifium eft repetitionem, ut
Primam pro Prima j Tertiam pro Tertia . 6cc. fed
Fufficit quod aliquid sequivalens injungatur. Addito;
prseterea quod non leviter debet orans formare fi-:
bi fcrupulos Fuper' oblivione illorum- .quie protulit,
R H awt