983 Joannii
necefiarius eft amor , 8c bona charitas: nam Rex de-
bet habere amorem ad conftantem politiam. 4. Polit.
Ad Regnum tcrtium ingenue rcgendum, neceflaria eft
firma Fidcs, 8c vera credulitas: nam dicit idem Philo-
{bphus , quod tyranni debent ejfe cenfbres Legis fua-y
ä fortiori vcri Reges. Vcruntamen unaqu«que harum j
trium virtutum, feu Reginarum, thronum foum 6c
federn fpecialem habere debet fecundum ftatum 6c con-
ditionem fuam. Ingenua 6c libera voluntas in ratio-
nis fede dcbet federe , hoc eft , ut fit rationabilis.
Legitimus amor , 6c bona charitas pofita efle debet
in le&o Juftiti«, fic quod fit jufta.3 6c nenimis dando
urii, auferat alteri. Firma Fidcs 6c vera credulitas federe
debet in cathedra 8c throno feiend« divine 5
quia ipfe ea eft quae noftram fuftentat Fidem. Omit-
to concordantias. In dcclaratione iftortam trium pun-
€borum, per modum trium admonitionum, totus no-
fter breviter continebitur Sermo. Quantum ad pri-
mum punftum quod eft dc Regno perfonali taiem fernere
pofliim orationem five admonidonem.
EXHOR T A T IO AD REGEM
qutötd perfonam propriam regendam.
j\^JObiltssime 8c Excellentiffime Princeps, primum
6c pr«cipuum Regnum quod vobis ad gubernan-
dum eft commifliim, de quo majoremadhiberedebe-
tis diligentiam, eft anima veftra, 6c Regalis veftra •
Perfona, quia dicunt Horatius 6c Seneca, magnum
Regnum 6c Imperium efie, feipfem gubernare , 6c
multo majus quam totius mundi refiduum regere. Et
hoc probat Seneca de Alexandro M agno, qui omnem
mundum feb foa habebat ditione praster femetipfum.
JDueebat alios per foam poteftatem, fed ambitione 6c
feperbia ipfe catenatus ducebatur. Nihilominus tarnen
admodiim parüin prodeft homini alios bene regere,
fi proprium foum perfonale Regnunj permittat deftrui, ^
& vaftari. Et per quid deftrui 6cvaftari? Reveräper1
creatur« human« inimicum , 6c per odiofom foum
6c horribilem filium, peccatum, exprobrandum tyran-
num. Ipfe talis eft qui animam tenet, 6tadperdi-
tionem ducit, 6c qui tenet 6c ducit pelfimum fecum
comitatum , qui femper conantur 6c parati font perfonale
adoriri Regnum. Vcnit feperbia cum magna
pompa, circumdata pr«fumptionc6c vanagloria, te-
meritate ipfa afiociata , 6c magnis fe jadfcat vocibus,
quod in hoc Regno dominabitur 6c regnabit. Venit
ira violenta cum defiderio 6c vindibta dicit 3 fe omnia
turbaturam , quod pr«lia 6c diflentiones fufeita-
buntur. Luxuria clamat, quod totum hoc Regnum
amplexabitur, 6c imflammabit. Avaritia magnopere
conatur ut in Regno hoc dominetur. Pigritia fom-
nolenta folummodo ad hoc nititur ut bene agendi
affe&um ab hoc expellat Regno. Odiofe invidia in-
troitum petit, 6c filiam foam triftitiam, qu« femper j
Regnum hoc excutiet, petit introducere. Illicpofles
videre ebrietatem , gulam , mendacia, odia, 6c alia
innumera vitia , qu« omnia unanimiter cum crudeli
tyrano ( peccato feilicet) Regnum hoc perfonale infe-
ftant. Intoxicatas immittunt fagittas malarum cogi-
tationum, ignem, 6c lapides iniquarum affe£bionum,
6c finaliter oinnia difperdunt mal« operationis gladio.
O quam ferox pr«lium ! Quam periculofom 6c mortale
bellum! quis vindi&am femet de inimicis ? Quis
cum eis congredietur ? Refpondeo quod erit prima
fupradidta Regina , generofa feilicet 6c libera voluntas
: nuhquam pateretur fe talibus fobjici inimicis, 6c
quod per tales ganeones in fervitutem redigeretur de-
fpeftiffimam, qu« eft peccati fervitus , ficut teftatur
Boctius Lib. 3. De Confilatione; 6c Tullius in quartapa-
radoxa, 6c Horatius Satyr a vel firmone finali, 6ccom-
plures alii. De hoc dicit Scriptura fecra: Quifacit
peccatum , fervus eft peccati. Joan, VIII. 34. Sumitc
Gerfomi. 984
ergo, Domine , fumite pro Regno bene gubernandohancprimamDominvaemft,r oq upæer floibnearlai 6bce tniso,b iqlius in aolmiisi nnaotubirl Vioor leufntitsa s6,c leiabrenr imore.r iPtoe hr ahbaenrec dfoeb- pcuedmib oums nvei fptreirsv perrfoef tfeuma ectiosm viitlievma t3y rqauninau mPr ipneccecpastu amli - 1 qreumis ,f ip broen neu clloan rfeid cmreutn vdiil iftea teilmli ,f ub6jci cipeetc, cafit i choor rfriob-i rfuitmno ebfifliec,i tc6,c lqiuboerda aRde gbiennaè haægecn fduupmrà V roatliuonntiass .f eVdeca-t tahurtoonruitmas 3, eail inoqouni np reænfimta rnetuullru omb epdoifelnet ifai.b i eIfdleeot, dniceict Seneca : Si vis omnia Jubjicere tibi , fubjice te rationi jCefiitmat ef,i cm liobexr av evnoileutnatda se ianrn t Dhriofenroe tfiuoo p freod feuroit ,C a6nc cmeal-- tkor i6oc ,B aplrivoo f JeuofCtitoinaf 6icli aMriiof eCrihcoarrditiaas ,, pprroo ffautoePllriætep Porfoo- vftiidpeenntdiiaa,r iipsr o6c nmuinlictiibou sfo voe naigt iHlisu mInitleitiales bchoinst,r ap Sruop feuris- baliiaism v,i rtcuotinbtursa. IrFaomrt urnematpuesr eaftat PHriunmceapnsi tfaisle, , 6ccu if iecj udfc- lme oRdeig enfut mco mfoiutimva. aCdu tmut naonbdiulims 66cc fleibrveraan~dVuomlu pnetarfso hnoac- pcaip&ieot ,r a6tico noirsd itnharboint ou itn qfeudaeturiot,r p6rci nficci paafliioocreiastvai æphræu-- jluatsiRo etgrannif ebaetn3è ocucfutloodsi,a nnteu r fjt uvltiudse laicmeto aru raeust, fanteu aa diun-- ptrreeth edncfleioéfncea tdioi g; nuoms,3 nceo ra,l niqeu toradn ifni leiaot fefipt evrberiab u6cm v arnea- aermitb iintifoe. cuSri ibtaetneè, hpæa cqeu,a 6tuc otrr afnerqvueinlittuarte v. iæS, cRdqeguninuomn bqeunæè gceunfittoad eiefrt iet xv iaamva raiutirac ,a m&, cfooobpiteor tian t,r a*tf ivacd uolrantaiota, ffaelrfiet oafflciumlialnatdioon, e&, qoucæci deitf ta amdpulleaxtiaon dporo 3 dqituoamnd ,o qquuæis ancocni dcaut,r amt, ofdeiol iicpefte, lquucroudmcu rneqpuoer dtearm : nnuemc pipolpau plroo ffueo- 6qbuoi eaadrunl arteicoi pfiotl,a fvoepneritb,i afmed, f6ecc udmef eiapdfdoupcræit fuhmomptiinoi-, ineemm d, iloidgiuunmt f ibdoenliotcrur,m am, o6rce emo pruèmrv eqrfuoi ruhmom, inquemi f i&tao
cfionradliet ecru fmug daitl i6gcu notc,c iidnidti gVneorriutamte mpr boomnoatmio nCeomnf i,l ia&- riam. Hoc patuit in XerxePerlarum Rege, in A- fcehrahbe BRaebgileo nIfisra Pelriisn ,c iipne ,N &a biun cHheordoodneo,f ocru ,j u6sc h Hodoileor-- nmuam t umrbeamtai neiftt cEuvman gÜeIl0iu3 mp ,r opquteord aodmulnaitsio Jneermof,o ldyi-
cniet, qculæauddaimte vgilaomflâ pCerhfriyafob fhtoumici . iniCmliacou.d i• teD, eD voombiis
rdeicfit aft,o lent ifvi ocs olnifbeernvtaerre cVreedrietraet ecmo nfbiHonisa m3 Cnoiln leilrigao- rnieamm ,: qnue opde rf i pergoedriittoirsi,a me rrhaarne c peoftteurgiteitsu rn uadnuqluaatimo.
( HCooncf itlaiamrieons fhiaerbiu neorint ips,o teqfuti npifri æv oobmifcnuibmu sh oDmeiunmes 6ac- Dmeeunmt, nFoind eamm a, t6, c nCehcr iCfthiarnifittiaatneamm. RQculiigai ohnoemmo , qaudi aommenniat pveerfptreutrman dama ofereelmer a6 eef tb ionncalimna tfuasm. aImnf,e pqeur iq audi Rpoepmuplou b3l icqamui ffeincrt eatèfF evéolsa tia, rg6uca vnet ftcroù mco merpraattiisa nftiuver iinn mhaobriitbibuus,s fiinvheolonqeufteisn dôoc, ufitv et anieimmi sqvuigaillias nvdoos, effivties vfievfeti ainn t hPisr inrceibpuesm q, uiibnudsig njuisv e3 nifsiv Pe riinn cleupdsis eprrroahreib pitoi-f tceert.i*t 3 Sni aamliq nuoisn Ceoftn afidleiabr ijuusf t,u sa, uqt ufainm qiuliaanri ds oaqlufieft peencs-, nneo na df uReerigt nhuismp rævedfittruusmco pnedriftoionnalieb ufàs3ll actiemmeinndtruomduecfat,t aftduultlautsi oibnie mlo.c uPmræ htearbeeàa tc aumftoodri,a teuxr odcifulloolurutims o vmian,i bnues acfidpcerèeti bfaucse 3r cqt uliibae nraimmi s6 clè bvoenraa mef Vt molaugnitfattream, mexotxra d re^-- tionis
98y Sermo in die Epiphanite. 986
tionis thronum. Et poftea incantaret, 6c c«cam earn
redderet, 6c earn veluti ftultam fe« nobilitatis face-
ret oblivifci, fe« etiam libertatis , & fe fobfternere
fine pudore, fine verecundia , 6c ad vitamdeduceret
dedecorolam 6c inhoneftam , Deo 6c mundo difpli-
centem. O nobile cor 6c libera voluntas! noli ferre,
ut tam dura magiftra , quemadmodum eft ftultus a- A p Otentiffime, Nobiiiffime & ExcellcntiffimePrin.
Adorabunt earn omnes, 6cc. Modb tranfeo primum hoc
Regnum perfonale,de lecundo temporali verba faóturus.
S E C UNDA PARS,
De temporali Regno.
mor, tibi dominetur. Memorare, 6crecordare, ip-
fum magnam deftruxiflè Trojam propter Helenam.
Eftugavit Tarquinium & omnem ejus Regalem fobo-
lem a Romano Imperio propter Lucfetiam. Occidit
Samfonem propter Dalidam. Fecit homicidam David
propter Barlabee. Compulit ad mortem plura quam
fexaginta millia hominum populi Juda’ici propter unicam
'•IW'dnmmefnr Mem«™*.«rrKmKbre.in- , A ^ poft bonum primi Regni gubernamen, f t .
folam feminam. Occidit Sichern propter Dinam,
& Antonium propter Cleopatram, 6c fie de innume-
ris aliis. Ipfe eft qui ex Dominis foos conftituit ia-
mitfos 6c ancillas. Et demurn hominem pejerare facit,
& fidem foam, 8c padhim in Matrimonio promiflum
violate. Admodiim mirabile eft , hominem aliquem
nobilem fatuo amote compulfum i r i , ut pejeret 6c
inffingat fidem amat« fe« conjugi, quam amicis feis
mortalibus, 6c ad mortem ulque fervaret inviolatam.
Non eft igitur lapiens , qui taiem recipit hofpitem ,
6c non habet in Regno fuo nobilem 6c liberam Voperintendendum
eft, ut fecundum débité gubernetis,
ac bonum veftrum populum in tranquillitate, in fefli-
cientia, 6c in fecuritate confervetis. Ad quod agendum
fernere velitis lecundam præfatam virtutem, quæ
ingenua eft Regina , fideiis amor, -6c bona charitas,
aut diledtio nuncupata. Quia per nul lam aliam ran ,
quæcunque ipfa fuerit, adeb bene Regnum aliquod régi
poteft , quemadmodum per amorem 6c diieciio-
nem*, 6c multo melius quam per timerem, 6v. tre-
morem. Undè Terentius fic dicit : ,, Errat longé, meâ
„ quidem fententiâ, qui Imperium omne gravius credit
„ aut ftabilius, quod vi fit, quàmquodamicitia iun-
„ . gitur. Augüftus Cæfar , Oétavianus appellatus,
qui totius mundi fuit Imperator, tempore quo très jfti
Reges noftrum venerunt adorare Sfalvatorem : ama-
bat ne mirificè Rempublicam, cùm eam feamappel-
laret filiam ? ficut récitât Macrobius in fatumaUbus
luntatem rationis throno infidentem qui tali fe- nec unquam voluit Dominus dici , aut fpeciali vocari
ffpe (feîibndrliitf. Domine •: rcllaaiuifdlüattiuirr iinnffnenpperr mor-iîss vviiaa nn/e“-- ° __ ___________ __- _r._______ • , . .
quitiofo mendacio , quia nihil eft ulque adeb abomi-
nabilc in ore Principis ficut infidèle mendacium , 6c
ficut promiflîs non fàtisfàcere, Ôc jufià non exe-
qu i.- quod verum eft , fi rationabilia f in t , quemad-
modùm efiè debent. Legimus de Romanis Principi-
bus eôs nihil voluiflè dicere , aut præcipère , quin
oftmino tenetetur 6c obfcrvaretur , ficut dicit Valerius.
Nünquid habeînus de antiquis quibufdam Prin-
cipibus , qui propriôs eorum trucidabant filios , eo
quod contra éorüiii inftituta inimicos fuifiènt aggrefii,
etfi viâôres extitifiènt. Sed cum hoc via oris non
ad inhonefta juramenta aflueficri debel : quomodo
enim putat Princeps aliquis Deum fibi auxiliari*,
quartdo eum jummento negat, maledicit, 6c puden-
‘tilfimè blafphemàt. Congmit demiim viam cordis
contra dedignàntem obfervari fuperbiam O quàm durum
hüjus, Domine, fervitium, quæ fariiulatum femper
petit per ambitionem, five ju re , five injuria do,-
minationem novam appétit, 6c hominem qui eam
nomme 3 verum Pater patriæ feæ vocari voluit ad
ollendendum quod non per timorem, fed amorem
regere founf voluit populum,quemadmodum Pater fuos
regit filios,6cde Julio Prædecefibre fuo dicit quidam
Hiftoriographus, Suetonius Tranquillus. Lib. De vz.
Cafariltis 5 nihil eum ad majorem partem mundi partem
conquirendam plus juvifiè, quàm amorem quem er-
gà luoshabuitmilites, 6c milites ergà eum. Virgilius
etiam maximus Poëtarum deferibendo morem bonuin
Romanorum Reipublicæ gubernandæ, fuit per hoc
quodamabant, 6c feis parccbantfubditis, debel lando
inimicos. f . Æneidos
Par cere fubjefîis, & debellare fuperbes.
D e hac materia font exempla Principum innumera,
qui ad mortem ulque populum foum dilexerunt : de
quorum pluribus récitât Valerius Liber, v. 4. de Decio,
Metello, Curtio , Cipo, 6c Codro 6c Themiftocle.
Et in Scriptura fandta legimus deEleazaro, 6c de Juda
Machabæo , de Fratribus ejus , 6c compluribus
aliis. E t , Domine, quod verum fit id quod dixi,
recipit, per maria ducit, 6c terras, per dccafionem n fine amore temporali Regnum eubernari non pofle.ap-
pDoOpDUu liil ffiinnee pniieertaatfeé., 6c pnefrr qnuiiæîpcruiinnnqnupe mmnorr ttiics pnewriirciui_- ^ ____„-„/i__r.... j:.__i>__ 9H r v iv? ,
la fine quiete ulla. Nimis eft feperbia dirus tyran-
nus , nimis malo eft deditus, qui tali fefc dédit
Domino. Quis nobililîimum perfonale Regnum
quod Deus unquam creavit, deftruxit, ipfem feili-
cet Luciferum ? Superbia. Quis potentilîimum Re-
gem Nabuchodonofor manducare fecit herbas 6c fè-
num per campos ficut mutam beftiam ? Superbia. Quis
fecit damnofilfimum inter Julium Cælàrem 6c Pom-
peium civile bellum ? Superbia. Quid modb regnarc
racit, ôcpermanere cupit crudelilfimum , 6c damno-
hfiimum in Chriftianitate fchifma ? Superbia. Dcmùm
Herodes qui fuit tempore Regum, per foperbiam
proprios fuos commifit interfici filios. Propter quam
caufam dicit Auguftus Cælàr , fe malle efiè por-
cum Herodis , quàm filium , ut récitât Macrobius
"I Saturnàlibus : qui quidem Herodes poftmodùm ieparere
poteft per fimilitudinem Regni perfonalis. N ul-
li dubium eft , quin fi membra 6c partes hominis in-’
ter fe contrarientur fic quod una alteri oblifteret,
taliter ut manus oculos creparent, 6c pedes corpus dc-
jicerent, nec cor aliis membris dirigeret calorem, Regnum
perfonale hominis cito tenderet ad perditionem,
nquumia i(nq ufee mdiavdißmtmod udemfo ldaibciittu rJefus Chriftusj Omne reg
Luc. xi. 17. Ad hocap-
plicari polfet apologia quam ponunt iElbpus 6c I 'i -
tus Livius de membris adversus ventrem confpiranti-
bdS., ne ei quicquam deinceps conferrent alimenti,
quoniam fine labore efiet 3 propter quod, accidit omnia
membra perire. Sic profe&o eft quod fi Regina
ha:c, feilicet, fidus amor non eft in Principis locie-
tate, Regnum foum permanere non poteft. Juxta il-
lvuad rSeasl ucfrteiif cuamb Ambrofio allegatum. Concordia par
, dtfeordia maxima dilabuntur. Donommiofiffimc;
montras fuit, eö quod per fuperbiam D mine , fi veftri Reimi brachia, per quæ intelligo
•uomirtutn noftrum Jefum Chriftum occidere appeti- ............... ' ~ * - ' '
m i vGutn ejus julîu innocentes trucidarentur.
Veiiitn enim verb de humilitate oppofito modo fe ha-
et,quiaRegnum confervat perfonale, ôcconfert homini,
aut Pnncipi fine comparatione plus honoris, quàm con-
erre poflet feperbia. Res liquet per très Reges hodier-
nosqingloriamhabent, 8c laudemperennem inParadi-
Ojöt m terrajeo quod humilité* Dominum noftrum ador
»bant, ficut prædixerat Propheta in verbis propofitis :
nobiles milites, qui Rempublicam in tantiim per eorum
brachia 6c gladium__odio haberent 6c perfequerentur
oculos , hoc eft , ipfos Clericos, veftrum prorsùs
exocularent Regnum. Si brachia 6c oculi dedignaren-
tur 6c deftruerent pedes, hoc e f t , infèriorem populum,
Regnum veftrum non haberet quo foftentare-
tur, quia firje fobjeâis deficit Dominium, quemadmodum
fine pedibus corpus labitur humanum. Qua
de caufa ordinata eft politia, nifi ut nnus akerumadju-
CLqq 3 • vet,